Đặc điểm lâm sàng trầm cảm trong rối loạn sự thích ứng với phản ứng hỗn hợp lo âu trầm cảm ở bệnh nhân ung thư vú

Chia sẻ: Trang Trang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

67
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu mô tả chùm ca bệnh trên 40 bệnh nhân (ung thư vú) có rối loạn sự thích ứng với phản ứng hỗn hợp lo âu trầm cảm theo tiêu chuẩn ICD - 10 điều trị nội trú tại Bệnh viện Ung bướu Hà Nội từ tháng 10 năm 2017 đến hết tháng 05 năm 2018 với mục tiêu mô tả đặc điểm lâm sàng trầm cảm trong rối loạn sự thích ứng với phản ứng hỗn hợp lo âu trầm cảm ở bệnh nhân ung thư vú.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đặc điểm lâm sàng trầm cảm trong rối loạn sự thích ứng với phản ứng hỗn hợp lo âu trầm cảm ở bệnh nhân ung thư vú

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG TRẦM CẢM TRONG RỐI LOẠN SỰ THÍCH ỨNG VỚI PHẢN ỨNG HỖN HỢP LO ÂU TRẦM CẢM Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ VÚ Phạm Phương Mai1, Nguyễn Văn Tuấn2, Nguyễn Văn Phi2 1 Bệnh viện Tâm Thần Ban ngày Mai Hương, Hà Nội; 2Trường Đại học Y Hà Nội Chúng tôi làm nghiên cứu mô tả chùm ca bệnh trên 40 bệnh nhân (ung thư vú) có rối loạn sự thích ứng với phản ứng hỗn hợp lo âu trầm cảm theo tiêu chuẩn ICD - 10 điều trị nội trú tại Bệnh viện Ung bướu Hà Nội từ tháng 10 năm 2017 đến hết tháng 05 năm 2018 với mục tiêu mô tả đặc điểm lâm sàng trầm cảm trong rối loạn sự thích ứng với phản ứng hỗn hợp lo âu trầm cảm ở bệnh nhân ung thư vú. Sau thời gian 6 tháng chúng tôi thu được một số kết quả như sau: Triệu chứng giảm năng lượng, tăng mệt mỏi gặp nhiều nhất (82,5%); phần lớn bệnh nhân biểu hiện mất quan tâm thích thú (75%) và khí sắc giảm (55%). Trong các triệu chứng phổ biến, giảm tính tự trọng, lòng tự tin và nhìn tương lai bi quan hay gặp nhất (80% và 77,5% tương ứng); giảm tập trung chú ý và ý tưởng bị tội cũng khá thường gặp (70% và 67,5% tương ứng); có 12 bệnh nhân (30%) nghĩ đến cái chết hoặc có ý tưởng tự sát. Đa số bệnh nhân có các triệu chứng cơ thể như rối loạn giấc ngủ (95%), rối loạn ăn uống (80%), rối loạn chức năng tình dục (75%). Như vậy các triệu chứng của trầm cảm biểu hiện đa dạng và phong phú với cả các triệu chứng tâm lý và cơ thể trong đó, tỷ lệ bệnh nhân nghĩ đến cái chết hoặc có ý tưởng tự sát là tương đối cao. Từ khóa: Trầm cảm, rối loạn sự thích ứng, ung thư vú I. ĐẶT VẤN ĐỀ cảm xúc dẫn đến khủng khoảng tâm lý nghiêm Ung thư vú là bệnh ung thư phổ biến nhất trọng và có thể có bệnh lý tâm thần đặc biệt là ở phụ nữ nhiều nước trên thế giới. Ở Hoa Kỳ rối loạn sự thích ứng trong giai đoạn đầu ngay ước tính năm 2011 có khoảng 230480 trường sau chẩn đoán ung thư. Theo nghiên cứu của hợp mới mắc và 39520 phụ nữ chết vì căn Kissane và cộng sự (1998) thấy rằng trong số bệnh này [1]. Tại Việt Nam, theo thống kê giai 303 bệnh nhân ung thư được nghiên cứu có đoạn 2011-2015, tỷ lệ mắc ung thư vú ở các tới 45% bệnh nhân có biểu hiện rối loạn tâm tỉnh phía Bắc là 27,3/100000 dân, đứng đầu thần trong đó 42% bị trầm cảm hoặc lo âu, trong các ung thư ở nữ, ở phía Nam tỷ lệ này hoặc cả hai [3]. Các nghiên cứu trên bệnh là 19,7 /100000 dân, đứng thứ hai sau ung nhân ung thư vú cũng đưa ra một tỷ lệ khá lớn thư cổ tử cung [2]. các bệnh nhân có trầm cảm và lo âu sau khi Đối mặt với chẩn đoán bệnh ung thư nói chung và ung thư vú nói riêng, người bệnh sẽ phải trải qua nhiều căng thẳng và biến động được chẩn đoán ung thư vú. Tỷ lệ các rối loạn này thay đổi theo thời gian và theo hình thức điều trị [4; 5]. Các rối loạn tâm thần như lo âu, trầm cảm... là một trong các nguyên nhân gây làm giảm hiệu quả điều trị, giảm chất lượng Địa chỉ liên hệ: Phạm Phương Mai, Bệnh viên Tâm Thần Ban ngày Mai Hương, Hai Bà Trưng, Hà Nội. Email: Maigau7272@gmail.com Ngày nhận: 05/9/2018 Ngày được chấp thuận: 21/10/2018 TCNCYH 115 (6) - 2018 cuộc sống, tăng tỷ lệ khuyết tật cho các bệnh nhân ung thư vú [6; 7]. Các biểu hiện của trầm cảm trên các bệnh 89 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC nhân rối loạn sự thích ứng cũng rất đa dạng chẩn đoán ICD 10 (Bản mô tả lâm sàng và và có nhiều triệu chứng giống với các triệu nguyên tắc chỉ đạo chẩn đoán); bệnh án chứng cơ thể của ung thư cũng như các triệu nghiên cứu (theo một mẫu bệnh án thống chứng gây ra do quá trình điều trị bằng thuốc nhất), thang DASS (Depression Anxiety Stress hoặc hóa chất [5; 8]. Mặc dù trên thế giới đã Scale) có nhiều công trình nghiên cứu, tuy nhiên ở Các bệnh nhân ung thư vú được chẩn Việt Nam hiện nay chưa có nghiên cứu về đặc đoán rối loạn sự thích ứng với phản ứng hỗn điểm lâm sàng trầm cảm ở bệnh nhân ung thư hợp lo âu trầm cảm theo tiêu chuẩn ICD 10 sẽ vú do đó chúng tôi thực hiện nghiên cứu “Mô được đưa vào nghiên cứu sau khi thông báo tả đặc điểm lâm sàng trầm cảm trong rối loạn về mục tiêu nghiên cứu và được sự chấp sự thích ứng với phản ứng hỗn hợp lo âu trầm thuận từ bệnh nhân và gia đình. Phỏng vấn cảm ở bệnh nhân ung thư vú” nhằm nhận biết, trực tiếp bệnh nhân và người nhà bệnh nhân chẩn đoán và tiên lượng tốt hơn các triệu về nhân khẩu học, tiền sử cũng như toàn bộ chứng trầm cảm, có thể góp phần giảm chi phí quá trình diễn biễn bệnh của bệnh nhân, làm điều trị và nâng cao chất lượng sống cho bệnh bệnh án nghiên cứu được thiết kế theo mục nhân ung thư vú. tiêu nghiên cứu được thực hiện bởi một bác sĩ II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP chuyên khoa tâm thần. Xử lý số liệu: nhập số liệu, xử lí số liệu 1. Đối tượng theo phần mềm toán học SPSS 16.0. Các kết 40 bệnh nhân ung thư vú chẩn đoán rối quả được trình bày dưới dạng số lượng và tỷ loạn sự thích ứng với phản ứng hỗn hợp lo âu trầm cảm theo tiêu chuẩn của bảng phân loại bệnh quốc tế lần thứ 10 ( ICD - 10) điều trị nội trú tại Bệnh viện Ung bướu Hà Nội từ tháng 10 năm 2017 đến hết tháng 05 năm 2018. lệ %. 3. Đạo đức nghiên cứu Nghiên cứu được sự đồng ý của người bệnh và người nhà. Đây là nghiên cứu mô tả lâm sàng, không can thiệp vào các phương Tiêu chuẩn loại trừ: các bệnh nhân không pháp điều trị của bác sĩ. Nghiên cứu giúp công đồng ý tham gia, không tuân thủ yêu cầu của tác phát hiện bệnh sớm, chẩn đoán bệnh chính xác giúp nâng cao sức khỏe và chất nghiên cứu, có di căn lên não, được chẩn đoán là rối loạn trầm cảm, rối loạn cảm xúc hoặc rối loạn tâm thần khác trước khi được chẩn đoán ung thư vú, các rối loạn hỗn hợp lo âu trầm cảm do các bệnh thực tổn khác. 2. Phương pháp Thiết kế nghiên cứu: Sử dụng phương pháp nghiên cứu mô tả chùm ca lâm sàng. Các công cụ nghiên cứu bao gồm: Tiêu chuẩn 90 lượng cuộc sống của nhân dân. Nghiên cứu đã được hội đồng đề cương luận văn Chuyên khoa II Trường Đại Học Y Hà Nội thông qua (Theo quyết định số 3208/QĐ-ĐHYHN ngày 18/8/2017). III. KẾT QUẢ 1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu TCNCYH 115 (6) - 2018 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Bảng 1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu Đặc điểm n Tuổi trung bình Giới nữ Giai đoạn bệnh % 51,38 ± 10,382 40 100% Giai đoạn I 2 5% Giai đoạn II 19 47,5% Giai đoạn III 15 37,5% Giai đoạn IV 4 10% Trong 40 đối tượng nghiên cứu, độ tuổi trung bình là 51,38 ± 10,382.Tỷ lệ đối tượng nữ ung thư vú chiếm 100%. Tỷ lệ giai đoạn II, III chiếm chủ yếu là 47,5% và 37,5%. 2. Đặc điểm triệu chứng đặc trưng của trầm cảm của đối tượng nghiên cứu Bảng 2. Triệu chứng đặc trưng của trầm cảm của đối tượng nghiên cứu Triệu chứng n % Khí sắc giảm 22 55% Mất quan tâm, thích thú 30 75% Giảm năng lượng 33 82,5% Triệu chứng giảm năng lượng là triệu chứng gặp nhiều nhất trong các triệu chứng đặc trưng của trầm cảm (82,5%). Mất quan tâm thích thú cũng chiếm tỷ lệ tương đối cao (75%). Khí sắc giảm biểu hiện ở 55% đối tượng nghiên cứu. 3. Đặc điểm triệu chứng phổ biến của trầm cảm của đối tượng nghiên cứu Bảng 3. Triệu chứng phổ biến của trầm cảm của đối tượng nghiên cứu Triệu chứng n % Giảm sút sự tập trung và sự chú ý 28 70% Giảm sút tính tự trọng và lòng tự tin 34 80% Những ý tưởng bị tội và không xứng đáng 27 67,5% Nhìn vào tương lai ảm đạm và bi quan 31 77,5% Nghĩ đến cái chết 12 30% Ý tưởng tự sát 3 7,5% Triệu chứng giảm sút tính tự trọng và lòng tự tin là triệu chứng phổ biến gặp nhiều nhất (80%). TCNCYH 115 (6) - 2018 91 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Nhìn tương lai ảm đạm bi quan cũng chiếm tỷ lệ cao (77,5%). Có 12 bệnh nhân (30%) nghĩ đến cái chết trong đó có 3 bệnh nhân (7,5%) có ý tưởng tự sát. 4. Đặc điểm các triệu chứng cơ thể của trầm cảm của đối tượng nghiên cứu Bảng 4. Triệu chứng cơ thể của trầm cảm của đối tượng nghiên cứu Triệu chứng Rối loạn giấc ngủ Rối loạn ăn uống Rối loạn đau Thay đổi cân nặng Rối loạn kinh nguyệt Thay đổi tình dục n Ngủ ít 35 Ngủ nhiều 3 Chán ăn 30 Ăn nhiều 2 Đau đầu 19 Đau lan tỏa 9 Sút cân 21 Tăng cân 6 Rối loạn kinh 24 Biểu hiện mãn kinh 8 Giảm ham muốn 18 Thay đổi cảm xúc tình dục 12 % 38 32 28 27 32 30 87,5% 7,5% 75% 5% 47,5% 22,5% 52,5% 15% 60% 20% 45% 30% 95% 80% 70% 67,5% 80% 75% Rối loạn giấc ngủ chiếm tỷ lệ cao nhất và gặp ở hầu hết các bệnh nhân (95%), Đa số bệnh nhân có biểu hiện rối loạn ăn uống (80%), rối loạn tình dục (75%). Rối loạn kinh nguyệt chiếm 60%, các triệu chứng đau chiếm 70% trong đó 47,5% là đau đầu. IV. BÀN LUẬN Chúng tôi thấy rằng mệt mỏi là triệu chứng tương tự với 76% bệnh nhân ung thư vú có chủ quan phổ biến nhất trong các triệu chứng triệu chứng mệt mỏi [9]. Triệu chứng mệt mỏi đặc trưng của nhóm bệnh nhân ung thư vú cũng là triệu chứng thường gặp của ung thư chiếm tỷ lệ 82,5%. Tuy tỷ lệ thay đổi tùy nói chung liên quan đến sự ảnh hưởng của nghiên cứu nhưng các nghiên cứu đều thấy bệnh cũng như quá trình điều trị nên đôi khi mệt mỏi là triệu chứng rất thường gặp trên dễ bị bỏ qua trong việc đánh giá triệu chứng các bệnh nhân ung thư nói chung và ung thư này với vai trò là một triệu chứng của trầm vú nói riêng. Theo nghiên cứu năm 2012 tiến cảm [10; 11]. Mệt mỏi do trầm cảm khiến bệnh hành trên bệnh nhân ung thư vú thấy rằng nhân giảm hiệu xuất công việc và luôn không mệt mỏi xuất hiện trên 87% bệnh nhân [5]. hoàn thành chức trách so với trước khi bị Theo nghiên cứu năm 2009 cũng cho kết quả bệnh [11]. Cùng với mệt mỏi thì sự mất quan 92 TCNCYH 115 (6) - 2018 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC tâm thích thú cũng chiếm tỷ lệ cao. Ngay sau được cho rằng có liên quan đến trầm cảm, lo khi nhận được chẩn đoán ung thư, bệnh nhân âu, thiếu sự trợ giúp, sự khuyết tật về cơ thể thường giảm quan tâm đến các thích thú từ hoặc sự tiến triển của bệnh [13]. đó dẫn đến giảm đáng kể về tổng số và Với các triệu chứng cơ thể, nghiên cứu cường độ các hoạt động và thể thao giải trí chúng tôi thấy rằng rối loạn giấc ngủ là một so với trước chẩn đoán [12]. Biểu hiện khí trong những triệu chứng thể chất thường gặp sắc giảm là triệu chứng đặc trưng cũng hay nhất (trong đó mất ngủ 87,5%). Trầm cảm có gặp. Thay đổi khí sắc, lo lắng, đau buồn và liên quan với các loại thay đổi tiêu cực về giấc mệt mỏi là những triệu chứng quan trọng để ngủ ở bệnh nhân ung thư, biều hiện nhiều vấn nhận biết trầm cảm trên bệnh nhân ung thư. đề rối loạn giấc ngủ như ít giờ ngủ, tỉnh giấc Mức độ giảm khí sắc thường kéo dài và vượt sớm vào buổi sáng, tỉnh giấc vào ban đêm và quá sự phản ứng của tâm lý bình thường với buồn ngủ ban ngày nhiều hơn [14]. Rối loạn bệnh tật [8]. ăn uống cũng khá thường gặp trên nhóm Nghiên cứu chúng tôi thấy rằng trong bệnh nhân trầm cảm, phổ biến là chán ăn. nhóm đối tượng nghiên cứu biểu hiện giảm Bệnh nhân thường mất cảm giác thèm ăn và sút tính tự trọng, lòng tự tin và bi quan về ăn không ngon miệng (chiếm 75%). Bệnh tương lai chiếm tỷ lệ cao nhất trong nhóm các nhân có rối loạn ăn uống dẫn tới suy dinh triệu chứng thường gặp. Mắc bệnh ung thư dưỡng thứ phát, sút cân khó hồi phục ảnh với tỷ lệ tử vong cao nó có thể được xem như hưởng đến tình trạng chung của cơ thể là một sự trừng phạt khiến bệnh nhân chán (chiếm 52,5%). Tuy nhiên một số bệnh nhân nản và tuyệt vọng bởi đa số họ tin rằng bị ung có tăng cân chiếm 15% mặc dù bệnh nhân thư đồng nghĩa với đau đớn, sợ hãi, sự bất không ăn nhiều. Tăng cân là do bệnh nhân lực, yếu đuối, cô độc và tuyệt vọng, tương lai trầm cảm, bệnh nhân tăng thời gian nằm tại trước đây có thể có vẻ chắc chắn, bây giờ trở giường, giảm hoat động thể chất. Trên bệnh nên không chắc chắn, một số giấc mơ và kế nhân ung thư vú, một nghiên cứu năm 2012 hoạch có thể bị mất mãi mãi [13]. Chính sự xếp hạng các triệu chứng cơ thể của trầm mất niềm tin của bệnh nhân vào tương lai là cảm thường gặp theo thứ tự mệt mỏi, mất một trong các yếu tố góp phần làm giảm hiệu ngủ, chán ăn [5]. Chức năng tình dục là khá quả điều trị và chất lượng cuộc sống của bệnh tồi tệ ở nhóm bệnh nhân trầm cảm. Rối loạn nhân. Trong nghiên cứu này, có 30% có ý chứng năng tình dục xuất hiện ở 75% bệnh nghĩ đến cái chết và trong số đó 3 bệnh nhân nhân đặc biệt ở nhóm bệnh nhân trẻ tuổi. Biểu có ý tưởng tự sát. Nhiều bệnh nhân ý nghĩ hiện của rối loạn chức năng tình dục thường đến cái chết hoặc có ý tưởng tự sát xuất phát là bệnh nhân mất ham muốn tình dục, khó những ý tưởng bị tội và không xứng đáng khi khăn hơn trong kích thích tình dục, trong vấn cho rằng mình là gánh nặng cho gia đình, đề thư giãn, thưởng thức quan hệ tình dục và mình bất kỳ giá trị gì, hoặc mình đang bị trừng khoái cảm. Điều trị ung thư vú làm mất đi sự phạt xuất hiện ở phần lớn bệnh nhân. Nghiên tự tin về giới tính, về vẻ đẹp hình thể dẫn đến cứu năm 2013 cũng chỉ ra tỷ lệ khá cao bệnh sự miễn cưỡng của một người phụ nữ trong nhân ung thư vú có ý tưởng tự sát sau 1 tuần quan hệ tình dục và có thể dẫn đến rối loạn và sau 1 năm phẫu thuật. Các ý tưởng tự sát chức năng tình dục. Nhiều nghiên cứu cũng TCNCYH 115 (6) - 2018 93