Biểu hiện thụ thể estrogen, progesteron, gen ER, PR, P53, Ki67, Her-2/neu trong ung thư biểu mô tuyến vú

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 11 * Phụ bản Số 3 * 2007<br /> <br /> BIỂU HIỆN THỤ THỂ ESTROGEN, PROGESTERON, GEN P53, Ki67,<br /> HER-2/NEU TRONG UNG THƢ BIỂU MÔ TUYẾN VÚ<br /> Nguyễn Thế Dân*, Hà Xuân Nguyên*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích: Nghiên cứu mô bệnh học và hoá mô miễn dịch 95 trường hợp ung thư biểu mô tuyến vú.<br /> Vật liệu và phương pháp nghiên cứu: 95 bệnh phẩm ung thư biểu mô tuyến vú được điều trị phẫu<br /> thuật tại quân y viện 103 từ 1/2001 đến 12/2006. Sau đó được nghiên cứu mô bệnh học và hóa mô miễn<br /> dịch ER, PR, P53, Ki67, Her-2/neu.<br /> Kết quả: Ung thư biểu mô ống xâm nhập chiếm tỷ lệ 77,89%, ung thư biểu mô ống tại chỗ 10,52%,<br /> Biểu hiện thụ thể estrogen dương tính 62,10%, thụ thể progesteron dương tính 57,89%. Mức độ biểu hiện<br /> của kháng nguyên tăng sinh nhân tế bào Ki67, tiền gen sinh ung thư Her-2/neu, gen ức chế ung thư p53<br /> với tỷ lệ thấp hơn.<br /> Kết luận: Ung thư biểu mô ống xâm nhập chiếm tỷ lệ cao nhất, đồng thời cũng dương tính với ER, PR<br /> khá cao, còn p 53, Ki67, Her-2/neu dương tính thấp hơn và phụ thuộc vào những yếu tố khác.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EXPRESSION OF ESTROGEN RECEPTOR, PROGESTERON RECEPTOR, P53, KI67, HER-2/NEU<br /> IN BREAST CARCINOMA<br /> Nguyen The Dan, Ha Xuan Nguyen<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 11 – Supplement of No 3 - 2007: 106 -109<br /> Purpose: The histopathological and immunohistochemical study of 95 cases of breast ductal carcinoma.<br /> Materials-Methods: 95 cases of breast ductal carcinoma were operated in Armed Force Medical<br /> Institute 103 during 1/2001-12/2006. All specimens were studied in surgical pathology and<br /> immunohistochemistry.<br /> Results: Invasive ductal carcinoma with the rate 77,89%, ductal carcinoma in situ 10,52%. The<br /> expression of ER: 62,10%, PR: 57,89%. The expression of Ki67, Her-2/neu p53 with low rate.<br /> Conclusions: Invasive ductal carcinoma is the most common in breast cancer, and the incidence of<br /> positive ER, PR is rather high, but The expression of Ki67, Her-2/neu p53 with low rate and still depend on<br /> other prognosis factors.<br /> hợp và tiên lượng bệnh là rất quan trọng. Vì thế<br /> MỞ ĐẦU<br /> trong đề tài này chúng tôi tiến hành nghiên cứu<br /> Ở Việt Nam, đã có rất nhiều nghiên cứu lâm<br /> với mục đích:<br /> sàng trong ung thư vú. Nghiên cứu mô bệnh học,<br /> - Xác định tỷ lệ phân bố mô bệnh học ung<br /> hóa mô miễn dịch men nhằm đánh giá khách<br /> thư biểu mô tuyến vú.<br /> quan khả năng phát triển và tìm hiểu cơ chế bệnh<br /> - Đánh giá mức độ biểu hiện thụ thể<br /> sinh trong ung thư biểu mô tuyến vú còn ít. Xác<br /> progesteron, estrogen, gen ức chế ung thư p53,<br /> định mức độ biểu hiện các thụ thể progesteron,<br /> kháng nguyên tăng sinh nhân tế bào Ki67, tiền<br /> estrogen, gen ức chế ung thư p53, kháng nguyên<br /> gen sinh ung thư Her - 2/neu trong ung thư<br /> tăng sinh nhân tế bào Ki67, tiền gen sinh ung thư<br /> biểu mô tuyến vú.<br /> Her - 2/neu để lựa chọn phương pháp điều trị phù<br /> * Bộ môn Giải phẫu bệnh, Học viện Quân Y<br /> <br /> 106<br /> <br /> Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh – Tế Bào Bệnh Học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 11 * Phụ bản Số 3 * 2007<br /> NGUYÊN LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> Nguyên liệu<br /> 95 bệnh phẩm ung thư biểu mô tuyến vú<br /> được điều trị phẫu thuật cắt bỏ tại quân y viện<br /> 103 từ 1/2001 đến 12/2006.<br /> <br /> Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu lâm sàng<br /> Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, tuổi, giới<br /> của 95 trường hợp ung thư vú được phẫu<br /> thuật cắt bỏ tại quân y viện 103 từ 1/2002 đến<br /> 12/2006.<br /> Nghiên cứu mô bệnh học.<br /> Các bệnh phẩm ung thư vú được pha thành<br /> mảnh nhỏ, cố định ngay trong formol 12% trong 4<br /> giờ. Chuyển, đúc, cắt, nhuộm theo phương pháp<br /> H.E. (hematoxylin-eosin) thông thường.<br /> Các lát cắt được quan sát trên kính hiển vi<br /> quang học Nikon eclipse E800. Những hình<br /> ảnh tổn thương được chụp ảnh bằng máy ảnh<br /> tự động kỹ thuật số Coolpix 4500. Phân loại độ<br /> mô học, giai đoạn bệnh các trường hợp trên<br /> theo phân loại tổ chức y tế thế giới.<br /> <br /> Nghiên cứu hóa mô miễn dịch men.<br /> Xác định thụ thể estrogen, progesteron<br /> bằng kháng thể đơn dòng ER1D5 và PR88,<br /> kháng thể kháng p53 (P53 protein, clone D07),<br /> Ki67 (Ki67 antigen clone MIB-1) và Her-2/neu<br /> (c-erbB2 clone 124) theo quy trình kỹ thuật<br /> nhuộm của nhà sản xuất Dako - Denmark.<br /> Đánh giá mức độ biểu hiện theo bậc thang<br /> bán định lượng:<br /> - Âm tính: không phản ứng hay nhuộm<br /> dưới 5% tế bào u<br /> - Dương tính: >5% các tế bào và chia ra (+):<br /> 5 - 20%; (++): 21 -40%; (+++): >40%.<br /> <br /> KếT QUả NGHIÊN CứU<br /> Bảng 1. Phân bố bệnh nhân ung thư vú theo tuổi.<br /> Tuổi<br /> Số BN<br /> Số BN (+) với ER,PR<br /> Tỷ lệ % (+) với ER,PR<br /> <br /> 50<br /> 52<br /> 36<br /> 69,23<br /> <br /> Tổng<br /> 95<br /> 59<br /> 62,10<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Tổng số bệnh nhân ung thư vú từ 1/2002<br /> đến 12/2006 là 95. Số bệnh nhân có tỷ lệ dương<br /> tính với estrogen và progesteron là 59/95<br /> chiếm 62,10%. Bệnh nhân dưới 50 tuổi có tỷ lệ<br /> dương tính với estrogen và progesteron thấp<br /> hơn (53,48%) bệnh nhân trên 50 tuổi (69,23%).<br /> Bảng 2. Phân loại mô học ung thư biểu mô tuyến vú.<br /> TT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> <br /> Loại mô học<br /> Số lượng Tỷ lệ %<br /> Ung thư biểu mô ống tại chỗ<br /> 10<br /> 10,52<br /> Ung thư biểu mô ống xâm<br /> 74<br /> 77,89<br /> nhập<br /> Ung thư biểu mô thuỳ tại<br /> 1<br /> 1,05<br /> chỗ<br /> Ung thư biểu mô thuỳ xâm<br /> 4<br /> 4,21<br /> nhập<br /> Ung thư biểu mô thể tuỷ<br /> 1<br /> 1,05<br /> Ung thư khác<br /> 5<br /> 5,26<br /> Tổng<br /> 95<br /> 100<br /> <br /> Kết quả bảng trên cho thấy, ung thư biểu<br /> mô ống xâm nhập chiếm tỷ lệ cao nhất<br /> (77,89%), ung thư biểu mô ống tại chỗ đứng<br /> hàng thứ 2 (10,52%), ung thư biểu mô thuỳ<br /> xâm nhập chiếm 4,21%, ung thư biểu mô thuỳ<br /> tại chỗ chiếm 1,05%, ung thư biểu mô thể tuỷ<br /> chiếm 1,05% và các loại ung thư khác (gồm<br /> ung thư kém biệt hoá, ung thư thể chế nhày,<br /> ung thư với thành phần dị sản) chiếm 5,26%.<br /> Bảng 3. Kết quả nghiên cứu hoá mô miễn dịch.<br /> TT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> Kháng thể<br /> Anti progesteron R<br /> Anti estrogen R<br /> Anti Ki67<br /> Anti Her-2/neu<br /> Anti p53<br /> <br /> (+)<br /> SL<br /> 55<br /> 59<br /> 31<br /> 21<br /> 44<br /> <br /> (-)<br /> <br /> %<br /> 57,89<br /> 62,10<br /> 32,63<br /> 22,10<br /> 46,31<br /> <br /> SL<br /> 40<br /> 36<br /> 64<br /> 74<br /> 51<br /> <br /> %<br /> 42,10<br /> 37,89<br /> 67,36<br /> 77,89<br /> 53,68<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu hoá mô miễn dịch cho<br /> thấy, biểu hiện thụ thể estrogen, progesteron<br /> dương tính cao (62,10% và 57,89%). Các gen ức<br /> chế ung thư, kháng nguyên tăng sinh nhân tế<br /> bào, tiền gen sinh ung biểu hiện với mức độ<br /> thấp hơn.<br /> Bảng 4. Mức độ biểu hiện thụ thể estrogen và<br /> progesteron.<br /> TT<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh – Tế Bào Bệnh Học<br /> <br /> Kháng thể<br /> Anti progesteron R<br /> Anti estrogen R<br /> <br /> (+++)<br /> 20/95<br /> 29/95<br /> <br /> (++)<br /> 25/95<br /> 20/95<br /> <br /> (+)<br /> 15/95<br /> 10/95<br /> <br /> 107<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 11 * Phụ bản Số 3 * 2007<br /> <br /> Biểu hiện thụ thể progesteron dương tính<br /> (+++) là 20/95 trường hợp, (++) là 25/95, (+) là<br /> 15/95 trường hợp. Biểu hiện thụ thể estrogen<br /> dương tính (+++) là 29/95 trường hợp, (++) là<br /> 20/95, (+) là 10/95.<br /> Những trường hợp dương tính cao đều<br /> thuộc loại ung thư xâm nhập và ở các giai<br /> đoạn muộn.<br /> <br /> thư biểu mô tuyến vú liên quan với sự thay<br /> đổi nội tiết tố và lứa tuổi.<br /> 2. Ung thư biểu mô ống xâm nhập chiếm<br /> tỷ lệ cao nhất (77,89%), ung thư biểu mô ống<br /> tại chỗ đứng hàng thứ 2 (10,52%), ung thư<br /> biểu mô thuỳ xâm nhập chiếm 4,21%, ung thư<br /> biểu mô thuỳ tại chỗ chiếm 1,05%, ung thư<br /> biểu mô thể tuỷ chiếm 1,05% và các loại ung<br /> thư khác (gồm ung thư kém biệt hoá, ung thư<br /> thể chế nhày, ung thư với thành phần dị sản)<br /> chiếm 5,26%. Như thế ung thư thường xuất<br /> phát từ biểu mô ống, hay ở vùng trung tâm và<br /> hay xâm nhập ra mô đệm xung quanh.<br /> 3. Về nghiên cứu hoá mô miễn dịch, khả<br /> năng biểu hiện thụ thể progesteron và<br /> estrogen dương tính cao (57,89 và 62,10%).<br /> Mức độ dương tính của kháng nguyên tăng<br /> sinh nhân tế bào Ki67, tiền gen sinh ung thư<br /> Her-2/neu và gen p53 thấp hơn và đều thuộc<br /> loại ung thư xâm nhập và ở các giai đoạn<br /> muộn. Điều này chứng tỏ sự phát triển ung<br /> thư vú phụ thuộc nhiều các kích thích nội tiết,<br /> những đột biến gen p53, Ki67 và Her-2/neu<br /> xảy ra ở giai đoạn muộn.<br /> <br /> Ảnh 1. UT biểu mô ống tại chỗ. TB A6161, Es<br /> (++), 40%.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Nghiên cứu mô bệnh học và hoá mô miễn<br /> dịch men 95 trường hợp ung thư biểu mô<br /> tuyến vú cho thấy:<br /> - Ung thư biểu mô ống xâm nhập chiếm tỷ<br /> lệ cao 77,89%. Các loại ung thư khác chiếm tỷ<br /> lệ thấp hơn.<br /> - Biểu hiện thụ thể progesteron, estrogen<br /> dương tính cao (57,89% và 62,10%), mức độ<br /> dương tính cao hơn ở lứa tuổi trên 50. Các<br /> kháng thể kháng Ki67, Her-2/neu, p53 biểu<br /> hiện dương tính thấp hơn và thường ở ung<br /> thư xâm nhập giai đoạn muộn.<br /> <br /> Ảnh 2. UT biểu mô ống xâm nhập. TB A6069, Pr<br /> (++), 40%.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> 1. Kết quả nghiên cứu chúng tôi thấy ung<br /> thư vú gặp ở độ tuổi >50 có 52 bệnh nhân<br /> chiếm tỷ lệ 54,73%, sau đó là độ tuổi