Đánh giá hiệu quả của máy hút áp lực âm trong điều trị các vết thương mãn tính kết quả bước đầu

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA MÁY HÚT ÁP LỰC ÂM TRONG ĐIỀU TRỊ<br /> CÁC VẾT THƯƠNG MÃN TÍNH KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU<br /> Trần Đoàn Đạo*, Lê Nguyễn Diên Minh*, Ngô Đức Hiệp*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Từ tháng 4/2009 đến tháng 4/2010 có 30 trường hợp vết thương mãn tính được đưa vào<br /> nghiên cứu, các bệnh nhân có vết thương trên 6 tuần không lành, các bệnh lý kèm theo ổn định, không chọn các<br /> bệnh nhân có biểu hiện ác tính tại chỗ vết thương, các vết thương có đường dò chưa biết rõ nguồn gốc. Đánh giá<br /> hiệu quả của hút áp lực âm trên việc cải thiện tình trạng tại chỗ vết thương, giúp quá trình lành vết thương<br /> thuận lợi.<br /> Phương pháp:Nghiên cứu mở không so sánh thực hiện trên các bệnh nhân có vết thương mãn tính. Tất cả<br /> bệnh nhân đều được đánh giá vết thương, diện tích, độ sâu theo EPUAP (European Pressure Ulcer Advisory<br /> Panel 1999), Tình trạng vết thương theo phân loại Falanga (2000). Sau khi cắt lọc, làm sạch vết thương, kiểm<br /> soát sự lây nhiễm, nhiễm khuẩn. Hút áp lực âm được thực hiện và theo dõi sau 2 ngày, 6 ngày và 10 ngày. Tiêu<br /> chí đánh giá dựa vào tiến triển của diện tích vết thương, dịch vết thương,, nền vết thương.<br /> Kết quả: 30 bệnh nhân được chọn với mức độ tổn thương độ III, IV.Có 25/30 trường hợp (83,33%) có sự<br /> cải thiện rõ rệt dịch vết thương, nền vết thương, thu nhỏ diện tích của vết thương. Đặc biệt ở các bệnh nhân loét<br /> cùng cụt 20/22 trường hợp cải thiện rõ (90,99%). Không ghi nhận phản ứng dị ứng với tấm xốp, băng dính. Bất<br /> lợi duy nhất là chi phí điều trị tương đối cao.<br /> Kết luận: Hút áp lực âm có hiệu quả trong điều trị các vết thương mãn tính mức độ trung bình đến nặng.<br /> Từ khóa: Vết thương mạn tính, hút áp lực sâu.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE EFFICACY OF VACUUM- ASSISSTED CLOSURE THERAPY IN TREATMENT OF CHRONIC<br /> WOUNDS: The Premiliary results<br /> Tran Doan Dao, Le Nguyen Dien Minh, Ngo Duc Hiep<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 4 - 2011: 198 - 204<br /> Objectives: To evaluate the efficacy of Vacuum- Assisted closure therapy in treatment of chronic wounds.<br /> Patients with chronic wound has remained unhealed for more than 6 weeks, fistule of unknown origin,<br /> malignancy were excluded.<br /> Methods: A Pilot study was conducted in the Burn deparment and Plastic surgery, Cho ray<br /> Hospital.Patients were evaluated about extent of tissue damage, wound assessment. The propery debrided wound.<br /> When the wound became uninfected, they will apply of vacuum-assissted closure therapy. The outcome was the<br /> amount of wound exudate, wound bed after 10 day follow-up.<br /> Results: With 30 patients had grade III, IV. There were 25/ 30 patients reduction of wound area, (wound<br /> bed filled with healthy granulating tissue and epithelialisation at the wound margins) especially Sacral pressure<br /> ulceration patient with successful outcome in 20 of 22 cases (90,99%).<br /> <br /> * Khoa Phỏng, Bệnh viện Chợ Rẫy<br /> Tác giả liên lạc: BS. Trần Đoàn Đạo, ĐT: 0913900360<br /> <br /> 198<br /> <br /> Email: drdoandao@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Conclusions: Vacuum - Assissted closure therapy has been positive effects in treatment of chronic wounds.<br /> Key words: chronic wounds; vacuum- assisted closure therapy.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Các vết thương mãn tính là một vấn đề<br /> nghiêm trọng do: kéo dài thời gian nằm viện, chi<br /> phí điều trị cao & đặc biệt là ảnh hưởng đến chất<br /> lượng sống của BN. Trong điều trị người ta<br /> thường áp dụng các phương pháp kinh điển<br /> như cắt bỏ hoại tử, chăm sóc vết thương bằng<br /> các loại băng gạc kết hợp với các điều trị toàn<br /> thân. Những năm gần đây việc áp dụng máy<br /> hút áp lực âm giúp ích nhiều cho việc cải thiện<br /> tuần hoàn tại chỗ vết thương, kiểm soát dịch tiết<br /> và kích thích tạo ra tổ chức hạt. giúp lành vết<br /> thương nhanh chóng.<br /> Máy hút áp lực âm được giới thiệu lần đầu<br /> do nhà phẫu thuật tạo hình Mỹ Argenta &<br /> Michael Morykwas 1993 nhằm trợ giúp việc dẫn<br /> lưu dịch & máu tại vết mổ. Từ năm 1997 bắt đầu<br /> áp dụng rộng rãi để điều trị các vết thương cấp<br /> cũng như mãn tính.<br /> Máy hút áp lực âm dựa vào áp lực âm tác<br /> động lên vết thương làm dãn các mao mạch nhỏ<br /> và kích thích tổ chức hạt phát triển, nó cũng làm<br /> giảm đi các bất lợi mà cách dẫn lưu theo phương<br /> pháp cổ truyền thường mắc phải bao gồm kéo<br /> dài phản ứng viêm, gây loét do áp lực dọc theo<br /> đường ống, đôi khi tạo thành đường dò.<br /> <br /> Dùng các thông số đánh giá trước & sau<br /> điều trị.<br /> Đo kích thước vết thương: Đo chiều dài,<br /> chiều rộng, độ sâu (cm) dựa vào nơi có đường<br /> kính lớn nhất.<br /> Đánh giá vết thương.<br /> <br /> Phân loại vết thương<br /> Dựa theo EPUAP (European pressure ulcer<br /> advisory panel, 1999)<br /> Độ I: VT viêm đỏ, phù nề,<br /> Độ II: Tổn thương lớp biểu bì & phần nông<br /> của trung bì. Lâm sàng biểu hiện nốt phồng, dễ<br /> trầy sướt.<br /> Độ III: Tổn thương toàn bộ lớp da, tổ chức<br /> dưới da biểu hiện lâm sàng là mảng hoại tử<br /> Độ IV: Tổn thương lan rộng, hoại tử mô, cơ,<br /> xương hay các cấu trúc nâng đỡ.<br /> <br /> Đánh giá nền vết thương & dịch tiết vết<br /> thương theo phân loại của Falanga (2000)<br /> Dịch tiết vết thương<br /> Ít: Thay băng vết thương trên 3 ngày.<br /> Trung bình: Thay băng vết thương mỗi 2-3<br /> ngày.<br /> Nhiều: Thay băng vết thương mỗi ngày.<br /> <br /> Ở Việt Nam, Máy hút áp lực âm cũng được<br /> sử dụng rộng rãi tại các bệnh viện. Tại Bệnh<br /> viện Chợ Rẫy chúng tôi cũng đã áp áp dụng<br /> điều trị 30 trường hợp loét mãn tính (Loét do tì<br /> đè, loét bàn chân đái tháo đường…). Đây là<br /> thăm dò bước đầu nhằm đánh giá hiệu quả<br /> lâm sàng của máy hút áp lực âm đối với các<br /> vết thương mãn tính.<br /> <br /> Nền vết thương<br /> Tốt: Có tổ chức hạt mọc đều, tiết ít dịch<br /> viêm.<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP<br /> <br /> Qui trình tiến hành<br /> Cắt lọc mô hoại tử, làm sạch vết thương, rửa<br /> vết thương bằng nước muối sinh lý 0.9%.<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mở, không<br /> đối chứng<br /> Thời gian nghiên cứu: 04/2009 -04/2010<br /> <br /> Phương pháp tiến hành<br /> Chọn BN vào lô nghiên cứu.<br /> <br /> Trung bình: Bắt đầu có tổ chức hạt, còn ít giả<br /> mạc, VT còn tiết dịch.<br /> Xấu: Có tổ chức hoại tử, nhiều giả mạc, có<br /> hốc, VT tiết nhiều dịch, mủ.<br /> <br /> Kỹ thuật áp dụng<br /> Đặt gạc không dính vào VT nhằm giữ ẩm<br /> môi trường VT, tránh tổ chức hạt mọc dính vào<br /> tấm xốp (Polyurethane foam).<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> 199<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Đặt tấm xốp vừa vặn vào kích thước VT, ống<br /> hút đặt trên tấm xốp.<br /> <br /> Vết thương có đường dò chưa rõ nguồn gốc.<br /> <br /> Dán kín VT bằng băng dính, Tấm băng dính<br /> này che phủ & cố định cả tấm xốp và ống hút,<br /> tạo ra môi trường kín.<br /> <br /> Có dấu hiệu ác tính tại chỗ vết thương.<br /> <br /> Ống hút được gắn với bộ vi xử lý để tạo ra<br /> chế độ hút liên tục hay ngắt quãng, tùy thuộc<br /> vào yêu cầu vết thương.<br /> <br /> Cốt tủy viêm chưa được điều trị.<br /> Lộ mạch máu hoặc tạng.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Tuổi – số lượng bệnh nhân<br /> Biểu đồ 1: Phân chia 3 nhóm tuổi<br /> <br /> Khi hút tấm xốp sẽ xẹp xuống và tạo ra áp<br /> lực thấp trên bề mặt vết thương.<br /> <br /> Nhận xét: Nhóm tuổi trên 50 chiếm số đông<br /> trong lô quan sát: 15 người so với nhóm tuổi từ<br /> 31- 50 chiếm 12 người<br /> <br /> Phái tính – loại vết thương<br /> Biểu đồ 2: Phân chia theo giới tính và loại vết<br /> thương<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Các BN loét mãn tính, tuổi 30- 60, không<br /> phân biệt giới tính, nhập viện điều trị tại Khoa<br /> Bỏng- Tạo hình Bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> Cỡ mẫu: 30 BN loét mãn tính.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> Các BN có Loét kéo dài, trên 6 tuần, điều trị<br /> không lành, tổn thương độ III, IV (theo EPUAP).<br /> Loét do tì đè.<br /> Loét do các bệnh lý về mạch máu, đái tháo<br /> đường (ổn định đường huyết).<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Thời gian bị vết thương dưới 6 tuần.<br /> <br /> Nhận xét: Nữ chiếm tỷ lệ 13/ 30 Bệnh nhân<br /> Loét cùng cụt chiếm 22/ 30 Bệnh nhân.<br /> Loét bàn chân tiểu đường 7/30 Bệnh nhân,<br /> Nữ chiếm 5/7 Bệnh nhân.<br /> <br /> Dùng các thuốc ức chế miễn dịch.<br /> <br /> 200<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> Số bệnh nhân – diện tích vết thương<br /> Biểu đồ 3: Phân bố số bệnh nhân và diện tích vết<br /> thương<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 4,3455cm2, với phép kiễm T từng cặp, 2 đuôi,<br /> với P= 0,001<br /> <br /> Tiến triển dịch vết thương<br /> Bảng 1: Đánh giá dịch tiết của vết thương sau 2, 6,<br /> 10 ngày điều trị<br /> <br /> Dịch vết<br /> thương<br /> <br /> Thời<br /> gian<br /> <br /> Trước<br /> điều trị<br /> <br /> Sau 2<br /> ngày<br /> <br /> Sau 6<br /> ngày<br /> <br /> Sau 10<br /> ngày<br /> <br /> Nhiều<br /> <br /> 29/30<br /> <br /> 22/30<br /> <br /> 15/30<br /> <br /> 3/30<br /> <br /> Trung<br /> bình<br /> <br /> 1/30<br /> <br /> 2/30<br /> <br /> 2/30<br /> <br /> 2/30<br /> <br /> Ít<br /> <br /> 0/30<br /> <br /> 6/30<br /> <br /> 13/30<br /> <br /> 25/30<br /> <br /> 30/30<br /> <br /> 30/30<br /> <br /> 30/30<br /> <br /> 30/30<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> Diện tích vết thương chiếm đa số 29/30 bệnh<br /> nhân trên 10cm2, trong đó chủ yếu các VT <<br /> 40cm2.<br /> Đối với các vết thương < 10cm2 sự lành VT<br /> thường thuận lợi hơn bằng điều trị thường qui,<br /> ít tốn kém hơn, nên chỉ có 01 case đưa vào nhóm<br /> nghiên cứu.<br /> <br /> Tiến triển diện tích vết thương sau trị liệu<br /> 2 ngày, 6 ngày, 10 ngày<br /> Biểu đồ 4: Khảo sát tiến triển của diện tích vết<br /> thương sau trị liệu 2, 6, 10 ngày<br /> <br /> Dịch vết thương cải thiện rõ sau 10 ngày điều<br /> trị từ 29/ 30 bệnh nhân có dịch vết thương tiết<br /> nhiều, còn lại 3/30 bệnh nhân còn tiết dịch nhiều,<br /> 25/ 30 bệnh nhân dịch tiết VT giảm rõ, điều này<br /> có ý nghĩa giãm sự phù nề cạnh vết thương và<br /> tuần hoàn tại chỗ vết thương cải thiện.<br /> <br /> Tiến triển nền vết thương<br /> Bảng 2:Đánh giá tiến triển của nền vết thương sau<br /> 2, 6, 10 ngày điều trị<br /> Thời gian<br /> Nền vết<br /> Tốt<br /> thương Trung bình<br /> Xấu<br /> Tổng<br /> <br /> Trước<br /> điều trị<br /> <br /> Sau 2<br /> ngày<br /> <br /> Sau 6<br /> ngày<br /> <br /> Sau 10<br /> ngày<br /> <br /> 0/30<br /> <br /> 1/30<br /> <br /> 7/30<br /> <br /> 25/30<br /> <br /> 7/30<br /> <br /> 10/30<br /> <br /> 12/30<br /> <br /> 4/30<br /> <br /> 23/30<br /> <br /> 19/30<br /> <br /> 11/30<br /> <br /> 1/30<br /> <br /> 30/30<br /> <br /> 30/30<br /> <br /> 30/30<br /> <br /> 30/30<br /> <br /> Trước điều trị có 23/30 bệnh nhân nền vết<br /> thương xấu, 7/ 30 nền vết thương trung bình<br /> Nền vết thương tiến triển tốt sau 10 ngày<br /> điều trị là 25/ 30 bệnh nhân<br /> Có 4/30 bệnh nhân nền vết thương trung<br /> bình, còn ít giã mạc, bắt đầu có tổ chức hạt mọc.<br /> Nhóm 1: 1case: Sự tương quan & T test<br /> không tính được<br /> Nhóm 2: Sự khác nhau giữa trước và sau trị<br /> liệu ngày thứ 10 VT thu nhỏ trung bình 4,2778<br /> cm2. Sự khác nhau có ý nghĩa thống kê, với<br /> phép kiễm T từng cặp, 2 đuôi, với P= 0,0005<br /> Nhóm 3: Sự khác nhau giữa trước và sau trị<br /> liệu ngày thứ 10 VT thu nhỏ trung bình<br /> <br /> Nguyên nhân và tiến triển<br /> Bảng 3: Phân bố tiến triễn bệnh theo nguyên nhân<br /> bệnh<br /> Nguyên<br /> Loét Loét bàn Loét bàn<br /> nhân<br /> cùng cụt chân do chân tiểu<br /> tì đè<br /> đường<br /> Tiến<br /> triển<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Tốt<br /> <br /> 20<br /> <br /> 1<br /> <br /> 4<br /> <br /> 25<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> Không đổi<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 201<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Tiến triển tốt sau 10 ngày điều trị ở bệnh<br /> nhân loét cùng cụt 20/22 bệnh nhân.<br /> <br /> Loét bàn chân tiểu đường sau 10 ngày chạy<br /> hút áp lực âm có tiến triễn tốt 4/7 bệnh nhân.<br /> <br /> BN TRƯƠNG THỊ BỮA SN 1954, SNV: 11605<br /> <br /> SAU 10 NGÀY ĐIỀU TRỊ<br /> BN TRẦN ĐỨC THUẬN SN 1948, SNV 14124<br /> <br /> SAU 6 NGÀY ĐIỀU TRỊ<br /> <br /> SAU 10 NGÀY ĐIỀU TRỊ<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Những nguyên lý cơ bản của điều trị bằng<br /> hút áp lực âm không phải là ý tưởng mới. Đây<br /> thực chất là một cách nhằm dẫn lưu dịch được<br /> áp dụng trong nhiều năm bởi các nhà ngoại<br /> khoa, khác biệt của hệ thống VAC là lực hút<br /> được phân bố đều trên toàn bộ bề mặt của VT,<br /> khi hệ thống làm việc, một phần chân không<br /> được tạo ra bên trong VT làm giảm đi thể tích &<br /> tạo điều kiện thuân lợi lấy đi dịch từ VT.<br /> Cơ chế của máy hút áp lực âm:<br /> Tạo ra môi trường ẩm ở vết thương.<br /> <br /> 202<br /> <br /> Giảm phù nề quanh vết thương, kích thích<br /> tuần hoàn tại chỗ.<br /> Giảm phát triển vi khuẩn.<br /> Tăng tỉ lệ mọc mô hạt & biểu mô hóa.<br /> Máy hút áp lực âm có thể kiểm soát áp lực<br /> hút, có thể điều chỉnh áp lực từ 50-125mm Hg,<br /> có thể hút liên tục hay ngắt quảng, trong chu kỳ<br /> đầu hút liên tục thường được áp dụng, các chu<br /> kỳ tiếp theo hút ngắt quảng được khuyến cáo<br /> nhằm kích thích quá trình di trú & phân bào.<br /> Chỉ định điều trị bằng hút áp lực âm, ngoài<br /> các vết thương mãn tính, còn được áp dụng rộng<br /> rãi cho các VT do ngoại khoa, VT nhiễm khuẩn<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br />