Đặc điểm dịch tễ, lâm sàng và một số kết quả cận lâm sàng của bệnh nhân sốc chấn thương vào khoa cấp cứu Bệnh viện Chợ Rẫy

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016<br /> <br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ, LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ KẾT QUẢ CẬN LÂM SÀNG<br /> CỦA BỆNH NHÂN SỐC CHẤN THƯƠNG<br /> VÀO KHOA CẤP CỨU BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> Tôn Thanh Trà*, Phạm Thị Ngọc Thảo**, Lê Minh Khôi**, Bùi Quốc Thắng**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Chấn thương là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở tuổi trẻ trên toàn thế giới. Tử vong<br /> do chấn thương chủ yếu là do sốc mất máu không hồi phục và chấn thương sọ não. Tìm hiểu đặc điểm bệnh<br /> nhân sốc chấn thương nhằm có giải pháp phòng ngừa, điều trị tích cực để hạn chế tử vong, di chứng do<br /> chấn thương gây ra.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Mô tả đặc điểm dịch tễ, nguyên nhân chấn thương, lâm sàng và một số kết quả cận<br /> lâm sàng của bệnh nhân sốc chấn thương vào khoa Cấp cứu bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu, mô tả hàng loạt ca. Bệnh nhân chấn thương<br /> vào viện trong tình trạng sốc (huyết áp tâm thu < 90 mmHg) từ ngày 01/01/2013 đến 31/5/2015.<br /> Kết quả: Có 409 bệnh nhân được đưa vào nghiên cứu, tuổi trung bình là 37,2. Tỉ lệ nam/ nữ là 4/1, Tỉ lệ có<br /> cấp cứu trước khi đến bệnh viện Chợ Rẫy là 87,5 %. Tai nạn giao thông chiếm 80,4 % các trường hợp. Thời gian<br /> trung bình từ khi chấn thương đến khi vào tới khoa Cấp cứu bệnh viện Chợ Rẫy là 6 giờ. Phần lớn bệnh nhân vào<br /> viện trong tình trạng nặng với điểm GCS trung vị là 7,0, điểm ISS là 20,9, huyết áp tâm thu trung bình 60,8<br /> mmHg, và có tình trạng toan máu (pH =7,3, HCO3- =18,6 mmol/l, BE= - 7,9 mEq/l, lactate = 46,0 mg/l). Tỉ lệ tử<br /> vong trong 24 giờ đầu là 28,6 %, trong 72 giờ là 35,2 % và trong 28 ngày là 44,7 %.<br /> Kết luận: Bệnh nhân sốc chấn thương chủ yếu là người trẻ, nam nhiều hơn nữ, nguyên nhân chủ yếu là do<br /> tai nạn giao thông. Phần lớn bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nặng, huyếp áp tâm thu thấp, điểm Glasgow<br /> thấp, điểm ISS cao, toan máu. Tỉ lệ tử vong chung là 44,7% và chủ yếu tử vong trong 24 giờ đầu nhập viện.<br /> Từ khóa: Sốc chấn thương, khoa Cấp cứu, bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> ABSTRACT<br /> CHARACTERISTICS OF DERMOGRAPHIC, CLINICAL MANIFESTATIONS AND INVESTIGATION<br /> FINDINGS OF TRAUMATIC SHOCK PATIENTS TO EMERGENCY DEPARTMENT- CHO RAY<br /> HOSPITAL<br /> Ton Thanh Tra*, Pham Thi Ngoc Thao**, Le Minh Khoi**, Bui Quoc Thang**<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 20 - No 1 - 2016: 426 - 431<br /> Background: Trauma is the most common cause of death in young population. The burden of trauma is<br /> increasing daily, especially in developing countries. Most of traumatic patients died at the first 24 hours due to<br /> hemorrhagic shock and head injury. To find the characteristics of traumatic shock patients in order to reduce the<br /> mortality and morbidity.<br /> Aim of study: is to describe the characteristics of demographic, clinical manifestations, investigation<br /> findings of traumatic shock patients to Emergency department, Cho Ray hospital.<br /> Patients and method: A prospective observational study was done at the Emergency department - Cho Ray<br /> hospital from 01/01/2013 to 31/05/2015. All traumatic patients who admitted to Emergency department with<br /> <br /> **<br /> * Khoa Cấp cứu bệnh viện Chợ Rẫy Bộ môn HSCCCĐ - Đại học Y dược Tp.Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Tôn Thanh Trà ĐT: 0903673451 Email: tonthanhtra@yahoo.com<br /> 426 Chuyên đề Nội Khoa I<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> systolic pressure < 90 mmHg were enrolled.<br /> Result: 409 patients were conducted. The mean age was 37.2 year, male to female ratio was 4/1. Traffic<br /> accident was 80.4%. Patient’s condition at admission was so severe (mean systolic pressure was 60.9 mmHg,<br /> GCS median was 7.0, ISS was 20.9, pH = 7.3, BE= - 7.9 mEq/l, lactate = 46.0 (30.9 – 66.8) mg/l). The mortality in<br /> the first 24 hours was 28.6%, in first 72 hours was 35.2 % and in- hospital mortality was 44.7 % respectively.<br /> Conclusion: Traumatic shock patients were young, male was more common than female. Traffic accident<br /> was the most common cause. Most patients were very severe on admission (SBP = 60.8 mmHg, GCS = 7.0 ISS =<br /> 20.9 and metabolic acidosis). The in hospital mortality was 44.7 % with most patients died in the first 24 hours of<br /> admission.<br /> Key word: Traumatic shock, emergency department, Cho Ray hospital<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ trong sốc chấn thương là 0,4345). Vì vậy, cỡ mẫu<br /> tối thiểu là 381 ca<br /> Chấn thương là nguyên nhân tử vong hàng<br /> Phương pháp xử lý số liệu: Số liệu được xử<br /> đầu ở lứa tuổi từ 1- 44. Hàng năm, chấn thương<br /> lý bằng phần mềm SPSS 16.0.<br /> làm khoảng 6 triệu người chết và 50 triệu người<br /> tàn tật, gánh nặng chi phí y tế cho chấn thương KẾT QUẢ<br /> chiếm 12 % trong tổng số chi phí Y khoa ở Mỹ . (1)<br /> Có 409 bệnh nhân đủ điều kiện nghiên cứu<br /> Ở Việt Nam, chỉ riêng tai nạn giao thông, mỗi và được đưa vào phân tích. Tuổi trung bình là<br /> năm làm chết khoảng 10 ngàn người và 30 ngàn 37,2, cao nhất 84, nhỏ nhất là 15 tuổi và được<br /> người bị thương, chưa kể chấn thương do tai nạn phân bố như sau:<br /> lao động, tai nạn sinh hoạt và đả thương, tự tử.<br /> Tỉ lệ tử vong trong sốc chấn thương vẫn còn rất<br /> Đặc điểm lâm sàng<br /> cao từ 10-54 % tùy theo mức độ nặng và tùy từng Tuổi trung bình: 37,2 ± 15,4. Tuổi lớn nhất là<br /> quốc gia (7,12,13). Xác định các đối tượng nguy cơ 84, tuổi nhỏ nhất là 15.<br /> cao để phòng ngừa chấn thương, hạn chế tử<br /> vong và bệnh tật do chấn thương gây ra là điều<br /> cần thiết nhất là trong điều kiện của Việt Nam<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Mô tả đặc điểm dịch tễ học, nguyên nhân<br /> chấn thương, biểu hiện lâm sàng và một số kết<br /> quả cận lâm sàng của nhóm bệnh nhân sốc chấn Biểu đồ 1: Phân bố theo tuổi<br /> thương vào khoa Cấp cứu, bệnh viện Chợ Rẫy Nhận xét: Phần lớn bệnh nhân ở tuổi < 60,<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU chiếm 90 % trong nhóm nghiên cứu.<br /> <br /> Đối tượng: Bệnh nhân chấn thương, ≥ 15 tuổi Đặc điểm về giới tính, nghề nghiệp và thời<br /> vào khoa Cấp cứu bệnh viện Chợ Rẫy trong thời điểm vào viện:<br /> gian nghiên cứu có huyết áp tâm thu < 90 mmHg Bảng 1: Đặc điểm về nghề nghiệp và thời điểm vào<br /> Phương pháp: Tiến cứu, mô tả hàng loạt ca viện<br /> Đặc điểm Số lượng Phần trăm<br /> Thời gian: Từ 01/01/2013 - 31/5/2015 Nghề nghiệp<br /> Địa điểm: Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Chợ Rẫy Nông dân 70 17,1%<br /> Công nhân 139 34%<br /> Cỡ mẫu nghiên cứu: n = Z2(1-α/2) [p x (1-p)]/ d2, Công nhân viên 31 7,6%<br /> chọn Z = 1,96, d = 0,05, p = 0,4345 (theo nghiên Khác 169 41,3%<br /> Thời điểm vào viện<br /> cứu của Vũ Văn Khâm năm 2010, tỉ lệ tử vong 6 giờ 00 –