Cảm nhận của em về nhân vật Khương Linh Tá từ Hồi III tuồng “Sơn Hậu”

Đề  bài: Cảm nhận của em về  nhân vật Khương Linh Tá từ  Hồi III tuồng “Sơn  <br /> Hậu”<br /> Bài làm<br /> Trong số những vở tuồng của Đào Tấn sáng tác hoặc nhuận sắc, vở tuồng “Sơn Hậu” là <br /> một kiệt tác nghệ  thuật mang tính chất bi hùng hấp dẫn. Cấu trúc “Sơn Hậu” vô cùng  <br /> hoành tráng với hàng chục vai diễn, với bao tình huống, tình cảnh đầy máu và nước mắt, <br /> được diễn ra trong nhiều đêm liền từng gây xúc động nhiều thế hệ khán giả. Hình tượng  <br /> các trung thần nghĩa sĩ như  Đổng Kim Lân, Khương Linh Tá,… là những ngọn lửa rực  <br /> cháy giữa đêm dày đen tối mãi mãi­bừng sáng hồn người.<br /> Đoạn trích “Dũng khí của Khương Linh Tá” chỉ  là một màn tuồng ngắn trong pho tuồng <br /> “Sơn Hậu”. Lòng trung nghĩa, chí quả  cảm, đức hi sinh của Khương Linh Tá, tình bạn  <br /> chiến đấu keo sơn thắm thiết giữa Khương Linh Tá và Đổng Kim Lân được khắc hoạ <br /> sắc nét, đầy chấn động.<br /> Màn tuồng này được tái hiện lại hai cảnh: cuộc chiến đấu giữa Khương Linh Tá với ba  <br /> anh em Ôn Đình; sau khi bị  tử  thương, Linh Tá tự  xách đầu mình, tay cầm ngọn kiếm  <br /> chạy theo Kim Lân và thứ phi vượt qua vòng vây của bè lũ phản nghịch.<br /> Đổng Kim Lân đưa hai mẹ  con thứ phi chạy trốn: Với quyết tâm diệt cỏ  thì nhổ  cả  rễ,  <br /> Tạ Thiên Lãng sai ba người em là Ôn Đình, Lôi Phong, Lôi Nhược mang quân hùng tướng <br /> mạnh truy kích. Kim Lân gặp phải một tình thế cực kì hiểm nghèo. Giữa lúc đó, Khương <br /> Linh Tá xuất hiện, cầm ngang lưỡi gươm cùng đoàn kị mã xuất trận để cản hậu, để bảo  <br /> vệ hai mẹ con thứ phi.<br /> Linh Tá gặp ba anh em Ôn Đình, và cho biết mình đã lĩnh  ấn tiên phong đem quân “đoạt <br /> lộ” với quyết tâm:<br /> “Chém Kim Lân lấy quách đem về;<br /> Bắt Phàn thị lập công báo hiệu”.<br /> Lôi Phong và Ôn Đình đòi xem thánh chiếu thì Linh Tá bảo “chiếu chưa kịp viết” rồi hỏi  <br /> lại: “Có thánh chiếu, có nhưng mà không – Vậy chứ tam vị đi đó có chiếu hay không?”.<br /> Kết thúc cuộc đấu trí gay go, Linh Tá hùng hồn tuyên bố, nêu cao lòng trung nghĩa quyết  <br /> tâm diệt trừ “Tạ thị gian tà”, lũ phản thần bất nghĩa:<br />  “Mỗ dốc gánh Tề triều tôn xã;<br /> Min lăm trừ Tạ thị gian tà.<br /> Tận kì trung vốn có một ta;<br /> Thủ kì nghĩa chém đầu ba gã”.<br /> Mỗ, min, gã… là lời ăn tiếng nói đời thường dân dã. Tôn xã, gian tà, tận kì trung, thủ  kì <br /> nghĩa… là ngôn từ  Hán Việt trang trọng. Sự  kết hợp đó là một nét riêng của ngôn ngữ <br /> nhân vật trong vở  tuồng “Sơn Hậu”, tạo nên cốt cách, phong cách vừa bình dị, vừa cổ <br /> điển.<br /> Ôn Đình xua quân tướng xông vào quyết “chém đầu” kẻ  đã dám “bẻ  nạng chống trời”. <br /> Hai bên đánh nhau dữ dội. Giữa vòng vây, gươm của Linh Tá thấm đầy máu. Áo giáp và <br /> bờm ngựa nhuộm máu đỏ tươi. Tiếng người thét, tiếng gươm khua, tiếng ngựa hí,… vang <br /> trời dậy đất. Rồi Ôn Đình chém rơi đầu Linh Tá. Linh Tá tay xách đầu mình, tay vung <br /> gươm chém giặc, phi ngựa chạy. Có được mục kích vở  tuồng “Sơn Hậu” đang diễn ra  <br /> trên sân khấu thì khán giả  mới cảm nhận được cảnh tượng bi hùng. Văn bản tuồng chỉ <br /> “nói” với ta một phần nhỏ mà thôi.<br /> Khi nhìn thấy Linh Tá “xách đầu ruổi chạy” như  tên bay, Ôn Đình “sởn gáy” ghê sợ  và <br /> hắn cảm thấy đó là một chuyện “dị thường” xưa nay. Bị tử thương giữa trận tiền, tư thế <br /> lẫm liệt hiên ngang của Linh Tá còn làm cho kẻ tử thù phải khiếp sợ:<br /> “Chém Linh Tá đầu rơi khỏi cổ;<br /> Y xách đầu ruổi chạy đường tên.<br /> Xem bỗng thấy dờn dờn;<br /> Hoà mình đều rợn gáy.<br /> Luận như đấng ấy<br /> Kim cổ dị thường”.<br /> Có thể nói cảnh Linh Tá “xách đầu ruổi chạy” là một cảnh bi tráng nhất trong vở tuồng  <br /> “Sơn Hậu” được tác giả sáng tạo nên đã làm nổi bật khí phách anh hùng của đấng trượng  <br /> phu phi thường, của bậc trung thần dám xả thân vì đại nghĩa.<br /> Sau khi chém rơi đầu Linh Tá, Ôn Đình xua quân đuổi theo Kim Lân và thứ phi quyết thực <br /> hiện mưu ma chước quỷ. Linh Tá, Kim Lân, thứ  phi nối tiếp nhau cất lời than, cùng thổ <br /> lộ nỗi niềm. Tình bạn chiến đấu vào sinh ra tử có nhau, nguy khốn có nhau như ngọn lửa <br /> bất diệt toả sáng tâm hồn, trái tim nhân vật.<br /> Tự  xách đầu mình chạy theo “hiền hữu” Đổng Kim Lân, Linh Tá tiếc cho mình bị  sa cơ, <br /> than cho sự nghiệp người anh hùng cớ sao lại bị đất dày hãm hại (địa hậu hà hại ngã?) Dù  <br /> phải “xa chơi dị lộ”, nhưng Linh Tá vẫn không quên nhắc nhở, cậy nhờ người bạn chiến <br /> đấu:<br /> “Cậy anh phò hoàng tử thứ phỉ<br /> Khá gắng sức phù Tề, diệt Tạ”.<br /> Đó là lời trăng trối của nghĩa sĩ. Đó là lời tâm huyết của những anh hùng thời loạn cùng <br /> chung lý tưởng trung quân, cùng đồng sinh đồng tử! Ngã xuống trên chiến địa mà vẫn <br /> “không nguôi lời thề”: tận trung và quyết chiến “phủ Tề, diệt Tạ”.<br /> Trong cơn bi thương và nguy kịch, Kim Lân vô cùng thương xót Linh Tá. Nhìn đầu bạn  <br /> đầy máu rơi xuống đất, mà lòng đau khôn xiết kể. Biết ngày nào mới gặp lại nhau? Gan  <br /> ruột đau đớn như cắt ra từng khúc, lòng tái tê buồn đau, lệ đầm đìa tuôn chảy:<br /> “Thống thiết cát can li đoạn đoạn;<br /> Sầu đê mê lệ sái uông uông!”<br /> Giọng văn lâm li thống thiết. Trong tiếng than có lời nguyền. Ngôn ngữ  các vai tuồng  <br /> biến hoá. Các điệu hát như giá ban, than, tán, nói, nam — của các nhân vật được thể hiện <br /> biến hoá làm nổi bật lòng xót thương, nỗi buồn đau, tình ngưỡng mộ vô cùng sâu sắc.<br /> Linh Tá đã hi sinh nhưng tinh thần người nghĩa sĩ còn sáng mãi: “Vị quốc gia chi đại nghĩa  <br /> – Hoài cơ nghiệp tận kì trung”. Một tấm da ngựa bọc thây bạn, một nấm mộ liệt sĩ ven  <br /> đường, ngoái đầu nhìn lại, Kim Lân “cúi đầu… đời chân”, tự hào về Linh Tá, nguyện noi <br /> gương mà nuôi chí phục thù:<br /> “Lợi bất cầu, gắng câu nghĩa khí;<br /> Sánh bách tùng, là chí trượng phu”<br /> Sự hi sinh lẫm liệt của Linh Tá làm cho thứ phi vừa đau đớn vừa quyết tâm nuôi dưỡng  <br /> và giữ  vững ý chí chiến đấu sắt son: “Vận nghèo hèn cả  rúng xiêu — Vạc nghiêng đỡ <br /> vạc, thành xiêu bồi thành”.<br /> Có một đạo diễn đã nói: “Có được xem diễn tuồng mới thấy được cái hay của tuồng nếu <br /> chỉ đọc tuồng thì mới gặp anh hùng trong mộng”! Vai diễn, phục sức, hóa trang, đạo cụ,  <br /> âm nhạc, ánh sáng, phông màn,… tất cả  đều góp phần làm nên vẻ  đẹp cổ  điển, hoành <br /> tráng, bi tráng của các vở tuồng như “Sơn Hậu”, ‘Tam nữ đồ vương”, ‘Trầm hương các”, <br /> “Đào Phi Phụng”, “Quan Công phá quan”, v.v… của Đào Tấn sáng tạo nên và để  lại cho <br /> nghệ  thuật sân khấu dân tộc. Nhiều câu hát bằng chữ  Hán trong vở  tuồng “Sơn Hậu” <br /> không dễ hiểu đối với nhiều người.<br /> Qua màn tuồng này, cốt cách anh hùng phi thường, lòng trung nghĩa sắt son, tình bạn  <br /> chiến đấu vào sinh ra tử có nhau… của Khương Linh Tá và Đổng Kim Lân mãi mãi như <br /> ánh sao băng rực sáng giữa đêm dày thời loạn. Họ  là những anh hùng tận trung vì đại <br /> nghĩa được người đời ngưỡng mộ, như Đào Tấn viết:<br /> “Lao xao sóng vỗ ngọn tùng,<br /> Gian nan là nợ anh hùng phải vay”.<br />  <br />