Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
CHÆ ÑÒNH, KYÕ THUAÄT VAØ KEÁT QUAÛ CAÉT MÔÛ MAØNG TIM<br />
QUA NOÄI SOI LOÀNG NGÖÏC<br />
Vaên Taàn*, Hoaøng Danh Taán* vaø CS.<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
Ñaët vaán ñeà: Traøn dòch maøng tim löôïng nhieàu, taùi phaùt, gaây eùp tim laø moät caáp cöùu, caàn can thieäp ngoaïi<br />
khoa. Nguyeân nhaân coù nhieàu nhöng moät soá laø do ung thö vuù hay u aùc trung thaát di caên. Môû loàng ngöïc ñeå môû<br />
maøng tim trong nhöõng tröôøng hôïp naøy laø moät phaãu thuaät lôùn, bieán chöùng vaø töû vong cao, nhaát laø treân cô ñòa<br />
ngöôøi ñang bò khoù thôû naëng vaø suy kieät.<br />
Noäi soi loàng ngöïc ñeå môû maøng tim laø moät phaãu thuaät can thieäp toái thieåu, maø vaãn ñaït ñöôïc hieäu quaû nhö moå<br />
hôû.<br />
Muïc tieâu: Löôïng giaù veà chæ ñònh, thöïc hieän vaø theo doõi keát quaû caét môû maøng tim qua noäi soi loàng ngöïc.<br />
Ñoái töôïng: Nhöõng beänh nhaân bò traøn dòch maøng tim do ung thö di caên, eùp tim, taùi phaùt nhieàu laàn sau khi<br />
choïc huùt ñeán ñieàu trò taïi BV Bình Daân töø 1997 ñeán heát naêm 2000.<br />
Phöông phaùp: Noäi soi loàng ngöïc traùi, vôùi heä thoáng maùy soi ñeå moå caùc boä phaän trong oå buïng nhöng vôùi<br />
trocar loàng ngöïc. Beänh nhaân naèm nghieâng phaûi 3/4, ñaàu cao vaø gaây meâ NKQ.<br />
Xeû da 1 phaân treân ñöôøng naùch tröôùc, soi loâng ngöïc leân TV: tim lôùn, baát ñoäng ví traøn dòch nhieàu, caêng, coù<br />
theå thaáy maøu xanh vì traøn maùu hay vaøng vì maøng tim daøy, coù nhieàu khoái u di caên ôû maøng phoåi,ø phoåi coù theå<br />
dính nhieàu vaøo thaønh ngöïc vaø thöôøng coù traøn dòch maøng phoåi ñi keøm. Raïch da theâm 1 loã thöù 2 vôùi trocar 5 tuøy<br />
theo vò trí thuaän tieän do camera höôùng daãn.<br />
Thöïc hieän phaãu thuaät hoaëc chæ caàn 1 caây keùo, caét môû maøng tim hoaëc theâm 1 loã thöù 3 vôùi trocar 5, duøng keïp<br />
giöõ maøng tim ñeå caét cho deã. Sau khi caét, dòch maøng tìm chaûy thaønh voøi, döôùi aùp suaát cao vaø tim hoaït ñoäng trôû<br />
laïi bình thöông. Sinh thieát maøng tim vaø ñaët oáng daãn löu maøng phoåi.<br />
Keát quaû: Toång soá TH thöïc hieän: 18.<br />
Soá treân goàm coù 15 nöõ, 3 nam, tuoåi trung bình laø 41.<br />
15 TH bò ung thö vuù di caên, 3 TH do u trung thaát di caên.<br />
Traøn dòch vaøng chanh hay vaøng ñaäm laø 11 TH, traøn maùu laø 7 TH. Taát caû ñeàu coù CVP > 25 cm OH2.<br />
Keát quaû phaãu thuaät:<br />
- Töùc thôøi: toát coù 16 TH, töû vong 2 TH. Caû 2 ñeàu bò traøn maùu vaø do u trung thaát di caên cheøn eùp neân caét môû<br />
maøng tim khoâng hieäu quaû.<br />
- Keát quaû xa, 2 TH tim bò eùp taùi phaùt do böôùu phaùt trieån. Theo doõi cho ñeán nay, tröôøng hôïp soáng ngaén nhaát<br />
laø 3 thaùng vaø daøi nhaát laø 42 thaùng, trung bình laø 16 thaùng. Ña soá töû vong do ung thö di caên vaø suy kieät.<br />
Baøn luaän: Traøn dòch maøng tim löôïng nhieàu, eùp tim gaây caûn trôû hoaït ñoäng cuûa tim, nhaát laø tim phaûi, caàn<br />
phaûi can thieäp caáp cöùu, môû maøng tim giaûi aùp tim ñeå cöùu soáng ngöôøi beänh, baát luaän nguyeân nhaân laø gì.<br />
Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, haàu heát laø do ung thö di caên, maø ung thö vuù daãn ñaàu.<br />
Noäi soi loáng ngöïc ñeå caét môû maøng, giaûi aùp tim trong nhöõng tình huoáng treân keát quaû khoâng khaùc moå hôû.<br />
Keát luaän: Caét môû maøng tim trong traøn dòch maøng tim naëng, eùp tim laø phaãu ít xaâm laán, nheï nhaøng, ít bieán<br />
chöùng ñöôïc öùng duïng taïi BV Bình Daân ñaõ ñem laïi keát quaû ñieàu trò toát.<br />
* BV Bình Daân, TP Hoà Chí Minh.<br />
<br />
Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br />
<br />
389<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br />
<br />
SUMMARY<br />
INDICATIONS, TECHNIQUE AND RESULTS OF PERICARDOTOMY BY VATS FOR<br />
CARDIAC TAMPONADE.<br />
Vaên Tan, Hoang Danh Tan et al * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of No 1 * 2004:<br />
389 - 394<br />
<br />
Background: Cardiac tamponade due to pericardial effusion must be drained urgently. There are a lot of<br />
etiologies of cardiac tamponade that metastase cancer is one. Conventional pericardotomy is complicated and<br />
can cause a lot of consequence, especially for the patients having had respiratory insufficiency and severe<br />
debilities. Pericardotomy can be performed easily by VATs in such situations.<br />
Purpose: To evaluate the indications, the technique and the results of VATS in the treatment of cardiac<br />
tamponade by pericardial effusion.<br />
Materials: All patients with cardiac tamponade by effusion due cancer metatase operated by VATS from<br />
1997 to the end of 2000 in our department.<br />
Method: Prespective study with long term follow-up.<br />
Technique:- We pratice VATS with Olympus laparoscopic equipment and thoracic trocars.<br />
- The pericardotomy was performed through the anterior axillary line on the 5th intercostal space. The<br />
pericardium was fenestrated 2-3 cms parallel to the phrenic nerve by a sissor through a second trocar under<br />
the light of camera placed on the 4th intercostal space. Sometimes, a 3rd trocar is needed to hold the<br />
pericardium. All the fluid is evacuated and the heart, liberated. A chest tube is inserted to drain the thoracic<br />
cavity.<br />
Results: 18 cases of cardiac tamponade by effusion that the pericardium was fenetrated by VATS. There<br />
are 15 females and 3 males that the middle age, 41. As etiologies, 15 cardiac effusions by metastase of breast<br />
cancer and 3 by invasion of mediastinal neoplasms. The CVP of all cases was over 25 cms OH2. All have had<br />
very difficult to breathe.<br />
As results, 18 cases get good outcome, 2 died in post-op by inefficace pericardotomy because of cardiac<br />
tamponade due to tumor compression.<br />
In the long term follow-up, there are 2 cases that the cardiac tamponade recurs by tumor compression.<br />
The overall median survival rate was 16 months.<br />
Discussion: Cardiac tamponade by effusion is an urgent situation. In our study, almost of them are due to<br />
cancer metastase from the breast.<br />
VATS, a minimized invasive technique can cure the cardiac tamponade.<br />
Conclusion: We apply VATS to perform the pericardotomy since 1996. That may be the first application in<br />
Vieât Nam. We hope that the efficacity of VATS in this field is confirmed by our study.<br />
<br />
ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br />
Traøn dòch maøng tim-eùp tim (cardiac tamponade)<br />
laø do dòch tích luûy nhanh trong xoang maøng tim laøm<br />
taêng aùp suaát ôû ñoù. Auøp suaát ñaày tim taêng daàn cho ñeán<br />
khi aùp suaát trong xoang maøng tim vaø aùp suaát taâm<br />
tröông baèng nhau maø haäu quaû laø löôïng maùu veà nhæ<br />
<br />
390<br />
<br />
phaûi giaûm. ÔÛ ñieåm naøy, maùu veà vaø ra khoûi tim giaûm,<br />
tim phaûi co boùp nhanh vaø maïnh ñeå coù theå buø tröø<br />
löông maùu luaân löu. Khi hoaït ñoäng buø tröø yeáu meät,<br />
huyeát aùp ñoäng maïch giaûm vaø maùu nuoâi tim vaø nuoâi<br />
caùc boä phaän sinh toàn giaûm.<br />
Neáu dòch tích luõy nhanh thi khoaûng töø 100 ñeán<br />
200 ml laø ñuû ñeå gaây eùp tim vì maøng tim khoâng duû<br />
<br />
Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br />
thôøi gian ñeå daõn. Khi dòch tích luõy chaäm, maøng tim<br />
daõn daàn thì löôïng dòch tích luõy ñuû ñeå eùp tim raát lôùn,<br />
leân ñeán caû 1000ml.<br />
Traøn dòch-eùp tim laøm cho ngöôøi beänh khoù thôû,<br />
meät, ngaát vaø coù khi bò choaùng. Khaùm thaáy ngöôøi<br />
beänh lo laéng, naèm khoâng yeân vaø baïc nhöôïc vôùi maïch<br />
nhanh nhoû. Tónh maïch coå daõn to, tieáng tim nghe khoù<br />
vaø huyeát aùp ñoäng maïch haï (Beck’s triad). Hoäi chöùng<br />
coå ñieån pulcus paradoxus laø huyeát aùp ñoäng maïch haï<br />
hôn 20mmHg khi ngöôøi beänh thôû vaøo.<br />
Chuïp hình loàng ngöïc thaáy boùng tim lôùn, ñieän theá<br />
QRS thaáp, ST vaø soùng T baát thöôøng treân taâm ñieän ñoà.<br />
Nguyeân nhaân gaây traøn dòch raát nhieàu nhöng traøn<br />
dòch gaây eùp tim thì daãn ñaàu laø traøn maùu do toån<br />
thöông tim. Traøn dòch maøng tim do ung thö di caên<br />
cuõng thöôøng gaëp nhöng traøn ñòch gaây eùp tim thì<br />
hieám.<br />
Trong nhöõng naêm töø 1996 ñeán nay, chuùng toâi ñaõ<br />
nhaän ñieàu trò moät soá tröôøng hôïp traøn dòch maøng timeùp tim do ung thö di caên.<br />
Traøn dòch-eùp tim ñe doïa maïng soáng cho neân phaûi<br />
ñieàu trò caáp cöùu vaø höõu hieäu. Ruùt dòch qua choïc doø<br />
xoang maøng tim baèng kim lôùn laø haønh ñoäng caáp cöùu<br />
ñaàu tieân, tieáp theo coù theå moå, môû maøng tim ñeå daãn<br />
löu dòch. Vì tình traïng beänh nhaân keùm, moät phaãu<br />
thuaät lôùn coù theå gaây bieán chöùng vaø töû vong cao. Noäi<br />
soi loàng ngöïc ñeå caét môû maøng tim laø phaãu thuaät ít<br />
xaâm laán coù theå thöïc hieän nhanh, raát hieäu quaû cho<br />
nhöõng tröôøng hôïp caáp cöùu naøy.<br />
Muïc tieâu<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Thieát bò: heä thoáng maùy noäi soi oå buïng vôùi trocar<br />
loàng ngöïc.<br />
Voâ caûm vaø theá naèm: beänh nhaân naèm nghieâng<br />
phaûi (H.1), ñaàu cao hay nöõa ngoài nöõa naèm ñeå cho deå<br />
thôû sau khi gaây meâ noäi khí quaûn.<br />
Kyõ thuaät: khoan 1 loã 10 ly vaøo loàng ngöïc ôû<br />
khoang lieân söôøn 4-5, treân ñöôøng naùch giöõa hay gaàn<br />
ñöôøng naùch tröôùc (H.2). Thaùm saùt loàng ngöïc qua<br />
camera. Thöôøng thì coù traøn dòch maøng phoåi, cho dòch<br />
thoaùt ra heát. Tim vaø maøng tim khoâng di ñoäan<br />
â g vì traøn<br />
dòch caêng, naèm raát gaàn vôùi thaønh ngöïc. Nhôø camera<br />
quan saùt tìm moät choã thuaän lôïi treân thaønh ngöïc ñeå<br />
choïc trocar thöù hai 5 ly cho duïng cuï moå. Sau khi<br />
choïn vò trí thích hôïp treân maøng tim, thöôøng laø maët<br />
tröôùc beân traùi, duøng keùo caét ñoát doïc 1 ñöôøng khoaûng<br />
2-3 phaân theo thaàn kinh hoaønh, caùch thaàn kinh 1<br />
phaân. Dòch maøng tim döôùi aùp suaát cao chaûy ra heát vaø<br />
tim ñaäp maïnh. Trong tröôøng hôïp khoù caét maøng tim<br />
vì quaù caêng thì coù theå ñuïc theâm 1 loã thöù 3, 5 ly theo<br />
höôùng daãn cuûa camera, qua ñoù duøng keïp ñeå giöõ maøng<br />
tim cho deã caét môû maøng tim (H.3). Coù theå sinh thieát<br />
maøng tim, thaùm saùt laù taïng cuûa maøng tim, phoåi trung<br />
thaát vaø sinh thieát, neáu coù chæ ñònh. Huùt saïch dòch<br />
trong maøng phoåi, röûa vaø ñaët daãn löu kín.<br />
Hoài tónh vaø haäu phaãu: theo doõi caùc daáu hieäu sinh<br />
toàn, coù theå giuùp thôû 6 giôø sau moå ñeå cho tim-phoåi<br />
hoaït ñoäng bình thöôøng trôû laïi. Neáu khoâng bò bieán<br />
chöùng, coù theå cho xuaát vieän 1-2 ngaøy sau.<br />
Theo doõi: Taát caû beänh nhaân ñeàu ñöôïc theo doõi<br />
cho ñeán khi töû vong.<br />
<br />
Nghieân cöùu veà chæ ñònh, kyõ thuaät vaø keát quaû caét<br />
môû maøng tim qua noäi soi loàng ngöïc ñeå ñieàu trò chöùng<br />
traøn dòch maøng tim-eùp tim.<br />
<br />
KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU<br />
<br />
Ñoái töôïng<br />
<br />
Ñaëc ñieåm laâm saøng vaø caän laâm saøng<br />
<br />
Laø nhöõng beänh nhaân bò traøn dòch maøng tim, ñaõ<br />
ruùt dòch nhieàu laøn, taùi phaùt gaây eùp tim, ña soá laø töû<br />
trung taâm Ung Böôùu thaønh phoá Hoà Chí Minh chuyeån<br />
ñeán khoa caáp cöùu beänh vieän Bình Daân.<br />
Phöông phaùp<br />
Tieàn cöùu, theo doõi laâu daøi.<br />
<br />
Toång soá beänh nghieân cöùu: 18.<br />
- Tuoåi vaø phaùi<br />
Baûng 1: Tuoåi vaø phaùi.<br />
Tuoåi<br />
17-35<br />
36-50<br />
> 50<br />
TS<br />
<br />
Nam<br />
1<br />
2<br />
0<br />
3<br />
<br />
Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br />
<br />
Nöõ<br />
8<br />
5<br />
2<br />
15<br />
<br />
TS<br />
9<br />
7<br />
2<br />
18<br />
<br />
391<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br />
<br />
- Beänh goác:<br />
<br />
Baûng 9: Ñieàu trò noäi khoa<br />
<br />
Baûng 2: Beänh goác<br />
Beänh goác<br />
Ung thö vuù<br />
U aùc TT hay phoåi<br />
TS<br />
<br />
Soá TH<br />
15<br />
3<br />
18<br />
<br />
Laâm saøng<br />
Baûng 3: Laâm saøng<br />
Trieäu chöùng<br />
Khoù thôû naëng<br />
Khoù thôû raát naëng<br />
Nhòp tim >120<br />
Raát meät<br />
Tím taùi<br />
Tay chaân laïnh<br />
Khoâng tónh taùo<br />
Choaùng, truïy tim-maïch<br />
<br />
Soá TH<br />
10<br />
8<br />
16<br />
18<br />
16<br />
15<br />
9<br />
6<br />
<br />
Baûng 4: Trieäu chöùng thöïc theå<br />
Daáu chöùng<br />
Tam chöùng Beck<br />
Pulcus paradoxus<br />
<br />
Soá TH<br />
18<br />
15<br />
<br />
Baûng 5: AÙp huyeát tónh maïch trung taâm:<br />
CVP/ cm H2O<br />
20 – 30<br />
> 30<br />
<br />
Soá tröôøng hôïp<br />
15<br />
3<br />
<br />
Caän laâm saøng:<br />
<br />
Thôøi gian TB<br />
6 thaùng<br />
8 thaùng<br />
3 thaùng<br />
<br />
- Beänh khôûi:<br />
Baûng 7: Thôøi gian traøn dòch cho ñeán eùp tim<br />
Thôøi gian<br />
< 30 ngaøy<br />
> 30 ngaøy<br />
<br />
Soá TH<br />
12<br />
6<br />
<br />
Soá laàn huùt dòch TB<br />
7<br />
11<br />
<br />
Dòch maøng tim:<br />
Baûng 8: Löôïng dòch maøng tim<br />
Löôïng dòch<br />
< 500 ml<br />
> 500 ml 11<br />
<br />
Soá TH<br />
7<br />
<br />
Baûng 9: Tính chaát dòch<br />
Tính chaát<br />
Dòch maùu<br />
Dòch muû loaûng<br />
Dòch traéng duïc<br />
<br />
Soâ TH<br />
12 (coù vi truøng:1)<br />
5 (coù vi truøng :2)<br />
1 (döôõng chaáp)<br />
<br />
Keát quaû phaãu thuaät:<br />
Baûng 10: Keát quaû sôùm<br />
<br />
Baûng 6: Baát thöôøng veà xeùt nghieäm<br />
Xeùt nghieäm<br />
Hct < 30%<br />
Baïch caàu > 10.000<br />
Ureâ maùu > 0.50<br />
Ñöôøng maùu > 1.4<br />
<br />
Soá tröôøng hôïp<br />
6/18<br />
13/18<br />
5/18<br />
3/18<br />
<br />
• Hình aûnh:<br />
Baûng 7: Baát thöôøng veà hình aûnh vaø ñieän ñoà<br />
Hình aûnh<br />
Boùng tim lôùn<br />
Traøn dòch maøng phoåi<br />
Sieâu aâm tim coù traøn dòch roõ<br />
QRS thaáp vaø ST-T baát thöôøng<br />
<br />
Soá tröôøng hôïp<br />
18 (9 TH coù hôi)<br />
12 (7 TH caû 2 beân)<br />
18<br />
18<br />
<br />
Ñaõ ñieàu trò:<br />
Baûng 8: Ñieàu trò ngoaïi khoa tröôùc khi nhaäp vieän<br />
<br />
392<br />
<br />
Soâ TH<br />
13<br />
3<br />
18<br />
<br />
Keát quaû sôùm:<br />
<br />
• Xeùt nghieäm:<br />
<br />
Phöông thöùc ñieàu trò<br />
PT Patey<br />
Moå TS U TT<br />
Caét boû u phoái<br />
<br />
Phöông phaùp<br />
Hoùa trò<br />
Hoaù tri + xaï trò<br />
Noäi khoa/ traøn dòch<br />
(maùu, dòch, trôï tim,<br />
lôïi tieåu<br />
<br />
Soâ TH<br />
15<br />
2<br />
1<br />
<br />
Thôøi gian TB<br />
3 naêm<br />
6 thaùng<br />
14 thaùng<br />
<br />
Keát quaû<br />
Raát toát<br />
Toát<br />
Khoâng hieäu quaû<br />
TS<br />
<br />
Soá TH<br />
12<br />
4<br />
2<br />
18<br />
<br />
2 tröôøng hôïp khoâng hieäu quaû laø do khoái u di<br />
caên cheøn eùp tim phaûi + traøn dòch maøng tim, sau<br />
khi caét môû maøng tim, maëc duø ñaõ heát dòch nhöng<br />
tim vaãn bò cheøn eùp. Caû 2 tröôøng hôïp ñeàu bò töû vong<br />
sôùm ôû haäu phaãu.<br />
- Keát quaû laâu daøi:<br />
<br />
Nhöõng tröôøng hôïp raát toát laø caùc tröôøng hôïp traøn<br />
dòch maøng tim eùp tim laø chính, khoâng bò böôùu di caên<br />
cheøn eùp vaø khoâng bò boäi nhieãm do ruùt dòch nhieàu laàn.<br />
Trong 16 tröôøng hôïp theo doõi, hieän coøn soáng 7<br />
tröôøng hôïp maø 6 naèm trong nhoùm ung thö vuù vaø 1 laø<br />
u aùc tuyeán hung. Taát caû ñeàu ñaõ hoùa trò vaø tieáp tuïc ñieàu<br />
<br />
Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br />
trò duy trì. Thôøi gian theo doõi daøi nhaát laø 35 thaùng vaø<br />
ngaén nhaát laø 3 thaùng, trung bình laø 14 thaùng. Trong<br />
soá 9 tröôøng hôïp töû vong, coù 2 tröôøng hôïp tim bò cheøn<br />
eùp taùi phaùt laø do u lôùn di caên, 7 tröôøng hôïp kia töû<br />
vong do suy kieät vì di caên xa.<br />
<br />
BAØN LUAÄN<br />
Traøn dòch maøng tim laø beänh thöôøng gaëp trong<br />
noäi-ngoaïi khoa. Nhieàu tröôøng hôïp traøn dòch töï heát sau<br />
khi ñieàu trò noäi khoa töø nhöõng beänh nhö nhieãm truøng<br />
phoåi, nhieãm sieâu vi, lao, töø suy thaän, suy gan, töø beänh<br />
heä thoáng. Moät soá khaùc töø chaán thöông tim gaây traøn<br />
maùu, töø nhieãm truøng gaây vieâm muû, töø ung thö di caên<br />
thì thöôøng phaûi can thieäp ngoaïi khoa. Traøn dòch gaây<br />
cheøn eùp tim, laø tröôøng hôïp phaûi can thieäp caáp cöùu.<br />
Traøn dòch maøng tim cheøn eùp tim trong ung thö<br />
thöôøng hieám. Tröø tröôøng hôïp traøn dòch maøng tim do<br />
ung thö tim ra, traøn dòch maøng tim do ung thö di caên<br />
hay do khoái u maøng tim chieám khoaûng 10% caùc traøn<br />
dòch maøng tim trong ñoù 85% böôùu di caên ôû maøng<br />
tim(1). Haàu heát nhöõng tröôøng hôïp treân laø do ung thö ôû<br />
vuù hay ôû phoåi, phaàn coøn laïi laø do ung thö baïch huyeát,<br />
melanoma vaø lymphoma lan ñeán. Rieâng veà ung thö<br />
maøng tim thì hieám nhöng ngöôøi ta ñaõ baùo caùo nhöõng<br />
tröôøng hôïp bò sarcom, teratom aùc vaø mesothelioma.<br />
Ñònh beänh, ngoaøi caùc trieäu chöùng laâm saøng, X<br />
quang loàng ngöïc, ECG vaø sieâu aâm seõ xaùc ñònh coù traøn<br />
dòch maøng tim. Traøn dòch cheøn eùp tim seõ bieåu hieän roõ<br />
treân laâm saøng nhö meät naëng do truïy tim maïch,<br />
choaùng, khoù thôû naëng neà coøn khaùm thaáy tam chöùng<br />
Beck vaø pulcus paradoxus (maïch ñaûo ?).<br />
Traøn dòch maøng tim-eùp tim caàn ñöôïc ñieàu trò caáp<br />
cöùu maø haønh ñoäng ñaàu tieân laø choïc huùt bôùt dòch<br />
trong xoang maøng tim. Choïc huùt laø caàn thieát, vöøa ñeå<br />
ñieàu trò caáp cöùu taïm, vöøa ñeå ñònh beänh. Löu yù laø choïc<br />
huùt coù theå gaây tai bieán do choïc vaøo tim töø 7 ñeán 20%<br />
cho neân phaûi thöïc hieän döôùi höôùng daãn cuûa sieâu aâm<br />
vaø kieåm tra cuûa ECG(2,3) (H.4). Vì traøn dòch do ung thö<br />
thöôøng taùi phaùt cho neân phaûi choïc huùt nhieàu laàn do<br />
ñoù, nguy cô bieán chöùng raát cao neân, tröôùc ñaây, ngöôøi<br />
ta thöôøng moå ñeå môû roäng maøng tim maø chuùng toâi ñaõ<br />
thöïc hieän töø nhieàu naêm tröôùc(4), (H.5). Daàu môû nhoû<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
vaø coù theå chæ gaây teâ nhöng nguy cô phaãu thuaät khaù<br />
cao cho neân sau 1997, chuùng toâi ñaõ môû maøng trong<br />
nhöõng tröôøng hôïp naøy qua noäi soi loàng ngöïc vaø roõ<br />
raøng ñaõ thaâu löôïm ñöôïc keát quaû toát. Ngoaøi giaûi aùp<br />
cheøn eùp tim haàu nhö vónh vieãn, noäi soi coøn giuùp nhìn<br />
ñaïi theå loáng ngöïc töø beân trong goàm maøng phoåi, phoåi,<br />
maøng tim vaø tim. Ngoaøi ra, neáu caàn thì coù theå sinh<br />
thieát ñeå ñònh beänh. Kyõ thuaät naøy ñöôïc caùc taùc giaû<br />
chaâu Aaâu coâng boá töø naêm 1993(5).<br />
Ñeå ngöøa taùi phaùt, coù taùc giaû(6) ñeà nghò cho hoùa<br />
chaát ñieàu trò ung thö hay tetracycline vaø xoang maøng<br />
phoåi vaø maøng tim, nhöng löu yù laø neáu ngöôøi beänh<br />
soáng laâu coù theå bò vieâm xô maøng tim-eùp tim<br />
(constrictive pericarditis).<br />
Keát quaû cho thaáy môû roäng maøng tim ñeå giaûi aùp<br />
tim qua noäi soi loàng ngöïc raát hieäu quaû vôùi tæ leä taùi<br />
phaùt raát hieám tröø tröôøng hôïp do böôùu cheøn eùp.<br />
Chuùng toâi cuõng chöa gaëp tröôøng traøn dòch maøng tim<br />
taùi phaùt coù vaùch ngaên. Rieâng veà hoäi chöùng sau môû<br />
maøng tim, chuùng toâi coù gaëp 3 tröôøng hôïp (3/18) sau<br />
moå 2 tuaàn. Ngöôøi beänh trôû laïi nhaäp vieän vôùi hoäi<br />
chöùng khoù thôû, ñau töùc ngöïc, khoù chòu nhö loàng ngöïc<br />
bò eùp, ho khan, soát cao vaø meät laû. Chuïp hình ngöïc<br />
thaáy coø traøn dòch maøng phoåi löôïng ít, boùng tim khoâng<br />
lôùn. Taát caû ñeàu khoûi sau 5 ngaøy ñieàu trò baèng thuoác<br />
choáng vieâm vaø khaùng sinh.<br />
<br />
TOÙM TAÉT VAØ KEÁT LUAÄN<br />
Traøn dòch maøng tim-eùp tim do ung thö di caên,<br />
tuy hieám nhöng coù theå gaëp ôû khoa caáp cöùu loàng<br />
ngöïc- tim maïch. Trong thôøi gian 3 naêm (1997-2000),<br />
chuùng toâi ñaõ gaëp 18 tröôøng hôïp maø ña soá laø do ung<br />
thö vuù ñaõ moå, taùi phaùt, di caên.<br />
Ñònh beänh khoâng khoù nhôø beänh caûnh laâm saøng<br />
roõ.<br />
Ñieàu trò goàm choïc huùt, giaûi aùp tim taïm vaø chuaån<br />
bò môû maøng tim qua noäi soi loàng ngöïc caáp cöùu.<br />
Keát quaû ñieàu trò khaù toát, ñaëc bieät khoâng gaây ra<br />
bieán chöùng naëng.<br />
Taát caû beänh nhaân ñöôïc theo doõi vaø chöa thaáy<br />
tröôøng hôïp naøo taùi phaùt gaây eùp tim do traøn dòch.<br />
<br />
Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br />
<br />
393<br />
<br />