Đặc điểm lâm sàng và cộng hưởng từ chẩn đoán thoát vị đĩa đệm thắt lưng

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CỘNG HƯỞNG TỪ<br /> CHẨN ĐOÁN THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM THẮT LƯNG<br /> Huỳnh Hồng Châu*<br /> Mở đầu: Thoát vị đĩa đệm tắt lưng (TVDDTL) là bệnh thường gặp (1,7% dân số). Đầu tư phương<br /> tiện chẩn đoán và điều trị cùng số ngày nghỉ ốm là một vấn đề kinh tế xã hội. Cần chẩn đoán sớm để điều<br /> trị thích hợp.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiền cứu 144 bệnh nhân TVDDTL được chẩn đoán và điều trị<br /> vi phẫu thuật tại BV Đại Học Y Dược TP.HCM.<br /> Kết quả: 86,9% xảy ra ở tuổi lao động ( 60º<br /> Tổng<br /> <br /> Số BN<br /> 8<br /> 114<br /> 22<br /> 144<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 5,6<br /> 79,2<br /> 15,3<br /> 100,0<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Nhận xét: Dấu hiệu Lasègue từ 30 đến 60<br /> độ có tỉ lệ nhiều nhất (79,2%).<br /> <br /> Tuổi nhỏ nhất: 20, Tuổi lớn nhất: 75, Tuổi<br /> trung bình: 46,28  11,12<br /> <br /> Phân loại vị trí TVDD trên phim cộng<br /> hưởng từ (MRI)<br /> <br /> Nhận xét: hầu hết thoát vị đĩa đệm thắt<br /> lưng xảy ra ở tuổi lao động (89,6%), nhiều<br /> nhất ở thập niên 40 và 50 của đời sống.<br /> <br /> Bảng 6. Vị trí TVDD trên phim MRI<br /> <br /> Bảng 1: Triệu chứng khởi phát<br /> Triệu chứng<br /> Đau thắt lưng<br /> Đau theo rễ<br /> Kèm với yếu vận động<br /> Giảm cảm giác<br /> Đi cách hồi<br /> Rối loạn cơ vòng<br /> <br /> Đột ngột<br /> 19 (19,6)<br /> 19 (19,4)<br /> 3 (100)<br /> 1 (20,0)<br /> 4 (10,0)<br /> 1 (100)<br /> <br /> Dần dần<br /> 78 (80,4)<br /> 79 (80,6)<br /> 0<br /> 4 (80,0)<br /> 36 (90,0)<br /> 0<br /> <br /> Tổng<br /> 97<br /> 98<br /> 3<br /> 5<br /> 40<br /> 1<br /> <br /> Nhận xét: thường gặp nhất là đau lưng<br /> (80,4%) và đau lan theo rễ (80,6%).<br /> Bảng 2. Đau theo rễ<br /> Đau<br /> Bên phải<br /> theo rễ<br /> L2<br /> 1 (1,4)<br /> L3<br /> 0<br /> L4<br /> 5 (6,9)<br /> L5<br /> 46 (63,9)<br /> S1<br /> 20 (27,8)<br /> Tổng<br /> 72<br /> <br /> Bên trái<br /> <br /> RL vận<br /> động<br /> 3 (4,2)<br /> 4 (3,6)<br /> 1 (1,4)<br /> 1 (0,9)<br /> 3 (4,2)<br /> 4 (3,6)<br /> 41 (56,9) 69 (62,2)<br /> 24 (33,3) 33 (29,7)<br /> 72<br /> 111<br /> <br /> RL cảm<br /> giác<br /> 1 (1,4)<br /> 1 (1,4)<br /> 6 (8,3)<br /> 29 (40,3)<br /> 35 (48,6)<br /> 72<br /> <br /> Nhận xét: xảy ra ở hai tầng đĩa đệm cuối<br /> (91,7% bên phải, 90,2% bên trái).<br /> Bảng 3. Rối loạn vận động<br /> Rối loạn vận động<br /> Giảm / mất phản xạ<br /> Teo cơ<br /> <br /> Số BN<br /> 72<br /> 13<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 50,0<br /> 9,0<br /> <br /> Vị trí<br /> Giữa<br /> Sau bên<br /> Ngách bên<br /> Lỗ gian đốt sống<br /> Xa bên<br /> Tổng<br /> <br /> Số BN<br /> 42<br /> 75<br /> 15<br /> 12<br /> 0<br /> 144<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 29,2<br /> 52,1<br /> 10,4<br /> 8,3<br /> 0<br /> 100,0<br /> <br /> Nhận xét: thường gặp ở vị trí sau bên<br /> (52,1%), ít gặp ở lỗ gian đốt sống (8,3%).<br /> <br /> Phân loại dạngTVDD trên phim MRI<br /> Bảng 7. Phân loại TVDD<br /> Dạng TVDD<br /> Lồi, còn trong bao<br /> Lồi, rách vòng sợi<br /> Thắt eo<br /> Mảnh rời<br /> Tổng<br /> <br /> Số BN<br /> 30<br /> 61<br /> 0<br /> 53<br /> 144<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 20,8<br /> 42,4<br /> 0<br /> 36,8<br /> 100,0<br /> <br /> Nhận xét: Dạng lồi, rách vòng sợi (42,4%),<br /> mảnh rời 36,8%.<br /> <br /> Tầng TVDD trên phim Cộng hưởng từ<br /> Bảng 8. Vị trí mổ<br /> Vị trí mổ<br /> L1L2<br /> L2L3<br /> L3L4<br /> L4L5<br /> L5S1<br /> Tổng<br /> <br /> Chuyên Đề Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2011<br /> <br /> Số BN<br /> 4<br /> 1<br /> 7<br /> 86<br /> 46<br /> 144<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 2,8<br /> 0,7<br /> 4,9<br /> 59,7<br /> 31,9<br /> 100,0<br /> <br /> 319<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> Nhận xét: nhiều nhất ở vị trí L4-5: 59,7%,<br /> Ít nhất ở L2-3: 0,7%.<br /> <br /> nhạy cảm với TVDDTL: không có đau thần<br /> kinh tọa chỉ 1 trong 1000 ca TVDDTL(1).<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> Triệu chứng và dấu hiệu chính<br /> <br /> Chức năng chính của đĩa đệm là chịu lực,<br /> phân tán lực và nối các thân sống. Nhân đệm<br /> có phân tử proteoglycan giữ nước gấp 500 lần<br /> trong lượng phân tử của nó. Tiến trình thoái<br /> hóa làm mất nước, mất dần áp lực thủy tỉnh,<br /> lực bị phân tán ra ngoài làm rách dần vòng<br /> sợi (được cấu tạo bởi nhiều lớp colagen bao<br /> bọc nhân đệm) gây đau lưng. Nhân đệm lồi ra<br /> theo vết rách của vòng sợi gây đau rễ thần<br /> kinh.<br /> <br /> Đau lan dọc chân, theo đường đi rễ thần<br /> kinh là triệu chứng chính (80,6%) với dấu hiệu<br /> căng rễ (Lasègue) dương tính