Cảm nhận về bài Luận về một chính sách khai hóa của Phan Châu Trinh

Đề bài: Cảm nhận về bài Luận về một chính sách khai hóa của Phan Châu Trinh<br /> Bài làm<br /> Phan Châu Trinh (1872 ­ 1926) biệt hiệu là Tây Hồ, quê ở Quảng Nam, một vùng quê, một <br /> xứ  sở  "địa linh nhân kiệt" lừng danh cả  nước. Cụ  là một chiến sĩ yêu nước, một chí sĩ  <br /> cách mạng lỗi lạc của dân tộc ta trong ba thập niên đầu của thế kỉ XX.<br /> Phan Châu Trinh để  lại nhiều thơ  văn yêu nước nêu cao tư  tưởng dân chủ, đả  kích bọn  <br /> quan lại tay sai tham lam, độc ác, chính sách sưu thuế nặng nề của bọn thực dân Pháp. Bài <br /> "Luận về  chính sách khai hóa" trích trong "Thư  gửi chính phủ  bảo hộ". Đó là "Thư  gửi  <br /> Toàn quyền Bộ" của Phan Châu Trinh viết tại Hà Nội, ngày 15 ­ 8 ­ 1907.<br /> Văn bản "Luận về một chính sách khai hóa" đã lên án và đả  kích bọn quan lại An Nam ­ <br /> công cụ  áp bức bóc lột dân tộc ta ­ của Chính phủ  bảo hộ, đồng thời đòi hỏi thực dân  <br /> Pháp phải cải lương chính sách cai trị đối với dân Nam để tránh nguy cơ "dân cường tắc  <br /> biến".<br /> Phần đầu, nhà chí sĩ cách mạng chỉ rõ việc "cải lương" quan lại cùng sưu thuế" không hề <br /> được quan Toàn quyền nói đến bao giờ. Thế mà bài diễn thuyết nào, ngài cũng lớn tiếng  <br /> nói "sẽ đãi người Nam một cách rộng rãi", "quyết lòng khai hoá cho người Nam", v.v...<br /> Ông chủ bút báo Le Courrier d'Haiphong tuy nói về "cái tệ thuế thì kĩ càng lắm, song còn <br /> vấn đề quan lại thì ông lại nói rằng phải đem cái chế độ cũ của An Nam thì mới trị được  <br /> dân An Nam". Phan Châu Trinh đã phê phán: "Câu đó thật lầm to!". Ông vạch trần bộ mặt  <br /> bọn quan lại An Nam là công cụ đắc lực của Chính phủ bảo hộ  "để  áp chế  dân Nam đã <br /> lâu rồi", còn bọn quan lại tay sai thì "nhờ oai thế của Chính phủ bảo hộ mà gây nên tội ác <br /> với dân, cũng đã sâu rồi". Vì thế "quan không chọn mà lại trị được dân bao giờ."<br /> Phần thứ hai tác giả cầu xin Chính phủ bảo hộ làm mọi cách để  cứu dân Nam, đừng "có <br /> lòng thi hành cái chính sách ngược đãi dân Nam" nữa.<br /> Phan Châu Trinh đã chỉ  rõ cuộc sống lầm than trâu ngựa, bị  áp bức bóc lột dã man nên  <br /> "dân Nam ngày nay như  một thứ dân gần chết rồi". Còn bọn quan lại tay sai thì chỉ  biết  <br /> "truyền mệnh lệnh cùng sưu dịch" của Chính phủ  bảo hộ  mà thôi. Chính sách mới mà  <br /> Chính phủ bảo hộ muốn "ban" cho dân chỉ hại dân chớ được ích gì đây!", chỉ là "nói gạt"  <br /> để  mị  dân, lừa dân, chỉ  làm cho "tiêu tan dân khí" và "nuôi cái ác cho quan lại". Tác giả <br /> bức thư  châm biếm cái "chính sách mới" của Chính phủ  bảo hộ  "khác nào... sợ  trẻ  khóc  <br /> mà dỗ cho ăn bánh, sợ dân đói đi trộm cướp mà hứa cho núi vàng mỏ bạc trên rừng, chẳng  <br /> qua là nói gạt cả".<br /> Dưới ách thống trị  tàn bạo của bọn thực dân Pháp, nhân dân ta "nặng nề  khốn khổ, oán  <br /> giận thấu xương" hỏi "cái ách quan lại", "cùng sự khốn khổ" vì "sưu thuế phiền nhiễu",  <br /> tất sẽ "nhân cùng tắc biến",...<br /> Phan Châu Trinh kêu gọi Toàn quyền Bộ và Chính phủ bảo hộ nên "biết hội ngộ lại" mà <br /> thay đổi chính sách cai trị như: hưng lợi trừ hại, mở con đường sống cho dân nghèo, cho  <br /> thân sĩ cái quyền nghị luận", mở nhà báo, "thanh trừng tệ lại", v.v... Cụ cầu xin Chính phủ <br /> bảo hộ  hãy "đổi pháp luật, bỏ  khoa cử, mở  nhà học, dựng phòng sách, chấn hưng công  <br /> thương kĩ nghệ...".<br /> Những lời kêu gọi và cầu xin đó của nhà chí sĩ tuy thể hiện một tấm lòng nồng nàn yêu  <br /> nước thương dân nhưng không bao giờ  thực hiện được Lang sói không bao giờ  thương  <br /> cừu non. Dùng bọn quan lại tay sai để  đè đầu cưỡi cổ  đồng bào ta, dùng sưu thuế  nặng  <br /> nề để bóc lột dã man dân ta, thi hành chính sách ngu dân để cai trị, v.v... đã được thực dân <br /> Pháp thi hành một cách thâm độc, tàn bạo trong suốt tám mươi năm trời. Vì thế, mọi lời  <br /> kêu gọi, lời cầu xin đều không bao giờ được Chính phủ bảo hộ chấp nhận và thực hiện!<br /> Phần thứ  ba, sau khi tác giả  bộc lộ  tâm trạng "phẫn uất đầy bụng, không biết kêu nói  <br /> cùng ai" nên phải viết bức thư này, "dẫu có ai thù oán, ghen ghét cũng trối kệ".<br /> Nhà chí sĩ sẵn sàng "nói cho mà nghe" nếu "quan lớn bảo hộ" "qua có tấm lòng thành thật  <br /> khoản đãi dân Num". Nhà chí sĩ cũng sẵn sàng " mắc tội" nếu Chính phủ bảo hộ  "cứ cố <br /> lòng thi hành cái chính sách ngược đãi dân Nam". Cụ khẳng định "xin quan lớn định liệu <br /> lấy" trong hai điều ấy.<br /> Có thể nói rằng những lời lẽ ấy đã biểu lộ tấm lòng nhiệt thành yêu nước và thái độ dũng  <br /> cảm của nhà chí sĩ trước cường quyền bạo lực. Lịch sử Cách mạng Việt Nam đã ghi rõ:  <br /> tháng 4­1908, Phan Châu Trinh bị  kết án "trảm giam hậu, lưu tam thiên lý, ngộ  xá bất <br /> nguyên" rồi bị đày ra đảo Côn Lôn.<br /> Ngoài thể thức một bức thư, lời lẽ hợp lí của một bức thư, bài "Luận về một chính sách <br /> khai hóa" là một văn bản chính luận bằng chữ Hán của một nhà chí sĩ viết cách chúng ta <br /> ngày nay một thế kỷ?<br /> Văn bản này có nhiều nét đặc sắc về phong cách chính luận của Phan Châu Trinh. Giọng  <br /> điệu biến hoá, lúc thì mềm mỏng lịch thiệp, lúc thì mạnh mẽ, đanh thép. Ngôn từ  mang <br /> dấu  ấn thời đại rất rõ: cái tệ  sưu thuế, cái ách quan lại, oán giận thấu , sưu thuế  phiền  <br /> nhiễu, nhân cùng tác biến, bị khổ   ức, biết hội ngộ, thanh trừng tệ hại, dân khí trụy lạc,  <br /> dân trí mờ ám, khóa cổ ngậm miệng, v.v...<br /> Cách lập luận khá chặt chẽ, đầy sức thuyết phục như  khi nói về  bọn quan lại lay sai:  <br /> "Chính phủ bảo hộ dùng" quan lại An Nam để áp chế dân An Nam đã lâu rồi, quan lại An  <br /> Nam nhờ  oai thế của Chính phủ  bảo hộ  mà gây nên tội ác với dân cũng đã sâu rồi; đến <br /> nay hưng lợi mà muốn không trước hết trừ hại, nói trị dân mà không chọn quan, tôi chưa <br /> hề  thấy hại không trừ, mà lại hưng được lợi, quan không chọn mà lại trị  được dân bao  <br /> giờ".<br /> Có lúc tác giả  dùng hình  ảnh so sánh hóm hỉnh để  châm biếm cái "chính sách mới" của  <br /> Chính phủ bảo hộ khác nào "vẽ hoa ở trên bức tường đất ",...<br /> "Bức thư..." cho thấy một số hạn chế như  ảo tưởng về "tấm lòng thành thật khoản đãi <br /> dân Nam" của bọn Toàn quyền, Công sứ  Pháp, hoặc khi nói về  "dân khí", "dân trí" An <br /> Nam. Có thể do nhiều nguyên nhân bởi thời đại và lịch sử.<br /> Trong bài "Lời giới thiệu" thơ văn Phan Châu Trinh, ông Huỳnh Lý viết:<br /> "Dù có những hạn chế kia nọ, điều đáng quý, đáng phục  ở Phan Châu Trinh là tinh thần <br /> yêu nước nồng nhiệt không di dịch, lòng căm thù áp bức, tinh thần bất khuất trước gian  <br /> khổ, ý thức dân chủ, tất cả những cái ấy vằng vặc trong thơ  văn ông, làm sáng rõ thêm <br /> nền văn học của nước ta nói chung, văn thơ yêu nước nói riêng".<br /> Trong bài "Văn tế Phan Châu Trinh", nhà chí sĩ Phan Bội Châu viết:<br /> "Ba tấc lưỡi mà gươm mà súng, nhà cường quyền trông gió cũng gai ghê;<br /> Một ngòi lông vừa trống vừa chiêng, của dân chủ khêu đèn thêm sáng chói".<br /> Có lẽ, chúng ta cần nhắc lại những lời tốt đẹp đó khi học bài "Luận về  một chính sách <br /> khai hóa " của Phan Châu Trinh.<br />  <br />