Chất lượng cuộc sống của bệnh nhân đang lọc máu định kỳ

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA BỆNH NHÂN ĐANG LỌC MÁU ĐỊNH KỲ<br /> Nguyễn Thị Ngọc*, Nguyễn Thị Ngọc Phương**, Trần Thị Xuân Giao*<br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Chất lượng cuộc sống là yếu tố tiên đoán cho sức khỏe của người bệnh suy thận mạn chạy thận<br /> nhân tạo và là yếu tố quan trọng trong đánh giá chất lượng chăm sóc.<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu này khảo sát chất lượng cuộc sống của người bệnh đang lọc máu định kỳ tại Bệnh<br /> viện Quận Thủ Đức và các yếu tố tương quan.<br /> Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Là một nghiên cứu mô tả cắt ngang mô tả có phân tích, khảo sát<br /> chất lượng cuộc sống của 161 người bệnh đang lọc máu định kỳ qua bộ câu hỏi SF-36. Tần số, tỉ lệ phần trăm,<br /> trung bình và độ lệch chuẩn được sử dụng để mô tả đặc điểm dân số học, bệnh lý và chất lượng cuộc sống của<br /> người bệnh.Phép kiểm t-độc lập, ANOVA và phép kiểm Pearson’s Correlation được sử dụng để tìm mối liên hệ<br /> giữa đặc điểm người bệnh, bệnh lý và chất lượng cuộc sống của người bệnh.<br /> Kết quả: Chất lượng cuộc sống của 161 người bệnh suy thận mạn đang chạy thận nhân tạo định kỳ chỉ ở<br /> mức trung bình 43,9 ± 19,0 điểm với sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần cũng ở mức trung bình lần lượt là<br /> 41,7 ± 20,1 điểm và 46,1 ± 20,0 điểm. Có mối tương quan giữa chất lượng cuộc sống với việc sử dụng<br /> Erythropoietin (p < 0,0001), bệnh lý đái tháo đường (p = 0,046), tình trạng kinh tế và lượng nước tiểu 24 giờ (p =<br /> 0,016) của người bệnh.<br /> Kết luận: Chất lượng cuộc sống của người bệnh chạy thận nhân tạo định kỳ tại bệnh viện Thủ Đức chỉ ở<br /> mức trung bình và có mối tương quan với việc sử dụng Erythropoietin, bệnh lý đái tháo đường đi kèm, tình<br /> trạng kinh tế và lượng nước tiểu 24 giờ của người bệnh.<br /> Từ khóa: Chất lượng cuộc sống, chạy thận nhân tạo, SF-36.<br /> ABSTRACT<br /> QUALITY OF LIFE ON HEMODIALYSIS PATIENTS AT THU DUC HOSPITAL AND RELATED<br /> FACTORS<br /> Nguyen Thi Ngoc, Nguyen Thi Ngoc Phuong, Tran Thi Xuan Giao<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 5- 2018: 125 - 131<br /> Objectives: Quality of life is the predictor of clinical outcomes and as a key indicator of the quality of health<br /> care. This study examines the quality of life on hemodialysis patients at Thu Duc hospital and related factors.<br /> Methods: Using the cross-sectional correlation descriptive study design, this study examined 161<br /> haemodialysis patients by the questionnaire SF-36. The independent-t test, ANOVA and Pearson’s Correlation<br /> were used to identify the relationships between demographic data, disease characteristics and quality of life among<br /> haemodialysis patient.<br /> Results: The quality of life on 161 hemodialysis patients at Thu Duc hospital were at medium level(43.9 ±<br /> 19.0), and also have the medium scores on the physical health (41.7 ± 20.1) and mental health (46.1 ± 20.0). There<br /> were the relationship between the quality of life and using Erythropoietin (p < 0.0001), diabetes co-disease (p =<br /> 0.046), income and the amount of urine during 24 hours (p = 0.016).<br /> <br /> <br /> *Khoa Lọc máu – Thận nhân tạo, Bệnh viện Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> **Bộ môn Điều dưỡng - Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Tác giả liên lạc: BS CKII. Nguyễn Thị Ngọc, ĐT: 0982423542, Email: ngocbs73@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 125<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> Conclusions: The quality of life on 161 hemodialysis patients at Thu Duc hospital were at medium<br /> levelThere were the relationship between the quality of life and using Erythropoietin, diabetes co-disease, income<br /> and the amount of urine during 24 hours.<br /> Keywords: Quality of life, hemodialysis, SF-36.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ tại Bệnh viện Quận Thủ Đức” là cần thiết.<br /> Lọc máu định kỳ bằng thận nhân tạo là một Mục tiêu nghiên cứu<br /> phương pháp điều trị thay thế thận được áp Khảo sát chất lượng cuộc sống theo thang<br /> dụng rộng rãi, do đã cải thiện đáng kể tỉ lệ sống điểm SF-36 ở người bệnh đang lọc máu định kỳ<br /> sót của người bệnh suy thận mạn, bên cạnh các ở Bệnh viện Quận Thủ Đức.<br /> phương pháp như thẩm phân phúc mạc và ghép Xác định các yếu tố liên quan đến chất lượng<br /> thận. Tuy nhiên, những bệnh nhân lọc máu có cuộc sống ở người bệnh đang lọc máu định kỳ ở<br /> thể xuất hiện những suy giảm tiến triển về mặt Bệnh viện Quận Thủ Đức.<br /> nhận thức, trí tuệ, thay đổi về chế độ dinh PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> dưỡng, tăng nguy cơ nhiễm trùng và làm giảm<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> chất lượng cuộc sống(19). Tác giả Fukuhara<br /> Shunichi ở Đại Học Kyoto (Nhật Bản) cũng lưu ý Những bệnh nhân thỏa mãn tiêu chuẩn chẩn<br /> các nhà lâm sàng bên cạnh việc điều trị các hậu đoán suy thận mạn giai đoạn cuối theo tiêu<br /> quả của bệnh còn phải chú ý đến chất lượng chuẩn Hội Thận Quốc Gia Hoa Kỳ(8,22), đang<br /> sống cho những bệnh nhân suy thận mạn giai điều trị lọc máu định kỳ tại Bệnh viện Quận Thủ<br /> đoạn cuối(7). Hơn thế nữa, chất lượng cuộc sống Đức, tự nguyện tham gia vào nghiên cứu.<br /> còn là yếu tố tiên đoán cho sức khỏe của người Thiết kế nghiên cứu<br /> bệnh(15) và là yếu tố quan trọng trong đánh giá Cắt ngang mô tả có phân tích.<br /> chất lượng chăm sóc(21). Phương pháp chọn mẫu<br /> Chất lượng cuộc sống là một hiện tượng đa Chọn mẫu thuận tiện.<br /> chiều được sử dụng để miêu tả nhận thức, sự hài<br /> Cỡ mẫu<br /> lòng cá nhân và phản ánh các khía cạnh khác<br /> 161 người bệnh.<br /> nhau của cuộc sống như khả năng hoạt động,<br /> tâm lý, cảm xúc cũng như các mối quan hệ xã Thời gian thu thập số liệu<br /> hội(2,16). Để đánh giá khái niệm này, nhiều bảng Tháng 5/2018.<br /> câu hỏi đã ra đời, trong đó có bảng câu hỏi Short Công cụ nghiên cứu<br /> form -36 (SF-36). Bảng câu hỏi SF-36 đã được Bộ câu hỏi gồm 3 phần.<br /> nhiều tác giả trên thế giới sử dụng để nghiên Phần 1: Đặc điểm của đối tượng tham gia<br /> cứu trên nhiều nhóm người bệnh nhằm đánh giá nghiên cứu (8 câu).<br /> chất lượng cuộc sống của họ, trong đó bao gồm<br /> Phần 2: Đặc điểm về bệnh lý (8 câu).<br /> cả người bệnh suy thận mạn chưa điều trị và đã<br /> Phần 3: Bảng câu hỏi về chất lượng cuộc<br /> điều trị thay thế thận(3,4).<br /> sống SF-36 (36 câu) gồm 8 lĩnh vực, mỗi lĩnh vực<br /> Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc đánh giá chất<br /> được quy về thang điểm từ 0 - 100. Sau đó 8 lĩnh<br /> lượng cuộc sống trong điều trị và theo dõi người<br /> vực được chia thành 2 mảng là sức khỏe thể chất<br /> bệnh lọc máu định kỳ còn hạn chế và tại bệnh<br /> và sức khỏe tinh thần, từ đó chất lượng cuộc<br /> viện Thủ Đức người bệnh lọc máu định kỳ chưa<br /> sống được xác định dựa vào điểm trung bình<br /> được khảo sát về khái niệm này.<br /> của 2 mảng này. Điểm số càng cao cho thấy chất<br /> Vì vậy, nghiên cứu “Khảo sát chất lượng lượng cuộc sống càng tốt.<br /> cuộc sống của người bệnh đang lọc máu định kỳ<br /> <br /> 126 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Quy trình thu thập số liệu Trình độ học vấn của người bệnh chủ yếu là<br /> Nghiên cứu viên xin phép lãnh đạo bệnh trung học cơ sở 36,6%, tiếp theo là trung học phổ<br /> viện Thủ Đức và khoa Lọc máu – Thận nhân tạo thông 27,3%, tiểu học và trung học chuyên<br /> để tiến hành nghiên cứu. Người bệnh trong nghiệp trở lên chiếm tỉ lệ ngang nhau là 16,8%,<br /> danh sách chạy thận định kỳ tại khoa được giải tuy nhiên vẫn còn 2,5% là không biết chữ. Người<br /> thích ý nghĩa của nghiên cứu, nếu người bệnh làm lâm sàng cần lưu ý cách dùng từ phù hợp<br /> đồng ý, nghiên cứu viên thu thập số liệu và trong việc hướng dẫn người bệnh tự chăm sóc.<br /> phỏng vấn người bệnh dựa vào bộ câu hỏi soạn Người bệnh hầu như ở nhà (36%) và làm nội<br /> sẵn. Sau đó, mã hóa các phiếu trả lời và nhập dữ trợ (24,2%) là chính, các ngành nghề khác như là<br /> liệu vào phần mềm. Phiếu trả lời được cất giữ buôn bán, công nhân, hay cán bộ viên chức ở<br /> cẩn thận trong tủ có khóa, file dữ liệu được cài khoảng 10%. Điều này cũng phù hợp với tình<br /> đặt mật khẩu. trạng bệnh, người bệnh có thể chủ động sắp xếp<br /> Xử lý và phân tích số liệu thời gian để đến chạy thận định kỳ. Tất cả đều<br /> Tất cả dữ liệu sẽ được nhập, làm sạch và có bảo hiểm y tế và có tình trạng kinh tế khá giả<br /> phân tích bằng phần mềm SPSS 18.0. Tần số, tỉ chiếm tỉ lệ cao (50,9%), tuy nhiên vẫn có 45<br /> lệ phần trăm, trung bình và độ lệch chuẩn người đang trong diện nghèo (Bảng 1).<br /> đượcdùng để mô tả đặc điểm người bệnh, đặc Bảng 1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu (N=161)<br /> điểm về bệnh lý và chất lượng cuộc sống của Tần số (%) hoặc<br /> Biến số<br /> TB (ĐLC)<br /> người bệnh. Phép kiểm t-test độc lập, ANOVA<br /> Tuổi 51,6 (14,8)<br /> và Pearson được sử dụng để phân tích các yếu Giới tính Nam 84 (52,2)<br /> tố liên quan đến chất lượng cuộc sống của Địa chỉ Bình Dương 26 (16,1)<br /> người bệnh. Đồng Nai 3 (1,9)<br /> HCM 132 (82)<br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Nhà ở Ở trọ 39 (24,2)<br /> Đặc điểm đối tượng nghiên cứu Nhà riêng 122 (75,8)<br /> Nghiên cứu khảo sát 161 người bệnh suy Học vấn Không biết chữ 4 (2,5)<br /> Tiểu học 27 (16,8)<br /> thận mạn đang chạy thận nhân tạo định kỳ tại<br /> THCS 59 (36,6)<br /> bệnh viện quận Thủ Đức trong năm 2018 có độ<br /> THPT 44 (27,3)<br /> tuổi trung bình là 51,6 ± 14,8 tuổi, trong đó người Trung cấp trở lên 27 (16,8)<br /> bệnh là nam giới chiếm tỉ lệ 52,2%. Nhìn chung Nghề nghiệp CBVC 8 (5)<br /> độ tuổi này gần tương đương so với một số Buôn bán 11 (6,8)<br /> nghiên cứu của các tác giả trong nước(8,12,13), Công nhân 14 (8,7)<br /> nhưng thấp hơn so với các tác giả Âu, Nội trợ 39 (24,2)<br /> Ở nhà 58 (36)<br /> Mỹ(5,9,16,17,18).<br /> Tình trạng Nghèo 45 (28)<br /> Vì nơi thu thập số liệu là bệnh viện quận kinh tế Cận nghèo 34 (21,1)<br /> Thủ Đức và người bệnh phải chạy thận nhân tạo Khá giả 82 (50,9)<br /> định kỳ, cần sự thuận lợi trong di chuyển đến BHYT Có 161 (100)<br /> bệnh viện uy tín nên đa số người bệnh sinh sống TB: Trung bình, ĐLC: Độ lệch chuẩn<br /> tại quận này đã chọn bệnh viện quận Thủ Đức là CBVC: Cán bộ viên chức, BHYT: bảo hiểm y tế<br /> nơi chạy thận cho mình (105/132 người), tuy Đặc điểm về bệnh lý<br /> nhiên có một tỉ lệ không nhỏ 16,1% người bệnh Về đặc điểm bệnh lý, tất cả người bệnh<br /> đến từ tỉnh Bình Dương một tỉnh lân cận thành đang chạy thận nhân tạo định kỳ đều bị thiếu<br /> phố Hồ Chí Minh sát với quận Thủ Đức và máu mạn và hầu như đều có chỉ định sử dụng<br /> 75,8% người bệnh sống tại nhà riêng của mình. Erythropoietin (98,8%). Do tình trạng suy thận<br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 127<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> mạn, việc sản sinh các hormone ở tuyến thượng Chất lượng cuộc sống<br /> thận bị hạn chế, trong đó có hormone Bảng 3 cho thấy chất lượng cuộc sống của<br /> Erythropoietin, một loại hormone kích thích tạo người bệnh suy thận mạn đang chạy thận nhân<br /> hồng cầu. Việc sử dụng thuốc này ít có tác dụng tạo cũng chỉ ở mức trung bình 43,9 ± 19,0 điểm.<br /> phụ, chi phí được bảo hiểm y tế chi trả, do đó Trong khi, theo Silveria (2010) mục tiêu điều trị<br /> người bệnh thường được chỉ định sử dụng để cho người bệnh suy thận mạn tính có chạy thận<br /> cải thiện tình trạng thiếu máu(1). nhân tạo chu kỳ sao cho điểm SF36 đạt trên 75<br /> Về bệnh lý đi kèm, có 96,9% người bệnh bị điểm(18). Tuy nhiên, kết quả trong nghiên cứu<br /> cao huyết áp, 34,2% bị đái tháo đường và một số này cao hơn trong nghiên cứu của Lê Việt Thắng<br /> bệnh lý như giãn tĩnh mạch, khớp, và viêm gan (2011) có kết quả điểm số chất lượng cuộc sống<br /> B, C chiếm khoảng 4 - 5%. Hầu hết người bệnh theo thang đo SF36 là 40,78 ± 19,37 điểm và cao<br /> có BMI trong mức bình thường là 22, 3 ± 4,5 hơn cả các nghiên cứu tại Brazil và Iran với điểm<br /> kg/m2, với huyết áp trung bình khá cao, thì tâm chất lượng cuộc sống lần lượt là 36 ± 36 điểm(18)<br /> thu 142,7 ± 21 mmHg và thì tâm trương 80,2 ± và 38,9 ± 23,2 điểm(16). Mặc dù vậy, nếu so với<br /> 12,4 mmHg. chất lượng cuộc sống của những người bệnh<br /> Thời gian lọc máu trung bình 2 - 3 năm với trong các nghiên cứu được tiến hành ở các nước<br /> số giờ trung bình cho mỗi lần lọc 3,6 giờ, trong phát triển và khảo sát trên người bệnh suy thận<br /> khi số giờ lọc thận tiêu chuẩn khoảng 4 giờ, kết mạn nói chung như tại Ý (2010) với điểm số<br /> quả trong nghiên cứu này gần đạt được tiêu 45,95 ± 21,56 điểm(5) và tại Mỹ (2010) với điểm số<br /> chuẩn. Về lượng nước tiểu người bệnh có dao 42,4 ± 6,7 điểm(17) thì kết quả trong nghiên cứu<br /> động lớn từ không có nước tiểu đến khoảng 1,5 này chưa bằng. Điều này là hợp lý.<br /> lít trong ngày, với trung bình khoảng 400 Xét về 8 yếu tố đánh giá chất lượng cuộc<br /> ml/ngày. Điều này tùy thuộc vào khoảng thời sống của người bệnh đang chạy thận nhân tạo<br /> gian chạy thận của người bệnh. định kỳ, yếu tố sức khỏe liên quan đến hoạt<br /> Bảng 2. Đặc điểm về bệnh lý (N=161) động xã hội đạt mức điểm cao nhất 68,4 ± 24,0<br /> Trung bình Giá trị Giá trị điểm nhưng chỉ đạt được mức khá, yếu tố giới<br /> Tần số<br /> Biến số (Độ lệch lớn nhỏ hạn hoạt động do khiếm khuyết chức năng có<br /> (%)<br /> chuẩn) nhất nhất<br /> Bệnh lý đi kèm<br /> điểm thấp nhất 28,4 ± 39,4 điểm và ở mức trung<br /> Đái tháo đường 55 (34,2) bình. Bên cạnh đó yếu tố tự đánh giá sức khỏe<br /> Cao huyết áp 156 (96,9) tổng quát điểm cao nhất chỉ đat 87 so với các yếu<br /> Thiếu máu mạn 161 (100) tố khác đạt được 100.<br /> Giãn tĩnh mạch 4 (2,4)<br /> Sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần chỉ ở<br /> Khớp 5(3)<br /> mức trung bình lần lượt là 41,7 ± 20,1 điểm và<br /> Viêm gan B,C 4 (2,4)<br /> Sử dụng 46,1 ± 20,0 điểm. Hai mảng sức khỏe này đều<br /> 159 (98,8)<br /> Erythropoietine thấp hơn chỉ số điểm trong nghiên cứu của<br /> 2<br /> BMI (kg/m ) 22,3 (4,5) 15,6 57 Kamyar Kalantar-Zadeh khảo sát trên người<br /> Huyết áp tâm bệnh chạy thận nhân tạo với điểm số sức khỏe<br /> 142,7(21,0) 100 200<br /> thu (mmHg)<br /> Huyết áp tâm thể chất là 48 ± 18,8 và sức khỏe tinh thần là 55,7<br /> 80,2 (12,4) 60 110<br /> trương (mmHg) ± 18,4(10). Tuy nhiên, hai chỉ số trong nghiên cứu<br /> Thời gian lọc này lại cao hơn nghiên cứu của Heba Sayed<br /> 33,5 (33,6) 1 168<br /> máu (tháng)<br /> Assal với 34 ± 15,5 điểm sức khỏe thể chất và<br /> Số giờ lọc<br /> 3,6 (0,3) 2 4 38,8 ± 15,17 điểm sức khỏe tinh thần. Điểm sức<br /> máu/chu kỳ<br /> Số lượng nước<br /> 425,8(410,8) 0 1500<br /> khỏe thể chất và tinh thần trong nghiên cứu này<br /> tiểu (ml)<br /> khá tương đồng với kết quả trong nghiên cứu<br /> <br /> 128 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> của Amir H Pakpour(16) mặc dù nghiên cứu này trị bảo tồn. Điều này cho thấy việc điều trị<br /> khảo sát trên nhóm người bệnh suy thận mạn Erythropoietin là cần thiết với người bệnh<br /> nói chung với điểm số lần lượt là 41,2 ± 19,3 chạy thận nhân tạo nhưng trên nhóm điều trị<br /> điểm và 47,5 ± 20,1 điểm. bảo tồn chỉ chỉ định khi cần thiết nhằm làm<br /> Bảng 3. Chất lượng cuộc sống (N=161) tăng chất lượng cuộc sống của người bệnh(8).<br /> Trung bình<br /> Giá trị Giá trị Kết quả còn chỉ ra chất lượng cuộc sống ở<br /> Biến số nhỏ lớn<br /> (ĐLC)<br /> nhất nhất<br /> người bị đái tháo đường đang chạy thận nhân<br /> Sức khỏe liên quan đến hoạt tạo sẽ kém hơn những người không bị đái tháo<br /> 51,9 (30,2) 0 100<br /> động chức năng đường (p = 0,046). Kết quả này tương đồng với<br /> Giới hạn hoạt động do khiếm nghiên cứu của Sohaib (2018) khi khảo sát trên<br /> 28,4 (39,4) 0 100<br /> khuyết chức năng<br /> Sức khỏe liên quan đến cảm<br /> 141 người bệnh đái tháo đường đang chạy thận<br /> 51,8 (25,3) 0 90<br /> nhận đau đớn nhân tạo cho thấy có nhiều biến chứng và suy<br /> Tự đánh giá sức khỏe tổng<br /> 29,9 (20,2) 0 87 giảm chất lượng cuộc sống(11). Kết quả này một<br /> quát<br /> lần nữa khuyến cáo người làm lâm sàng nên lưu<br /> Sức khỏe liên quan đến cảm<br /> 46,6 (23,2) 0 100 ý đến người bệnh đái tháo đường có biến chứng<br /> nhận cuộc sống<br /> Sức khỏe liên quan đến hoạt thận khi chạy thận nhân tạo cần quan tâm đến<br /> 68,4 (24,0) 0 100<br /> động xã hội chất lượng cuộc sống của người bệnh trong quá<br /> Giới hạn hoạt động do khiếm<br /> khuyết tâm lý<br /> 33,7 (43,0) 0 100 trình điều trị.<br /> Sức khỏe tâm thần tổng quát 52,0 (24,3) 0 100 Bảng 4 cũng cho thấy bệnh nhân thuộc diện<br /> Sức khỏe thể chất 41,7 (20,1) 2 89 nghèo có chất lượng cuộc sống thấp hơn những<br /> Sức khỏe tinh thần 46,1 (20,0) 3 93 người bệnh thuộc nhóm cận nghèo (p = 0,007) và<br /> Chất lượng cuộc sống 43,9 (19,0) 2 90<br /> khá giả (p = 0,014). Mặc dù, chạy thận nhân tạo<br /> Các yếu tố liên quan đến chất lượng cuộc sống được bảo hiểm chi trả tuy nhiên tùy theo dạng<br /> Qua phân tích các mối tương quan giữa chất bảo hiểm mà có khoản đồng chi trả khác nhau,<br /> lượng cuộc sống với các đặc điểm của đối tượng bên cạnh đó người bệnh vẫn tốn thêm các khoản<br /> nghiên cứu và đặc điểm bệnh lý, kết quả cho chi phí di chuyển đến bệnh viện định kỳ nên đây<br /> thấy có mối tương quan giữa chất lượng cuộc cũng là một áp lực trong cuộc sống người bệnh<br /> sống với việc sử dụng Erythropoietin, bệnh lý làm chất lượng cuộc sống suy giảm. Điều này<br /> đái tháo đường, lượng nước tiểu 24 giờ và tình tương đồng với nghiên cứu của Vincent (2018)(6).<br /> trạng kinh tế của người bệnh. Bảng 4. Các yếu tố liên quan đến chất lượng cuộc<br /> Người bệnh có sử dụng Erythropoietine có sống (N=161)<br /> chất lượng cuộc sống tốt hơn những người Chất lượng cuộc<br /> Đặc điểm sống/ Trung bình t/F<br /> không sử dụng (p < 0,0001). Vì đây là một<br /> (ĐLC)<br /> hormon kích thích sản sinh hồng cầu, nên Sử dụng Có 44,05 (19,1)<br />