Đặc điểm bệnh tiểu đường tại Bệnh viện nhi đồng 2

ÑAËC ÑIEÅM BEÄNH TIEÅU ÑÖÔØNG TAÏI BEÄNH VIEÄN NHI ÑOÀNG 2<br /> Leâ Thò Ngoïc Dung*, Traàn Thò Minh Chaâm**<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Muïc tieâu nghieân cöùu: moâ taû ñaëc ñieåm veà laâm saøng, caän laâm saøng, bieán chöùng vaø ñieàu trò ôû tieåu<br /> ñöôøng treû em.<br /> Phöông phaùp nghieân cöùu: hoài cöùu vaø moâ taû 24 treû tieåu ñöôøng nhaäp vieän töø 1998 ñeán thaùng 6/2004<br /> taïi BV Nhi Ñoàng 2.<br /> Keát quaû nghieân cöùu: chuùng toâi ghi nhaän beänh öu theá ôû nöõ (62,5%). Tuoåi trung bình laø 9,5tuoåi. Lyù do<br /> nhaäp vieän thöôøng gaëp nhaát laø meät moûi, suït caân vaø roái loaïn tri giaùc. Nhieãm truøng hoâ haáp laø yeáu toá khôûi<br /> phaùt chuû yeáu (77,5%). Thôøi gian khôûi phaùt trung bình laø 45 ngaøy. 62,5% treû coù dinh döôõng bình thöôøng.<br /> Trieäu chöùng thöôøng gaëp nhaát laø tieåu nhieàu, uoáng nhieàu, suït caân, aên nhieàu. 41,67% treû coù nhieãm ceton<br /> maùu vôùi caùc trieäu chöùng noåi baät laø roái loaïn tri giaùc (37,5%), nhòp thôû Kussmaul (37,5%), maát nöôùc<br /> (33,3%). Ñöôøng huyeát trung bình luùc nhaäp vieän laø 398,79 ± 121 mg%. 37.5% treû caàn truyeàn dòch vaø<br /> insulin, chæ coù 3 treû toan maùu naëïng caàn buø toan. Lieàu insulin trung bình laø 1,28 UI/kg/ngaøy. Ña soá coù thôøi<br /> gian oån ñònh ñöôøng huyeát ngaén 1-2 tuaàn.<br /> Keát luaän: tieåu ñöôøng treû em laø beänh hieám gaëïp, neáu beänh ñöôïc phaùt hieän sôùm, ñieàu trò ñuùng thì tieân<br /> löôïng toát.<br /> <br /> SUMMARY<br /> DIABETES MELLITUS IN CHILDREN AT CHILDREN’S HOSPITAL No 2<br /> Le Thi Ngoc Dung, Tran Thi Minh Cham<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 38 - 41<br /> <br /> Objective: description of clinical manifestations, laboratory findings, complications and treaments for<br /> diabetes mellitus in children.<br /> Method: a retrospective and descriptive study for 24 cases of diabetes mellitus at Children’s Hospital<br /> No2 from 1998 to June 2004.<br /> Result: Females were more affected (62.5%). Patients ranged in age from 2,5 months to 15 years<br /> (median: 9.5 years). The hospitalizations were often caused by weakness, weight loss, altered<br /> consciousness.The precipitating factors were mostly respiratory infections (77.5%). The median duration<br /> of diagnosis was 45 days. Most children had normal-weight (62.5%). The symtoms were often polyuria,<br /> polydipsia, weight loss, polyphagia. There were 41.67% cases suffering from ketoacidosis with altered<br /> consciousness (37.5%), Kussmaul breathing (37.5%) and dehydration (33.3%). The mean glycemia at<br /> admission was 398.79 ± 121 mg%. There were 37.5% cases requiring correction of deficits with fluids and<br /> insulin therapy. Alkali therapy was used for 3 cases of severe ketoacidosis. The mean dose of insulin was<br /> 1,28 UI/kg/d. Most cases recovered within 1 to 2 weeks.<br /> Conclusion: diabetes mellitus in children is rare disease; with early diagnosis and accurate<br /> treament, we will have good prognosis.<br /> * Boä Moân Nhi, Ñaïi Hoïc Y Döôïc TP.HCM<br /> ** Khoa Nhi Beänh Vieän<br /> <br /> 38<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br /> CÖÙU:<br /> <br /> Tieåu ñöôøng laø roái loaïn chuyeån hoùa maõn tính.<br /> Hieän nay tieåu ñöôøng trôû thaønh moät vaán ñeà söùc khoûe<br /> coäng ñoàng lôùn treân toaøn theá giôùi. Haàu heát tieåu ñöôøng<br /> ôû treû em laø típ 1(1,2). ÔÛ Vieät Nam, nghieân cöùu tieåu<br /> ñöôøng chuû yeáu taäp trung ôû ngöôøi lôùn, do ñoù chuùng toâi<br /> thöïc hieän ñeà taøi naøy nhaèm goùp phaàn tìm hieåu beänh<br /> tieåu ñöôøng ôû treû em cuï theå laø xaùc ñònh caùc ñaëc ñieåm<br /> veà dòch teã hoïc, laâm saøng, caän laâm saøng, bieán chöùng<br /> vaø ñieàu trò.<br /> <br /> -Hoài cöùu, moâ taû haøng loaït ca<br /> -Ñoái töôïng laø taát caû caùc treû töø 2 thaùng-15 tuoåi<br /> nhaäp khoa Toång hôïp 4, BV NÑ 2 töø 1998 ñeán thaùng<br /> 6/2004 ñöôïc chaån ñoaùn xaùc ñònh tieåu ñöôøng theo tieâu<br /> chuaån WHO 1998.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> Ñaëc ñieåm dòch teã hoïc<br /> Töø 1998 ñeán thaùng 6/2004 chuùng toâi coù 24<br /> tröôøng hôïp tieåu ñöôøng.<br /> <br /> 30%<br /> 20%<br /> 10%<br /> <br /> 20.8% (5 th )<br /> <br /> 16.7% (4 th )<br /> <br /> 16.7% (4 th )<br /> 16.7% (4 th )<br /> <br /> 12.5% (3 th )<br /> <br /> 12.5% (3th )<br /> <br /> 4.2% (1th )<br /> <br /> 0%<br /> 1998<br /> <br /> 1999<br /> <br /> 2000<br /> <br /> 2001<br /> <br /> Naêm<br /> <br /> 2002<br /> <br /> 2003<br /> <br /> 2004<br /> <br /> Bieåu ñoà. Phaân boá soá beänh nhi qua caùc naêm<br /> <br /> - Tuoåi khôûi beänh trung bình laø 9,42 ± 5,02 tuoåi,<br /> nhoû nhaát 2,5 thaùng, lôùn nhaát 15 tuoåi.<br /> - Beänh coù öu theá ôû nöõ, vôùi tæ leä nöõ:nam laø 1,66:1.<br /> - 62,5% beänh nhi ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh.<br /> -20,8% tröôøng hôïp coù tieàn caên gia ñình.<br /> <br /> (95,65%), uoáng nhieàu (91,3%), suït caân (86,36%).<br /> 41,67% treû coù nhieãm ceton maùu vôùi caùc trieäu chöùng<br /> noåi baät laø roái loaïn tri giaùc (37,5%), nhòp thôû Kussmaul<br /> (37,5%), maát nöôùc (33,3%).<br /> Ñaëc ñieåm caän laâm saøng.<br /> <br /> Ñaëc ñieåm laâm saøng<br /> <br /> - 41,67% treû coù söï gia taêng baïch caàu ñaùng keå, chuû<br /> yeáu laø ña nhaân trung tính.<br /> <br /> - Lyù do nhaäp vieän thöôøng gaëp nhaát laø meät moûi<br /> (29,16%), suït caân (29,16%) vaø roái loaïn tri giaùc<br /> (20,83%).<br /> <br /> - Ñöôøng huyeát trung bình luùc nhaäp vieän laø 398,79<br /> ± 121,42 mg%, ña soá treân 300 mg%.<br /> <br /> - Yeáu toá khôûi phaùt thöôøng gaëp nhaát laø nhieãm<br /> truøng hoâ haáp (77,5%).<br /> - Thôøi gian trung bình töø luùc coù trieäu chöùng ñeán<br /> khi chaån ñoaùn laø 45 ngaøy.<br /> - 62,5% treû bình thöôøng, 33,3% treû suy dinh<br /> döôõng, 4,2% treû thöøa caân.<br /> - Caùc trieäu chöùng thöôøng gaëp nhaát laø tieåu nhieàu<br /> <br /> - Toan maùu chieám tæ leä 50%.<br /> - Coù 8 tröôøng hôïp roái loaïn ñieän giaûi, thöôøng gaëp<br /> nhaát laø giaûm kali vaø taêng natri maùu.<br /> - 2 tröôøng hôïp ño insulin maùu (5,84 vaø 3,7<br /> μ U/ml).<br /> - 5 tröôøng hôïp coù ño HbA1C (4 tröôøng hôïp taêng<br /> vaø 1 tröôøng hôïp khoâng taêng).<br /> - 100% coù ñöôøng nieäu, 62,5% coù ceton nieäu.<br /> <br /> 39<br /> <br /> Ñaëc ñieåm bieán chöùng<br /> Bieán chöùng caáp cuûa beänh goàm nhieãm ceton<br /> (50%), roái loaïn ñieän giaûi (34,78%) vaø nhieãm truøng<br /> (12,5%), bieán chöùng maïn tính khoâng ñöôïc ghi nhaän.<br /> Ñaëc ñieåm ñieàu trò<br /> - Giai ñoaïn nhieãm ceton<br /> <br />  9 tröôøng hôïp (37,5%) caàn truyeàn dòch vaø<br /> truyeàn insulin.<br />  3 tröôøng hôïp nhieãm toan maùu naëng caàn buø<br /> toan.<br /> - Giai ñoaïn khoâng nhieãm ceton:<br /> Taát caû caùc treû ñeàu ñöôïc duøng phoái hôïp insulin<br /> taùc duïng nhanh vaø chaäm, tieâm döôùi da, lieàu trung<br /> bình laø 1,28 ± 0,36 UI/kg/ngaøy (0,57-2).<br /> Thôøi gian oån ñònh ñöôøng huyeát trung bình laø<br /> 16,83 ngaøy (7 - 41 ngaøy).<br />  58,33% treû oån ñònh ñöôïc ñöôøng huyeát trong<br /> voøng 1-2 tuaàn.<br />  Taát caû caùc treû ñeàu ñöôïc giaùo duïc vaø höôùng daãn<br /> theo cheá ñoä aên tieåu ñöôøng.<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Töø 1998 ñeán thaùng 6/2004 chuùng toâi coù 24 treû<br /> tieåu ñöôøng. Beänh coù chieàu höôùng taêng daàn theo<br /> naêm(Bieåu ñoà phaân boá). Coù leõ do beänh ñöôïc phaùt hieän<br /> nhieàu hôn vaø moät phaàn do ngöôøi daân ngaøy caøng quan<br /> taâm ñeán söùc khoûe hôn.<br /> Tuoåi khôûi beänh trung bình laø 9,4± 5,02 tuoåi,<br /> gioáng nhö y vaên(1,3). Beänh öu theá ôû nöõ (tæ leä<br /> nöõ:nam laø 1,66:1). 62,5% beänh nhi ôû TP HCM, coù<br /> leõ do phaân tuyeán ñieàu trò. 20,8% tröôøng hôïp coù tieàn<br /> caên gia ñình coù tieåu ñöôøng, vieäc chaån ñoaùn caùc<br /> thaønh vieân coù ngöôøi tieåu ñöôøng típ 1 ñöôïc quan<br /> taâm hôn döïa vaøo caùc xeùt nghieäm mieãn dòch hoïc, töø<br /> ñoù giuùp ích cho vieäc chaån ñoaùn vaø ñieàu trò tích<br /> cöïc(8). 1/3 tröôøng hôïp coù yeáu toá khôûi phaùt roõ, haàu<br /> heát ñeàu laø nhieãm truøng hoâ haáp (77,5%), töông töï<br /> nhö y vaên(3). Thôøi gian trung bình töø luùc coù trieäu<br /> chöùng ñeán khi nhaäp vieän laø 45 ngaøy, ña soá xaûy ra<br /> trong voøng moät thaùng, töông töï y vaên moâ taû(1,3).<br /> 33,3% treû suy dinh döôõng, suy dinh döôõng laø haäu<br /> <br /> 40<br /> <br /> quaû cuûa quaù trình beänh(3,9), neáu beänh ñöôïc phaùt<br /> hieän sôùm, ñieàu trò ñuùng, cheá ñoä dinh döôõng hôïp lyù,<br /> treû tieåu ñöôøng seõ phaùt trieån nhö treû bình thöôøng(3).<br /> Caùc trieäu chöùng coå ñieån trong tieåu ñöôøng típ 1,<br /> chieám tæ leä töông ñoái cao trong nghieân cöùu: tieåu<br /> nhieàu (95,65%), uoáng nhieàu (91,3%), suït caân<br /> (86,36%), aên nhieàu (52,17%), töông töï y vaên moâ<br /> taû(1,2). 41,67% treû coù trieäu chöùng nhieãm ceton maùu<br /> vôùi caùc trieäu chöùng noåi baät goàm roái loaïn tri giaùc<br /> (37,5%), nhòp thôû Kussmaul (37,5%), maát nöôùc<br /> (33,33%). Ña soá nhieãm ceton xaûy ra sau kích xuùc,<br /> nhieãm truøng, khoâng ñieàu trò insulin ñaày ñuû(4). 6/10<br /> tröôøng hôïp xaûy ra sau nhieãm truøng hoâ haáp, ñieàu<br /> naøy phuø hôïp vôùi y vaên(6). Beänh caûnh nhieãm ceton<br /> cuûa tieåu ñöôøng típ 1 thöôøng bao goàm 3 trieäu chöùng<br /> coå ñieån: roái loaïn tri giaùc (90%), nhòp thôû Kussmaul<br /> (90%), maát nöôùc (80%).<br /> Chuùng toâi nhaän thaáy coù söï gia taêng baïch caàu<br /> maùu (41,76%), ña phaàn laø ña nhaân trung tính.<br /> Baïch caàu taêng laø do nhieãm truøng hay do phaûn öùng<br /> trong nhieãm ceton do taêng glucocorticoid(5). Ñöôøng<br /> huyeát trung bình cao gaàn 400 mg%, ña soá taêng<br /> treân 300 mg%, trò soá trung bình cuûa nhoùm ceton<br /> cao hôn nhoùm khoâng coù ceton (479 so vôùi 350<br /> mg%). Toan chuyeån hoùa chieám 50%, toan maùu seõ<br /> ñöôïc ñieàu chænh khi duøng insulin, do ñoù xu höôùng<br /> hieän nay chæ buø toan khi toan maùu naëng(10). 8<br /> tröôøng hôïp coù baát thöôøng ñieän giaûi, thöôøng gaëp<br /> nhaát laø giaûm kali maùu vaø taêng natri maùu. Do<br /> nghieân cöùu hoài cöùu, chuùng toâi chæ coù 2 tröôøng hôïp<br /> ño insulin maùu vaø keát quaû ñeàu giaûm. Insulin maùu laø<br /> daáu hieäu caän laâm saøng ñeå xaùc ñònh tieåu ñöôøng típ<br /> 1(3). 5 tröôøng hôïp ño HbA1c, HbA1C phaûn aùnh tình<br /> traïng oån ñònh ñöôøng huyeát giuùp theo doõi ñieàu trò vaø<br /> tieân ñoaùn bieán chöùng nhieãm ceton(7).<br /> 37,5% tröôøng hôïp ñöôïc phaân ñoä 4 (naëng nhaát),<br /> vieäc phaân chia naøy giuùp cho vieäc ñieàu trò, tieân ñoaùn<br /> beänh toát hôn(2). Bieán chöùng caáp thöôøng gaëp nhaát laø<br /> nhieãm ceton (50%). Coù 3 tröôøng hôïp hoân meâ<br /> nhieãm ceton ñeàu hoài phuïc hoaøn toaøn sau ñieàu trò.<br /> Chaån ñoaùn sôùm ñeå ñieàu trò kòp thôøi laø yeáu toá quyeát<br /> ñònh tieân löôïng töû vong. Caùc yeáu toá tieân ñoaùn<br /> nhieãm ceton goàm: döôùi 5 tuoåi, treân 13 tuoåi, beù<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1.<br /> <br /> Veà ñieàu trò giai ñoaïn bieán chöùng, 9/10 tröôøng hôïp<br /> nhieãm ceton caàn truyeàn dòch vaø insulin. Buø<br /> bicarbonate natri ñöôïc chæ ñònh trong 3 tröôøng hôïp<br /> nhieãm toan naëng. Toan chuyeån hoùa seõ oån ñònh khi buø<br /> dòch ñaày ñuû vaø duøng insulin. Tuy vaäy, coù nhöõng<br /> tröôøng hôïp toan maùu naëng gaây giaûm chöùc naêng co<br /> thaét cô tim, giaûm töôùi maùu nuoâi, taêng kali maùu naëng<br /> thì vieäc buø toan laø caàn thieát(4). Giai ñoaïn khoâng bieán<br /> chöùng, taát caû caùc tröôøng hôïp ñeàu ñöôïc duøng phoái hôïp<br /> insulin taùc duïng nhanh vaø chaäm, tieâm döôùi da, lieàu<br /> trung bình laø 1,28 UI/kg/ngaøy. Ña soá caùc treû oån ñònh<br /> ñöôøng huyeát trong voøng 1-2 tuaàn. Cheá ñoä dinh döôõng<br /> tieåu ñöôøng laø caàn thieát, ñöôïc aùp duïng cho taát caû treû.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> Qua nghieân cöùu 24 tröôøng hôïp tieåu ñöôøng taïi<br /> beänh vieän Nhi Ñoàng 2, chuùng toâi nhaän thaáy tieåu<br /> ñöôøng treû em laø beänh hieám gaëïp, nhöng neáu beänh<br /> ñöôïc phaùt hieän sôùm vaø ñieàu trò ñuùng thì tieân<br /> löôïng toát.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> 10.<br /> <br /> Leâ Thò Ngoïc Dung (1997), Tieåu ñöôøng, Baøi giaûng Nhi<br /> Khoa sau ñaïi hoïc, nhaø xuaát baûn Ñaø Naüng.<br /> Nguyeãn Thy Khueâ (2003), Beänh ñaùi thaùo ñöôøng, Noäi<br /> tieát hoïc ñaïi cöông, Nhaø xuaát baûn y hoïc thaønh phoá Hoà<br /> Chí Minh, trang 336-368.<br /> Becker DJ. & Weber B (1995), Pathophysiology of<br /> diabetes mellitus, Clinical paediatric endocrinology, 3<br /> rd<br /> ed, Blackwell science, pp. 616-641.<br /> Dunger DB, Sperling MA, Acerini CL vaø cs (2004),<br /> ESPE/LWPES consensus statement on diabetic<br /> ketoacidosis in children and adolescents, Arch Dis<br /> child, 89, pp.188-194.<br /> Neil H.W (2000), Diabetic ketoacidosis in children,<br /> Endocrinology and metabolism clinics, 29 94), pp. 135140.<br /> Neu A, Willasch A &al (2003), Ketoacidosis at onset of<br /> type 1 diabetes mellitus in children-frenquency and<br /> clinical presentation, Pediatr Diabetes, 4 (2), pp. 7781.<br /> Rewers Arleta, Chase H.P, & al (2002), Predictors of<br /> acute complications in children with type 1 diabetes,<br /> Jama, 287, pp. 2511-2518.<br /> Sperling M A (1997), aspects of etiology, prediction<br /> and prevention of insuline dependent diabetes<br /> mellitus in childhood, Pediatric clinics of North<br /> America, 44(2), pp. 269-281.<br /> WHO (2000), Obesity: preventing and managing the<br /> global epidemic, WHO consultation.<br /> Jacques Lacroix (1997), Crise diabeùtique, Urgences et<br /> soins intensifs peùdiatriques Une approche clinique<br /> multidisciplinaire, doin eùditeurs, pp.671-688.<br /> <br /> 41<br /> <br />