Biểu hiện tích tụ quá mức protein p53 trong carcinôm tuyến đại trực tràng

BIỂU HIỆN TÍCH TỤ QUÁ MỨC PROTEIN P53<br /> TRONG CARCINÔM TUYẾN ĐẠI TRỰC TRÀNG<br /> Hứa Thị Ngọc Hà*, Nguyễn Thành Nam**<br /> TÓMTẮT<br /> Mục tiêu: Xác định tỷ lệ biểu hiện tích tụ quá mức protein p53 trong carcinôm tuyến đại trực tràng bằng phương pháp<br /> nhuộm hóa mô miễn dịch (HMMD).<br /> Phương pháp: Mô tả cắt ngang. Đối tượng nghiên cứu gồm 106 trường hợp carcinôm tuyến đại trực tràng được chẩn<br /> đoán và nhuộm HMMD với p53 tại Bộ môn Giải phẫu bệnh Đại học Y dược Tp. HCM từ tháng 10/2008 đến tháng 4/2009.<br /> Kết quả: Có 49 bệnh nhân nam (chiếm 46,2%) và 57 bệnh nhân nữ (chiếm 53,8%). Giới nữ mắc bệnh nhiều hơn giới<br /> nam khoảng 16% (tỷ lệ nam/nữ = 1/1,16). Tuổi mắc bệnh trung bình 58,08, bệnh nhân sau 40 tuổi chiếm 91,5%. Vị trí u: U<br /> ở đại tràng phải có 31 trường hợp (29,5%), u ở đại tràng trái có 74 trường hợp (70,5%). Dạng đại thể: Dạng loét thường gặp<br /> nhất chiếm 47,2%; thứ hai là dạng chồi sùi chiếm 40,6%; các dạng vòng siết, xâm nhiễm và dạng phối hợp ít gặp hơn, với tỷ<br /> lệ lần lượt là 4,7%, 5,7% và 1,9%. Loại mô học: Carcinôm tuyến không chế nhầy chiếm 86,8%, carcinôm tuyến chế nhầy<br /> chiếm 13,2%. Tỷ lệ biểu hiện tích tụ quá mức protein p53 bằng HMMD là 50%. Liên quan không có ý nghĩa thống kê giữa<br /> biểu hiện tích tụ protein p53 trong UTĐTT với giới (p = 0,33), tuổi (p = 0,29), vị trí u (p = 0,56), dạng đại thể (p = 0,26). Liên<br /> quan có ý nghĩa thống kê giữa biểu hiện tích tụ protein p53 với loại mô học (p=0,022).<br /> Kết luận: p53 biểu hiện quá mức ở 50% carcinôm tuyến đại trực tràng và liên có ý nghĩa thống kê với lọai mô học.<br /> Từ khóa: carcinôm tuyến đại trực tràng, protein p53<br /> ABSTRACT<br /> <br /> OVEREXPRESSION OF PROTEIN P53 IN COLORECTAL ADENOCARCINOMA<br /> Hua Thi Ngoc Ha, Nguyen Thanh Nam * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - No 3 – 2010: 143 - 147<br /> Objective: To determine the rate of protein p53 overexpression in colorectal adenocarcinoma by using<br /> immunohistological technique.<br /> Methods: A cross- sectional study included 106 cases of colorectal adenocarcinoma. The specimens were examined by<br /> H&E and stained immunohistochemiscal stain with antibody anti p53 at Pathological department – Medicine and Pharmacy<br /> University at HCMC from October/2008 to April 2009.<br /> Results: In our study, female occurred slighly more than male (female/male : 57/49); mean age was 58.08, the majority<br /> was over 40yo (91.5%). Left colon cancer was predominant (74 cases, 70.5%). On macroscopic examination, ulcerative<br /> adenocarcinoma was the most common finding (47.2%), then, 40.6% exophytic, 4.7% annular, 5.7% infiltrative, and<br /> 1.9%mixture. Histological findings included 86.8% non-mucinous , and 13.2% mucinous adenocarcinoma. Protein p53<br /> overexpressed in half of cases. In multiple variate analysis, no correlation was found between the overexpression of protein p53<br /> with age, gender, tumor sites and macroscopic findings. Correlation between overexpression of protein p53 and histological<br /> types was statistic significant (p = 0.022).<br /> Conclusion: Overexpression of protein p53 in colorectal adenocarcinoma occupied 50% and correlated significantly with<br /> * Bộ môn Giải phẫu bệnh - Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh<br /> <br /> * Trung Tâm Pháp Y Tỉnh Kiên Giang<br /> <br /> Địa chỉ liên hệ: PGS. TS. Hứa Thị Ngọc Hà,<br /> <br /> ĐT: 0908152705<br /> <br /> Email:<br /> <br /> histological types.<br /> Keywords: colorectal adenocarcinoma, overexpression protein p53.<br /> ĐẶTVẤNĐỀ<br /> xảy ra trong quá trình hình thành và phát triển<br /> UTĐTT. Ngày nay với những tiến bộ vượt bậc của<br /> Ung thư đại trực tràng (UTĐTT) là một bệnh lý<br /> công nghệ phân tử đã giải đáp khá rõ ràng cơ chế<br /> phức tạp về mặt di truyền học. Có nhiều đột biến gen<br /> sinh ung thư. Feason và Vogelstein đã mô tả chuỗi<br /> <br /> 143<br /> <br /> đột biến gen trong UTĐTT bắt đầu với sự đột biến<br /> gen APC ở nhánh dài NST số 5 gây ra biến đổi từ biểu<br /> mô bình thường thành biểu mô tăng sản. Một trong<br /> những tế bào tăng sản sẽ phát triển thành u tuyến nhỏ<br /> có bộ gen được methyl hóa mức thấp. Đột biến kế tiếp<br /> liên quan đến sự tăng hoạt gen sinh ung K-ras ở<br /> nhánh ngắn NST số 12 tạo nên u tuyến trung gian.<br /> Tiếp theo, gen DCC ở nhánh dài NST số 18 bị bất hoạt<br /> dẫn tới sự phát triển u tuyến muộn với nghịch sản.<br /> Đột biến gen cuối cùng được tìm thấy trong UTĐTT<br /> là đột biến gen đè nén u p53 ở nhánh ngắn NST số<br /> 17(6).<br /> Gen p53 là gen đè nén u hay bị đột biến nhất<br /> trong ung thư ở người. Gen p53 bình thường hoạt<br /> động bằng cách làm tạm dừng chu kỳ tế bào để tiến<br /> hành việc sửa chữa các sai lệch trong quá trình nhân<br /> đôi DNA, hoặc làm cho tế bào tự chết theo chương<br /> trình. Vì thế gen này được xem là “người bảo vệ” của<br /> bộ gen. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy có<br /> khoảng 75% UTĐTT thể ngẫu nhiên có biểu hiện bất<br /> hoạt gen p53. Sự xác định đột biến gen p53 trong<br /> UTĐTT có ý nghĩa tiên lượng. Bệnh nhân có biểu hiện<br /> đột biến gen p53 có tiên lượng xấu, thời gian sống<br /> thêm ngắn hơn những bệnh nhân không có biểu hiện<br /> đột biến gen p53(6).<br /> Trong nước mới có một công trình nghiên cứu ở<br /> phía Bắc về biểu hiện của các kháng nguyên p53<br /> trong UTĐTT bằng hóa mô miễn dịch (HMMD)(17). Ở<br /> phía Nam cũng có một công trình nghiên cứu biểu<br /> hiện p53 trong ung thư vú bằng HMMD(13) và một<br /> công trình nghiên cứu đột biến gen p53 trên ung thư<br /> miệng bằng phương pháp PCR(14), chưa có công trình<br /> nào nghiên cứu về p53 trên UTĐTT. Vì thế chúng tôi<br /> thực hiện đề tài này với mục tiêu là xác định tỷ lệ biểu<br /> hiện tích tụ quá mức protein p53 trong carcinôm<br /> tuyến đại trực tràng bằng phương pháp nhuộm<br /> HMMD nhằm làm phong phú thêm các nghiên cứu<br /> sâu về ung thư đại – trực tràng.<br /> ĐỐITƯỢNG–PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Dối tượng nghiên cứu<br /> 106 trường hợp carcinôm tuyến đại trực tràng<br /> được chẩn đoán và điều trị tại Bộ môn Giải phẫu<br /> bệnh Đại học Y dược Tp. HCM từ tháng 10/2008 đến<br /> tháng 4/2009.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Mô tả cắt ngang.<br /> Các bước tiến hành<br /> <br /> Ghi nhận các đặc điểm lâm sàng từ phiếu trả lời<br /> kết quả giải phẫu bệnh, gồm: Tuổi, giới, vị trí u, hình<br /> ảnh đại thể (dạng loét, chồi sùi, vòng siết, xâm nhiễm<br /> và dạng phối hợp).<br /> Đọc lại tiêu bản dưới kính hiển vi quang học,<br /> khảo sát các đặc điểm giải phẫu bệnh theo các tiêu<br /> chí:<br /> + Loại mô học: Carcinôm tuyến loại không chế<br /> nhầy, carcinôm tuyến loại chế nhầy (gồm carcinôm<br /> nhầy và carcinôm tế bào nhẫn) theo tiêu chuẩn phân<br /> loại của WHO, 2000.<br /> + Độ mô học: Gồm biệt hóa rõ, vừa, kém và<br /> không biệt hóa (theo phân độ của WHO, 2000).<br /> Sau đó tiến hành nhuộm HMMD trên các block<br /> paraffin để khảo sát đặc điểm tích tụ quá mức protein<br /> p53.<br /> Kỹ thuật hóa mô miễn dịch được thực hiện<br /> Sửa soạn tiêu bản<br /> - Cắt mỏng mẫu mô 3 - 5µm, đặt vào lam sạch có<br /> tráng silan;<br /> - Ủ tiêu bản ở nhiệt độ 56oC trong 1-2 giờ trước<br /> khi nhuộm;<br /> - Khử nến trong xylen và sau đó cho qua cồn<br /> tuyệt đối.<br /> - Khử peroxidase nội sinh bằng dung dịch H2O2<br /> 0,5% trong methanol trong 10 phút;<br /> - Rửa tiêu bản dưới vòi nước đang chảy, sau đó<br /> ngâm vào dung dịch TBS (Tris buffer solution).<br /> Kháng thể được sử dụng<br /> Bộc lộ kháng nguyên trong lò vi sóng, sử dụng<br /> kháng thể kháng p53, clone DO-7 của nhà sản xuất<br /> DakoCytomation, với độ pha loãng 1/25.<br /> Kỹ thuật phức hợp Avidin-biotin với kháng thể đơn<br /> dòng<br /> - Cho tiêu bản vào TBS, sau đó rửa sạch lượng<br /> TBS dư;<br /> - Ủ với kháng thể đơn dòng đã pha loãng trong<br /> 30-40 phút, rồi rửa tiêu bản bằng TBS;<br /> - Ủ với kháng thể thứ hai có gắn biotin trong 30<br /> phút, rửa tiêu bản bằng TBS;<br /> - Ủ với phức hợp Avidin-biotin 20 phút, rửa tiêu<br /> bản bằng TBS;<br /> - Ủ với dung dịch DAB trong 5-10 phút;<br /> - Rửa tiêu bản dưới vòi nước đang chảy, nhuộm<br /> màu tương phản với hematoxylin, khử nước và dán<br /> lamen bằng canada balsam.<br /> <br /> 144<br /> <br /> Đánh giá sự biểu hiện tích tụ quá mức protein p53<br /> <br /> Biểu đồ 1. Sự biểu hiện tích tụ quá mức protein p53.<br /> <br /> Dựa vào tỉ lệ % nhân tế bào bắt màu :<br /> <br /> Tỷ lệ p53 dương tính là 50%. Trong đó dương<br /> tính 3(+) chiếm tỷ lệ cao nhất với 26 trường hợp<br /> (chiếm 24,5%), kế đó là 2(+) với 14 trường hợp (chiếm<br /> 13,2%), sau cùng là 1(+) với 13 trường hợp (chiếm<br /> 12,3%).<br /> <br /> (18)<br /> <br /> Âm tính: < 5% bắt màu;<br /> Dương tính: > 5% bắt màu<br /> 1(+):<br /> <br /> bắt màu yếu.<br /> <br /> 2(+):<br /> <br /> bắt màu trung bình<br /> <br /> 3(+):<br /> <br /> > bắt màu mạnh<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Số liệu trong các bảng thu thập được tổng hợp,<br /> phân tích và xử lý bằng phần mềm SPSS 17.0 với<br /> phép kiểm chi bình phương.<br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> Tất cả các trường hợp ung thư đại trực tràng<br /> được chẩn đoán giải phẫu bệnh là carcinôm tuyến.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Các trường hợp thiếu thông tin trên phiếu trả lời<br /> kết quả giải phẫu bệnh hoặc thất lạc block.<br /> KẾTQUẢNGHIÊNCỨU<br /> Trong 106 trường hợp được khảo sát, có 49 nam<br /> và 57 nữ, tỷ lệ nam/nữ = 1:1,16. Độ tuổi thường gặp từ<br /> 40 đến 79 tuổi. Thấp nhất là 20 tuổi, cao nhất là 80<br /> tuổi, trung bình 58,08 (± 13,6). Bệnh nhân có độ tuổi<br /> sau 40 chiếm 91,5%.<br /> U ở đại tràng phải (gồm manh tràng, đại tràng<br /> lên, đại tràng góc gan và đại tràng ngang) có 31<br /> trường hợp, chiếm 29,5%. U ở đại tràng trái (gồm đại<br /> tràng góc lách, đại tràng xuống, đại tràng sigma và<br /> trực tràng) có 74 trường hợp, chiếm 70,5%. Có 1<br /> trường hợp không xác định vị trí u.<br /> Về đại thể, dạng loét thường gặp nhất chiếm<br /> 47,2%, kế đến là dạng chồi sùi chiếm 40,6%. Các dạng<br /> vòng siết, xâm nhiễm và dạng phối hợp ít gặp hơn,<br /> với tỷ lệ lần lượt là 4,7%, 5,7% và 1,9%.<br /> Loại mô học là carcinôm tuyến không chế nhầy<br /> có 92 trường hợp, chiếm 86,8%. Loại chế nhầy (gồm<br /> carcinôm nhầy và carcinôm tế bào nhẫn) có 14 trường<br /> hợp, chiếm 13,2%.<br /> Biểu hiện tích tụ quá mức protein p53<br /> 3(+)<br /> <br /> 24.5%<br /> <br /> 2(+)<br /> <br /> 13.2%<br /> 12.3%<br /> <br /> 1(+)<br /> Âm tính<br /> <br /> 50%<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 0<br /> <br /> 20<br /> <br /> 40<br /> <br /> 60<br /> <br /> Liên quan giữa biểu hiện p53 với giới, tuổi, vị trí u,<br /> hình ảnh đại thể và loại mô học<br /> Đặc ñiểm<br /> p53 (+)<br /> p53 (-)<br /> P<br /> Nam<br /> 22<br /> 27<br /> (44,89%) (55,11%)<br /> Giới<br /> 0,33<br /> Nữ<br /> 31<br /> 26<br /> (54,38%) (45,62%)<br /> 40<br /> 47 (48,5%) 50 (51,5%)<br /> Đại tràng<br /> 14<br /> 17<br /> phải<br /> (45,16%) (54,84%)<br /> Vị trí<br /> 0,56<br /> Đại tràng trái<br /> 38<br /> 36<br /> (51,35%) (48,65%)<br /> Loét<br /> 28 (56%) 22 (44%)<br /> Chồi sùi<br /> 21 (49%) 22 (51%)<br /> Dạng ñại<br /> Vòng siết<br /> 2 (40%)<br /> 3 (60%) 0,26<br /> thể<br /> Xâm nhiễm 2 (33,3%) 4 (66,7%)<br /> Phối hợp<br /> 0 (0%)<br /> 2 (100%)<br /> Không chế 50 (54,3%) 42 (45,7%)<br /> Loại mô<br /> nhầy<br /> 0,022<br /> học<br /> Chế nhầy 3 (21,4%) 11 (78,6%)<br /> Bảng trên cho thấy biểu hiện tích tụ protein p53<br /> không khác biệt theo giới, tuổi, vị trí u và dạng đại<br /> thể. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa biểu hiện<br /> tích tụ protein p53 và loại mô học. Carcinôm tuyến<br /> chế nhầy có tỷ lệ p53 dương tính rất thấp (21,4%) so<br /> với nhóm carcinôm tuyến không chế nhầy.<br /> BÀNLUẬN<br /> Nghiên cứu này cho thấy tỷ lệ p53 dương tính là<br /> 50%. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước<br /> đây, tỷ lệ p53 dương tính bằng phương pháp nhuộm<br /> HMMD trong khoảng từ 30 đến 76%(4,5,8,12,13,15,17) .<br /> Theo kết quả của nghiên cứu này, bệnh nhân nữ<br /> có tỷ lệ p53 dương tính cao hơn bệnh nhân nam<br /> (54,38% so với 44,89%). Tuy nhiên sự khác biệt này<br /> không có ý nghĩa thống kê (p = 0,33). Kết quả này phù<br /> hợp với các nghiên cứu trước(3,9,11,18).<br /> Nghiên cứu này cũng cho thấy, nhóm bệnh nhân<br /> dưới hay bằng 40 tuổi có tỷ lệ p53(+) cao hơn nhóm<br /> bệnh nhân trên 40 tuổi (66,7% so với 48,5%), tuy nhiên<br /> sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p = 0,29).<br /> Kết quả này cũng tương tự với nhiều báo cáo khác<br /> <br /> 145<br /> <br /> rằng không có liên quan giữa biểu hiện p53 với<br /> tuổi(3,11,18).<br /> So sánh sự biểu hiện tích tụ protein p53 với vị trí<br /> u, nghiên cứu này cho thấy p53 dương tính ở đại<br /> tràng trái nhiều hơn đại tràng phải (51,35% so với<br /> 45,16%) nhưng sự khác biệt này không có ý nghĩa<br /> thống kê (p = 0,56). Một số nghiên cứu trước đây cũng<br /> cho rằng không có liên quan có ý nghĩa thống kê giữa<br /> biểu hiện p53 và vị trí u(9,11). Nhưng một số tác giả<br /> khác báo cáo rằng ung thư ở đại tràng trái biểu hiện<br /> tích tụ protein p53 nhiều hơn đại tràng phải(4,16). Như<br /> vậy biểu hiện tích tụ protein p53 ở ung thư đại tràng<br /> trái có khuynh hướng cao hơn đại tràng phải, gợi ý<br /> ung thư đại tràng trái liên quan đến con đường đột<br /> biến gen p53 và củng cố quan điểm cho rằng có sự<br /> khác biệt về lâm sàng và giải phẫu bệnh giữa đại<br /> tràng trái và đại tràng phải.<br /> Theo nghiên cứu của chúng tôi, nhóm có hình<br /> ảnh đại thể dạng loét cho tỷ lệ p53 dương tính cao<br /> nhất, kế đó là nhóm dạng chồi sùi và thấp nhất là<br /> nhóm khác, với tỷ lệ lần lượt là 56%, 49% và 31%. Sự<br /> khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p = 0,26).<br /> Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Trịnh Tuấn<br /> Dũng(17), p53(+) ở u dạng loét nhiều hơn dạng chồi sùi<br /> (73,07% so với 40,91%, p < 0,05).<br /> Nghiên cứu này cũng cho thấy, nhóm carcinôm<br /> tuyến chế nhầy cho tỷ lệ p53 dương tính rất thấp<br /> (21,4%) so với nhóm carcinôm tuyến không chế nhầy<br /> (54,3%). Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05).<br /> Tác giả Georgescu(5) nghiên cứu 41 trường hợp<br /> UTĐTT thấy rằng tỷ lệ p53 dương tính bằng HMMD<br /> là 58,53%. Trong đó nhóm carcinôm tuyến không chế<br /> nhầy có 65,71% p53(+), còn nhóm carcinôm tuyến chế<br /> nhầy chỉ có 16,66% p53(+), sự khác biệt có ý nghĩa<br /> thống kê, p < 0,05. Theo báo cáo của Ince(8), đột biến<br /> gen p53, phát hiện bằng giải trình tự gen, trong nhóm<br /> carcinôm tuyến chế nhầy ít thấy hơn nhóm carcinôm<br /> tuyến không chế nhầy, p < 0,02. Diéz(2) nghiên cứu 174<br /> trường hợp UTĐTT thấy tỷ lệ p53(+) bằng HMMD là<br /> 47%, liên quan có ý nghĩa thống kê giữa biểu hiện tích<br /> tụ protein p53 và loại mô học.<br /> <br /> định tích tụ quá mức protein p53 không đo lường<br /> chính xác chức năng của gen p53(9). Sự phù hợp giữa<br /> xác định tích tụ quá mức protein p53 bằng HMMD và<br /> phân tích gen từ 60-85%(5,7,10). Kết quả nhuộm HMMD<br /> p53 âm tính không phải luôn luôn chứng tỏ là không<br /> có đột biến gen p53. Các đột biến tạo ra các protein bị<br /> mất đoạn, cắt cụt hoặc không tạo ra protein thì không<br /> thể phát hiện bằng HMMD mà chỉ có thể biết được<br /> bằng các phương pháp phân tử(15). Theo Crapez(1), độ<br /> tương hợp giữa p53 (+) và có đột biến gen p53 là<br /> 71,8%, nhuộm p53 bằng HMMD có độ nhạy 75% và<br /> giá trị tiên đoán dương cho đột biến gen p53 là 63%.<br /> KẾTLUẬN<br /> Qua nghiên cứu 106 trường hợp carcinôm tuyến<br /> đại trực tràng, chúng tôi nhận thấy tỷ lệ biểu hiện tích<br /> tụ quá mức protein p53 bằng HMMD là 50%. Liên<br /> quan không có ý nghĩa thống kê giữa biểu hiện tích tụ<br /> protein p53 trong UTĐTT với giới, tuổi, vị trí u, hình<br /> ảnh đại thể. Liên quan có ý nghĩa thống kê giữa biểu<br /> hiện tích tụ protein p53 với loại mô học.<br /> TÀILIỆUTHAMKHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> Ngược lại, một số nghiên cứu khác cho thấy<br /> không có liên quan ý nghĩa giữa tích tụ protein p53 và<br /> loại mô học(3,11).<br /> Đột biến gen p53 tạo ra protein có thời gian bán<br /> hủy dài cho phép phát hiện bằng HMMD(10). Tuy<br /> nhiên HMMD cho thấy có tới 30-35% kết quả trái<br /> ngược với các phương pháp phân tích gen. Vì thế xác<br /> <br /> 6.<br /> <br /> Crapez EL, Bibeau F, The1zenas S, et al (2005),<br /> “p53 status and response to radiotherapy in<br /> rectal cancer: a prospective multilevel analysis”,<br /> British Journal of Cancer, 92, 2114-2121.<br /> Diéz M, Pollán M, Mguerza JM, et al (2000),<br /> Time-dependency of the prognostic effect of<br /> carcinoembryonic antigen and p53 protein in<br /> colorectal adenocarcinoma”, Cancer, 88, 35-41.<br /> Galizia G, Lieto E, Ferraraccio F, et al (2004),<br /> “Determination of molecular marker expression<br /> can predict clinical outcome in colon<br /> carcinomas”, Clinical Cancer Research, 10, 34903499.<br /> Garrity MM, Burgart LJ, et al (2004), “Prognostic<br /> value of proliferation, apoptosis, defective DNA<br /> mismatch repair, and p53 overexpression in<br /> patients with resected Dukes’ B2 or C colon<br /> cancer: A North central cancer treatment group<br /> study”, J Clin Oncol, 22(9), 1572-1582.<br /> Georgescu CV, Săftoiu A, Georgescu CC, et al<br /> (2007), “Correlations of proliferation markers,<br /> p53 expression and histological findings in<br /> colorectal carcinoma”, J. Gastrointestin Liver Dis,<br /> 16(2), 133-139.<br /> Gordon PH (2007), “Malignant neoplasms of the<br /> colon”, Neoplasms of the colon, rectum and anus,<br /> Informa Healthcare USA Inc, 51-206.<br /> <br /> 146<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> 11.<br /> <br /> 12.<br /> <br /> 13.<br /> <br /> Graziano F, Cascinu S (2003), “Prognostic<br /> molecular markers for planning adjuvant<br /> chemotherapy trials in Dukes’ B colorectal cancer<br /> patients: how much evidence is enough?”,<br /> Annals of Oncology, 14, 1026-1038.<br /> Ince WL, Jubb AM, Holden SN, et al (2005),<br /> “Association of k-ras, b-raf, and p53 status with<br /> the treatment effect of Bevacizumab”, Journal of<br /> the National Cancer Institute, 97(13), 981-989.<br /> Kahlenberg MS, Stoler DL, Bigas MA, et al<br /> (2000), “p53 tumor suppressor gene mutations<br /> predict decreased survival of patients with<br /> sporadic colorectal carcinoma”, Cancer, 88, 18141819.<br /> McLeod HL, Murray GI (1999), “Tumour<br /> markers of prognosis in colorectal cancer”,<br /> British Journal of Cancer, 79(2), 191-203.<br /> Morrin M, Kelly M, et al (1994) “Mutations of Kiras and p53 genes in colorectal cancer and their<br /> prognostic significance”, Gut, 35, 1627-1631.<br /> Nasif WA, El-Emshaty HM, Tabll A, et al (2004),<br /> “Immunoreactivity evaluation of mutant p53<br /> gene product with DNA ploidy pattern in<br /> colorectal carcinoma”, Hepatogastroenterology, 51<br /> (58), 1001-1006.<br /> Nguyễn Sào Trung, Đoàn Thị Phương Thảo, Lê<br /> Quốc Sử (2004), “Nghiên cứu sự biểu hiện của<br /> <br /> 14.<br /> <br /> 15.<br /> <br /> 16.<br /> <br /> 17.<br /> <br /> 18.<br /> <br /> gen đè nén u p53 trong ung thư vú bằng kỹ<br /> thuật hóa mô miễn dịch”, Y học Tp. Hồ Chí Minh,<br /> tập 8 (1), tr.1-7.<br /> Nguyễn Thị Hồng, Phạm Hùng Vân, Sakamoto<br /> K (2002), “Đột biến gen p53 trong ung thư<br /> miệng: phát hiện qua kỹ thuật PCR-SSCP”, Y học<br /> Tp. Hồ Chí Minh, chuyên đề ung bướu, tập 6, phụ<br /> bản số 4, tr.52-57.<br /> Rambau PF, Odida M, Wabinga H (2008), “p53<br /> expression in colorectal carcinoma in relation to<br /> histopathological features in Ugandan patients”,<br /> African Health Sciences, 8(4), 234-238.<br /> Sinicrope FA, Hart J, Michelassi F, Lee JJ (1995),<br /> “Prognostic value of bcl-2 oncoprotein<br /> expression in stage II colon carcinoma”, Clinical<br /> Cancer Research, 1, 1103-1110.<br /> Trịnh Tuấn Dũng (2007), “Nghiên cứu sự biểu<br /> hiện của các kháng nguyên p53, Ki-67 và Her2/Neu trong ung thư đại trực tràng bằng hóa mô<br /> miễn dịch”, Y học Tp. Hồ Chí Minh, chuyên đề<br /> Giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học. Tập 11, phụ<br /> bản số 3, tr.89-94.<br /> Zhao D, Ding X, Peng J, Zheng Y, and Zhang S<br /> (2005): Prognostic significance of bcl-2 and p53<br /> expression in colorectal carcinoma. J Zhejiang<br /> Univ Sci B. December; 6(12): 1163–1169.<br /> <br /> 147<br /> <br />