Bình giảng đoạn thơ sau trong bài thơ Đất nước (Nguyễn Đình Thi): "Mùa thu nay khác rồi!... Những buổi ngày xưa vọng nói về"

Đề  bài: Bình giảng đoạn thơ  sau trong bài thơ  Đất nước (Nguyễn Đình Thi): Mùa  <br /> thu nay khác rồi!... Những buổi ngày xưa vọng nói về<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Bài thơ  Đất nước được hình thành trong một quãng thời gian dài (1948­1955); lần đầu <br /> tiên được dưa vào tập Chiến sĩ (1956). Bài thơ  được tổ  hợp từ  một số  bài thơ  khác như <br /> Sáng mát trong như  sáng năm xưa (1948) và Đêm mít tinh (1949). Chủ  đề  bao trùm của  <br /> Đất nước là lòng yêu nước nồng nàn, thiết tha, ý thức độc lập tự chủ, là lòng tự  hào về <br /> đất nước và nhân dân anh hùng, từ trong đau thương nô lệ, dưới sự lãnh đạo của Đảng đã  <br /> quật khởi vùng lên chiến thắng huy hoàng.Trong đó có những đoạn thơ Nguyễn Đình Thi <br /> đó là Tổ  quốc hồi sinh tràn đầy sức sống, ý thức độc lập tự  chủ  và niềm tự  hào về  Tổ <br /> quốc giàu đẹp, có truyền thông bất khuất kiên cường:<br /> <br /> Mùa thu nay khác rồi!<br /> <br /> ...<br /> <br /> Những buổi ngày xưa vọng nói về.<br /> <br /> Sau khi hồi tưởng đến mùa thu của những ngày rời Hà Nội ra đi vì nghĩa lớn với cảm xúc  <br /> "Buồn buồn lặng lặng" (Hoài Thanh), tác giả bộc lộ cảm nghĩ của mình về mùa thu mới,  <br /> mùa thu trên đất nước nhân dân đã làm chủ vận mệnh của mình, mùa thu kháng chiến  ở <br /> núi rừng Việt Bắc: "Mùa thu nay khác rồi". Lời thơ  đầy tính chất khẳng định. Đó là sự <br /> khác rồi về không gian, thời gian và tâm trạng con người trước mùa thu. Nhưng cái khác  <br /> trước hết của mùa thu này được người đọc nhận ra ngay  ở nhịp điệu, tiết tấu, hình ảnh <br /> thơ: từ những câu thơ thất ngôn sâu lắng, cổ kính mang đậm màu sắc Đường thi, bài thơ <br /> bỗng chuyển sang những câu thơ tự do, tạo nên một nhịp điệu hối hả phơi phới làm cho <br /> đoạn thơ như hát vang lên từ một trái tim chất chứa niềm vui.<br /> <br /> Đứng giữa không gian bao la, giữa đất trời bát ngát thoáng đãng, với trái tim reo vui, tác <br /> giả đã lắng nghe, cảm nhận sắc thu, hồi thu mới "Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi". "Vui  <br /> nghe" chứ không phải là nghe vui. Nghe vui là niềm vui từ bên ngoài còn vui nghe là niềm <br /> vui từ trái tim trỗi dậy, dâng lên, lan toả, nhuốm lên tất cả cảnh vật, đất trời, cỏ cây mây <br /> nước "Gió thổi rừng tre phấp phới". "Phấp phới" là một từ  láy rất gợi hình, gợi cảm và  <br /> giàu ý nghĩa diễn tả. Phấp phới rừng tre gió thổi hay phấp phới của lá cỏ  đỏ  tung bay <br /> giữa chiến khu tự do hay còn gợi cho ta niềm vui phơi phới của con người đang bay lên <br /> cùng với đất trời giải phóng?<br /> <br /> Trong niềm vui lâng lâng  ấy, nhà thơ  đã cảm nghe được sự  chuyển đổi rất mực tinh tế <br /> của hồn thu:<br /> <br /> Trời thu thay áo mới<br /> <br /> Trong biếc nói cười thiết tha<br /> <br /> Nhờ  sử  dụng biện pháp nhân hóa đặc sắc, nhà thơ  không chỉ  diễn tả  được sự  thay đổi <br /> của sắc thu mà còn diễn tả được sự thay đổi của lòng người, hồn người. Qua câu thơ của  <br /> Nguyễn Đình Thi, dường như mùa thu đất nước đã được hồi sinh và hiện lên như một cô  <br /> gái đầy sức trẻ, trẻ cả hình sắc, trẻ cả tâm hồn. "Trong biếc nói cười thiết tha". Câu thơ <br /> có 6 chữ  mà dồn nén biết bao nhiêu cảm xúc và  ấn tượng: âm thanh thì "nói cười" tươi  <br /> trẻ, màu sắc thì "trong biếc", tình cảm thì "thiết tha”. Nhớ  lại cảnh mùa thu cũ hiện về <br /> như thiếu nữ "đứng chịu tang ­ Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng" với "áo mơ phai dệt <br /> lá vàng" còn thu nay đã được thay bằng chiếc áo màu tươi sáng, bình dị, ta càng thấm thía  <br /> thu từ đây "không thu thảm thu sầu" mà là "thu sướng nhuộm màu xuân mát mát":<br /> <br /> Mùa thu vàng sáng tới rồi đây<br /> <br /> Áo mới em phơi gió thổi đầy<br /> <br /> Áo trắng đòi tà phơ phất hoá<br /> <br /> Áo vàng em mặc cánh thu bay<br /> <br /> (Xuân Diệu)<br /> Đoạn thơ  trên được tác giả  sử  dụng nhiều động từ  "đứng, nghe, gió thổi, thay áo, nói, <br /> cười" đã gợi được không khí nhộn nhịp sôi nổi rộn ràng của mùa thu. Cảnh sắc thiên <br /> nhiên ở đây vừa bình dị khoẻ khoắn, vừa trong trẻo tươi sáng hoà hợp với tâm trạng vui <br /> hồ hởi của thi nhân tạo nên một vẻ đẹp mới cho mùa thu đất nước. Nguyễn Đình Thi đã  <br /> đưa đến một nét mới cho những bài thơ về mùa thu Việt Nam muôn đời.<br /> <br /> Đứng trước khung cảnh mùa thu đất nước như  đang hồi sinh, trào dâng sức sống, niềm  <br /> vui, với tình yêu thương nồng thắm, tác giả đã bộc lộ ý thức độc lập, tự chủ và niềm tự <br /> hào về Tổ  quốc giàu đẹp. Thông qua tình cảm nồng thắm yêu thương và chói đỏ  tự  hào <br /> của tác giả, bức tranh đất nước cứ lần lượt được mở ra với không gian ba chiều bát ngát  <br /> và hiện lên với những đường nét, màu sắc, hình khối và cả  hương vị  nữa, thật nên thơ, <br /> nên họa.<br /> <br /> Ngẩng đầu lên là bầu trời "thu xanh ngắt mấy từng cao". Dường như không nén nổi cảm  <br /> xúc, tác giả  phải reo lên "Trời xanh đây là của chúng ta". Trời ta xanh mắt ai mà chẳng <br /> thấy, vốn rất xanh tứ  cái thuở  xa xưa. Bầu trời  ấy qua thơ  ca của Nguyễn Du, Nguyễn  <br /> Khuyến, Tản Đà... đã cao xanh, giờ đây càng trở nên xanh cao hơn nữa. Vì trong sắc xanh  <br /> muôn thuở  của bầu trời, này có thêm sắc xanh của lòng người được hưởng độc lập, tự <br /> do. Đúng như Chế Lan Viên đã viết:<br /> <br /> Xanh biết mấy là trời xanh Tổ quốc<br /> <br /> Khi tự do về chói ở trên đầu<br /> <br /> Trời thu xanh ngắt sáng tuyên ngôn<br /> <br /> Trời bỗng xanh hơn nắng chói loà<br /> <br /> Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà<br /> <br /> (Tố Hữu)<br /> <br /> Nhìn sang bên kia là những dãy núi, những cánh rừng trùng trùng điệp điệp "Núi rừng đây  <br /> là của chúng ta". Hai chữ  "núi rừng" không hề  gợi lên cảnh ma thiêng nước độc mà chỉ <br /> gợi lên sự  giàu có của Tộ  quốc,  ẩn chứa biết bao tài nguyên phong phú "Rừng vàng bể <br /> bạc đất phì nhiêu". Nhớ lại cảnh quê hương làng xóm trong máu lửa chiến tranh, bầu trời <br /> cánh đồng như   ứa máu, rách nát bởi dây thép gai, móng vuốt của kẻ thù "Ôi những cánh  <br /> đồng quê chảy máu ­ Dây thép gai đâm nát trời chiều!" chúng ta mới thấm thía cái vang <br /> hưởng của lòng tự hào, niềm kiêu hãnh và ý thức độc lập tự chủ toát ra từ hai câu thơ:<br /> <br /> Trời xanh đây là của chúng ta<br /> <br /> Núi rừng đây là của chúng ta<br /> <br /> Những câu thơ khẳng định, những đại từ chỉ định "đây” cùng với điệp từ ngữ "của chúng <br /> ta" đã vang lên dõng dạc niềm tự hào kiêu hãnh về  quyền làm chủ  đất nước. Cảm hứng  <br /> này là một cảm hứng mà ta thường gặp trong thơ ca Việt Nam sau ngày giải phóng:<br /> <br /> Của ta trời đất, đêm ngày<br /> <br /> Núi kia đồng nọ, sông này của ta<br /> <br /> (Tố Hữu)<br /> <br /> Những câu thơ "Tôi nhớ; Tôi đứng vui nghe" là những lời độc thoại của nhân vật trữ tình.  <br /> Sau lời độc thoại, đến đây dường như  nhà thơ  hát chung với dàn đồng ca của nhân dân,  <br /> hòa trong cảm hứng vui sướng, tự hào được làm chủ  đất trời thiên nhiên Tổ  quốc tươi  <br /> đẹp:<br /> <br /> Những cánh đồng thơm mát<br /> <br /> Những ngả đường bát ngát<br /> <br /> Những dòng sông đỏ nặng phù sa<br /> <br /> Bằng hàng loạt từ  "những", một từ  chỉ  số  nhiều không xác định mở  đầu các dòng thơ, <br /> trước hết tác giả như muốn kể thêm nhiều hơn vẻ giàu đẹp của đất nước, sau nữa đoạn  <br /> thơ  gợi cho người đọc bức tranh đất nước cứ  lần lượt được mở  ra lộng lẫy, bát ngát. <br /> Nguyễn Đình Thi sử dụng nhiều tính từ chỉ cảm xúc "thơm mát, bát ngát, đỏ nặng". Điều  <br /> đó vừa diễn tả được tình cảm yêu nước thiết tha, nồng nàn của tác giả  vừa làm cho bức <br /> tranh đất nước như có thêm đường nét, màu sắc, hình khối. Với tấm lòng yêu nước thiết <br /> tha sâu nặng, dường như tác giả cảm nhận được cả cái vị "thơm mát" của cánh đồng, tận  <br /> mắt thấy được cái "bát ngát" tự do của những ngả đường mở ra, như trông thây được cả <br /> những dòng sông đỏ nặng phù sa cuộn chảy về xuôi. Câu thơ  của Ngụyễn Đình Thi thật <br /> trĩu nặng suy tư. "Những dòng sông đỏ nặng phù sa" hay đỏ nặng tấm lòng yêu thương và  <br /> tự hào đối với đất nước của tác giả? Ở đây nhà thơ sử dụng nhiều nguyên âm mở "a, at”  <br /> cuối dòng thơ  cũng đã góp phần diễn tả  thành công cái cảm xúc thơ  nói trên (Từ  cuộc  <br /> sống có phần tù túng trong năm cửa ô, các văn nghệ  sĩ mang ba lô hành hương lên đất  <br /> thánh Việt Bắc. Qua bao nhiêu nẻo đường kháng chiến, cảm nhận về đất nước được mở <br /> ra theo chiều rộng không gian với bầu trời thu trong xanh, những núi rừng bát ngát của <br /> Việt Bắc, những cánh đồng lúa thơm mùi sữa, những dòng sông Lô, sông Thao, sông <br /> Hồng cuồn cuộn phù sa).<br /> <br /> Từ  những cảm nhận về cái hữu hình của đất nước với không gian, bầu trời, cánh đồng,  <br /> dòng sông, câu thơ đang náo nức, dồn dập reo vui bỗng như trầm lắng hẳn xuống, đượm <br /> vẻ  thiêng liêng thành kính khi nghĩ về  cái vô hình là hồn thiêng đất nước trên chiều dài <br /> của thời gian 4000 năm lịch sử:<br /> <br /> Nước chúng ta<br /> <br /> Nước những người chưa bao giờ khuất<br /> <br /> Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất<br /> <br /> Những buổi ngày xưa vọng nói về<br /> <br /> "Nước chúng ta", câu thơ có ba chữ mà như nổi bật lên giữa bài thơ giống như dòng nước  <br /> đang cuộn chảy bỗng chững lại, dồn nén lại. Câu thơ bình dị mà chất chứa bao nhiêu cảm  <br /> xúc yêu thương và tự hào.<br /> <br /> Nghĩ về quá khứ của đất nước chúng ta, điều làm tác giả cảm phục nhất là truyền thống <br /> bất khuất kiên cường. Truyền thống  ấy nổi bật lên tạo thành gương mặt rạng rỡ  nhất  <br /> của lịch sử  cha ông "Nước những người chưa bao giờ  khuất". Câu thơ  giản dị  như  một  <br /> lời nói thường nhưng đã làm sống dậy trước mắt ta cả một quá khứ oanh liệt của tổ tiên.  <br /> Ta như  thấy trong đó tư  thế  của Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang  <br /> Trung... luôn luôn hiên ngang bất khuất trước mọi đợt sóng ngoại xâm hung tàn: Hán, <br /> Đường, Tống, Nguyên, Minh, Thanh.<br /> <br /> Sức mạnh anh hùng bao đời của dân tộc đối với hiện tại là một sự thực lớn lao hùng hồn.  <br /> Nhưng  ở  đây đà được nhà thơ  diễn tả  thông qua việc sáng tạo ra một hình tượng âm  <br /> thanh như không thật, một âm thanh của tâm tưởng hơn là của thính giác: âm thanh rì rầm  <br /> đêm đêm trong lòng đất vọng từ nghìn xưa vọng tới mai sau. "Rì rầm" là một từ láy tượng  <br /> thanh rất gợi cảm. Nó không ồn ào vang động, vang xa nhưng liên tục đều đặn như dòng <br /> suối chảy bất tận. "Rì rầm" trong lòng đất "đêm đêm" còn gợi lên không khí thầm lặng  <br /> thiêng liêng. "Đất" là hình  ảnh tượng trưng cho đất nước, của sự  khổng lồ, vĩnh hằng. <br /> "Đất" cũng là cái được dựng lên từ mồ hôi nước mắt, kể cả xương máu của biết bao thế <br /> hệ  cha ông. Với hình ảnh thơ  độc đáo này, tác giả đã hình tượng hóa được truyền thống <br /> anh hùng của đất nước thành một hình  ảnh đầy sức sống, đầy mạnh thầm lặng, thiêng <br /> liêng và vững bền muôn thuở, trở thành nhịp đập của con tim lịch sử Việt Nam bất khuất  <br /> anh hùng:<br /> <br /> Tim Việt Nam có Bạch Đằng ca hát<br /> <br /> Có đường gươm "sát thát" chém Toa Đô<br /> <br /> Có Nguyễn Trãi trong hồn thơ ý nhạc<br /> <br /> Sang sảng ngân trong Đại cáo hình Ngô<br /> <br /> Đúng là một hình ảnh thơ đầy sáng tạo, vừa mang yếu tố cảm xúc cụ thể vừa có ý nghĩa  <br /> tượng trưng khái quát sâu xa.<br /> <br /> "Những buổi ngày xưa vọng nói về". Nhờ  sự  kết hợp khéo léo giữa các từ  "những ... <br /> xưa... vọng... về", câu thơ của Nguyễn Đình Thi cũng đã diễn tả  được tính chất liên tục  <br /> truyền thống bất khuất kiên cường của dân tộc. Cả  quá khứ  sâu thẳm của lịch sử  đất <br /> nước dường như cũng đều có mặt với con cháu hôm nay, luôn luôn nhắn gửi về  những  <br /> lời thiêng liêng tha thiết. Đúng như Lê Anh Xuân đã từng viết:<br /> <br /> Nghe như tiếng của cha ông thuở trước<br /> <br /> Truyền con cháu hãy ngẩng cao đầu mà bước<br /> <br /> Nghe như lời cây cỏ gió mưa<br /> <br /> Hãy viết tiếp bài ca bất khuất ngày xưa<br /> <br /> Bằng những câu thơ giàu tính chất suy tư và cảm xúc, bằng những hình ảnh nhân hoá vừa  <br /> cụ thể vừa tượng trưng, đoạn thơ trên không chỉ thể hiện được niềm vui, niềm tự hào về <br /> Tổ quốc giàu đẹp và ý thức độc lập tự chủ mà còn bảy tỏ được niềm biết ơn thành kính  <br /> với tổ  tiên. Vì hơn ai hết, nhà thơ đã ý thức được những chiến công vẻ vang hôm nay là  <br /> kết quả  của sức mạnh tổng hợp giữa quá khứ  oanh liệt của cha ông với cuộc đấu tranh <br /> anh hùng của nhân dân ta.<br />