Cơ quan Thông tin – Thư viện ngành ở Việt Nam

N ghiïn cûáu - T rao àöíi<br /> <br /> <br /> CÚ QUAN THÖNG TIN-THÛ VIÏÅN NGAÂNH ÚÃ VIÏÅT NAM<br /> ThS Phaåm Vùn Huâng<br /> Cuåc Thöng tin Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå Quöëc gia<br /> <br /> Giúái thiïåu khaái quaát caác cú quan thöng tin-thû viïån (TT-TV) ngaânh úã Viïåt Nam vïì<br /> phûúng diïån khuön khöí phaáp lyá vaâ thûåc traång. Nïu roä caác haån chïë vïì haå têìng cú súã vêåt<br /> chêët kyä thuêåt, kinh phñ vaâ nhên lûåc; nùng lûåc thöng tin; quaãn lyá, chó àaåo; vaâ quan hïå<br /> húåp taác trong hoaåt àöång cuãa caác cú quan TT-TV ngaânh. Àûa ra möåt söë kiïën nghõ nhùçm<br /> khùæc phuåc caác haån chïë naây.<br /> <br /> ú quan TT-TV chuyïn ngaânh Caác àöëi tûúång thuöåc hïå thöëng thû viïån<br /> <br /> C vaâ àa ngaânh (goåi chung laâ cú<br /> quan TT-TV ngaânh) giûä möåt<br /> vai troâ quan troång trong nghiïn cûáu,<br /> ngaânh àûúåc quy àõnh taåi Àiïìu 16, Phaáp<br /> lïånh Thû viïån göìm: Thû viïån cuãa viïån,<br /> trung têm nghiïn cûáu khoa hoåc; thû<br /> àaâo taåo noái riïng vaâ trong sûå phaát triïín viïån cuãa nhaâ trûúâng vaâ cú súã giaáo<br /> kinh tïë-xaä höåi cuãa àêët nûúác noái chung. duåc; thû viïån cuãa cú quan nhaâ nûúác;<br /> Vêën àïì àêìu tû phaát triïín caác cú quan thû viïån cuãa àún võ vuä trang nhên dên;<br /> TT-TV ngaânh àaä súám àûúåc quan têm thû viïån cuãa töí chûác chñnh trõ, töí chûác<br /> vaâ tiïën haânh thûúâng xuyïn úã nhiïìu chñnh trõ-xaä höåi, töí chûác xaä höåi, töí<br /> mûác àöå vaâ hònh thûác khaác nhau. Tuy chûác xaä höåi-nghïì nghiïåp, töí chûác kinh<br /> nhiïn, cho àïën nay vêîn chûa coá cöng tïë, àún võ sûå nghiïåp.<br /> trònh naâo nghiïn cûáu àêìy àuã, toaân diïån Bïn caånh sûå töìn taåi cuãa caác thû viïån<br /> vïì caác cú quan TT-TV naây. Baâi viïët ngaânh, caác cú quan thöng tin hoùåc cú<br /> naây têåp trung vaâo möåt söë nöåi dung liïn quan TT-TV àûúåc hònh thaânh nïn tûâ<br /> quan àïën tiïìm lûåc vaâ xu hûúáng phaát hai loaåi hònh cú quan (cú quan, töí chûác<br /> triïín cuãa caác cú quan TT-TV ngaânh. dõch vuå thöng tin hoùåc thû viïån àûúåc<br /> Àiïìu 7, Nghõ àõnh söë 72/2002/NÀ-CP saáp nhêåp hay àöíi tïn thaânh cú quan<br /> [2] vïì viïåc thi haânh Phaáp lïånh Thû TT-TV). Trong àoá, caác töí chûác dõch vuå<br /> viïån, àõnh nghôa: “Thû viïån àa ngaânh thöng tin khoa hoåc vaâ cöng nghïå<br /> laâ thû viïån coá vöën taâi liïåu thuöåc nhiïìu (KH&CN) àoáng möåt vai troâ hïët sûác<br /> ngaânh, lônh vûåc khoa hoåc khaác nhau”, quan troång trong viïåc phöí biïën tri thûác<br /> vaâ “Thû viïån chuyïn ngaânh laâ thû viïån KH&CN. Theo Àiïìu 2, Nghõ àõnh söë<br /> coá vöën taâi liïåu chuyïn sêu vïì möåt 159/2004/NÀ-CP [3] vïì hoaåt àöång<br /> ngaânh, lônh vûåc khoa hoåc cuå thïí vaâ thöng tin KH&CN, töí chûác dõch vuå<br /> phuåc vuå àöëi tûúång baån àoåc laâ caán böå, thöng tin khoa hoåc vaâ cöng nghïå “laâ<br /> cöng chûác, viïn chûác chuyïn mön àún võ sûå nghiïåp thûåc hiïån chûác nùng<br /> thuöåc cú quan, töí chûác chuã quaãn”. cung cêëp dõch vuå thöng tin khoa hoåc vaâ<br /> <br /> THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012 13<br />  N ghiïn cûáu - T rao àöíi<br /> <br /> cöng nghïå do cú quan nhaâ nûúác hoùåc chûác nùng thöng tin vaâ thû viïån. Búãi<br /> töí chûác, caá nhên thaânh lêåp theo quy vêåy dûúái àêy chuáng àûúåc goåi chung laâ<br /> àõnh cuãa phaáp luêåt”. Trong àoá, Àiïìu 7 cú quan thöng tin-thû viïån ngaânh.<br /> cuãa Nghõ àõnh naây cuäng nïu roä: caác töí Khöng phuã nhêån vai troâ to lúán cuãa<br /> chûác dõch vuå thöng tin KH&CN cöng hïå thöëng thû viïån cöng cöång, nhûng coá<br /> lêåp, bao göìm: thïí khùèng àõnh rùçng, tri thûác àûúåc phöí<br /> - Trung têm Thöng tin KH&CN biïën vaâ chuyïín hoaá thaânh tri thûác múái<br /> Quöë c gia (nay laâ Cuå c Thöng tin chuã yïëu taåi cú quan TT-TV ngaânh.<br /> KH&CN Quöëc gia); Àiïìu naây àûúåc thïí hiïån úã caác àiïím sau:<br /> - Töí chûác dõch vuå thöng tin KH&CN Thûá nhêët, àiïìu naây àûúåc thïí hiïån úã<br /> cuãa Böå, cú quan ngang Böå, cú quan àiïím sau: cú quan TT-TV ngaânh coá<br /> thuöåc Chñnh phuã vaâ caác cú quan nhaâ trong moåi cú quan töí chûác thuöåc moåi<br /> nûúác khaác úã Trung ûúng; lônh vûåc cuãa àúâi söëng xaä höåi (caác Böå,<br /> - Töí chûác dõch vuå thöng tin KH&CN ngaânh, àõa phûúng, trûúâng hoåc, àún võ<br /> cuãa cú quan chuyïn mön thuöåc uãy ban an ninh quöëc phoâng,…).<br /> nhên dên tónh, thaânh phöë trûåc thuöåc Thûá hai, cú quan TT-TV ngaânh àûúåc<br /> Trung ûúng; thaânh lêåp dûåa trïn nhu cêìu cuãa tûâng cú<br /> - Caác töí chûác dõch vuå thöng tin quan, àún võ cuå thïí, töìn taåi vaâ phaát<br /> KH&CN khaác cuãa Nhaâ nûúác; triïín cuâng vúái sûå phaát triïín cuãa cú<br /> - Caác töí chûác dõch vuå thöng tin quan, töí chûác maâ noá trûåc thuöåc.<br /> KH&CN cuãa caác cú quan Àaãng, cú Thûá ba, nguöìn thöng tin vaâ taâi liïåu cuãa<br /> quan Trung ûúng cuãa caác àoaân thïí; cú quan TT-TV ngaânh thuöåc loaåi chuyïn<br /> - Caác töí chûác dõch vuå thöng tin sêu theo chuyïn ngaânh cuå thïí nïn coá thïí<br /> KH&CN do caác höåi, töí chûác phi chñnh phuâ húåp vúái àöëi tûúång phuåc vuå.<br /> phuã, doanh nghiïåp, caá nhên coá àùng kyá Thöng qua maång lûúái röång khùæp<br /> kinh doanh vaâ caác töí chûác khaác thaânh trong caã nûúác, caác cú quan TT-TV<br /> lêåp. ngaânh ngaây caâng khùèng àõnh võ trñ vaâ<br /> Nhû vêåy coá thïí thêëy, cú quan vai troâ cuãa mònh trong xaä höåi. Viïåc àêìu<br /> TT-TV ngaânh phöí biïën úã moåi ngaânh, tû, phaát triïín vaâ thuác àêíy hoaåt àöång<br /> moåi lônh vûåc àúâi söëng xaä höåi. Hiïån nay, cuãa chuáng laâ cêìn thiïët vaâ cuäng laâ traách<br /> àïí àaáp ûáng yïu cêìu phaát triïín chung vaâ nhiïåm cuãa möîi cú quan, töí chûác vaâ<br /> àïí phuâ húåp vúái àùåc thuâ cuãa tûâng àún võ, toaân xaä höåi. Sûå phaát triïín cuãa chuáng<br /> hêìu hïët caác thû viïån ngaânh àaä àöíi tïn tuy vêåy coân rêët nhiïìu vêën àïì vaâ thiïëu<br /> hoùåc saáp nhêåp vúái caác trung têm thöng àöìng böå. Dûúái àêy laâ caác nguyïn nhên<br /> tin vaâ coá nhiïìu tïn goåi khaác nhau. Tuy vaâ giaãi phaáp nhùçm khùæc phuåc tònh<br /> nhiïn, vïì baãn chêët, chuáng àïìu thûåc hiïån traång noái trïn.<br /> <br /> 14 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012<br />  N ghiïn cûáu - T rao àöíi<br /> <br /> 1. Khuön khöí phaáp lyá cho hoaåt 2. Khaái quaát thûåc traång cuãa möåt<br /> àöång cuãa cú quan TT-TV ngaânh söë loaåi hònh cú quan TT-TV ngaânh<br /> Hiïån nay, hoaåt àöång TT-TV noái Theo söë liïåu cuãa Töíng cuåc Thöëng kï<br /> chung àang tuên theo caác vùn baãn phaáp [5] vaâ Böå KH&CN [4], tñnh àïën nùm<br /> quy chuã yïëu nhû: Phaáp lïånh Thû viïån 2010 caã nûúác coá 686 cú quan nghiïn<br /> söë 31/2000/PL-UBTVQH10 ngaâ y cûáu vaâ phaát triïín cöng lêåp, 414 trûúâng<br /> 28/12/2000 cuãa Quöëc höåi, Nghõ àõnh söë àaåi hoåc vaâ cao àùèng vaâ 63 súã KH&CN<br /> 72/2002/NÀ-CP ngaây 6/8/2002 cuãa trûåc thuöåc tónh, thaânh phöë trûåc thuöåc<br /> Chñnh phuã quy àõnh chi tiïët thi haânh Trung ûúng. Ngoaâi ra, cêìn kïí àïën haâng<br /> Phaáp lïånh Thû viïån, Nghõ àõnh söë nghòn cú quan an ninh, quöëc phoâng vaâ<br /> 159/2004/NÀ-CP cuãa Chñnh phuã quy 28.593 trûúâng phöí thöng caác cêëp.<br /> Trong àoá, hêìu hïët caác cú quan, àún võ<br /> àõnh vïì hoaåt àöång thöng tin khoa hoåc<br /> trïn àïìu coá thû viïån hoùåc cú quan<br /> vaâ cöng nghïå (KH&CN), caác töí chûác<br /> TT-TV riïng. Nhû vêåy, chó tñnh riïng<br /> dõch vuå thöng tin khoa hoåc vaâ cöng<br /> caác trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng, viïån<br /> nghïå cöng lêå p , Nghõ àõnh söë<br /> nghiïn cûáu, cú quan Böå, ngaânh vaâ súã<br /> 02/2009/NÐ-CP ngaây 6/1/2009 cuãa<br /> KH&CN thò hiïån caã nûúác coá trïn 1.000<br /> Chñnh phuã quy àõnh vïì töí chûác vaâ hoaåt cú quan TT-TV ngaânh. Trong phaåm vi<br /> àöång cuãa thû viïån tû nhên coá phuåc vuå baâi viïët naây, chuáng töi têåp trung khaão<br /> cöång àöìng,... Nhûäng vùn baãn trïn àaä saát möåt söë loaåi hònh cú quan TT-TV<br /> taåo nïn khuön khöí phaáp lyá cho hoaåt thuöåc caác trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng,<br /> àöång TT-TV, tuy nhiïn, chuáng múái viïån nghiïn cûáu, caác Böå, ngaânh vaâ súã<br /> àûúåc triïín khai úã mûác àöå nhêët àõnh, KH&CN caác tónh, thaânh phöë trûåc thuöåc<br /> àùåc biïåt laâ vúái cú quan TT-TV ngaânh. Trung ûúng.<br /> Súã dô nhû vêåy vò bïn caånh Luêåt Thû 2.1. Cú quan TT-TV trûúâng àaåi<br /> viïån vaâ Nghõ àõnh 72/2002/NÀ-CP, cú hoåc, cao àùèng<br /> quan TT-TV ngaânh coân phaãi tuên theo Loaåi cú quan naây coá võ trñ hïët sûác<br /> quy àõnh cuãa caác vùn baãn khaác liïn quan troång trong nghiïn cûáu vaâ àaâo<br /> quan àïën cú cêëu töí chûác cuãa tûâng cú taåo, nhiïåm vuå cuãa noá laâ: thu thêåp<br /> quan, àún võ. Ngoaâi ra, àïí triïín khai nguöìn thöng tin liïn quan àïën hûúáng<br /> caác vùn baãn phaáp quy nïu trïn, coân nghiïn cûáu vaâ àaâo taåo cuãa trûúâng; xûã<br /> thiïëu sûå phên cêëp cuå thïí vaâ nhûäng vùn lyá, sùæp xïëp vaâ baão quaãn nguöìn tû liïåu<br /> baãn hûúáng dêîn cêìn thiïët, cú quan àïí nhanh choáng àaáp ûáng nhu cêìu cuãa<br /> TT-TV ngaânh vò thïë chuã yïëu bõ chi ngûúâi duâng tin. Nhûäng nùm gêìn àêy,<br /> phöëi búãi caác vùn baãn phaáp quy theo cú caác trûúâng àïìu têåp trung àêìu tû phaát<br /> cêëu ngaânh doåc cuãa cú quan, àún võ chuã triïín cú quan TT-TV cuãa mònh theo<br /> quaãn. hûúáng hiïån àaåi hoaá. Àùåc biïåt, möåt söë<br /> <br /> THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012 15<br />  N ghiïn cûáu - T rao àöíi<br /> <br /> trûúâng àaåi hoåc àaä thaânh lêåp Trung têm quan nghiïn cûáu, phaát triïín nhû caác<br /> hoåc liïåu nhû caác Àaåi hoåc taåi Huïë, Àaâ viïån nghiïn cûáu, phoâng thñ nghiïåm,…<br /> Nùéng, Cêìn Thú vaâ Thaái Nguyïn. Theo (goåi chung laâ cú quan TT-TV viïån<br /> söë liïåu àiïìu tra cuãa Cuåc Thöng tin nghiïn cûáu) laâ núi têåp trung nguöìn<br /> KH&CN Quöë c gia nùm 2011 [8], thöng tin chuyïn sêu phuåc vuå cöng taác<br /> bònh quên möîi cú quan TT-TV trûúâng nghiïn cûáu, thñ nghiïåm thuöåc nhiïìu<br /> àaåi hoåc, cao àùèng àûúåc àêìu tû khoaãng ngaânh, lônh vûåc khaác nhau, vaâ àoáng vai<br /> 500 triïåu àöìng/nùm, söë caán böå biïn troâ quan troång khöng thïí thiïëu àöëi vúái<br /> chïë 15 - 20 ngûúâi/àún võ, trong àoá, cöng taác nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ phaát<br /> trïn 50% àaä qua àaâo taåo chuyïn ngaânh triïín cöng nghïå. Quy mö cuãa cú quan<br /> TT-TV vaâ 3 - 4 caán böå coá trònh àöå sau TT-TV viïån nghiïn cûáu rêët khaác nhau,<br /> àaåi hoåc. Möîi cú quan TT-TV trûúâng tuyâ thuöåc quy mö vaâ àùåc àiïím cuãa tûâng<br /> àûúåc trang bõ khoaãng 100 maáy tñnh; àún võ chuã quaãn. Theo söë liïåu àiïìu tra<br /> trïn 50% söë cú quan TT-TV coá truå súã cuãa Cuåc Thöng tin KH&CN Quöëc gia<br /> hoaåt àöång riïng vaâ 100% - coá phoâng nùm 2011 [8], trung bònh möîi cú quan<br /> àoåc daânh cho sinh viïn vaâ caán böå. TT-TV viïån nghiïn cûáu àûúåc àêìu tû<br /> Möî i cú quan hiïå n àang súã khoaãng 250 triïåu àöìng/nùm, söë caán böå<br /> hûä u khoaã n g 40 - 45 nghòn baã n tûâ 5 - 6 ngûúâi/àún võ, trong àoá, trïn<br /> saách, 800 àêìu tïn taåp chñ (bao göìm caã 40% coá trònh àöå sau àaåi hoåc vaâ trïn<br /> taåp chñ on-line), 1.100 baáo caáo kïët quaã 20% àaä qua àaâo taåo chuyïn ngaânh<br /> nghiïn cûáu. Àùåc biïåt, trong giai àoaån TT-TV. Vïì cú súã vêåt chêët: gêìn 40%<br /> phaát triïín caác nguöìn tin söë hoaá hiïån àún võ coá truå súã riïng, trïn 90% àún võ<br /> coá phoâng àoåc àöåc lêåp, trung bònh möîi<br /> nay, àa söë cú quan TT-TV trûúâng àaä vaâ<br /> àún võ àûúåc trang bõ tûâ 5 - 6 maáy tñnh.<br /> àang têåp trung vaâo viïåc phaát triïín caác<br /> Vïì nguöìn tin: möîi àún võ coá 1 CSDL,<br /> nguöìn tin söë hoaá vúái söë lûúång 4 cú súã<br /> gêìn 6.000 àêìu saách, 350 tïn taåp chñ vaâ<br /> dûä liïåu (CSDL), trong àoá, möåt söë<br /> 450 baá o caá o kïë t quaã nghiïn cûá u .<br /> trûúâng àaåi hoåc lúán nhû Àaåi hoåc Quöëc<br /> Nhûäng taâi liïåu trïn àïìu thuöåc loaåi<br /> gia Haâ Nöåi, Àaåi hoåc Baách khoa Haâ<br /> chuyïn sêu theo ngaâ n h, lônh vûå c<br /> Nöåi,… àaä àêìu tû kinh phñ lúán àïí mua<br /> nghiïn cûáu vaâ coá giaá trõ àùåc biïåt trong<br /> caác CSDL nûúác ngoaâi. Bïn caånh àoá,<br /> nghiïn cûáu khoa hoåc. Ngoaâi ra, möåt söë<br /> möåt söë trûúâng cuäng àaä vaâ àang triïín<br /> cú quan nghiïn cûáu àaä vaâ àang àêíy<br /> khai viïåc söë hoaá vaâ sûã duång phêìn mïìm<br /> maånh böí sung nguöìn tin nûúác ngoaâi,<br /> quaãn lyá thû viïån söë vúái quy mö vaâ mûác<br /> bao göìm caã taâi liïåu truyïìn thöëng vaâ caác<br /> àöå ngaây caâng tùng. CSDL vúái kinh phñ haâng tyã àöìng möîi<br /> 2.2. Cú quan TT-TV trûåc thuöåc caác nùm nhû Viïån Khoa hoåc Xaä höåi Viïåt<br /> cú quan nghiïn cûáu, phaát triïín Nam, Viïån Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå<br /> Cú quan TT-TV trûåc thuöåc caác cú Viïåt Nam,…<br /> <br /> 16 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012<br />  N ghiïn cûáu - T rao àöíi<br /> <br /> 2.3. Cú quan TT-TV trûåc thuöåc Böå, hoåc, phaát triïín vaâ phöí biïën KH&CN<br /> ngaânh taåi àõa phûúng. Theo Thöng tû Liïn böå<br /> Cú quan TT-TV trûåc thuöåc Böå, söë 05/2008/TTLT-BKHCN-BNV ngaây<br /> ngaânh laâ núi têåp trung nguöìn tin àêìy àuã 18/6/2008 giûäa Böå KH&CN vaâ Böå Nöåi<br /> nhêët vïì caác lônh vûåc liïn quan trûåc tiïëp vuå “Hûúáng dêîn chûác nùng, nhiïåm vuå,<br /> àïën cöng taác quaãn lyá cuãa Böå, ngaânh. quyïìn haån vaâ cú cêëu töí chûác cuãa cú<br /> Àöëi tûúång duâng tin cuãa loaåi cú quan quan chuyïn mön vïì KH&CN thuöåc<br /> naây khaá lúán vaâ àa daång, do vêåy, chuáng Uyã ban nhên dên cêëp tónh, cêëp huyïån”,<br /> thûúâng coá quy mö lúán, hoaåt àöång mang Trung têm Tin hoå c vaâ Thöng tin<br /> tñnh chuyïn nghiïåp vaâ nhêån àûúåc sûå KH&CN laâ àún võ sûå nghiïåp trûåc thuöåc<br /> quan têm àêìu tû cuãa cú quan chuã quaãn. Súã KH&CN thûåc hiïån chûác nùng<br /> Theo söë liïåu thöëng kï taåi 34 cú quan thöng tin vïì KH&CN trong phaåm vi<br /> TT-TV thuöåc Böå, ngaânh nùm 2011 cuãa àõa phûúng mònh. Caác cú quan TT-TV<br /> Cuåc Thöng tin KH&CN Quöëc gia [8], naâ y chõu sûå chó àaå o cuã a caá c súã<br /> trung bònh möîi cú quan TT-TV àûúåc KH&CN, bïn caånh àoá, cuäng chõu sûå<br /> cêëp tûâ 5 àïën 6 tyã àöìng/ nùm, söë caán böå hûúáng dêîn, chó àaåo vaâ kiïím tra vïì<br /> biïn chïë bònh quên laâ 54 ngûúâi/àún võ, nghiïåp vuå cuãa Cuåc Thöng tin KH&CN<br /> trong àoá, 1 caán böå coá trònh àöå sau àaåi Quöëc gia. Vïì töí chûác: caã nûúác hiïån coá<br /> hoåc vaâ khoaãng 8 ngûúâi àaä qua àaâo taåo 37 Trung têm Thöng tin KH&CN trûåc<br /> chuyïn ngaânh TT-TV. Vïì cú súã vêåt thuöåc caác súã KH&CN (chiïëm 58,7%)<br /> chêët vaâ trang thiïët bõ: trung bònh möîi [9]. Caác trung têm naây coá tïn goåi khaác<br /> cú quan àûúåc trang bõ 54 maáy tñnh, tuy nhau, 16/37 àún võ coá tïn laâ Trung têm<br /> nhiïn, múái 12/34 cú quan coá truå súã Tin hoåc vaâ Thöng tin KH&CN, 3/37<br /> riïng vaâ 23/34 cú quan coá phoâng àoåc àún võ - Trung têm Thöng tin KH&CN<br /> thû viïån. Vïì nguöìn tin: trung bònh möîi vaâ Tin hoåc, 18/37 àún võ coân laåi - mang<br /> cú quan àang súã hûäu 3 CSDL, 23.000 tïn khaác nhau nhû Trung têm Thöng<br /> àêìu saách, 416 taåp chñ vaâ 1.145 baáo caáo tin KH&CN, Trung têm Thöng tin-Tû<br /> kïët quaã nghiïn cûáu. Cú quan TT-TV liïå u , Trung têm Cöng nghïå thöng<br /> thuöåc Böå, ngaânh àaä vaâ àang àêíy nhanh tin,…<br /> viïåc hiïån àaåi hoaá thöng qua tùng cûúâng Ngoaâi nhûäng Súã KH&CN coá thaânh<br /> àêìu tû kinh phñ, cú súã vêåt chêët, trang lêåp Trung têm thöng tin nhû trïn, taåi<br /> thiïët bõ vaâ àùåc biïåt laâ phaát triïín nguöìn möåt söë àõa phûúng, àún võ thûåc hiïån<br /> tin söë hoaá. chûác nùng hoaåt àöång thöng tin àûúåc töí<br /> 2.4. Cú quan TT-TV trûåc thuöåc súã chûá c dûúá i daå n g Phoâ n g Thöng tin<br /> KH&CN (16/63 àún võ, chiïëm 25,4%) vúái caác<br /> Loaåi cú quan naây àoáng vai troâ quan tïn goåi khaác nhau nhû: Phoâng Thöng<br /> troång trong cöng taác nghiïn cûáu khoa tin KH&CN, Phoâng Thöng tin tû liïåu,<br /> <br /> THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012 17<br />  N ghiïn cûáu - T rao àöíi<br /> <br /> Phoâng Thöng tin vaâ Súã hûäu cöng laâ viïåc thûåc hiïån mö hònh “Cung cêëp<br /> nghiïåp,…. Ngoaâi ra, vêîn coân 10 súã thöng tin KH&CN phuåc vuå phaát triïín<br /> KH&CN (chiïëm 15,8 %) chûa coá àún kinh tïë xaä höåi vuâng sêu, vuâng xa” [13]<br /> võ thöng tin KH&CN àöåc lêåp. Taåi àêy, do Cuå c Thöng tin KH&CN<br /> nhiïåm vuå thöng tin KH&CN nùçm trong Quöë c gia khúã i xûúá n g vaâ thûå c<br /> caá c phoâ n g nhû: Phoâ n g quaã n lyá hiïå n tûâ nùm 2003 thöng qua<br /> KH&CN, Phoâng quaãn lyá cöng nghïå, chuyïín giao Hïå thöëng thû viïån àiïån tûã<br /> Phoâng Quaãn lyá khoa hoåc,…. Theo söë vúá i trïn 200.000 taâ i liïå u , bao<br /> liïåu thöëng kï taåi 63 tónh, thaânh cuãa Cuåc göì m trïn 1.000 phim KH&CN,<br /> Thöng tin KH&CN Quöë c gia hún 3.000 tiïu chuêín, gêìn 2.000 kïët<br /> nùm 2011[8], kinh phñ bònh quên quaã nghiïn cûáu, 636 dûå aán, 893 vùn<br /> daânh cho caác cú quan TT-TV naây baãn phaáp luêåt, 5.155 cöng nghïå vaâ thiïët<br /> khoaãng 560 triïåu àöìng/nùm, söë caán böå bõ chaâo baán, 487 taåp chñ, 4.024 böå giaáo<br /> biïn chïë bònh quên 12 ngûúâi/àún võ, trònh daåy nghïì,… keâm theo àaâo taåo caán<br /> trong àoá, söë caán böå àaä qua àaâo taåo böå àïí vêån haânh vaâ duy trò Hïå thöëng.<br /> nghiïåp vuå TT-TV chó chiïëm 0,18%. Vïì Tñnh àïën thaáng 9 nùm 2011, mö hònh<br /> cú súã vêåt chêët vaâ trang thiïët bõ: 17/63 naây àaä àûúåc nhên röång túái 334 àiïím<br /> àún võ coá truå súã riïng (chiïëm 27%), thuöåc 37 tónh, thaânh phöë vaâ àaâo taåo<br /> trong àoá, 26/63 àún võ coá phoâng àoåc àûúåc 820 caán böå, mang laåi hiïåu quaã to<br /> thû viïån (chiïëm 41%), trung bònh möîi lúán trong viïåc chuyïín giao tri thûác<br /> àún võ àûúåc trang bõ 15 maáy tñnh. KH&CN túái baâ con nöng dên. Trong<br /> Vïì nguöì n tin: trung bònh möî i nùm 2011, Böå KH&CN àaä giao cho<br /> àún võ súã hûä u khoaã n g 550 àêì u Cuåc Thöng tin KH&CN Quöëc gia triïín<br /> saách, 1 CSDL, 9 tïn taåp chñ vaâ 420 baáo khai nhiïåm vuå “Xêy dûång vaâ phaát triïín<br /> caáo kïët quaã nghiïn cûáu. Àùåc biïåt, caác Hïå thöëng Thöng tin nghiïn cûáu vaâ phaát<br /> cú quan TT-TV naây laâ núi lûu trûä vaâ triïín Viïåt Nam” nhùçm höî trúå àùæc lûåc<br /> phöí biïën caác phim KH&CN- nguöìn taâi cho cöng taác quaãn lyá nhaâ nûúác vïì<br /> liïå u quyá giuá p tùng cûúâ n g phöí KH&CN, àùåc biïåt khùæc phuåc tònh traång<br /> biïën thöng tin KH&CN taåi àõa phûúng- truâng lùåp, laäng phñ trong nghiïn cûáu vaâ<br /> trung bònh möîi cú quan súã hûäu khoaãng phaát triïín, goáp phêìn àêíy maånh viïåc<br /> 140 phim KH&CN. Taåi möåt söë núi nhû ûáng duång kïët quaã nghiïn cûáu taåi àõa<br /> Vônh Phuác, Quaãng Trõ,… bùçng viïåc phûúng. Àïën nay, Nhiïåm vuå naây àaä<br /> phöëi húåp vúái caác àaâi truyïìn hònh àõa àûúåc triïín khai túái 63 tónh, thaânh phöë<br /> phûúng, nguöìn tin naây àaä vaâ àang àûúåc trûåc thuöåc Trung ûúng vaâ mang laåi kïët<br /> phöí biïën rêët hiïåu quaã. Möåt trong nhûäng quaã ban àêìu vúái trïn 6.000 baãn thuyïët<br /> thaânh tûåu nöíi bêåt trong hoaåt àöång cuãa minh vaâ baáo caáo kïët quaã nghiïn cûáu àaä<br /> cú quan TT-TV trûåc thuöåc Súã KH&CN àûúåc thu thêåp vaâ söë hoáa. Dûå kiïën<br /> <br /> 18 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012<br />  N ghiïn cûáu - T rao àöíi<br /> <br /> Nhiïåm vuå naây seä tiïëp tuåc àûúåc àêíy Coá sûå chïnh lïåch àaáng kïí vïì tiïìm lûåc<br /> maånh trong nhûäng nùm tiïëp theo vúái thöng tin giûäa caác cú quan TT-TV<br /> quy mö vûúåt ra ngoaâi khöëi caác cú quan ngaânh (caã nguöìn taâi liïåu truyïìn thöëng<br /> thöng tin KH&CN trûå c thuöå c Súã vaâ taâi liïåu söë hoaá), núi coá túái haâng trùm<br /> KH&CN. nghòn àêìu saách vaâ haâng chuåc CSDL,<br /> 3. Nhêån xeát vaâ trao àöíi núi chó coá vaâi trùm taâi liïåu truyïìn<br /> thöëng vaâ thêåm chñ khöng coá CSDL. Sûå<br /> Tûâ nhûäng söë liïåu thöëng kï vaâ khaão<br /> chïnh lïåch naây phaãn aánh sûå khaác biïåt<br /> saát thûåc traång hoaåt àöång cuãa caác cú<br /> lúán trong quan àiïím cuãa cú quan chuã<br /> quan TT-TV ngaânh coá thïí àûa ra<br /> quaãn.<br /> nhûäng nhêån xeát cú baãn nhû sau:<br /> - Cöng taác quaãn lyá, chó àaåo àöëi vúái<br /> - Haå têìng cú súã vêåt chêët kyä thuêåt,<br /> cú quan TT-TV ngaânh coân nhiïìu haån<br /> kinh phñ vaâ nhên lûåc daânh cho cú quan<br /> chïë, thiïëu àöìng böå, nhiïìu khi thiïëu<br /> TT-TV ngaânh coân thiïëu, khöng àöìng<br /> hûúáng dêîn cuå thïí, caác vùn baãn quy<br /> àïìu, nhiïìu núi coân laåc hêåu. Àùåc thuâ cuãa<br /> phaåm phaáp luêåt àûúåc triïín khai chêåm.<br /> tûâng àún võ vaâ quan àiïím vïì vai troâ<br /> Sûå quan têm cuãa laänh àaåo caác cêëp àöëi<br /> cuãa cú quan TT-TV khaác nhau àaä taåo<br /> vúái hoaåt àöång thöng tin chûa àuã; vùn<br /> nïn sûå khaác biïåt trong tûâng nhoám vaâ úã<br /> hoáa thöng tin trong giúái nghiïn cûáu vaâ<br /> têët caã caác loaåi hònh cú quan TT-TV<br /> àaâo taåo cuäng nhû trong xaä höåi coân thêëp<br /> ngaânh. Coá sûå tûúng phaãn roä neát giûäa<br /> so vúái nhu cêìu phaát triïín cuãa àêët nûúác<br /> möåt bïn laâ nhûäng cú quan TT-TV<br /> trong thúâi kyâ höåi nhêåp quöëc tïë.<br /> ngaânh phaát triïín nhanh, maånh; àûúåc<br /> - Quan hïå giûäa caác cú quan TT-TV<br /> thaânh lêåp úã cêëp trung têm vúái cú cêëu töí<br /> ngaânh chûa mang laåi hiïåu quaã roä rïåt.<br /> chûác àaãm baão töët cho vêån haânh böå<br /> Trong khoaãng 10 nùm trúã laåi àêy, trïn<br /> maáy; àûúåc àêìu tû haâng tyã àöìng möîi<br /> phaåm vi caã nûúác, àaä xuêët hiïån khaá<br /> nùm vaâ bïn kia laâ nhûäng àún võ gêìn<br /> nhiïìu hònh thûác húåp taác, liïn kïët, àaáng<br /> nhû khöng coá sûå chuyïín biïën; chó àûúåc<br /> kïí laâ viïåc thaânh lêåp caác liïn hiïåp thû<br /> thaânh lêåp úã cêëp phoâng, thêåm chñ laâ möåt viïån nhû: Liïn hiïåp Thû viïån Viïåt<br /> böå phêån trûåc thuöåc phoâng; chó àûúåc Nam, Liïn hiïåp Thû viïån caác vuâng<br /> cêëp 100-200 triïåu àöìng/nùm. Àöåi nguä Àöìng bùçng söng Höìng, Àöìng bùçng<br /> caán böå nhòn chung coân moãng, trònh àöå söng Cûãu Long, Liïn Hiïåp Thû viïån<br /> chuyïn mön vaâ nghiïåp vuå coân haån chïë, caác trûúâng àaåi hoåc thuöåc caác vuâng<br /> thiïëu chuyïn nghiïåp, nhêët laâ taåi cú miïìn vaâ trong caã nûúác,… Sûå liïn kïët<br /> quan TT-TV àõa phûúng. vaâ húåp taác naây àaä mang laåi cú höåi lúán<br /> - Nùng lûåc thöng tin coân haån chïë, taãn cho sûå phaát triïín cuãa möîi àún võ thaânh<br /> maån, chûa àûúåc tñch húåp vaâ khai thaác viïn. Àùåc biïåt, trong cöng taác phaát<br /> hiïåu quaã, àùåc biïåt laâ nguöìn tin nöåi sinh. triïín nguöìn tin àiïån tûã, caác CSDL lúán<br /> <br /> THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012 19<br />  N ghiïn cûáu - T rao àöíi<br /> <br /> nhû Proquest Central, Ebsco, Science khöng phuâ húåp bùçng tiïu chuêín hiïån<br /> Direct,… thûúâng rêët àùæt tiïìn, nïëu mua duâng (Cuåc Thöng tin KH&CN Quöëc<br /> leã tûâng phêìn hoùåc möåt vaâi CSDL trong gia sûã duång Khung phên loaåi BBK),…<br /> möåt böå CSDL seä rêët töën keám vaâ khöng Toám laåi, sûå liïn kïët, phöëi húåp giûäa caác<br /> traánh khoãi truâng lùåp. Vêën àïì àaä phêìn cú quan TT-TV ngaânh coân loãng leão,<br /> naâo àûúåc giaãi quyïët vúái sûå ra àúâi vaâo thiïëu thöëng nhêët, nhêët laâ trong sûã duång<br /> thaáng 12 nùm 2004 cuãa Liïn hiïåp Thû tiïu chuêín nghiïåp vuå.<br /> viïån Viïåt Nam vïì caác nguöìn tin àiïån tûã - Tin hoåc hoaá vaâ phaát triïín nguöìn tin<br /> (Vietnam Library Consortium on söë hoaá hiïån laâ xu hûúáng têët yïëu taåi caác<br /> E-resources) [10]. Theo àoá, 26 àún võ cú quan TT-TV ngaânh. Ngûúâi duâng tin<br /> àaä tûå nguyïån cuâng goáp kinh phñ tham àaä vaâ àang thay àöíi thoái quen, chuyïín<br /> gia vaâo Consortium, trong àoá, Cuåc sang sûã duång nguöìn taâi liïåu söë laâ chuã<br /> Thöng tin KH&CN Quöë c gia yïëu. Khöng chó úã Viïåt Nam maâ trïn<br /> àoáng goáp khoaãng 50.000 USD/nùm, toaân thïë giúái, söë lûúåt ngûúâi àïën thû<br /> caá c àún võ coâ n laå i àoá n g goá p viïån àoåc taâi liïåu truyïìn thöëng giaãm ài<br /> tûâ 1.000 àïën 5.000 USD/nùm. Tñnh àïën roä rïåt, thay vaâo àoá, hoå truy cêåp, khai<br /> cuöë i nùm 2011, Consortium àaä thaác thöng tin söë hoaá thöng qua maáy<br /> coá 51 thû viïån thaânh viïn àaä àùng kyá tñnh vaâ caác phûúng tiïån cêìm tay. Àiïìu<br /> tham gia vaâ kyá kïët Biïn baãn ghi nhúá vïì naây buöåc cú quan TT-TV phaãi thay àöíi<br /> phöë i húå p böí sung nguöì n tin àiïå n hònh thûác phuåc vuå, tùng cûúâng nguöìn<br /> tûã [12]. Ngoaâi sûå húåp taác àïí böí sung taâi nguyïn söë vaâ liïn kïët vúái nhau àïí<br /> caác nguöìn tin àiïån tûã nûúác ngoaâi, giûäa phaát triïín caác nguöìn tin àiïån tûã vaâ chia<br /> caác thaânh viïn Consortium coân coá seã nguöìn lûåc thöng tin thöng qua caác<br /> nhûäng quan hïå húåp taác khaác nhû trao chuêín thöëng nhêët.<br /> àöíi, chia seã nguöìn tin trong nûúác, trao 4. Àïì xuêët vaâ kiïën nghõ<br /> àöíi nghiïåp vuå, höî trúå àaâo taåo,… mùåc<br /> Tûâ nhûäng nhêån xeát trïn, chuáng töi<br /> duâ nhûäng hoaåt àöång naây múái chó diïîn<br /> kiïën nghõ möåt söë àiïím nhû sau:<br /> ra tûå phaát úã möåt söë àún võ nhêët àõnh.<br /> Àùåc biïåt, caác cú quan TT-TV ngaânh - Cêìn ban haânh nhûäng vùn baãn chó<br /> hiïån coân gùåp nhiïìu khoá khùn trong viïåc àaåo, hûúáng dêîn vaâ phên cêëp quaãn lyá<br /> sûã duång thöëng nhêët Hïå thöëng tiïu cho tûâng loaåi hònh cú quan TT-TV<br /> chuêí n thû viïå n göì m AACR2, ngaânh nhùçm tùng cûúâng quaãn lyá nhaâ<br /> MARC21 vaâ DDC àaä àûúåc cuå thïí hoaá nûúác;<br /> bùçng Quyïët àõnh söë 1598/BVHTT-TV - Cêìn xaác àõnh quan àiïím àuáng vïì võ<br /> ngaâ y 07/5/2007 cuã a Böå Vùn trñ vaâ vai troâ cuãa cú quan TT-TV ngaânh<br /> hoaá-Thöng tin [11]. Nguyïn nhên chuã trong chiïën lûúåc vaâ kïë hoaåch phaát triïín<br /> yïëu laâ chûa coá löå trònh cêìn thiïët cho cuãa tûâng cú quan töí chûác;<br /> chuyïín àöíi hoùåc do tiïu chuêín múái - Cêìn coá sûå phöëi húåp töët, àùåc biïåt laâ<br /> <br /> 20 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012<br />  N ghiïn cûáu - T rao àöíi<br /> <br /> giûäa caác cú quan, Böå, ngaânh vaâ àõa phuâ húåp àïí giuáp caác àún võ chuã àöång<br /> phûúng trong xêy dûång vaâ phaát triïín cú söë hoaá nguöìn taâi liïåu truyïìn thöëng hiïån<br /> quan TT-TV ngaânh, coá chñnh saách ûu coá vaâ phaát triïín caác nguöìn tin söë hoaá<br /> tiïn cho hoaåt àöång naây; khaác;<br /> - Cêìn coá sûå àöìng thuêån trong viïåc - Cêìn súám thöëng nhêët caác tiïu chuêín<br /> phên böí vaâ àoáng goáp kinh phñ tham gia nghiïåp vuå cho taâi liïåu truyïìn thöëng vaâ<br /> Consortium vïì caác nguöìn tin àiïån tûã nguöìn tin àiïån tûã;<br /> dûúái sûå chuã trò cuãa Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo - Cú quan chuã quaãn cêìn àaãm baão caác<br /> taåo vaâ Böå KH&CN; àiïìu kiïån vïì truå súã, trang thiïët bõ, kinh<br /> - Cêìn ban haânh nhûäng vùn baãn phñ vaâ nhên lûåc dûåa trïn yïu cêìu chung<br /> hûúáng dêîn keâm theo nhûäng hònh thûác cho cú quan TT-TV ngaânh.<br /> <br /> Taâi liïåu tham khaão<br /> <br /> 1. Phaáp lïånh Thû viïån söë 31/2000/PL- cuãa sûå phaát triïín. Thöng tin tû liïåu, Söë 1/2010<br /> UBTVQH10 ngaây 28 thaáng 12 nùm 2000. Quöëc 8. Phan Huy Quïë. Àïì taâi nghiïn cûáu cêëp Böå<br /> höåi nûúác Cöång hoaâ Xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam. “Nghiïn cûáu cú súã lyá luêån vaâ thûåc tiïîn phaát triïín<br /> 2. Nghõ àõnh söë 72/2002/NÀ-CP ngaây 6 cöng taác thöng tin-thû viïån vaâ thöëng kï KH&CN<br /> thaáng 8 nùm 2002 Quy àõnh chi tiïët thi haânh Viïåt Nam àïën nùm 2020”<br /> Phaáp lïånh Thû viïån. Chñnh phuã nûúác Cöång hoaâ 9. Nguyïîn Tiïën Àûác. Baáo caáo Töíng quan vïì<br /> Xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam. töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa cú quan thöng tin<br /> 3. Nghõ àõnh söë 159/2004/NÀ-CP CP ngaây KH&CN àõa phûúng. Höåi thaão “Töí chûác vaâ hoaåt<br /> 31 thaáng 8 nùm 2004 vïì hoaåt àöång thöng tin àöång cuãa cú quan thöng tin KH&CN àõa<br /> khoa hoåc vaâ cöng nghïå. Chñnh phuã nûúác Cöång phûúng” 2010.<br /> hoaâ Xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam.<br /> 10. Àaâo Maånh Thùæng. Baáo caáo hoaåt àöång<br /> 4. Danh baå caác cú quan nghiïn cûáu vaâ phaát Liïn hiïåp Thû viïån vïì nguöìn tin àiïån tûã. Haå<br /> triïín cöng lêåp (2009). Böå Khoa hoåc vaâ Cöng Long, 15 - 16/10/2010.<br /> nghïå.<br /> 11. Nguyïîn Thõ Thanh Vên. AÁp duång phên<br /> 5. Söë liïåu thöëng kï Giaáo duåc, Y tïë, Vùn hoáa loaåi DDC taåi Thû viïån Quöëc gia Viïåt Nam.<br /> vaâ àúâi söëng. Töíng Cuåc Thöëng kï. Nguöìn:<br /> Nguöìn: http://nlv.gov.vn/nlv/index.php/Table/DDC/<br /> http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=435<br /> &idmid=3 12. Bïë maåc Kyâ hoåp lêìn thûá 9 cuãa Liïn hiïåp<br /> Thû viïån vïì Nguöìn tin àiïån tûã Viïåt Nam. Nguöìn:<br /> 6. Quy hoaåch phaát triïín ngaânh Thû viïån Viïåt<br /> http://www.vista.vn/<br /> Nam àïën nùm 2010 vaâ àõnh hûúáng àïën nùm<br /> 2020 (Cùn cûá Quyïët àõnh söë 10/2007/QÀ- 13. Phaåm Vùn Huâng. Kïët quaã triïín khai mö<br /> BVHTT ngaây 04 thaáng 05 nùm 2007). Nguöìn: hònh thû viïån àiïån tûã phuåc vuå phaát triïín kinh tïë-<br /> http://www.thuvien.net xaä höåi nöng thön vaâ miïìn nuái. Kyã yïëu Höåi thaão<br /> khoa hoåc ngaânh Thöng tin, Thöëng kï KH&CN<br /> 7. Cao Minh Kiïím. Thaânh lêåp Cuåc Thöng tin<br /> Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå Quöëc gia- cöåt möëc múái phuåc vuå phaát triïín kinh tïë-xaä höåi giai àoaån<br /> 2011-2015, Haâ Nöåi, 24-25/11/2011.<br /> <br /> THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 2/2012 21<br />