Đặc điểm các trường hợp nhập viện vì vàng da tăng bilirubin gián tiếp ở khoa sơ sinh Bệnh viện Nhi Đồng 2 trong 3 năm 2009-2011

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Số 2 * 2012<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM CÁC TRƯỜNG HỢP NHẬP VIỆN<br /> VÌ VÀNG DA TĂNG BILIRUBIN GIÁN TIẾP Ở KHOA SƠ SINH<br /> BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG II TRONG 3 NĂM 2009-2011<br /> Lâm Thị Mỹ*, Phạm Diệp Thùy Dương*<br /> TÓM TẮT<br /> Tổng quan: Vàng da (VD) tăng bilirubin gián tiếp là vấn đề thường gặp ở trẻ sơ sinh. Bilirubin máu (BM)<br /> khi tăng cao có thể gây độc cho não. Do đó, cần phát hiện và điều trị kịp thời những trẻ có thể bị tăng BM nặng.<br /> Điều trị chọn lựa là ánh sáng liệu pháp (ASLP), thay máu chỉ được thực hiện trong những trường hợp thất bại<br /> ASLP.<br /> Mục tiêu: Xác định đặc điểm của những trường hợp nhập viện vì VD tăng bilirubin gián tiếp tại khoa Sơ<br /> sinh bệnh viện Nhi đồng II trong 3 năm 2009 – 2011.<br /> Phương pháp: Mô tả hàng loạt ca<br /> Kết quả: Trong giai đoạn này, có 636 trẻ (50,4%) nhập viện khi đã tăng BM nặng hoặc rất nặng và có 110<br /> (8,7%) trẻ cần thay máu. Không có sự tương hợp giữa mức bilirubin tham chiếu (tham chiếu từ thang điểm<br /> Kramer dùng ước lượng mức độ vàng da lâm sàng) và mức bilirubin đo được cùng lúc. Trung bình của phân độ<br /> vàng da là 4,0 (với mức bilirubin tham chiếu khoảng 15 mg/dL), thấp hơn trung bình của bilirubin đo được (20,8<br /> mg/dL) trong nhóm này. Vậy, ước lượng mức độ vàng da lâm sàng lúc nhập viện thấp hơn nhiều so với mức<br /> bilirubin đo được.<br /> Kết luận: Nghiên cứu cho thấy 50% số trẻ nhập viện vì VD tăng bilirubin gián tiếp tại khoa Sơ sinh bệnh<br /> viện Nhi đồng II trong tình trạng tăng BM nặng và rất nặng, trong khi phân độ VD đánh giá theo thang điểm<br /> Kramer thấp hơn rất nhiều. Kết quả này cho thấy nên trang bị máy đo bilirubin qua da, tối thiểu là tại phòng<br /> khám ngoại chẩn của các bệnh viện có chuyên khoa Nhi, để cải thiện khả năng đánh giá ban đầu mức BM, cho<br /> phép phát hiện và theo dõi kịp thời các trường hợp tăng BM nặng.<br /> Từ khóa: tăng bilirubin máu nặng – ước lượng mức độ vàng da lâm sàng – mức bilirubin máu.<br /> ABSTRACT<br /> CHARACTERISTICS OF CASES ADMITTED DUE TO UNCONJUGATED HYPERBILIRUBINEMIA<br /> AT THE NEONATAL DEPARTMENT OF PEDIATRIC HOSPITAL N02 IN THE PERIOD<br /> OF 3 YEARS 2009-2011<br /> Lam Thi My, Pham Diep Thuy Duong * Y hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 – No.2 – 2012: 70 - 72<br /> Background: Jaundice is a common problem in newborns. Hyperbilirubinemia, when excessive, can lead to<br /> potentially irreversible bilirubin-induced neurotoxicity. Early detection and treatment for cases of potential severe<br /> hyperbilirubinemia are needed. Phototherapy is the first choice, exchange transfusion should be performed only if<br /> intensive phototherapy failed.<br /> Objective: To determine characteristics of cases admitted due to unconjugated hyperbilirubinemia at the<br /> Neonatal Department of Pediatric Hospital N02 in the period of 3 years 2009-2011.<br /> Methodology: Case series study.<br /> *Bộ môn Nhi Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: ThS. Phạm Diệp Thùy Dương<br /> <br /> 70<br /> <br /> ĐT: 0908.143.227<br /> <br /> Email: thuyduongp@yahoo.com<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Số 2 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Results: In this period, there were 636 newborns (50,4%) admitted with severe hyperbilirubinemia in<br /> which, 110 (8,7%) were exchange transfused. There is no match between the measured bilirubin level and the one<br /> referred from the Kramer scale for clinical jaundice estimation. In this group, the mean of jaundice degrees was 4.<br /> According to the Kramer scale, it referred the bilirubin level around 15mg/dL, which was lower than the average<br /> measured bilirubin level of 20.8 mg/dL. Thus, the clinical estimation of jaundice degrees at admission was much<br /> lower than the one implied from the measured bilirubin level.<br /> Conclusions: Our study showed that half of the cases admitted due to unconjugated hyperbilirubinemia at<br /> the neonatal department of Pediatric Hospital N02 were severe or critical hyperbilirubinemia, and the clinical<br /> estimation of jaundice degrees at admission was much lower than the one implied from the measured bilirubin<br /> level. This result recommends to equip transcutaneous bilirubinometry device, at least at outpatient setting of<br /> pediatric hospitals, in order to enhance the accuracy of primary evaluation of bilirubin levels, permitting the<br /> prompt detection and follow-up of cases of severe hyperbilirubinemia.<br /> Key words: severe hyperbilirubinemia - clinical estimation of jaundice degree – measured bilirubin level.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Vàng da (VD) tăng bilirubin gián tiếp xuất<br /> hiện ở hầu hết trẻ sơ sinh. Đại đa số trường hợp<br /> VD là lành tính, nhưng vì độc tính tiềm tàng của<br /> bilirubin trên não, cần theo dõi sát để phát hiện<br /> và cho nhập viện điều trị kịp thời những trẻ có<br /> thể bị tăng bilirubin/máu (BM) nặng, nhằm dự<br /> phòng bệnh lý não cấp do bilirubin và VD nhân.<br /> Điều trị chọn lựa là ánh sáng liệu pháp (ASLP),<br /> thay máu chỉ được thực hiện trong những<br /> trường hợp quá chỉ định hay thất bại của ASLP.<br /> <br /> Trẻ nhập viện vì VD tăng bilirubin gián tiếp<br /> tại khoa Sơ sinh Bệnh viện Nhi Đồng II trong 3<br /> năm 2009-2011.<br /> <br /> Mục tiêu tổng quát<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> <br /> Xác định đặc điểm của những trường hợp<br /> nhập viện vì VD tăng bilirubin gián tiếp tại khoa<br /> Sơ sinh Bệnh viện Nhi Đồng II trong 3 năm 2009<br /> – 2011.<br /> <br /> Mục tiêu cụ thể<br /> <br /> Tiêu chí nhận bệnh<br /> Trẻ được nhập viện với lý do chính là VD<br /> tăng bilirubin gián tiếp.<br /> Tiêu chí loại trừ<br /> Trẻ nhập viện vì VD tắc mật hay có hơn một<br /> lý do nhập viện chính.<br /> .Lấy trọn<br /> <br /> Xử lý kết quả<br /> Phần mềm SPSS<br /> KẾT QUẢ & BÀN LUẬN<br /> <br /> <br /> <br /> dịch tễ học<br /> <br /> Trong 3 năm 2009-2011, có 1262 trẻ nhập<br /> viện vì VD tăng bilirubin gián tiếp, chiếm<br /> 14,98% tổng số nhập viện tại khoa Sơ sinh.<br /> <br /> <br /> <br /> lâm sàng<br /> <br /> Dịch tễ học<br /> <br /> <br /> <br /> điều trị<br /> <br /> Bảng 1. Các đặc tính dịch tễ học<br /> <br /> Xác định các đặc điểm về:<br /> <br /> của những trường hợp nhập viện vì VD tăng<br /> bilirubin gián tiếp tại khoa Sơ sinh Bệnh viện<br /> Nhi Đồng II trong 3 năm 2009 – 2011.<br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> <br /> Đặc tính<br /> Nam/ Nữ<br /> <br /> N (%)<br /> 707/555<br /> (56/44)<br /> <br /> Tuổi thai (tuần)<br /> Đủ tháng/Non tháng 81/1178<br /> (6,4/ 93,6)<br /> Cân nặng lúc sinh (g)<br /> <br /> Nghiên cứu hồi cứu, mô tả hàng loạt ca.<br /> Tuổi nhập viện (ngày)<br /> <br /> Mean ± 2SD Min / Max<br /> <br /> 39,4 ± 1,6<br /> <br /> 23 / 41<br /> <br /> 3065,3 ±<br /> 428,8<br /> 7,7 ± 5,4<br /> <br /> 1200 /<br /> 4500<br /> 0 / 30<br /> <br /> 71<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Số 2 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Như vậy, các trẻ này chủ yếu là trẻ đủ tháng<br /> và đủ cân, nhập viện vào giữa tuần đầu và tuần<br /> thứ 2 sau sinh.<br /> <br /> Đặc điểm lâm sàng và điều trị<br /> Bảng 2. Độ nặng lúc nhập viện và điều trị<br /> Đặc tính<br /> <br /> N (%)<br /> <br /> Mean ±<br /> 2SD<br /> 4,0 ± 0,7<br /> <br /> (4)<br /> 770/308<br /> Phân độ Kramer<br /> Phân độ Kramer: 4 / 5 (61,0/ 24,4)<br /> 340/215 20,8 ± 6,0<br /> Bilirubin lúc vào (mg/dL)<br /> Đủ tháng: Tăng BM nặng/ (28,0/ 18,3)<br /> 81 (100)<br /> rất nặng *<br /> Non tháng tăng BM<br /> nặng*<br /> 105/5<br /> Thay máu: 1 lần/ 2 lần<br /> (8,3/0,4)<br /> <br /> Min/<br /> Max<br /> 1/5<br /> 4,3 /<br /> 56,3<br /> <br /> * ở trẻ đủ tháng, tăng BM nặng: BM ≥ 20 - 24,99<br /> mg/dL và rất nặng: BM ≥ 25 mg/dL;<br /> ở trẻ non tháng, tăng BM nặng: BM ≥17mg/dL(3)<br /> <br /> Bảng 3: Tương quan giữa phân độ Kramer lúc nhập<br /> viện với BM và thay máu<br /> Phân độ<br /> Kramer (%)<br /> 3 (13,5)<br /> 4 (61)<br /> 5 (24,4)<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Bilirubin<br /> Thay máu 1 Thay máu 2<br /> (mg/dL)<br /> lần<br /> lần<br /> Mean ± 2 SD<br /> N (%)<br /> N (%)<br /> 17,3 ± 3,9<br /> 2 (1,5)<br /> 0 (0)<br /> 19,6 ± 4,9<br /> 36 (4,7)<br /> 0 (0)<br /> 24,6 ± 7,2<br /> 67 (21,7)<br /> 5 (1,6)<br /> 105 (8,3)<br /> 5 (0,4)<br /> <br /> 636 trẻ (50,4%) nhập viện khi BM đã tăng rất<br /> cao. Trong số trẻ đủ tháng, có 28% trẻ nhập viện<br /> trong tình trạng tăng BM nặng và có 18,3% tăng<br /> BM rất nặng. 100% trẻ non tháng nhập viện với<br /> tăng BM nặng. Những trẻ này cần được theo dõi<br /> lâu dài nhằm phát hiện bệnh lý não do bilirubin.<br /> Theo lý thuyết của phân độ Kramer (đánh<br /> giá mức độ VD lâm sàng), độ 3/4/5 tương đương<br /> với mức BM lần lượt là 12/15/>15 mg/dL(4).<br /> Trong khi đó, kết quả NC cho thấy trung bình<br /> của phân độ VD đánh giá theo thang điểm<br /> Kramer chỉ là 4,0, thấp hơn trung bình của BM là<br /> 20,8 mg/dL và BM 17,3/19,6/24,6 mg/dL lần lượt<br /> là trung bình của các nhóm có phân độ VD<br /> 3/4/5. Như vậy, ước lượng VD lâm sàng lúc<br /> nhập viện thấp hơn nhiều so với BM. Do BM<br /> quá cao vượt chỉ định ASLP khi nhập viện, đã<br /> <br /> 72<br /> <br /> có 2 trẻ (1,5%) và 36 trẻ (4,7%) trong những trẻ<br /> được đánh giá lần lượt là chỉ ở phân độ Kramer<br /> 3 và 4 cần thay máu. Tổng số trẻ được thay máu<br /> trong 3 năm là 110 trẻ, chiếm tỉ lệ 8,7%; trong đó<br /> có 4,5% trẻ phải thay máu 2 lần.<br /> Đánh giá mức độ VD lâm sàng (phân độ<br /> Kramer) có thể sai lệch. Viện Hàn lâm Nhi khoa<br /> Hoa Kỳ khuyến cáo sử dụng máy đo Bilirubin<br /> qua da như một phương tiện thay thế BM, thực<br /> hiện khi lâm sàng cho thấy VD vượt quá mức<br /> rốn. Bilirubin đo qua da cho phép ước lượng<br /> BM khá chính xác, nhanh chóng và không xâm<br /> lấn khi BM ≤ 15 mg/dL, giúp tầm soát tăng BM<br /> nặng; và khi kết quả đo qua da vượt quá mức<br /> này, cần tiến hành đo BM(2,3).<br /> KẾT LUẬN & KIẾN NGHỊ<br /> NC của chúng tôi cho thấy 50% số trẻ nhập<br /> viện vì VD tăng bilirubin gián tiếp tại khoa Sơ<br /> sinh bệnh viện Nhi đồng II trong tình trạng tăng<br /> BM nặng và rất nặng, với 8,7% trẻ cần thay máu;<br /> trong khi đánh giá mức độ VD lâm sàng theo<br /> phân độ Kramer thấp hơn rất nhiều. Kết quả<br /> này cho thấy nên trang bị máy đo bilirubin qua<br /> da, tối thiểu là tại phòng khám ngoại chẩn của<br /> các bệnh viện có chuyên khoa Nhi, để cải thiện<br /> khả năng đánh giá mức BM, cho phép phát hiện<br /> và theo dõi kịp thời các trường hợp tăng BM<br /> nặng, nhằm dự phòng bệnh lý não do bilirubin.<br /> Lời cảm ơn: Xin chân thành cảm ơn tập thể Bệnh viện<br /> Nhi đồng II đã giúp đỡ chúng tôi hoàn thành nghiên cứu<br /> này.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> 4.<br /> <br /> American Academy of Pediatric (2004). "Management of<br /> hyperbilirubinmia in the newborn infant 35 or more weeks of<br /> gestation". Pediatrics, 114, pp. 297-316.<br /> Canadian Paediatric Society.(2007). “Guidelines for detection,<br /> management and prevention of hyperbilirubinmia in term and later<br /> preterm newborn infants (35 or more weeks’ gestation)”. Paediatr Child<br /> Health;12(Suppl B):1B-12B.<br /> Maisels MJ. (2006). “Historical perspectives: transcutaneous<br /> bilirubinometry”. NeoReviews, 7, pp. e217 - e225.<br /> Kramer LI (1969), "Advancement of dermal icterus in the<br /> jaundiced newborn", Am J Dis Child, 118, pp.454 -458.<br /> <br />