Đặc điểm hóa sinh học của một số yếu tố môi trường đất lúa tại xã Quyết Thắng, thành phố Thái Nguyên

Mai Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 118(04): 191 - 196<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM HÓA SINH HỌC CỦA MỘT SỐ YẾU TỐ MÔI TRƯỜNG ĐẤT LÚA<br /> TẠI QUYẾT THẮNG, THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN<br /> Mai Thị Lan Anh1, Stephen Joseph2, Lukas Van Zwieten2,<br /> Hoàng Trung Kiên1, Hoàng Lâm1, Văn Hữu Tập1, Mai Văn Trịnh3<br /> 1<br /> <br /> Trường ĐH Khoa học – ĐH Thái Nguyên, 2ĐH New South Wales, NSW2052 Australia<br /> 3<br /> Viện Môi trường Nông nghiệp (IAE), Hà Nội, Việt Nam<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu này trình bày những ảnh hưởng của than sinh học đến sự biến động hàm lượng chất<br /> hữu cơ, N-NH4 trong đất và một số yếu tố môi trường đất trồng lúa như pH, Eh trong đất thịt pha<br /> cát ở khu vực ngoại ô của thành phố Thái Nguyên, Việt Nam. Kết quả nghiên cứu của năm thứ<br /> nhất ở thí nghiệm nghiên cứu 3 năm gồm các công thức thử nghiệm với than sinh học và phân<br /> chuồng được đánh giá trong bài báo này. Than sinh học được sản xuất nhờ quá trình đốt nhiệt phân<br /> bằng thiết bị TLUD-drum của hỗn hợp sinh khối gồm trấu, rơm rạ, tre và gỗ. Trước khi nhiệt phân,<br /> tất cả sinh khối này được trộn với hỗn hợp có chứa thành phần dinh dưỡng cao. Sau 1 năm đầu tiên<br /> bón than sinh học, hàm lượng chất hữu cơ trong đất đã tăng lên 62,5%. Than sinh học ủ với phân<br /> chuồng đã phát huy đặc tính hấp phụ tốt đối với các thành phần khoáng chất như sắt và amoni, nhờ<br /> đó vừa giúp giữ lại chất dinh dưỡng trong đất vừa giảm độc sắt trong đất lúa.<br /> Từ khóa: Các bon hữu cơ trong đất, đất trồng lúa, than sinh học, phân compost.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Lúa (Oryza sativa) là một loại cây lương thực<br /> quan trọng và là nguồn thực phẩm lâu đời hơn<br /> bất kỳ cây trồng khác. Tuy nhiên, việc trồng<br /> và sản xuất lúa gạo nảy sinh một số vấn đề<br /> môi trường như phát thải khí nhà kính, đặc<br /> biệt là khí mêtan (CH4) và nitơ oxit (N2O),<br /> vấn đề quản lý số lượng lớn rơm rạ và nước<br /> tưới cần thiết cho các giai đoạn ngập nước<br /> liên tục (Bueno và Lafarge, 2009) [3].<br /> Những cánh đồng lúa thoát nước tốt, hoặc là<br /> do nguồn nước hạn chế hoặc làm cỏ sục khí<br /> để tăng cường gốc đẻ nhánh, là các biện pháp<br /> canh tác phổ biến ở các nước sản xuất lúa gạo<br /> lớn (IRRI, 2013) [5]. Hệ thống thoát nước tạo<br /> ra vùng kỵ khí đặc trưng trong đất nơi xảy ra<br /> đồng thời hai quá trình nitrat hóa và khử nitrat<br /> (Smith và Patrick, 1983) [9]. Trong quá trình<br /> nitrat hóa, NH4+có sẵn trong đất bị oxy hóa<br /> thành NO3-, trong phản ứng khử nitrat, NO3bị khử thành N2O, cuối cùng thành N2. Tuy<br /> nhiên, do một phần môi trường đất là kỵ khí<br /> nên một số lượng đáng kể N2O thoát vào khí<br /> quyển thông qua các lỗ hổng của đất. Khoảng<br /> hổng này thường có đặc tính oxy hóa (Smith<br /> *<br /> <br /> Tel: 01635102132; Email: mailananh.festn@gmail.com<br /> <br /> và Patrick,1983) [9]. Ngoài ra, sự linh động<br /> sẵn có C trong đất cũng tăng cường quá trình<br /> khử thông qua việc cung cấp chất cho điện tử<br /> để khử nitrat và thúc đẩy quá trình yếm khí.<br /> Vì vậy, nước và các chất hữu cơ trong những<br /> cánh đồng lúa là yếu tố tác động đến phát thải<br /> CH4 và N2O. Ngoài các điều kiện đất, cây lúa<br /> cũng tăng cường phát thải CH4 và N2O bằng<br /> cách cung cấp các chất cho điện tử.<br /> Việt Nam có khoảng 6 triệu ha đất trồng lúa<br /> lúa, là một trong hai quốc gia sản xuất lúa gạo<br /> và xuất khẩu hàng đầu thế giới (FAOSTAT,<br /> 2013) [4]. Ở đây, áp dụng phân chuồng<br /> (FYM) cùng với phân đạm trong ruộng lúa là<br /> một thực tế phổ biến (Dung et al., 2003) [2].<br /> Tuy nhiên cùng với quá trình công nghiệp hóa<br /> nông nghiệp nông thôn, các thiết bị máy cày<br /> được sử dụng phổ biến kéo theo nguồn phân<br /> chuồng giảm đáng kể. Để đảm bảo an ninh<br /> lương thực, phân khoáng là lựa chọn số một<br /> của nông dân hiện nay. Hệ quả là các cánh<br /> đồng lúa ngày càng có nguy cơ nghèo kiệt<br /> dinh dưỡng, hàm lượng các chất hữu cơ giảm,<br /> đặc biệt là các bon. Trong bối cảnh đó, than<br /> sinh học từ phế phẩm nông nghiệp là một giải<br /> pháp hữu hiệu bổ sung nguồn các bon vào<br /> đất, cải tạo các đặc tính dinh dưỡng của đất,<br /> 191<br /> <br /> Mai Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> nâng cao năng xuất cây trồng (Joshep &<br /> Lehmann, 2009). Trong khuôn khổ đề tài<br /> “Nghiên cứu ảnh hưởng của các yếu tố môi<br /> trường đến cân bằng cacbon trong đất lúa<br /> nước hướng đến giảm phát thải khí nhà<br /> kính (CH4, CO2)”, bài báo này trình bày<br /> những kết quả ban đầu về đặc điểm hóa sinh<br /> học của đất trồng lúa ở xóm Trung Thành, xã<br /> Quyết Thắng, thành phố Thái Nguyên, so<br /> sánh với các chế độ canh tác thông thường<br /> của nông dân hiện nay với cùng một chế độ<br /> canh tác như nhau khi bổ sung than sinh học<br /> vào đất.<br /> ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Nghiên cứu được tiến hành ở xã Quyết<br /> Thắng-TP Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên<br /> (21o34,275’ Kinh độ Bắc; 105o46,796’ vĩ độ<br /> Đông). Đất có thành phần cơ giới gồm 79,8%<br /> cát, 11,3% limon và 8,9% sét, thuộc loại đất<br /> thịt pha cát, dung trọng 1,34 g/cm3. Kết quả<br /> nghiên cứu từ bảng 1 cho thấy pHKCl (1:5) đạt<br /> 4,43 ở mức axit nhẹ. Hàm lượng cation trao<br /> đổi trong đất khu vực nghiên cứu là 12,3<br /> cmol/kg ở mức trung bình. Hàm lượng các<br /> bon hữu cơ 0,96%, nitơ tổng số là 0,11%,<br /> Phốt pho tổng số 0,017%; kali tổng số 0,03%<br /> ở mức nghèo đển rất nghèo.<br /> Thí nghiệm đồng ruộng được thiết kế theo<br /> khối hoàn chỉnh ngẫu nhiên gồm 5 công thức<br /> với 3 lần lặp, mỗi ô thí nghiệm rộng 30m2<br /> (5m x 6m). Lúa giống Khang Dân 18 được<br /> thử nghiệm với các chế độ bón phân gồm: T1:<br /> đối chứng (không bón); T2: NPK (100kg<br /> N+90Kg P2O5+60 kg K2O/ha cho vụ xuân,<br /> 80kg N+60Kg P2O5+60 kg K2O/ha cho vụ<br /> <br /> 118(04): 191 - 196<br /> <br /> hè); T3: NPK+ 1,5 tấn than sinh học; T4:<br /> NPK+ 10 tấn compost từ phân trâu; T5:<br /> NPK+ 10 tấn compost từ phân trâu có chứa<br /> 5% than sinh học. Thời gian tiến hành thí<br /> nghiệm vụ xuân năm 2013, tổng thời gian<br /> sinh trưởng và phát triển của lúa, tính từ lúc<br /> cấy đến lúc thu hoạch là 105 ngày.<br /> Đặc tính của than sinh học<br /> Xử lý sinh khối trước khi đốt sẽ tạo ra sản<br /> phẩm than sinh học có chất lượng dinh dưỡng<br /> cao (Bảng 2). Các loại sinh khối gồm trấu,<br /> rơm, tre và gỗ (tre và gỗ được ngâm dưới ao<br /> để tăng hàm lượng dinh dưỡng (Mai Lan Anh<br /> và Joseph, 2012) [1], được phối trộn với hỗn<br /> hợp chứa 10% đất sét, 5% vôi, 10% phân trâu<br /> tươi, 2% tro (đốt từ rơm). Sau khi phơi khô<br /> không khí, sinh khối được đốt nhiệt phân ở<br /> nhiệt độ 400 – 600oC bằng thùng TLUDdrum (DK-TR1) (Joseph và Mai Lan Anh,<br /> 2012) [6]. Hỗn hợp phối trộn có mục đích<br /> tăng hàm lượng dinh dưỡng và khả năng hoạt<br /> động hóa học của than sinh học. Đất sét chứa<br /> hàm lượng khoáng đa lượng và vi lượng; vôi<br /> sẽ bổ sung canxi và magie, phân trâu giúp bổ<br /> sung hàm lượng nitơ, tro từ rơm chứa kali<br /> tăng hàm lượng khoáng kali cho than.<br /> Than sinh học sử dụng trong thí nghiệm đồng<br /> ruộng có nhiều đặc tính hóa học tốt vì chứa<br /> các thành phần P, K, Ca, Mg. Than sinh học<br /> có tính kiềm, giúp cải thiện tính axit của đất.<br /> CEC tương đương 13,6 cmol/kg. Đặc biệt tỷ<br /> lệ C/N là 106,3, ở tỷ lệ này sẽ giúp than sinh<br /> học bền vững trong đất trong thời gian dài.<br /> <br /> Bảng1. Đặc tính của đất khu vực nghiên cứu trước thí nghiệm<br /> pH (1:5)<br /> <br /> H2O<br /> 6,27<br /> <br /> KCl<br /> 4,43<br /> <br /> CEC<br /> <br /> OC<br /> <br /> N<br /> <br /> (cmol/kg)<br /> 12,3<br /> <br /> 0,96<br /> <br /> 0,11<br /> <br /> P<br /> <br /> K<br /> <br /> Tổng số (%)<br /> 0,02<br /> 0,03<br /> <br /> Fe<br /> <br /> 0,22<br /> <br /> P<br /> K<br /> dễ tiêu trao đổi<br /> (mg/kg)<br /> 22,2<br /> 22,2<br /> <br /> Bảng 2. Đặc tính than sinh học sử dụng trong thí nghiệm nghiên cứu vụ xuân 2013<br /> pH H2O<br /> (1:4)<br /> 9,78<br /> <br /> 192<br /> <br /> CEC<br /> cmol/kg<br /> 13,6<br /> <br /> C<br /> <br /> N<br /> <br /> C/N<br /> <br /> P<br /> <br /> %<br /> 55,3<br /> <br /> 0,52<br /> <br /> 106,3<br /> <br /> 5,12<br /> <br /> K<br /> <br /> g/kg<br /> 25,87<br /> <br /> Ca<br /> <br /> Mg<br /> <br /> 13,8<br /> <br /> 3,9<br /> <br /> Mai Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Mẫu đất được lấy 5 lần ở 5 giai đoạn phát<br /> triển lúa, đó là đẻ nhánh rộ, làm đòng, trỗ,<br /> chín sữa và chín. Eh và pH được đo bằng thiết<br /> bị đo hiện trường (Model E-201-C-9<br /> Combination Electrode Operation Instruction)<br /> trước khi lấy mẫu đất. Mẫu đất lấy về được<br /> bảo quản trong tủ lạnh, phân tích ngay các chỉ<br /> tiêu Fe2+ theo phương pháp Cađarinốp và<br /> Ocnina; N-NH4 được phân tích theo phương<br /> pháp Kjeldahl.<br /> KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> Tính chất oxy hóa khử của đất lúa tại khu<br /> vực nghiên cứu<br /> Đất có đặc tính khử trong ở các giai đoạn lúa<br /> đẻ nhánh rộ, làm đòng và trổ bông (rH dao<br /> động từ 5,66 – 7,93 (rH = 2pH +2 Eh/59, ở<br /> 25°C), tuy nhiên giữa các giai đoạn phát triển<br /> của lúa có những biến động khác nhau do ảnh<br /> hưởng của chế độ quản lý nước tại ruộng.<br /> <br /> 118(04): 191 - 196<br /> <br /> Hình 1. Biến động pH trong đất qua các giai đoạn<br /> phát triển của lúa<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu trình bày trong hình 1 cho<br /> thấy pH đất của khu vực nghiên cứu ít biến<br /> động so với đất trước thí nghiệm (trong điều<br /> kiện không ngập nước), pH đất trước thí<br /> nghiệm có xu hướng chung là giảm nhẹ ở giai<br /> đoạn phát triển của lúa. Thế ôxy hóa khử (Eh)<br /> thể hiện rất rõ đặc tính của đất lúa. Ở thời<br /> điểm 40 ngày sau cấy, đất lúa vẫn ngập nước<br /> khoảng 5±2 cm, do đó tạo nên môi trường<br /> khử xung quanh rễ lúa, Eh đất dao động từ<br /> 215 - 323mV. Điều kiện này rất thuận lợi cho<br /> các phản ứng phân hủy chất hữu cơ yếm khí,<br /> kết quả là tạo ra khí mê tan (CH4) (Kögelknabner et al., 2010) [8]. Đây cũng là nguyên<br /> nhân chủ yêu gây ra sự phát thải khí nhà kính<br /> từ hoạt động canh tác lúa nước.<br /> Động thái của Fe2+ trong đất lúa<br /> Hàm lượng Fe2+ trong đất phản ảnh đặc tính<br /> oxy hóa khử của đất. Từ kết quả hình 3, cho<br /> thấy hàm lượng sắt (II) có xu hướng giảm dần<br /> qua các giai đoạn phát triển của lúa và có mối<br /> quan hệ với mực nước tại ruộng. Ở 3 giai đoạn<br /> đầu, đất ngập nước, quan sát thấy hàm lượng<br /> sắt khử thấp nhất tại công thức bón 1,5 tấn<br /> than sinh học + NPK, nguyên nhân có thể là do<br /> Fe đã hấp phụ vào các khoảng hổng trên bề<br /> mặt than sinh học, nơi có các nhóm chức năng<br /> hoạt động như -OH, -COH, -COOH, tạo các<br /> liên kết hữu cơ khoáng bền vững (Mai Lan<br /> Anh & Joseph, 2012) [1]. Cơ chế này rất có ý<br /> nghĩa làm giảm ngộ độc sắt trong đất lúa đặc<br /> biệt ở những nơi có hàm lượng Fe tổng số cao.<br /> Động thái của chất hữu cơ trong đất<br /> <br /> Hình 2. Biến động Eh trong đất qua các giai đoạn<br /> phát triển của lúa<br /> <br /> Sự biến đổi về hàm lượng chất hữu cơ trong<br /> đất (SOM) vụ xuân năm 2013 tại khu vực<br /> nghiên cứu được thể hiện thông qua đồ thị<br /> hình 4. Có sự biến động đáng kể của hàm<br /> lượng chất hữu cơ trong đất sau 36 ngày sau<br /> cấy. Tức là sau khoảng thời gian này, các chất<br /> hữu cơ được đưa vào đất trước khi cấy lúa<br /> đang bị phân hủy yếm khí trong điều kiện khử<br /> của đất ngập nước. Hàm lượng chất hữu cơ<br /> lớn nhất ở công thức bón phân compost có<br /> chứa 5% than sinh học. SOM trong đất đối<br /> chứng tăng lên đáng kể sau khi cấy lúa do tồn<br /> 193<br /> <br /> Mai Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> dư thực vật từ vụ trước còn để lại trong đất.<br /> Khi chuẩn bị cấy, đất được cày và bừa ngấu<br /> tạo điều kiện cho quá trình phân hủy các loại<br /> rễ lúa và gốc còn lại từ những vụ trước. Sau<br /> 36 ngày sau cấy hàm lượng chất hữu cơ trong<br /> đất cao nhất tại ô thí nghiệm bón 10 tấn phân<br /> ủ có chứa 5% than sinh học và NPK, sau đó<br /> SOM giảm dần qua các giai đoạn phát triển<br /> của lúa. Không có sự khác biệt ý nghĩa<br /> (p>0,05) về biến động của SOM trong đất ở<br /> các công thức T1 - T4 (SOM dao động từ 2,6 –<br /> 3,2%) trong 4 giai đoạn phát triển của lúa<br /> trước khi thu hoạch (Đẻ nhánh rộ, làm đòng,<br /> trỗ hoa và chín sữa). Trong công thức bón 1,5<br /> tấn than sinh học + NPK và công thức bón 10<br /> tấn phân compost ủ từ phân trâu (không chứa<br /> than sinh học), lượng chất hữu cơ trong đất đạt<br /> giá trị lớn nhất ở giai đoạn lúa làm đòng (51<br /> ngày sau cấy). Đất bón 10 tấn phân chuồng ủ<br /> có chứa 5% than sinh học + NPK cho hàm<br /> lượng chất hữu cơ cao nhất. Sau vụ đầu tiên,<br /> SOM tăng trung bình 62,5% ở các ô thí<br /> nghiệm có bổ sung chất hữu cơ. Với công thức<br /> chỉ bón NPK, hàm lượng SOM giảm xuống,<br /> mặc dù sự khác biệt cũng chưa có ý nghĩa.<br /> <br /> 118(04): 191 - 196<br /> <br /> Hình 4. Biến động hàm lượng chất hữu cơ trong<br /> đất lúa<br /> <br /> Động thái của N-NH4+linh động trong đất<br /> <br /> Hình 5. Biến động hàm lượng N-NH4+ linh động<br /> trong đất lúa<br /> <br /> Hình 3. Biến động Fe2+ linh động trong đất qua<br /> : đất ngập<br /> các giai đoạn phát triển của lúa,<br /> nước 5-7 cm,<br /> : đất ngập nước 2-3 cm,<br /> : đất<br /> không ngập nước. (DAT: Ngày sau cấy)<br /> <br /> 194<br /> <br /> Hàm lượng của N-NH4+linh động trong đất có<br /> xu hướng giảm dần theo các giai đoạn sinh<br /> trưởng và phát triển của lúa. Tuy nhiên do sự<br /> khác nhau về thành phần chất hữu cơ đầu vào,<br /> khi kết thúc giai đoạn sinh trưởng và phát<br /> triển của lúa, đất có bón than sinh học vẫn giữ<br /> được lượng dinh dưỡng amoni đáng kể. Ở<br /> công thức đối chứng, do không được bổ sung<br /> thêm phân khoáng hay phân hữu cơ, nên sau<br /> quá trình canh tác, lúa đã lấy đi từ đất một<br /> lượng dinh dưỡng đáng kể, tương đương<br /> khoảng 30 mg N-NH4/100g đất (giảm từ 35,9<br /> - 10,6 mg/100g đất). Qua đồ thị hình 5 có<br /> <br /> Mai Thị Lan Anh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> những dấu hiệu cho thấy than sinh học có thể<br /> tương tác khá tốt với đất trong việc giữ lại các<br /> thành phần mang điện tích. Hàm lượng NNH4+ đạt cao nhất trong công thức bón 10 tấn<br /> compost có chứa 5% than sinh học + NPK và<br /> có xu hướng giảm dần qua các giai đoạn phát<br /> triển của lúa (60,4 - 3,6 mg/100g đất). Có thể<br /> than sinh học hoạt động như tác nhân làm gia<br /> tăng khả năng trao đổi cation của đất, ngoài ra<br /> một số thành phần khoáng trong hỗn hợp tiền<br /> xử lý sinh khối trước khi nhiệt phân cũng có<br /> thể góp phần tăng CEC của đất. Do đó, lượng<br /> đáng kể cation amoni trong đất được giữ lại, từ<br /> đó giải phóng dần dần, cung cấp cho cây trồng.<br /> KẾT LUẬN<br /> Than sinh học có ý nghĩa quan trọng trong<br /> việc bổ sung chất hữu cơ vào đất, do có chứa<br /> hàm lượng các bon khoảng 55,3%. Sinh khối<br /> rơm, trấu, tre, gỗ được trộn với hỗn hợp đất<br /> sét, vôi, tro và phân trâu giúp tăng hàm lượng<br /> khoáng chất và hoạt tính sinh hóa cho than<br /> sinh học đồng thời tận dụng được các nguồn<br /> nguyên liệu tự nhiên làm phân bón. Than sinh<br /> học có thể bón trực tiếp vào đất hoặc phối<br /> trộn với phân chuồng ủ 45-60 ngày cho hoai<br /> mục. Sau 1 năm đầu tiên bón than sinh học,<br /> hàm lượng chất hữu cơ trong đất đã tăng lên<br /> 62,5%. Than sinh học ủ với phân chuồng đã<br /> phát huy đặc tính hấp phụ tốt đối với các<br /> thành phần khoáng chất như sắt và amoni,<br /> nhờ đó vừa giúp giữa lại chất dinh dưỡng<br /> trong đất vừa giảm độc sắt trong đất lúa. Sau<br /> thời gian thí nghiệm, đất có than sinh học có<br /> hàm lượng chất hữu cơ, N-NH4+ cao hơn so<br /> với các công thức khác. Trong các giai đoạn<br /> phát triển của lúa, than sinh học và phân hữu<br /> cơ đầu vào có vai trò quan trọng trong việc<br /> hấp thụ ion sắt, tạo các liên kết hữu cơ<br /> khoáng bền vững, giúp giảm độc tính của sắt<br /> (II) đối với rễ lúa.<br /> <br /> 118(04): 191 - 196<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Mai Lan Anh, T., & Joseph, S., (2012), “Đánh<br /> giá chất lượng than sinh học sản xuất từ một số<br /> loại vật liệu hữu cơ phổ biến ở Miền Bắc Việt<br /> Nam”, Tạp chí Khoa học Công nghệ ĐH Thái<br /> Nguyên, 53, 3–7.<br /> [2]. Dung, N. H., Thien, T. C., Hong, N. V., Loc,<br /> N. T., Minh, D. V., Thau, T. D., Son, T. T.,<br /> (1999), “Impact of agro-chemical use on<br /> productivity and health in Vietnam”, Economy<br /> and environment program for Southeast Asia<br /> (EEPSEA).<br /> [3]. Bueno, C. S., & Lafarge, T., (2009), “Higher<br /> crop performance of rice hybrids than of elite<br /> inbreds in the tropics: 1. Hybrids accumulate more<br /> biomass during each phenological phase”, Field<br /> Crops Research, 112, (2), 229-237.<br /> [4]. FAOSTAT, (2013), “Land resources<br /> database”, On line at http://faostat.org (Accessed<br /> December 2011)<br /> [5]. International Rice Research Institute (b).<br /> Saving water: Alternate wetting and drying.online<br /> at: http://www.knowledgebank.irri.org [Accessed<br /> April 2013].<br /> [6]. Joseph, S., & Mai, L. A., (2012), "North<br /> Vietnam Villagers Develop Strategies to Help<br /> Combat Global Warming and Improve Household<br /> Health"; Results of First 18 months Of Village<br /> Biochar<br /> Program",<br /> http://www.biocharinternational.org/sites/default/files/Evaluation_of_<br /> CARE_Vietnam_<br /> Biochar_final.pdf<br /> [7]. Joshep, S., & Lehmann, J., (2009), "Biochar<br /> for Environmental Management. Science And<br /> Technology". Earthscan Publishers Ltd.<br /> [8]. Kögel-knabner, I., Amelung, W., Cao, Z.,<br /> Fiedler, S., Frenzel, P., Jahn, R., … Schloter, M.,<br /> (2010),"Biogeochemistry<br /> of<br /> paddy<br /> soils"Geoderma, 157, (1-2), 1–14.<br /> [9]. Smith, C. J., & Patrick Jr, W. H.,<br /> (1983),“Nitrous oxide emission as affected by<br /> alternate anaerobic and aerobic conditions from<br /> soil suspensions enriched with ammonium<br /> sulfate”,Soil Biology and Biochemistry, 15, (6),<br /> 693-697.<br /> <br /> 195<br /> <br />