Chủ hộ gia đình ở Việt Nam là ai - Vũ Mạnh Lợi

16 Xã hội học, số 4 - 2009<br /> <br /> <br /> <br /> CHñ Hé GIA §×NH VIÖT NAM Lµ AI?<br /> <br /> Vò M¹nh Lîi * F<br /> 0<br /> P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> I. Giíi thiÖu<br /> Giíi tÝnh cña chñ hé lµ ®Ò tµi ®­îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu vµ c¸c nhµ ho¹t ®éng thùc<br /> tiÔn ®Æc biÖt quan t©m. Trong lÞch sö, th­êng chñ hé lµ nam giíi. Trong nöa nöa sau thÕ<br /> kû XX vµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ng­êi ta quan s¸t thÊy tû lÖ hé gia ®×nh do phô n÷ lµm chñ<br /> hé gia t¨ng ë rÊt nhiÒu n­íc trªn kh¾p thÕ giíi. PhÇn lín c¸c nghiªn cøu cho ®Õn nay chØ<br /> nhÊn m¹nh ®Õn lo¹i gia ®×nh cña c¸c bµ mÑ kh«ng/v¾ng chång, ®Æc biÖt lµ c¸c gia ®×nh cã<br /> con nhá. Ng­êi ta lo sî r»ng lo¹i hé gia ®×nh nµy cã thÓ cã t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn ®êi sèng<br /> cña trÎ em trong c¸c gia ®×nh ®ã. VËy trong nh÷ng gia ®×nh cã c¶ nh÷ng ng­êi lín kh¸c,<br /> giíi tÝnh cña chñ hé cã thÓ cã mèi liªn hÖ nh­ thÕ nµo ®Õn c¸c khÝa c¹nh kinh tÕ, x· héi,<br /> vµ v¨n hãa cña ®êi sèng gia ®×nh hay kh«ng? Nãi c¸ch kh¸c, liÖu vÞ trÝ "chñ hé" chØ lµ kh¸i<br /> niÖm tiÖn dông cho viÖc quy quan hÖ cña nh÷ng ng­êi kh¸c víi mét ng­êi ®­îc lÊy lµm<br /> mèc, hay nã thùc sù cã ý nghÜa vÒ kinh tÕ, uy tÝn, hay quyÒn lùc cña ng­êi ®ã ®èi víi c¸c<br /> thµnh viªn kh¸c trong gia ®×nh? LiÖu hé gia ®×nh do phô n÷ lµm chñ hé khi cã c¶ nh÷ng<br /> thµnh viªn lµ ng­êi lín kh¸c cã ph¶i th­êng lµ nh÷ng hé gia ®×nh nghÌo hay kh«ng?<br /> Nh×n chung, cuéc tranh luËn vÒ néi dung cña kh¸i niÖm chñ hé chñ yÕu xoay quanh<br /> vÊn ®Ò liÖu chñ hé cã ph¶i lµ ng­êi cã uy tÝn cao nhÊt vµ cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh, hay liÖu<br /> ng­êi ®ã cã ph¶i lµ ng­êi mang l¹i thu nhËp cho hé gia ®×nh nhiÒu h¬n nh÷ng thµnh viªn<br /> kh¸c hay kh«ng. Nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊy r»ng chñ hé kh«ng thÓ ®­îc ®Þnh<br /> nghÜa gi¶n ®¬n hoÆc lµ ng­êi mang l¹i thu nhËp chÝnh, hoÆc lµ ng­êi ra c¸c quyÕt ®Þnh<br /> cña hé gia ®×nh. ë nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn, n¬i thu nhËp gia ®×nh phô thuéc nhiÒu<br /> vµo lao ®éng cña phô n÷ vµ trÎ em, vµ vµo thu nhËp tõ c¸c khu vùc kh«ng chÝnh thøc<br /> (informal sectors), rÊt khã cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc ®ãng gãp t­¬ng ®èi cña mçi thµnh viªn<br /> trong gia ®×nh. MÆt kh¸c, còng kh«ng cã ng­êi nµo cã mäi quyÒn lùc vµ quyÕt ®Þnh mäi<br /> vÊn ®Ò quan träng cña hé gia ®×nh. Ng­êi vî vµ ng­êi chång cã thÓ ®¶m ®­¬ng nh÷ng<br /> tr¸ch nhiÖm trong c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau cña ®êi sèng gia ®×nh. V× thÕ, ®· cã nh÷ng cè<br /> g¾ng nh»m kÕt hîp c¶ khÝa c¹nh kinh tÕ lÉn khÝa c¹nh uy tÝn trong mét kh¸i niÖm ®a<br /> ph­¬ng diÖn vÒ chñ hé. Mét trong nh÷ng nç lùc Êy lµ cña Joan Mencher (Mencher and<br /> Okongwu 1993). Theo bµ th× cã bèn khÝa c¹nh cña kh¸i niÖm chñ hé: (1) uy tÝn hay quyÒn<br /> lùc; (2) viÖc ra quyÕt ®Þnh; (3) quyÒn lùc kinh tÕ; vµ (4) quyÒn ®èi víi con c¸i trong tr­êng<br /> hîp ly dÞ. Bµ còng ®Ò nghÞ nªn cã sù ph©n biÖt gi÷a c¸c hé gia ®×nh mµ trong ®ã phô n÷<br /> lµ "ng­êi mang l¹i thu nhËp chñ yÕu" víi c¸c hé gia ®×nh "do phô n÷ lµm chñ hé".<br /> Nghiªn cøu cña t¸c gi¶ vÒ ®Ò tµi nµy c«ng bè n¨m 1996 (Vu Manh Loi 1996) cho<br /> thÊy tÝnh chÊt ®a diÖn cña quan niÖm chñ hé ë ViÖt Nam. Trong nghiªn cøu ®ã, t¸c gi¶<br /> còng cho thÊy hé gia ®×nh do phô n÷ lµm chñ hé ë ViÖt Nam kh«ng hÒ cã xu h­íng nghÌo<br /> <br /> <br /> *<br /> PGS.TS, ViÖn X· héi häc<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Vũ Mạnh Lợi 17<br /> <br /> h¬n hé gia ®×nh do nam giíi lµm chñ hé. Nghiªn cøu nµy vµ mét sè nghiªn cøu vÒ ®Ò tµi<br /> nµy cña c¸c t¸c gi¶ kh¸c, tuy nhiªn, chØ dùa trªn kh¸i niÖm "chñ hé" do ng­êi ®­îc hái tù<br /> nªu trong c¸c cuéc ®iÒu tra. ý nghÜa cña tõ "chñ hé" ®èi víi c¸ch hiÓu cña ng­êi ®­îc hái<br /> vÉn cßn lµ ®iÒu ch­a ®­îc nghiªn cøu kü.<br /> Quan niÖm cña ng­êi ViÖt Nam vÒ chñ Bµi viÕt nµy sö dông sè liÖu thu thËp trong<br /> cuéc ®iÒu tra Gia ®×nh N«ng th«n ViÖt Nam trong ChuyÓn ®æi, do ViÖn X· héi häc, ViÖn Gia<br /> ®×nh vµ Giíi, ViÖn D©n téc häc thuéc ViÖn KHXH ViÖt Nam thùc hiÖn t¹i 4 tØnh Yªn B¸i<br /> (2004), Hµ Nam (2008), HuÕ (2006), vµ TiÒn Giang (2005) trong kho¶ng tõ 2004 ®Õn 2008. Mét<br /> b¶ng hái chung ®­îc sö dông t¹i c¶ 4 tØnh. T¹i mçi tØnh, mét x· n«ng th«n ®­îc chän lµm<br /> nghiªn cøu tr­êng hîp. Trong mçi x·, mÉu hé ®­îc chän ngÉu nhiªn tõ danh s¸ch c¸c hé gia<br /> ®×nh cã c¶ chång vµ vî. Còng cã mét sè hé chØ cã ng­êi vî hoÆc ng­êi chång, nh­ng c¸ch chän<br /> mÉu kh«ng bao gåm d¹ng hé nµy ë møc ®é cã tÝnh ®¹i diÖn. §©y còng lµ h¹n chÕ cña cuéc<br /> nghiªn cøu nµy vµ kÕt qu¶ tr×nh bµy ë ®©y chñ yÕu ph¶n ¸nh thùc tÕ cña c¸c gia ®×nh cã c¶<br /> chång vµ vî. Trong c¸c ph©n tÝch ë bµi viÕt nµy, tuæi vµ c¸c biÕn sè liªn quan ®Õn thêi gian ®­îc<br /> hiÖu chØnh theo thêi ®iÓm ®iÒu tra ë mçi tØnh. Môc ®Ých chÝnh cña bµi viÕt nµy nh»m lµm râ:<br /> hé th«ng qua ph©n tÝch c©u hái trùc tiÕp vÒ ý nghÜa cña "chñ hé";<br /> C¸c ®Æc tr­ng cña chñ hé thÓ hiÖn qua møc thu nhËp so víi ng­êi kh¸c (vî/chång),<br /> quyÒn quyÕt ®Þnh, quyÒn ®¹i diÖn cho hé gia ®×nh, tuæi, giíi, vµ mèi quan hÖ gi÷a møc<br /> sèng cña hé gia ®×nh vµ giíi tÝnh cña chñ hé.<br /> II. KÕt qu¶<br /> 2.1. Quan niÖm cña ng­êi d©n vÒ "chñ hé"<br /> Tong c¸c nghiªn cøu tr­íc ®©y, c©u hái vÒ chñ hé th­êng kh«ng ®i kÌm bÊt cø mét ®Þnh<br /> nghÜa nµo mµ ®Ó ng­êi ®­îc hái tù tr¶ lêi theo c¸ch hiÓu cña hä. Nh÷ng nghiªn cøu nµy dùa<br /> trªn gi¶ ®Þnh r»ng tù b¶n th©n tõ "chñ hé" ®· râ nghÜa råi vµ ai còng hiÓu tõ nµy nh­ ai.<br /> Nghiªn cøu nµy lµ nghiªn cøu ®Çu tiªn cã c©u hái trùc tiÕp ng­êi d©n vÒ quan niÖm cña hä vÒ<br /> nh÷ng ®Æc ®iÓm cña "chñ hé" theo c¸ch hiÓu cña hä (xem Hép 2.1.1).<br /> <br /> Hép 2.1.1. C©u hái vÒ chñ hé<br /> Theo ý kiÕn cña «ng/bµ, chñ hé lµ ng­ßi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g×? §iÒu tra viªn kh«ng ®äc danh<br /> s¸ch nµy; §¸nh dÊu tÊt c¶ c¸c ph­¬ng ¸n ng­êi ®­îc hái nªu.<br /> Lµ ng­êi ®¨ng ký lµ chñ hé trong sæ hé tÞch<br /> Lµ ng­êi ra c¸c quyÕt ®Þnh quan träng trong hé gia ®×nh<br /> Lµ ng­êi cã thu nhËp nhiÒu h¬n ng­êi kh¸c trong hé gia ®×nh<br /> Lµ ng­êi ®­îc kÝnh träng nhÊt trong hé gia ®×nh<br /> Lµ ng­êi lín tuæi nhÊt dï ®ã lµ nam hay n÷<br /> Lµ ng­êi ®µn «ng lín tuæi nhÊt<br /> Lµ ng­êi phô n÷ lín tuæi nhÊt<br /> Lµ ng­êi ®¹i diÖn cho hé gia ®×nh trong giao dÞch víi ng­êi ngoµi<br /> Kh¸c (ghi râ): __________________<br /> Kh«ng thÓ nãi t¹i sao<br /> 98. Kh«ng tr¶ lêi<br /> <br /> BiÓu 2.1.1 d­íi ®©y cho thÊy ý kiÕn cña ng­êi ®­îc hái ë c¶ 4 tØnh vÒ ®Æc ®iÓm cña chñ<br /> hé. L­u ý lµ biÓu nµy chØ ph¶n ¸nh c¶m nhËn cña ng­êi ®­îc hái. §Æc ®iÓm ®­îc nhiÒu ng­êi<br /> nªu nhÊt lµ "chñ hé lµ ng­êi ra c¸c quyÕt ®Þnh quan träng trong hé gia ®×nh". Cã tíi 2/3 sè<br /> ng­êi ®­îc hái cã ý kiÕn nµy. §©y lµ ý kiÕn cã tû lÖ cao nhÊt trong nh÷ng ®Æc ®iÓm ®­îc nªu<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 18 Chủ hộ gia đình ở Việt Nam là ai?<br /> <br /> trong b¶ng hái vµ còng lµ ý kiÕn cã tû lÖ cao h¬n h¼n so víi tû lÖ nªu c¸c ®Æc ®iÓm kh¸c. Tõ<br /> "chñ hé" trong tiÕng ViÖt cã nghÜa lµ ng­êi chñ, vµ ®· lµ ng­êi chñ th× ®­¬ng nhiªn cã tiÕng<br /> nãi cuèi cïng trong c¸c quyÕt ®Þnh cña hé. C¶m nhËn nµy ph¶n ¸nh kh¸ trùc quan ng÷ nghÜa<br /> cña tõ "chñ hé" trong tiÕng ViÖt.<br /> §Æc ®iÓm kh¸c còng næi bËt qua c©u tr¶ lêi cña ng­êi ®­îc hái lµ "chñ hé lµ ng­êi<br /> ®¨ng ký lµ chñ hé trong sæ hé tÞch". Cã tíi 46% ng­êi ®­îc hái ®ång ý víi ý kiÕn nµy, vµ<br /> ®©y còng lµ ph­¬ng ¸n tr¶ lêi cã tû lÖ cao thø hai, cao h¬n h¼n c¸c ph­¬ng ¸n tr¶ lêi kh¸c.<br /> §Þa vÞ chÝnh thøc trong sæ hé tÞch ®­¬ng nhiªn lµ rÊt quan träng. Nã cho ng­êi cã ®Þa vÞ<br /> nµy tÝnh hîp ph¸p ®Ó thùc hiÖn vai trß lµ chñ hé.<br /> Ngoµi hai ®Æc ®iÓm næi bËt nªu trªn, nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c ®¸ng chó ý bao gåm "chñ<br /> hé lµ ng­êi ®¹i diÖn cho hé gia ®×nh trong giao dÞch víi ng­êi ngoµi", víi 31% ý kiÕn, chñ<br /> hé lµ nam giíi lín tuæi nhÊt, víi 27% ý kiÕn. Râ rµng tinh thÇn träng xØ (®Ò cao ng­êi cao<br /> tuæi), vµ träng nam cña truyÒn thèng v¨n hãa ViÖt Nam vÉn cßn ®ãng vai trß quan träng<br /> trong nhËn thøc cña mét bé phËn ®¸ng kÓ ng­êi d©n ViÖt Nam. Tiªu chÝ ®­îc nhiÒu t¸c<br /> gi¶ ph­¬ng t©y ®Ò cao nhÊt lµ chñ hé "lµ ng­êi cã thu nhËp nhiÒu h¬n ng­êi kh¸c trong<br /> hé gia ®×nh" chØ ®­îc 20% ý kiÕn ®ång ý, vµ 18% ý kiÕn cho r»ng chñ hé "lµ ng­êi ®­îc<br /> kÝnh träng nhÊt trong hé gia ®×nh". ChØ cã 8% ý kiÕn cho r»ng chñ hé lµ ng­êi cao tuæi<br /> nhÊt dï ®ã lµ nam hay n÷, vµ chØ cã 2% ý kiÕn cho r»ng chñ hé lµ phô n÷ lín tuæi nhÊt.<br /> <br /> <br /> BiÓu<br /> Biểu2.1.1. Chñ<br /> 2.1.1. hé lµ<br /> Chủ hộng­êi...<br /> là người…<br /> (G§<br /> (GĐNTNTVNVN 2004-2008, N=1201)<br /> 2004-2008, N=1201)<br /> <br /> 70%<br /> 63%<br /> 60%<br /> <br /> 50% 46%<br /> <br /> 40%<br /> 31%<br /> 30% 27%<br /> 20%<br /> 20% 18%<br /> <br /> <br /> 10% 8%<br /> 2%<br /> 0%<br /> Chủ hộ Người ra Người có Người Người lớn Nam lớn Nữ lớn tuổi Người đại<br /> theo sổ hộ quyết định thu nhập được kính tuổi nhất tuổi nhất nhất diện cho<br /> tịch quan trọng nhiều nhất trọng nhất hộ gia<br /> đình<br /> <br /> <br /> VÒ c¬ b¶n, ng­êi ®­îc hái ë c¸c tØnh ®Òu cã quan niÖm gièng nhau vÒ ®Æc ®iÓm<br /> cña chñ hé, víi ®a sè ý kiÕn tËp trung vµo ®Æc ®iÓm "lµ ng­êi ra c¸c quyÕt ®Þnh quan<br /> träng" vµ "lµ ng­êi ®¨ng ký lµ chñ hé trong sæ hé tÞch". Tuy nhiªn, xem xÐt kü ta còng<br /> thÊy cã biÕn thiªn nhÊt ®Þnh. §¸ng chó ý lµ ë Hµ Nam cã tíi 60% ng­êi ®­îc hái cho<br /> r»ng chñ hé "lµ ng­êi ra c¸c quyÕt ®Þnh quan träng". §iÓm ®¸ng chó ý kh¸c lµ ë HuÕ,<br /> n¬i c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cßn rÊt m¹nh, cã tíi 47% ng­êi ®­îc hái cho r»ng<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Vũ Mạnh Lợi 19<br /> <br /> chñ hé "lµ ng­êi ®µn «ng lín tuæi nhÊt". §iÒu nµy ph¶n ¸nh quan niÖm phô quyÒn cña<br /> ng­êi d©n HuÕ cßn m¹nh. Tiªu chuÈn nµy chØ ®­îc 18% ng­êi ®­îc hái ë Yªn B¸i vµ<br /> Hµ Nam vµ 24% ng­êi ®­îc hái ë TiÒn Giang nªu.<br /> Nh­ vËy, dï cã sù kh¸c nhau nhÊt ®Þnh trong quan niÖm vÒ chñ hé cña ng­êi<br /> d©n ë c¸c tØnh trong mÉu nghiªn cøu, quan niÖm cña ng­êi ViÖt Nam vÒ "chñ hé" vÒ c¬<br /> b¶n Ýt mang mµu s¾c kinh tÕ, mµ mang nÆng ®Æc tr­ng hµnh chÝnh (®¨ng ký hé tÞch)<br /> vµ v¨n hãa-x· héi h¬n (nam giíi lín tuæi, ng­êi ®¹i diÖn cho hé, ng­êi ra quyÕt ®Þnh<br /> chÝnh).<br /> 2.2.C¸c ®Æc tr­ng cña chñ hé<br /> PhÇn nµy tr×nh bµy ph©n tÝch vÒ mèi liªn hÖ trªn thùc tÕ (kh«ng ph¶i quan niÖm)<br /> gi÷a ®Þa vÞ chñ hé vµ c¸c ®Æc tr­ng kinh tÕ, x· héi vµ nh©n khÈu häc cña hé nh»m lý<br /> gi¶i viÖc mét ng­êi trë thµnh chñ hé lµ do nh÷ng yÕu tè nµo. Ta h·y xem liÖu quan<br /> niÖm vµ thùc tÕ cã kh¸c nhau nhiÒu kh«ng. Ph©n tÝch trong phÇn nµy kh«ng bao gåm<br /> nh÷ng hé mµ vai trß "chñ hé" kh«ng cã lùa chän nµo kh¸c (kh«ng bao gåm nh÷ng hé<br /> chØ cã 1 ng­êi lín duy nhÊt, hoÆc khi xÐt vÒ giíi tÝnh cña chñ hé th× kh«ng bao gåm hé<br /> chØ cã ng­êi lín lµ nam hoÆc chØ cã ng­êi lín lµ n÷).<br /> 2.2.1.Chñ hé cã ph¶i lµ trô cét kinh tÕ cña gia ®×nh kh«ng?<br /> §©y lµ luËn ®iÓm quan träng nhÊt trong quan niÖm vÒ chñ hé cña nhiÒu häc gi¶<br /> ph­¬ng T©y (Vu Manh Loi 1996). Nh­ trªn ®· tr×nh bµy, nhiÒu ng­êi ViÖt Nam kh«ng<br /> quan niÖm nh­ vËy. VËy trªn thùc tÕ chñ hé cã ph¶i ng­êi ®em l¹i thu nhËp nhiÒu<br /> nhÊt cho gia ®×nh kh«ng?<br /> BiÓu 2.2.1 cho thÊy tû lÖ phÇn tr¨m nh÷ng hé cã tõ 2 ng­êi lín trë lªn (20 tuæi<br /> trë lªn) vµ cã chñ hé lµ ng­êi ®ãng gãp nhiÒu nhÊt cho thu nhËp cña hé trong 12 th¸ng<br /> tr­íc ®iÒu tra. KÕt qu¶ nµy hoµn toµn nhÊt qu¸n víi quan niÖm chñ hé lµ trô cét kinh<br /> tÕ cña hé nh­ ta quan s¸t thÊy ë nhiÒu n­íc kh¸c. TiÒn Giang lµ tØnh cã tû lÖ nµy thÊp<br /> nhÊt th× còng cã ®Õn 2/3 sè hé cã chñ hé lµ ng­êi ®ãng gãp nhiÒu nhÊt vµo thu nhËp.<br /> Tû lÖ nµy ë c¸c tØnh cßn l¹i lªn ®Õn gÇn 90%. Thùc tÕ nµy kh¸c kh¸ xa so víi quan<br /> niÖm cña ng­êi ®­îc hái vÒ chñ hé, nhÊt lµ ë Hµ Nam, n¬i chØ cã 13% cã quan niÖm<br /> chñ hé lµ trô cét kinh tÕ cña gia ®×nh trong khi cã tíi 89% sè hé cã chñ hé lµ ng­êi<br /> ®ãng gãp nhiÒu nhÊt cho thu nhËp gia ®×nh trªn thùc tÕ.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 20 Chủ hộ gia đình ở Việt Nam là ai?<br /> <br /> BiÓu<br /> Biểu2.2.1.<br /> 2.2.1.Tû<br /> TỷlÖlệphÇn<br /> phầntr¨m<br /> trămcã<br /> hộchñ hé ng­êi<br /> có chủ ®ãng gãp<br /> hộ là người đóng góp<br /> nhiÒu nhÊt vµo thu nhËp<br /> nhiều nhất vào thu nhập<br /> (G§ NT NT<br /> (GĐ VN VN<br /> 2004-2008, N=1193)<br /> 2004-2008, N=1193)<br /> <br /> 100%<br /> 86% 89%<br /> 90% 84% 81%<br /> 80%<br /> 70% 66%<br /> <br /> 60%<br /> 50%<br /> 40%<br /> 30%<br /> 20%<br /> 10%<br /> %<br /> Yên Bái (N=299) Tiền Giang Huế (N=297) Hà Nam (N=297) Chung (N=1193)<br /> (N=300)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2.2.2.Chñ hé cã ph¶i ng­êi ra c¸c quyÕt ®Þnh quan träng kh«ng?<br /> BiÓu 2.2.2 cho thÊy tû lÖ phÇn tr¨m chñ hé quyÕt ®Þnh chÝnh (quyÕt ®Þnh nhiÒu h¬n hoÆc<br /> b»ng vî/chång m×nh) c¸c c«ng viÖc quan träng trong gia ®×nh. Ta cã thÓ thÊy chñ hé n÷ cã tû lÖ<br /> quyÕt ®Þnh chÝnh thÊp h¬n chñ hé nam ë c¶ 4 tØnh, song sù kh¸c biÖt nµy kh«ng lín ë Yªn B¸i,<br /> TiÒn Giang, vµ Hµ Nam. Riªng ë HuÕ tû lÖ chñ hé n÷ lµ ng­êi quyÕt ®Þnh chÝnh thÊp h¬n tû lÖ<br /> nµy ë chñ hé nam ®¸ng kÓ. §iÒu nµy gîi ra r»ng ng­êi HuÕ cã lÏ g¾n bã víi c¸c gi¸ trÞ träng<br /> nam khinh n÷ nhiÒu h¬n nhiÒu so víi ng­êi d©n ë c¸c tØnh kh¸c. MÆc dï cã sù kh¸c nhau ë c¸c<br /> tØnh vÒ tû lÖ chñ hé quyÕt ®Þnh chÝnh c¸c viÖc quan träng, nh×n chung ta cã thÓ thÊy chñ hé<br /> qu¶ thËt lµ ng­êi ra c¸c quyÕt ®Þnh quan träng trong gia ®×nh. Thùc tÕ nµy nhÊt qu¸n víi quan<br /> niÖm cña ng­êi d©n ®­îc tr×nh bµy ë phÇn tr­íc.<br /> <br /> BiÓu 2.2.2. Tû lÖ phÇn<br /> Biểu 2.2.2. tr¨m cã<br /> Tỷ lệ phần chñ<br /> trăm chủhéhộ<br /> quyÕt<br /> quyết®Þnh<br /> địnhc¸c<br /> cácviÖc<br /> việc quan träng<br /> quan trọng<br /> (G§ NTNT<br /> (GĐ VNVN<br /> 2004-2008, N=1183)<br /> 2004-2008, N=1186)<br /> <br /> 100% 93%<br /> 90% 86% 85% 87% 84%<br /> 87% 85% 84%<br /> 79%<br /> 80% 73% 72%<br /> 67%<br /> 70% 62%<br /> 65%<br /> <br /> 60% 56%<br /> <br /> 50% 42%<br /> 40%<br /> 30%<br /> 20%<br /> 10%<br /> 0%<br /> CH nam CH nữ CH nam CH nữ CH nam CH nữ CH nam CH nữ<br /> (N=245) (N=45) (N=209) (N=55) (N=244) (36) (N=259) (N=25)<br /> Yên Bái Tiền Giang Huế Hà Nam<br /> <br /> Quyết định công việc SX Mua đồ đạc đắt tiền QĐ các công việc trong GĐ và họ<br /> <br /> 2.2.3. Chñ hé cã ph¶i lµ nam giíi cao tuæi nhÊt kh«ng?<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Vũ Mạnh Lợi 21<br /> <br /> Tuæi trung b×nh cña chñ hé ë Yªn B¸i vµ Hµ Nam lµ 45, ë TiÒn Giang vµ HuÕ lµ 48. Tû<br /> lÖ hé cã n÷ lµm chñ hé rÊt thÊp, c¶ mÉu chØ cã 17% hé gia ®×nh cã chñ hé lµ n÷. Tû lÖ nµy<br /> thÊp h¬n tû lÖ hé cã chñ hé lµ n÷ trong Tæng ®iÒu tra D©n sè 1999 (21% ë n«ng th«n, tÝnh<br /> to¸n cña t¸c gi¶ dùa trªn mÉu 3% T§TDS 1999). ë Hµ Nam chØ cã 11% chñ hé lµ n÷, ë HuÕ<br /> 12%, ë Yªn B¸i 14% sè hé cã n÷ lµm chñ hé. Riªng ë TiÒn Giang cã ®Õn # sè hé cã n÷ lµm chñ<br /> hé. TiÒn Giang thÓ hiÖn lµ tr­êng hîp kh¸ ®Æc biÖt.<br /> Trong nh÷ng hé cã Ýt nhÊt 1 nam vµ 1 n÷ lµ ng­êi lín (20 tuæi trë lªn), nÕu chñ hé lµ<br /> nam th× ®ã th­êng lµ nam giíi cao tuæi nhÊt hé, vµ nÕu chñ hé lµ n÷ th× ®ã còng th­êng lµ<br /> n÷ giíi cao tuæi nhÊt hé (xem BiÓu 2.2.3). Nh­ vËy, yÕu tè giíi vµ tuæi vÉn cßn ®ãng vai<br /> trß rÊt quan träng ®èi víi ®Þa vÞ chñ hé. §¹i ®a sè c¸c hé cã chñ hé lµ nam giíi cao tuæi<br /> nhÊt. Trong mét sè Ýt hé cã phô n÷ lµm chñ hé, ®ã còng lµ ng­êi phô n÷ cao tuæi nhÊt.<br /> Thùc tÕ nµy phÇn nµo nhÊt qu¸n víi quan niÖm vÒ chñ hé cña ng­êi ®­îc hái ë HuÕ (47%<br /> quan niÖm chñ hé lµ ng­êi ®µn «ng lín tuæi nhÊt), song kh¸c xa víi quan niÖm cña ng­êi<br /> ®­îc hái ë c¸c tØnh cßn l¹i.<br /> <br /> BiÓu Biểu<br /> 2.2.3.2.2.3.<br /> Tû lÖ phÇn tr¨m cã<br /> Tỷ lệ phần chñ<br /> trăm hé hộ<br /> chủ lµ nam cao<br /> là nam tuæi<br /> cao nhÊt<br /> tuổi hoÆc<br /> nhất n÷nữ<br /> hoặc<br /> cao cao<br /> thuætuổi<br /> nhÊtnhất<br /> (G§(GĐ<br /> NT NT<br /> VN 2004-2008)<br /> VN 2004-2008)<br /> <br /> 120%<br /> <br /> 97% 99% 96% 97% 96%<br /> 100% 94% 94%<br /> <br /> 80%<br /> 80%<br /> <br /> 60%<br /> <br /> 40%<br /> <br /> 20%<br /> <br /> 0%<br /> CH nam CH nữ CH nam CH nữ CH nam CH nữ CH nam CH nữ<br /> (N=255) (N=40) (N=226) (N=73) (N=263) (33) (N=265) (N=32)<br /> Yên Bái Tiền Giang Huế Hà Nam<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2.2.4.Chñ hé cã ph¶i ng­êi ®¹i diÖn cho gia ®×nh kh«ng?<br /> Trong b¶ng hái kh«ng cã c©u nµo hái vÒ thùc tÕ ®¹i diÖn cho gia ®×nh trong c¸c giao<br /> dÞch d©n sù. Tuy nhiªn, trong b¶ng hái cã c©u hái "Trong gia ®×nh «ng/bµ, ai lµ ng­êi ®­a<br /> ra quyÕt ®Þnh quan träng vÒ nh÷ng ho¹t ®éng x· héi chung cña c¶ hai vî chång?". C©u tr¶<br /> lêi cho c©u hái nµy phÇn nµo ph¶n ¸nh tÝnh ®¹i diÖn cho hé gia ®×nh cña ng­êi chång vµ<br /> ng­êi vî (mét trong hai ng­êi ®ã lµ ng­êi ®­îc hái). NÕu chØ tÝnh nh÷ng tr­êng hîp chñ<br /> hé lµ mét trong hai vî chång, ta cã kÕt qu¶ tr×nh bµy ë BiÓu 2.2.5 d­íi ®©y. ë ®©y ta vÉn<br /> thÊy chñ hé nãi chung lµ ng­êi ®¹i diÖn cho gia ®×nh. Tû lÖ chñ hé n÷ quyÕt ®Þnh chÝnh<br /> c¸c ho¹t ®éng x· héi chung cña hai vî chång thÊp h¬n ®¸ng kÓ tû lÖ nµy cña nam chñ hé ë<br /> HuÕ, song vÉn cã ®Õn 50% n÷ chñ hé ë HuÕ quyÕt ®Þnh chÝnh c¸c ho¹t ®éng nµy. §iÒu nµy<br /> cho thÊy trªn thùc tÕ vai trß ®¹i diÖn cña chñ hé lín h¬n nhiÒu so víi quan niÖm cña<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 22 Chủ hộ gia đình ở Việt Nam là ai?<br /> <br /> ng­êi d©n vÒ vai trß nµy.<br /> <br /> BiÓu<br /> Biểu 2.2.3.AiAilàlµngười<br /> 2.2.4. ng­êiquyết<br /> quyÕt định<br /> ®Þnh chÝnh<br /> chínhho¹t<br /> hoạt®éng<br /> độngchung<br /> xã hội chung<br /> cña hai vî chång?<br /> của hai vợ chồng?<br /> <br /> 100% 92%<br /> 89% 88%<br /> 90% 86% 86%<br /> <br /> 80% 73% 71%<br /> 70%<br /> 60%<br /> 50%<br /> 50%<br /> 40%<br /> 30%<br /> 20%<br /> 10%<br /> 0%<br /> CH nam CH nữ CH nam CH nữ CH nam CH nữ (36) CH nam CH nữ<br /> (N=245) (N=45) (N=209) (N=55) (N=244) (N=259) (N=25)<br /> <br /> Yên Bái Tiền Giang Huế Hà Nam<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2.2.5. M« h×nh håi quy vÒ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh vÞ trÝ chñ hé<br /> Ph©n tÝch nhÞ biÕn nªu trªn cho thÊy nh×n chung chñ hé th­êng lµ nam giíi cao tuæi, cã<br /> ®ãng gãp nhiÒu cho thu nhËp gia ®×nh, cã uy tÝn vµ cã nhiÒu quyÒn quyÕt ®Þnh c¸c c«ng viÖc trong<br /> gia ®×nh. Tuy nhiªn, ph©n tÝch nhÞ biÕn cã thÓ ®­a ra kÕt luËn thiÕu chÝnh x¸c do kh«ng tÝnh ®Õn<br /> t¸c ®éng cña c¸c biÕn sè kh¸c. §Ó kh¾c phôc ®iÒu nµy, mét m« h×nh håi quy logistic ®­îc thiÕt kÕ<br /> nh»m t¸ch biÖt t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸c nhau ®Õn vÞ trÝ chñ hé.<br /> B¶ng d­íi ®©y cho thÊy kÕt qu¶ cña m« h×nh håi quy Logistic vÒ nh÷ng yÕu tè quyÕt<br /> ®Þnh vÞ trÝ chñ hé. Tuæi vµ giíi lµ hai yÕu tè quan träng ®­îc bµn ®Õn ë hÇu hÕt c¸c<br /> nghiªn cøu vÒ chñ hé. Tr×nh ®é häc vÊn cao nhÊt ®· ®¹t ®­îc cã thÓ lµ chØ b¸o vÒ møc ®é<br /> hiÓu biÕt, uy tÝn cña ng­êi tr¶ lêi trong hé gia ®×nh. NghÒ nghiÖp vµ møc ®é ®ãng gãp vµo<br /> thu nhËp gia ®×nh lµ biÕn sè quan träng trong c¸c lËp luËn vÒ vÞ trÝ chñ hé cña nhiÒu häc<br /> gi¶, ®Æc biÖt ë ph­¬ng T©y. Nh÷ng ng­êi sèng cïng cha mÑ ®Î (dï lµ nam hay n÷) ®­îc<br /> gi¶ thuyÕt lµ cã kh¶ n¨ng trë thµnh chñ hé cao h¬n. Hé cµng cã nhiÒu ng­êi lín (20 tuæi<br /> trë lªn) th× sù c¹nh tranh cho vÞ trÝ chñ hé cµng lín vµ kh¶ n¨ng mét ng­êi trë thµnh chñ<br /> hé cµng nhá. Kh¸c biÖt theo tØnh cã thÓ ph¶n ¸nh kh¸c biÖt cña tiÓu vïng v¨n hãa ®èi víi<br /> tæ chøc gia ®×nh thÓ hiÖn ë vÞ trÝ chñ hé.<br /> Cét "B" cho thÊy hÖ sè håi quy. HÖ sè nµy b»ng "0" ®èi víi nh÷ng nhãm ng­êi ®­îc lÊy<br /> lµm nhãm ®Ó so s¸nh. HÖ sè B ©m cã nghÜa lµ kh¶ n¨ng lµm chñ hé cña ng­êi cã ®Æc tr­ng ®·<br /> cho thÊp h¬n kh¶ n¨ng ë nhãm so s¸nh. Gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña sè ©m cµng lín th× kh¶ n¨ng nµy<br /> cµng thÊp. HÖ sè B cã gi¸ trÞ d­¬ng cã nghÜa lµ nhãm ®· cho cã nhiÒu kh¶ n¨ng lµm chñ hé h¬n,<br /> vµ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi ph¶n ¸nh møc ®é kh¸c biÖt nhiÒu hay Ýt. Cét Exp(B) cho thÊy tû sè gi÷a s¸c<br /> xuÊt lµm chñ hé chia cho s¸c xuÊt kh«ng lµm chñ hé. Tû sè nµy nhá h¬n 1 cã nghÜa lµ nhãm ®·<br /> cho Ýt cã kh¶ n¨ng lµm chñ hé. Tû sè nµy lín h¬n 1 cã nghÜa lµ nhãm ®· cho cã nhiÒu kh¶ n¨ng<br /> lµm chñ hé h¬n nhãm so s¸nh. §¸ng l­u ý lµ cét "Sig." thÓ hiÖn møc ý nghÜa thèng kª cña biÕn<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Vũ Mạnh Lợi 23<br /> <br /> sè ®ã trong m« h×nh håi quy. Th«ng th­êng, møc ý nghÜa thèng kª ®­îc coi lµ ®¸ng kÓ vÒ mÆt<br /> thèng kª khi hÖ sè nµy nhá h¬n 0,05. Møc ý nghÜa cµng nhá th× biÕn sè ®ang xÐt cµng cã ý<br /> nghÜa quan träng ®èi víi vÞ trÝ chñ hé.<br /> KÕt qu¶ ë B¶ng 2.2.5 cho thÊy so víi nam, n÷ chØ cã b»ng 3% kh¶ n¨ng trë thµnh chñ<br /> hé khi mäi yÕu tè kh¸c ë c¶ nam vµ n÷ lµ nh­ nhau. Tuæi còng lµ yÕu tè cã ý nghÜa thèng kª<br /> m¹nh. Cø thªm mét tuæi ng­êi ta l¹i cã thªm 4% kh¶ n¨ng trë thµnh chñ hé, nÕu nh÷ng<br /> yÕu tè kh¸c lµ nh­ nhau. Sè ng­êi lín trong hé (tõ 20 tuæi trë lªn) còng lµ yÕu tè hÕt søc<br /> quan träng. Cø thªm mét ng­êi lín trong hé th× kh¶ n¨ng trë thµnh chñ hé l¹i gi¶m ®i<br /> 40%. Kh¸c biÖt theo tØnh còng cã ý nghÜa thèng kª ®¸ng kÓ. T×nh h×nh ë TiÒn Giang vµ HuÕ<br /> kh«ng kh¸c ®¸ng kÓ so víi Hµ Nam, nh­ng ë Yªn B¸i kh¶ n¨ng lµm chñ hé cao gÊp 2,5 lÇn<br /> so víi Hµ Nam nÕu c¸c ®Æc tr­ng kh¸c lµ nh­ nhau. Kh¸c víi gi¶ thuyÕt vÒ t¸c ®éng cña<br /> quyÒn lùc kinh tÕ, nghÒ nghiÖp vµ møc ®é ®ãng gãp vµo thu nhËp hé gia ®×nh kh«ng cã ý<br /> nghÜa ®¸ng kÓ vÒ mÆt thèng kª. Häc vÊn cña ng­êi ®­îc hái còng kh«ng cã ý nghÜa ®¸ng kÓ<br /> vÒ mÆt thèng kª.<br /> B¶ng 2.2.5. M« h×nh håi quy Logistic vÒ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh vÞ trÝ chñ hé<br /> (chØ bao gåm nh÷ng hé cã tõ 2 ng­êi 20 tuæi trë lªn)<br /> <br /> B Exp(B) Sig.<br /> Giíi N÷ -3,520 ,030 ,000<br /> P Nam ,000 1,000<br /> Tuæi Tuæi ,040 1,041 ,000<br /> Häc vÊn Häc vÊn -,053 ,948 ,070<br /> Ng­êi ®ãng gãp nhiÒu Kh«ng ph¶i ng­êi ®ãng gãp nhiÒu nhÊt -,092 ,912 ,696<br /> nhÊt vµo thu nhËp hé? vµo thu nhËp gia ®×nh<br /> Lµ ng­êi ®ãng gãp nhiÒu nhÊt vµo thu ,000 1,000<br /> nhËp gia ®×nh<br /> NghÒ nghiÖp NghÒ phi n«ng l©m ng­ nghiÖp ,102 1,108 ,595<br /> N«ng l©m ng­ nghiÖp ,000 1,000<br /> Sèng cïng bè mÑ ®Î Kh«ng sèng cïng bè mÑ ®Î -,003 ,997 ,990<br /> Sèng cïng bè mÑ ®Î ,000 1,000<br /> Sè ng­êi 20 tuæi trë lªn -,495 ,609 ,000<br /> trong hé<br /> TØnh TØnh ,000<br /> Yªn B¸i ,945 2,574 ,000<br /> TiÒn Giang -,034 ,967 ,898<br /> HuÕ -,068 ,935 ,796<br /> Hµ Nam ,000 1,000<br /> Constant 1,862 6,436 ,001<br /> <br /> <br /> Nh­ vËy, nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng mét ng­êi lµ chñ hé<br /> chØ lµ giíi tÝnh, tuæi, sè ng­êi lín trong hé, vµ ®Þa bµn nghiªn cøu. M« h×nh vÒ chñ hé nµy<br /> vÒ c¬ b¶n kh«ng kh¸c nhiÒu l¾m víi quan niÖm truyÒn thèng r»ng ng­êi chñ hé ®­îc mÆc<br /> ®Þnh lµ nam nhiÒu tuæi nhÊt trong hé. M« h×nh håi quy còng kh«ng hç trî gi¶ thuyÕt vÒ<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 24 Chủ hộ gia đình ở Việt Nam là ai?<br /> <br /> chñ hé lµ trô cét kinh tÕ trong gia ®×nh nh­ th­êng thÊy ë nhiÒu n­íc ph­¬ng T©y.<br /> 2.3. Chñ hé n÷ vµ vÊn ®Ò nghÌo khæ<br /> Mét trong nh÷ng luËn ®iÓm th­êng thÊy trong c¸c tµi liÖu nghiªn cøu vÒ chñ hé ë<br /> nhiÒu n­íc, vµ c¶ ë ViÖt Nam lµ hé gia ®×nh do phô n÷ lµm chñ hé th­êng cã tû lÖ nghÌo<br /> khæ cao h¬n møc nghÌo khæ trung b×nh cña ®Êt n­íc. Trong nhiÒu nghiªn cøu, kh¸i niÖm<br /> hé gia ®×nh do phô n÷ lµm chñ hé th­êng chØ h¹n chÕ ë nh÷ng hé cña nh÷ng phô n÷ gãa, ly<br /> dÞ, ly th©n hay phô n÷ kh«ng cã chång nh­ng cã con nhá. Nh÷ng gia ®×nh nµy th­êng lµ<br /> nh÷ng gia ®×nh dÔ bÞ tæn th­¬ng tr­íc c¸c có sèc vÒ kinh tÕ, hay thiªn tai. Tuy nhiªn, khi<br /> nghiªn cøu vÒ chñ hé n÷ ë ViÖt Nam tr­íc ®©y t«i ®· chØ ra r»ng hé gia ®×nh do phô n÷ lµm<br /> chñ hé kh«ng hÒ nghÌo khæ h¬n hé gia ®×nh do nam giíi lµm chñ hé, kÓ c¶ c¸c hé cña c¸c<br /> phô n÷ gãa hay ly dÞ (Vu Manh Loi 1996).<br /> B¶ng 2.3.1 d­íi ®©y cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a møc sèng vµ giíi tÝnh cña chñ hé.<br /> Nh×n chung, ta kh«ng thÊy b»ng chøng thuyÕt phôc r»ng hé gia ®×nh do phô n÷ lµm chñ<br /> hé cã møc sèng kÐm h¬n so víi hé gia ®×nh do nam giíi lµm chñ hé. ë Yªn B¸i vµ HuÕ tû lÖ<br /> hé do n÷ lµm chñ hé nghÌo thÊp h¬n ®¸ng kÓ tû lÖ hé do nam giíi lµm chñ hé nghÌo. ë<br /> TiÒn Giang vµ Hµ Nam, tû lÖ hé do n÷ lµm chñ hé cã cao h¬n ®«i chót so víi tû lÖ hé do<br /> nam giíi lµm chñ hé (chØ 3%), song ë TiÒn Giang tû lÖ hé do n÷ lµm chñ hé lµ hé kh¸ gi¶<br /> l¹i cao h¬n tû lÖ hé do nam lµm chñ hé mµ kh¸ gi¶. Nh×n chung, ta cã thÓ kÕt luËn lµ c¶<br /> trong nghiªn cøu nµy còng kh«ng cho thÊy b»ng chøng x¸c thùc cña viÖc hé do phô n÷<br /> lµm chñ hé th× nghÌo h¬n hé do nam giíi lµm chñ hé. ViÖc mét hé nghÌo hay giµu râ rµng<br /> kh«ng phô thuéc vµo viÖc hé ®ã do nam lµm chñ hé hay n÷ lµm chñ hé, mµ phô thuéc vµo<br /> c¸c yÕu tè kinh tÕ, x· héi, nh©n khÈu, vµ v¨n hãa kh¸c.<br /> B¶ng 2.3.1. Møc sèng theo giíi tÝnh cña chñ hé<br /> <br /> Chñ hé lµ nam hay n÷<br /> Chung<br /> CH nam CH n÷ CH ng­êi kh¸c<br /> Yªn B¸i<br /> Kh¸ gi¶ 19% 16% 20% 19%<br /> Trung b×nh 60% 69% 60% 61%<br /> NghÌo 21% 16% 20% 20%<br /> N 245 45 5 295<br /> TiÒn Giang<br /> Kh¸ gi¶ 14% 18% 26% 16%<br /> Trung b×nh 60% 53% 49% 58%<br /> NghÌo 26% 29% 26% 26%<br /> N 209 55 35 299<br /> HuÕ<br /> Kh¸ gi¶ 19% 28% 19%<br /> Trung b×nh 42% 42% 44% 42%<br /> NghÌo 38% 31% 56% 38%<br /> N 243 36 16 295<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Vũ Mạnh Lợi 25<br /> <br /> Chñ hé lµ nam hay n÷<br /> Chung<br /> CH nam CH n÷ CH ng­êi kh¸c<br /> Hµ Nam<br /> Kh¸ gi¶ 29% 16% 38% 29%<br /> Trung b×nh 50% 60% 46% 51%<br /> NghÌo 21% 24% 15% 21%<br /> N 258 25 13 296<br /> <br /> <br /> III. KÕt luËn<br /> Nh÷ng ph©n tÝch nªu trªn cho thÊy "chñ hé" lµ mét kh¸i niÖm ®a diÖn, bao gåm c¶<br /> c¸c khÝa c¹nh vÒ quyÒn lùc kinh tÕ, lÉn uy tÝn, quyÒn ra quyÕt ®Þnh quan träng, quyÒn ®¹i<br /> diÖn cho gia ®×nh, vµ ph¶n ¸nh khu«n mÉu v¨n hãa träng xØ vµ träng nam truyÒn thèng.<br /> Cã kho¶ng c¸ch kh¸ lín gi÷a quan niÖm cña ng­êi d©n vµ c¸c ®Æc tr­ng thùc tÕ cña chñ<br /> hé. Trong khi trªn thùc tÕ chñ hé th­êng lµ nam giíi cao tuæi nhÊt, th× ng­êi d©n chØ ®Ò<br /> cao khÝa c¹nh ra quyÕt ®Þnh quan träng cña chñ hé vµ viÖc ®¨ng ký lµ chñ hé trong sæ hé<br /> tÞch. KhÝa c¹nh tuæi vµ giíi tÝnh cña chñ hé kh«ng thÓ hiÖn m¹nh trong quan niÖm cña<br /> ng­êi d©n. Kho¶ng c¸ch gi÷a quan niÖm vµ thùc tÕ cã thÓ b¸o hiÖu qu¸ tr×nh thay ®æi ®Þa<br /> vÞ chñ hé trong bèi c¶nh x· héi vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang cã nh÷ng chuyÓn biÕn<br /> m¹nh mÏ. Chñ ®Ò nµy cÇn ®­îc tiÕp tôc nghiªn cøu thªm. Nghiªn cøu nµy còng mét lÇn<br /> n÷a cho thÊy luËn ®iÓm r»ng chñ hé kh«ng h¼n lµ trô cét kinh tÕ trong gia ®×nh, vµ hé do<br /> phô n÷ lµm chñ hé th­êng nghÌo h¬n hé do nam lµm chñ hé còng kh«ng ®­îc c¸c b»ng<br /> chøng thùc nghiÖm hç trî. Giíi tÝnh cña chñ hé, v× thÕ, kh«ng nªn lµ tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh<br /> ®èi t­îng ®­îc chÝnh s¸ch xãa ®ãi gi¶m nghÌo hç trî.<br /> <br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> <br /> 1. Mencher, Joan P., and Anne Okongwu (Eds.). 1993. Where Did All the Men Go?<br /> Colorado: Westview Press.<br /> 2. Vu Manh Loi. 1996. Female-Headed Households in Vietnam.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />