Bình giảng đoạn thơ sau trong bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi: Ôi những cánh đồng quê chảy máu…. Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu

Đề bài: Bình giảng đoạn thơ sau trong bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi: Ôi <br /> những cánh đồng quê chảy máu…. Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Cũng như trong truyện và kịch, cảm hứng chủ  đạo và nhất quán trong thơ  Nguyễn Đình <br /> Thi là hình ảnh một đất nước Việt Nam đau thương, đói nghèo, cơ cực, bị dìm trong máu  <br /> và nước mắt dưới ách thống trị  của thực dân, phát xít và phong kiến tay sai. Trong quá <br /> trình sáng tạo nghệ thuật, nhất là khi sáng tác bài thơ Đất nước, toàn bộ tình cảm của nhà <br /> thơ  tập trung  ở  khía cạnh này. Trên bước quân hành, xót xa, đau đớn, căm phẫn trước  <br /> thảm cảnh mà kẻ thù đã gây ra, nhà thơ thốt lên:<br /> <br /> Ôi những cánh đồng quê chảy máu<br /> <br /> Dây thép gai đâm nát trời chiều<br /> <br /> Những đêm dài hành quân nung nấu<br /> <br /> Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu.<br /> <br /> Như chúng ta đã biết, bài thơ Đất nước được Nguyễn Đình Thi sáng tác trong khoảng thời <br /> gian 8 năm ròng (1948 ­ 1955). Bài thơ  diễn tả  quá trình nhận thức về  kháng chiến, sự <br /> hình thành, nảy nở tình cảm yêu nước, căm thù bè lũ cướp nước và khái quát những chặng <br /> đường kháng chiến chống Pháp thần thánh của dân tộc ta. Bài thơ  dài 49 câu, được chia  <br /> làm hai phần theo cảm xúc liền mạch của chủ đề  trữ  tình. Phần một được chia làm hai  <br /> đoạn. Đoạn một (7 dòng đầu) là tâm trạng của người từ  Hà Nội ra đi theo tiếng gọi tha <br /> thiết của cách mạng nhưng trong lòng vẫn xao xuyến, bâng khuâng nhớ  về  mùa thu Hà  <br /> Nội. Hà Nội mùa thu vào buổi sáng chớp lạnh, những cơn gió heo may xao xác đầu mùa  <br /> rải trên đường phố tĩnh lạnh, những tia nắng hanh vàng soi trên “thềm nắng lá rơi đầy". <br /> Đoạn hai (từ dòng 8 đến dòng 21) là cảm xúc về mùa thu mới ở Việt Bắc. Nhà thơ đứng  <br /> giữa thiên nhiên hai lần mà cất tiếng reo vui. Nhà thơ nhìn rừng tre thấy nó cũng vui, nhìn  <br /> trời thu thấy nó vừa xanh trong, vừa như “thay áo mới", vừa “cười nói thiết tha” như chưa <br /> bao giờ  được cười nói tự  do, thoải mái, như  chưa bao giờ  được cười nói tại thời điểm <br /> này và niềm vui giải phóng được nhân lên theo cấp số nhân. Nhà thơ  bày tỏ  niềm tự hào <br /> mãnh liệt của mình khi là được làm chủ  đất nước, vì đất nước đã được độc lập, tự  do <br /> nên trời xanh, núi rừng, cánh đồng, dòng sông đều trở  về  ta. Từ  niềm vui lan tỏa trong  <br /> không gian, mạch thơ  chuyển sang suy tư trên mạch thời gian. Từ  hiện tại, nhà thơ  nhớ <br /> về quá khứ hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước vẻ vang, oanh liệt, hào hùng, chói lọi  <br /> của dân tộc ta. Đến phần thứ hai (từ câu 22 đến hết), nhà thơ nhận thức về sự hình thành  <br /> tình cảm yêu nước, chí căm thù giặc, ý thức tự  cường của con người Việt Nam; những  <br /> con người tuy hiền lành, chất phác nhưng ý chí quyết thắng giặc thù thì cao ngất.<br /> <br /> Bốn câu thơ trích trên đây thuộc những dòng thơ đầu tiên của phần hai.<br /> <br /> Hai câu thơ đầu:<br /> <br /> Ôi những cánh đồng quê chảy máu<br /> <br /> Dây thép gai đâm nát trời chiều.<br /> <br /> Các câu thơ này theo Nguyễn Đình Thi được khơi nguồn cảm hứng trong một chiều hành <br /> quân cùng bộ đội ở vùng núi Bắc Giang. Qua cách nhìn giàu liên tưởng của nhà thơ, cảnh <br /> ở  đây vừa thực vừa hư, vừa cụ  thể  đến nhức nhối, vừa có sức khái quát cao. Ráng đỏ <br /> buổi chiều chiếu xuống các rãnh cây trên cánh đồng như  máu chảy. Dây thép gai quanh <br /> đồn giặc trên đồi cao như cào xé bầu trời Tổ quốc<br /> <br /> Nghệ thuật nhân hóa tu từ, ẩn dụ tu từ độc đáo vừa làm tăng giá trị gợi hình, vừa làm tăng  <br /> giá trị biểu cảm cho hai câu thơ. Màu sắc câu thơ bầm đỏ như ứa máu, đường nét đậm và  <br /> sắc như  khắc họa. Tuy đó là một bức tranh thiên nhiên nhưng là hình  ảnh của một đất <br /> nước bị  tàn phá, giày xéo. Chính giặc Pháp xâm lược đã làm đảo lộn hoàn toàn đời sống <br /> thanh bình, yên  ả  của nhân dân ta. Cùng với thán từ  “ôi”, lời thơ  trở  thành lời lên án, tố <br /> cáo tội quân cướp nước. Những lời kết tội này chúng ta đã gặp trong thơ Quang Dũng:<br /> <br /> Từ độ thu về hoang bóng giặc<br />  Điêu tàn ôi lại nỗi đêm tàn<br /> <br /> Đất đá ong khô nhiều ngấn lệ<br /> <br /> Em có bao giờ lệ chứa chan?<br /> <br /> Mẹ tôi em có gặp đâu không?<br /> <br /> Những xác già nua ngập cánh đồng<br /> <br /> Tôi cũng có thằng con bé dại<br /> <br /> Bao nhiêu rồi xác trẻ trôi sông.<br /> <br /> (Đôi mắt người Sơn Tây)<br /> <br /> Hai câu sau là tâm trạng của người chiến sĩ trên bước đường hành quân:<br /> <br /> Những đêm dài hành quân nung nấu<br /> <br /> Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu.<br /> <br /> “Nung nấu” là làm cho bị  thôi thúc, dồn nén ngày càng nhiều một mong muốn, một tình  <br /> cảm nào đó. Ở đây, “nung nấu” được Nguyễn Đình Thi, dùng để nói lên lòng căm thù sâu  <br /> sắc của người chiến sĩ và một quyết tâm, một ý chí son sắt của anh là nhanh chóng tiêu <br /> diệt, đánh đuổi lũ lang sói ra khỏi bờ cõi nước ta, để nhân dân trở lại cuộc sống độc lập, <br /> tự  do, hạnh phúc. "Bồn chồn” là  ở  trạng thái nôn nao, thấp thỏm, thường vì một việc <br /> chưa đến, chưa biết ra sao.  Ở đây, trên bước đường hành quân, người chiến sĩ đang say  <br /> mê lí tưởng cứu nước, đang xót xa cho bóng hình quê hương bị hủy hoại đột ngột. Hình  <br /> ảnh nhớ mắt người yêu”, chắc có lẽ, được khơi gợi bằng những vì sao lấp lánh trên bầu <br /> trời đêm mênh mông, bát ngát. Tâm trạng của anh lính xuất thân từ Hà thành văn hiến này <br /> rất gần với tâm trạng của người chiến sĩ Tây Tiến cùng thời:<br /> <br /> Mắt trừng gửi mộng qua biên giới<br /> <br /> Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.<br />  (Tây Tiến)<br /> <br /> Vâng! "Mắt người yêu”, "dáng kiều thơm”  ở  nơi quê nhà xa xôi vẫn luôn dõi theo từng <br /> bước đường hành quân gian nan, khắc nghiệt vất vả  của các anh, chia sẻ  với các anh  <br /> bằng tất cả  tình cảm nồng nàn, chứa chan yêu thương, xuất phát từ  đáy sâu hun hút tâm  <br /> hồn mình. Những đóa hoa trắng ngào ngạt nhụy hương ở quê nhà đang đợi, đang chờ các <br /> anh về để  mà dâng, mà hiến khi ngày hòa bình. Vậy nên, thương nước và thương người <br /> yêu, nước bị  giặc xâm chiếm người yêu phải xa cách; khối tình cảm chung và tình cảm <br /> riêng hòa quyện, nung nấu trong lòng đã thôi thúc, giục giã, động viên người lính trên  <br /> tuyến lửa ác liệt.<br /> <br /> Có thể nói, đây là một trong những đoạn thơ đặc sắc nhất của bài thơ  Đất nước, về nội <br /> dung, nhà thơ  thể  hiện thành công hai bức tranh: bức tranh ngoại cảnh và bức tranh tâm <br /> cảnh, Trong đó, tâm trạng xót xa, yêu thương đất nước và căm thù sôi sục quân cướp <br /> nước là nổi bật nhất, lan tỏa khắp bức tranh thơ. Về nghệ thuật, nhà thơ  phối hợp rất <br /> thành công một vài biện pháp tu từ  thường gặp trong tiếng Việt và đặc biệt, các nghệ <br /> thuật, kĩ thuật hội họa, điêu khắc, điện  ảnh cũng được nhà thơ  sử  dụng khéo léo, điêu <br /> luyện tài hoa.<br /> <br /> Đoạn thơ  trên cũng như  cả  bài thơ  Đất nước xứng đáng là một trong những bài thơ  hay  <br /> nhất về  đề  tài đất nước, con người của thi ca Việt Nam giai đoạn kháng chiến chống <br /> Pháp.<br />