intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Chăm sóc sức khỏe phụ nữ (Bài 6)

Chia sẻ: Romano Romano | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

262
lượt xem
56
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng phương pháp Chăm sóc sức khỏe phụ nữ . Nội dung bài 6 trình bày về Các dị tật bẩm sinh ở đường sinh dục. Tài liệu dành cho sinh viên khoa điều dưỡng tham khảo học tập mở mang kiến thức.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Chăm sóc sức khỏe phụ nữ (Bài 6)

  1. B μi 6 C¸c dÞ tËt bÈm sinh cña ®−êng sinh dôc n÷ Môc tiªu 1. M« t¶ ®−îc c¸c dÞ tËt bÈm sinh cña bé phËn sinh dôc n÷. 2. Tr×nh bμy ®−îc h−íng ®iÒu trÞ cña mét sè dÞ tËt bé phËn sinh dôc n÷. DÞ tËt bÈm sinh ®−êng sinh dôc n÷, cã thÓ gÆp ë ®−êng sinh dôc cao vμ ®−êng sinh dôc thÊp. §ã lμ kÕt qu¶ cña nh÷ng rèi lo¹n ë thêi kú ph¸t triÓn bμo thai vμ vÊn ®Ò ®iÒu trÞ th−êng lμ phÉu thuËt. 1. DÞ tËt bÈm sinh ë bé phËn sinh dôc thÊp 1.1. DÞ tËt ë ©m hé − DÞ tËt ë ©m hé th−êng hiÕm vμ nÕu cã th× phøc t¹p. − BiÓu hiÖn l©m sμng th−êng lμ: + ThiÓu s¶n ©m hé, kh«ng cã ©m hé, dÝnh c¸c m«i cña ©m hé. + ¢m hé nèi víi hËu m«n. + ¢m hé nèi trùc tiÕp víi lç niÖu ®¹o, th−êng kÕt hîp víi lç niÖu ®¹o bÞ lÖch. + DÞ d¹ng ©m vËt, ph× ®¹i ©m vËt. Cã thÓ do u buång trøng chÕ tiÕt néi tiÕt tè nam, hay do tuyÕn th−îng thËn. + L−ìng tÝnh − Nh×n chung dÞ tËt bÈm sinh ©m hé cã hai nhãm chÝnh, ®ã lμ: n÷ d¹ng nam hay nam d¹ng n÷. + N÷ d¹ng nam: ®ã lμ nh÷ng c¸ thÓ cã buång trøng, nh−ng cã nhiÒu hay Ýt nh÷ng tÝnh chÊt sinh dôc nam nh− lμ: ©m vËt to hay qu¸ to, hai m«i lín dÝnh nhau, hoÆc do niÖu ®¹o kÐo dμi dÉn ®Õn lç ®¸i bÞ l¹c chç. + Nam d¹ng n÷: ®ã lμ nh÷ng c¸ thÓ cã tinh hoμn, nh−ng cã nhiÒu hay Ýt nh÷ng tÝnh chÊt sinh dôc n÷ nh− lμ: d−¬ng vËt nhá, b×u d¸i teo cßn nhá nh− hai gi¶i x¬, lç ®¸i bÞ l¹c chç ë b×u d¹ng m«i lín. 70
  2. a. Hoµn toµn kh«ng cã ®−êng sinh dôc trõ phÇn ba d−íi cña ©m ®¹o. VÉn cã thÓ giao hîp ®−îc song kh«ng cã kh¶ n¨ng cã thai ®−îc b. Hoµn toµn kh«ng cã ©m ®¹o. ChØ cã mét chç lâm nhÑ s¸t mµng trinh. Kh«ng thÓ giao hîp b×nh th−êng ®−îc c. ©m ®¹o cã v¸ch ng¨n (©m ®¹o kÐp) víi hai cæ tö cung, vÉn cã kh¶ n¨ng cã thai b×nh th−êng vµ ®Î ®−îc H×nh 18: DÞ tËt ©m ®¹o 1.2. DÞ tËt bÈm sinh ©m ®¹o Ng−êi ta ph©n biÖt cã hai lo¹i nh− sau: − Kh«ng cã ©m ®¹o: cã thÓ ®ã lμ héi chøng Rokitanski - Kuster. HoÆc do qu¸ s¶n tuyÕn th−îng thËn bÈm sinh. Cã khi lμ biÓu hiÖn cña tinh hoμn n÷ tÝnh, tr−êng hîp nμy sÏ kh«ng cã kinh. − V¸ch ng¨n ©m ®¹o: cã hai lo¹i th−êng gÆp: + V¸ch ng¨n däc ©m ®¹o, mét phÇn hay toμn thÓ. Khi gÆp tr−êng hîp nμy, cÇn kh¸m thªm ®Ó t×m c¸c dÞ tËt kh¸c n÷a. + V¸ch ng¨n ngang ©m ®¹o: lo¹i th−êng gÆp lμ kh«ng hoμn toμn, vÞ trÝ cña v¸ch ng¨n lμ ë phÇn ba gi÷a, v¸ch ng¨n th−êng th¼ng gãc víi trôc cña ©m ®¹o. §iÒu trÞ lμ phÉu thuËt c¾t bá v¸ch ng¨n, nÕu kh«ng sÏ g©y ®au khi giao hîp, mét ®«i khi g©y v« sinh. 1.3. Mμng trinh kh«ng cã lç 2. DÞ tËt bÈm sinh ë bé phËn sinh dôc cao ë bé phËn sinh dôc cao th−êng gÆp chñ yÕu lμ dÞ tËt sinh dôc tö cung. 2.1. DÞ tËt tö cung Th−êng ®ã lμ hËu qu¶ cña mét sù ngõng ph¸t triÓn mÇm sinh dôc trong bμo thai, th−êng x¶y ra vμo kho¶ng tõ tuÇn thø 7 ®Õn tuÇn thø 17 cña thai nghÐn. Tû lÖ m¾c bÖnh kho¶ng 0,5 - 3 %. 71
  3. 2.1.1. C¸c d¹ng bÊt th−êng ë tö cung − BÊt s¶n ë tö cung: sù bÊt s¶n cã thÓ x¶y ra ë hoμn toμn mét bªn tö cung, trªn l©m sμng chóng ta cã thÓ gÆp tö cung mét buång thùc sù, lo¹i nμy th−êng hiÕm, x¶y ra khi mét trong hai nöa cña tö cung bÞ bÊt s¶n. Trong tr−êng hîp nμy, chØ cã mét nöa tö cung, mét vßi trøng vμ mét thËn b×nh th−¬ng. Tuy nhiªn, thØnh tho¶ng ta còng cã thÓ gÆp phÝa bªn ®èi diÖn cã mét d¶i x¬ nhá, cã thÓ gÆp phÇn phô vμ èng dÉn trøng. − BÊt s¶n tö cung mét bªn, cã thÓ lμ kh«ng hoμn toμn, ®ã lμ tr−êng hîp tö cung hai buång, mét bªn ph¸t triÓn b×nh th−êng, mét bªn nhi tÝnh céng víi phÇn phô b×nh th−êng, bÖnh nh©n nμy cã thÓ cã thai vμ còng cã thÓ cã c¸c biÕn chøng cña thai nghÐn, nh− vì tö cung… − Tö cung hai sõng, hai cæ: tr−êng hîp nμy, hai cæ, hai th©n tö cung hoμn toμn ®éc lËp nhau. ¢m ®¹o cã thÓ lμ mét hay cã thÓ cã v¸ch ng¨n. − Tö cung hai sõng, mét cæ: tr−êng hîp nμy, chØ cã mét cæ, mét eo tö cung. Hai sõng cña tö cung cã thÓ b»ng nhau hoÆc kh«ng b»ng nhau. − Tö cung cã v¸ch ng¨n: tr−êng hîp nμy bªn ngoμi cña tö cung cã vÎ b×nh th−êng, nh−ng bªn trong buång cña tö cung réng ra, cã mét v¸ch ng¨n chia buång tö cung lμm hai phÇn. V¸ch ng¨n cã thÓ hoμn toμn (®Õn cæ tö cung) hoÆc kh«ng hoμn toμn (chØ ®Õn eo tö cung). DÞ d¹ng nμy, th−êng ®−îc ph¸t hiÖn khi chôp tö cung cã chuÈn bÞ. − Tö cung kÐm ph¸t triÓn: toμn bé tö cung kÐm ph¸t triÓn, cã kÝch th−íc nhá h¬n b×nh th−êng, ta cßn gäi lμ tö cung nhi tÝnh. (a) Tö cung ®«i (b) Tö cung hai sõng Cã hai tö cung, hai cæ Chó ý thÊy cã d©y tö cung vµ th−êng cã ch»ng, th−êng ch¹y hai ©m ®¹o. Mét vµi t¸c tõ trùc trµng tíi gi¶ gäi h×nh th¸i nµy lµ bµng quang “tö cung ®«i gi¶” nÕu kh«ng cã hai ©m hé (d) Tö cung cã sõng phô Sõng phô kh«ng cã (c) Tö cung hai cæ tö cung. NÕu cã s−ng,hai cæ hµnh kinh th× sÏ ®−a Cã hai cæ tö cung ®Õn t×nh tr¹ng kinh Èn vµ hai th©n tö cung dÝnh vµo nhau Tinh trïng cã thÓ tíi ®−îc sõng nµy H×nh 19: C¸c dÞ tËt cña tö cung 2.1.2. C¸c dÊu hiÖu l©m sμng DÞ tËt bÈm sinh tö cung th−êng ®−îc ph¸t hiÖn trong nh÷ng hoμn c¶nh kh¸c nhau nh− sau: 72
  4. − Giao hîp ®au, rèi lo¹n kinh nguyÖt, ®«i khi lμ v« sinh. − S¶y thai liªn tiÕp (tuæi thai ngμy cμng muén). − §Î non. − Ng«i bÊt th−êng nh− ng«i m«ng , ng«i ngang. − BÊt th−êng trong khi chuyÓn d¹ nh−: ®Î khã c¬ häc, hoÆc rau m¾c kÑt trong tr−êng hîp tö cung cã v¸ch ng¨n. 2.1.3. ChÈn ®o¸n − ChÈn ®o¸n th−êng dùa vμo c¸c xÐt nghiÖm bæ sung nh−: − Chôp tö cung, èng dÉn trøng cã chuÈn bÞ. − Néi soi. 2.1.4. H−íng xö trÝ Ngoμi c¸c biÕn chøng cÊp cøu nh− ø m¸u kinh, th× vÊn ®Ò xö trÝ b»ng ngo¹i khoa hoÆc ®iÒu trÞ néi tiÕt sÏ ®−îc ®Æt ra trong nh÷ng tr−êng hîp cô thÓ. 2.2. DÞ tËt bÈm sinh èng dÉn trøng §èi víi èng dÉn trøng c¸c dÞ tËt cã thÓ gÆp lμ: kh«ng cã mét bªn èng dÉn trøng, loa èng dÉn trøng cã c¸c lç phô, c¸c tói thõa ë èng dÉn trøng hoÆc thiÓu s¶n èng dÉn trøng. 2.3. DÞ tËt buång trøng §ã lμ c¸c bÊt th−êng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nh−: thiÓu s¶n buång trøng, buång trøng cã d¹ng tr¸i chμ lμ, h×nh d¶i x¬. 3. Ch¨m sãc DÞ tËt bÈm sinh ®−êng sinh dôc n÷ lμ bÖnh Ýt gÆp. Ng−êi hé sinh cÇn ph¸t hiÖn sím c¸c dÞ tËt, chuyÓn tuyÕn cã kh¶ n¨ng phÉu thuËt. NÕu ë tuyÕn cã phÉu thuËt th× qu¸ tr×nh ch¨m sãc tr−íc mæ vμ sau mæ theo quy tr×nh ch¨m sãc. 3.1. NhËn ®Þnh − Tuæi cña bÖnh nh©n: cã nh÷ng dÞ d¹ng ph¸t hiÖn sím khi cßn nhá nh−ng cã nhiÒu dÞ tËt chØ ph¸t hiÖn ra khi trÎ ®· lín kh«ng hμnh kinh hoÆc cã nh÷ng ng−êi cã chång nh−ng kh«ng cã ©m ®¹o hoÆc khi sinh ®Î míi ph¸t hiÖn ra nh÷ng dÞ tËt bÈm sinh ®−êng sinh dôc. − Lo¹i dÞ d¹ng: dÞ d¹ng ®¬n thuÇn hay phèi hîp, phøc t¹p hay ®¬n gi¶n, cã ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn sinh ho¹t vμ cuéc sèng hay Ýt. 73
  5. − Lo¹i dÞ d¹ng cã gi¶i quyÕt ®−îc hay kh«ng, nÕu gi¶i quyÕt ®−îc th× tèt nhÊt ë thêi ®iÓm nμo? 3.2. ChÈn ®o¸n ch¨m sãc - nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc − ¢m hé hoÆc tiÕt niÖu bÊt th−êng − Kh«ng hμnh kinh − Kh«ng giao hîp ®−îc − Kh«ng râ giíi, sinh dôc phô kh«ng ph¸t triÓn − V« sinh − T©m lý ng−êi bÖnh 3.3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc − T− vÊn cho bÖnh nh©n c¸ch ch¨m sãc b¶n th©n, ®Æc biÖt liªn quan nh÷ng bÊt th−êng − T− vÊn thêi ®iÓm cã thÓ phÉu thuËt, gi¶i quyÕt ®−îc trong nh÷ng tr−êng hîp cã thÓ. − T− vÊn c¸ch ch¨m sãc cho nh÷ng tr−êng hîp kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®−îc b»ng phÉu thuËt. 3.4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc − T− vÊn cho c¸c bμ mÑ tõ khi mang thai c¸ch ch¨m sãc theo dâi c¸c con m×nh ®Ó ph¸t hiÖn sím nh÷ng bÊt th−êng. Khi ®· ph¸t hiÖn ra cÇn sím ®−a ®Õn c¸c c¬ së y tÕ ®Ó x¸c ®Þnh ph©n lo¹i dÞ tËt vμ x¸c ®Þnh thêi ®iÓm còng nh− kh¶ n¨ng cã thÓ ®iÒu trÞ ®−îc. − T− vÊn cho c¸ nh©n c¸ch ch¨m sãc cho b¶n th©n vμ chän thêi ®iÓm thÝch hîp gi¶i quyÕt c¨n nguyªn theo hÑn cña b¸c sÜ. − Trong tr−êng hîp ®Æc biÖt cÇn th¶o luËn chu ®¸o víi ng−êi bÖnh 3.5. §¸nh gi¸ − NÕu ph¸t hiÖn sím dÞ tËt, gi¶i quyÕt sím sÏ tèt cho bÖnh nh©n, quyÕt ®Þnh h«n nh©n. − Tr−êng hîp kh«ng cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt cÇn t− vÊn cho bÖnh nh©n vμ gia ®×nh c¸ch ch¨m sãc vμ chÊp nhËn ®Ó hoμ nhËp céng ®ång. 74
  6. Tù l−îng gi¸ Tr¶ lêi ng¾n c¸c c©u tõ 1-2 C©u 1. KÓ tªn 3 h×nh th¸i dÞ tËt c¬ quan sinh dôc cao. A. B. C. C©u 2. KÓ tªn 5 d¹ng bÊt th−êng ë tö cung A. B. C. D. E. C©u 3. Tr×nh bμy h−íng xö trÝ mét sè dÞ tËt ®−êng sinh dôc n÷ Ph©n biÖt §óng - Sai trong c¸c c©u tõ 4 ®Õn 8 Néi dung §óng Sai C©u 4. TÊt c¶ c¸c v¸ch ng¨n ©m ®¹o chØ ph¸t hiÖn ®−îc khi ®Î. C©u 5. Khi kh¸m thÊy lç niÖu ®¹o lÖch, nªn nghÜ ®Õn dÞ tËt ©m hé. C©u 6. Khi em g¸i trªn 18 tuæi kh«ng cã kinh nguyÖt, ph¶i kiÓm tra xem cã dÞ tËt ë bé phËn sinh dôc kh«ng. C©u 7. TÊt c¶ c¸c dÞ tËt sinh dôc ®Òu cã thÓ g©y ®Î non C©u 8. DÞ tËt tö cung cã thÓ g©y ®Õn ng«i thai bÊt th−êng. 75
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2