Đánh giá chẩn đoán và điều trị chấn thương, vết thương tinh hoàn tại Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh viện Bình Dân

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ CHẤN THƯƠNG,<br /> VẾT THƯƠNG TINH HOÀN TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> VÀ BỆNH VIỆN BÌNH DÂN<br /> Cao Vĩnh Duy*, Vũ Hồng Thịnh**, Chung Tấn Tinh***<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá kết quả chẩn đoán và điều trị chấn thương, vết thương tinh hoàn.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu 76 trường hợp bị tổn thương tinh hoàn từ 01/2012 đến<br /> 12/2017 tại BV Chợ Rẫy và BV Bình Dân.<br /> Kết quả: Tuổi trung bình: 31,1. Chấn thương 71,1%, vết thương 28,9%. Đối với chấn thương tinh hoàn,<br /> nguyên nhân do TNLĐ 33,3%; do TNGT 31,5%; do ẩu đả 16,7%; do chấn thương trong thể thao 14,8%. 1 TH<br /> chấn thương cả 2 tinh hoàn. 20,4% được điều trị nội khoa, hầu hết là những trường hợp chấn thương độ I, 2TH<br /> tổn thương độ V và phải cắt tinh hoàn. Đối với vết thương tinh hoàn, nguyên nhân do TNLĐ 50%; do TNGT<br /> 36,4%; do tự cắt 9,1%; do động vật cắn 4,5%. 31,8% tổn thương cả 2 tinh hoàn. 63,6% có những tổn thương<br /> phối hợp khác. Tỷ lệ cứu được tinh hoàn là 32,1%.<br /> Kết luận: Nguyên nhân tổn thương tinh hoàn ở các nước phát triển thường là do ẩu đả và liên quan đến<br /> hoạt động thể thao, còn các nước đang phát triển chủ yếu là do TNGT và TNLĐ. Tổn thương tinh hoàn độ I, điều<br /> trị nội khoa là lựa chọn điều trị đầu tay. Chỉ cắt tinh hoàn khi tổn thương độ V và những trường hợp vết thương<br /> đứt cuống thừng tinh đến trễ sau 6h.<br /> Từ khóa: chấn thương tinh hoàn, vết thương tinh hoàn, tinh hoàn, cơ quan sinh dục ngoài<br /> ABSTRACT<br /> ASSESSMENT OF DIAGNOSIS AND TREATMENT OF TESTICULAR TRAUMA, PENETRATING<br /> TRAUMA IN CHO RAY HOSPITAL AND BINH DAN HOSPITAL<br /> Cao Vinh Duy, Vu Hong Thinh, Chung Tan Tinh<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 80-85<br /> Purpose: Assessment of diagnosis and treatment of testicular trauma, penetrating trauma according to the AAST.<br /> Material & Methods: A retrospective review was performed on 76 patients with a testis injury treated<br /> between 1/2012 and 12/2017 in Cho Ray Hospital and Binh Dan Hospital.<br /> Results: Mean age 31.1 years. Blunt trauma to the testis 71.1% and penetrating trauma 28.9%. Blunt<br /> trauma, etiology: labor accidents 33.3%, traffic accidents 31.5%, assault 16.7%, sports 14,8%. Only one patient<br /> had a bilateral testis be trauma. 20.4% received medical treatment, mostly in grade I. 2 patients had to be<br /> orchiectomy with grade V. All the other cases can save the testicles. Penetrating trauma, etiology: labor accidents<br /> 50%, traffic accidents 36.4%, self-mutilation 9.1%, animal bites 4.5%. Patients had penetrating bilateral testis<br /> 31.8%. 63.6% had other coordinated lesions. The survi val rate of the testicles was 32.1%.<br /> Conclusions: Causes of testicular damage in developed countries are often assault and to sports-related<br /> injuries, while developing countries are mainly caused by traffic accidents and labor accidents. Testicular trauma<br /> grade I, medical treatment is the first treatment option. Only orchiectomy when grade V and the amputation<br /> <br /> *Khoa Ngoại Tiết niệu, Bệnh viên Đa khoa Xuyên Á<br /> **Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh cơ sở 2 ***: Bệnh viện Bình Dân<br /> Tác giả liện lạc: Ths.Bs Cao Vĩnh Duy ĐT: 0374616410 Email: caovinhduy@gmail.com<br /> <br /> <br /> <br /> 80 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> occurred without 6h.<br /> Keywords: testicular trauma. testicular injury, testis, genital<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ định điều trị của từng thể chấn thương, vết<br /> thương tinh hoàn. Cho nên chúng tôi quyết định<br /> Chấn thương nói chung là nguyên nhân tử<br /> tiến hành thực hiện đề tài “Đánh giá chẩn đoán<br /> vong đứng hàng thứ 6 trên thế giới, hằng năm có<br /> và điều trị chấn thương, vết thương tinh hoàn tại<br /> khoảng 5 triệu người chết và gây tàn phế cho<br /> Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh viện Bình Dân” với<br /> hàng triệu người. Trong đó chấn thương tiết<br /> mục tiêu: Đánh giá kết quả chẩn đoán và điều trị<br /> niệu sinh dục chiếm 10% các loại chấn thương,<br /> chấn thương, vết thương tinh hoàn<br /> 1/3 đến 2/3 là thương tổn cơ quan sinh dục ngoài<br /> trong các tổn thương tiết niệu sinh dục(11,16). ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Riêng chấn thương bìu, tinh hoàn có tỉ lệ nhỏ Đối tượng nghiên cứu<br /> hơn 1% tất cả các loại chấn thương, tuổi thường Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> gặp nhất là 15-40 tuổi, là một chấn thương<br /> Bệnh nhân được chẩn đoán xác định có chấn<br /> không phổ biến do tính di động, độ đàn hồi và<br /> thương, vết thương tinh hoàn tại Khoa Ngoại<br /> vị trí giải phẫu, tinh hoàn luôn được bảo vậy tốt<br /> Thận-Tiết niệu, Bệnh viện Chợ Rẫy và tại Bệnh<br /> khỏi thương tích(4,8). viện Bình Dân trong khoảng thời gian từ 01/2012<br /> Chấn thương tinh hoàn chiếm khoảng 75% đến 12/2017.<br /> các tổn thương tinh hoàn, nguyên nhân chấn<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> thương tinh hoàn thường gặp nhất là do ẩu đả<br /> và chấn thương trong thể thao, tai nạn giao Vết thương bìu chưa tổn hại đến tinh hoàn,<br /> thông (TNGT), tai nạn lao động (TNLĐ). ống dẫn tinh hay mạch máu tinh hoàn.<br /> Trong khi những trường hợp còn lại là vết Phương pháp nghiên cứu<br /> thương tinh hoàn, nguyên nhân chủ yếu do Thiết kế nghiên cứu<br /> hỏa khí, ít hơn là do vết đâm, cuộc tấn công Hồi cứu mô tả hàng loạt trường hợp.<br /> của động vật và tự cắt(16).<br /> Phân tích số liệu<br /> Điều trị một chấn thương, vết thương tinh<br /> Phân tích số liệu bằng phần mềm SPSS<br /> hoàn đa phần là phẫu thuật thám sát, tùy theo<br /> version 20.0. Phân tích các mối liên quan bằng<br /> tình trạng chấn thương mà xử trí thích hợp, điều<br /> kiểm định Fisher’s Exact test, so sánh các giá trị<br /> trị nội khoa chỉ trong một số trường hợp đã chẩn<br /> trung bình bằng kiểm định Mann-Whitney test,<br /> đoán xác định là thể nhẹ, tụ máu chỉ khu trú ở<br /> Kruskal-Wallis Test.<br /> nông và không tiến triển lan rộng, đau giảm dần.<br /> KẾT QUẢ<br /> Tại Việt Nam đã có một số thống kê về chấn<br /> thương, vết thương tinh hoàn. Tuy nhiên những Có 76 bệnh nhân được chẩn đoán chấn<br /> thống kê này đã lâu hoặc số liệu rất ít. Riêng thương, vết thương tinh hoàn tại Bệnh viện Chợ<br /> bệnh viện Chợ Rẫy có một công trình nghiên Rẫy và Bệnh viện Bình Dân trong khoảng từ<br /> cứu từ năm 2001 về chấn thương và vết thương tháng 01/2012 đến tháng 12/2017, với 84 tinh<br /> bộ phận sinh dục ngoài trong đó báo cáo chỉ 13 hoàn bị tổn thương thỏa tiểu chuẩn chọn mẫu và<br /> trường hợp tổn thương tinh hoàn (18). Tại Bệnh đưa vào mẫu nghiên cứu. Tuổi trung bình: 31,1<br /> viện Bình Dân, một báo cáo năm 1988 trong 27 ±11, Chấn thương tinh hoàn 54TH (71,1%), vết<br /> năm (1955-1982) chỉ ghi nhận 9 trường hợp vết thương tinh hoàn 22TH (28,9%). Trong chấn<br /> thương tinh hoàn do hỏa khí(13). Vì vậy cần có thương tinh hoàn có 1 TH tổn thương cả 2 tinh<br /> một nghiên cứu tổng kết với số liệu lớn hơn để hoàn, vết thương tinh hoàn có 7TH (31,8%) tổn<br /> đánh nguyên nhân thường gặp cũng như chỉ thương cả 2 tinh hoàn<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 81<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> Bảng 1: Nguyên nhân tổn thương tinh hoàn tinh hoàn được phẫu thuật. Trong 7 trường hợp<br /> Chấn thương Vết thương khâu bao trắng tinh hoàn có 9 đơn vị tinh hoàn<br /> Nguyên nhân tổn tinh hoàn tinh hoàn<br /> thương tinh hoàn được cứu, 14 trường hợp cắt tinh hoàn có 19 đơn<br /> n (%)<br /> vị tinh hoàn bị cắt bỏ nên tỉ lệ cứu được tinh<br /> Do TNGT 17 (31,5) 8 (36,4)<br /> Do TNLĐ 18 (33,3) 11 (50) hoàn chúng tôi là 9/28 đơn vị tinh hoàn chiếm<br /> Liên quan đến thể thao 8 (14,8) 32,1%. 16 TH tổn thương độ V thì có 5 TH bị cả 2<br /> Ẩu đả 9 (16,7) bên và phải cắt bỏ cả 2 tinh hoàn.<br /> Do động vật húc 2 (3,7)<br /> BÀN LUẬN<br /> Do tự cắt 2 (9)<br /> Do động vật cắn 1 (4,5) Trong nghiên cứu của chúng tôi tổn thương<br /> Tổng cộng : 54 (100) 22 (100) tinh hoàn chủ yếu là chấn thương với 54 trường<br /> Bảng 2: Tổn thương phối hợp của vết thương tinh hợp chiếm 71,1%, và vết thương với 22 trường<br /> hoàn (n=22) hợp chiếm 28,9%. So với một số nghiên cứu về<br /> Tổn thương phối hợp n (%) tổn thương tinh hoàn như của Lee (2017), Park<br /> Tổn thương niệu đạo 4 (18,2) (2007), Lee (2007) và của Cass (1991) thì tỉ lệ vết<br /> Tổn thương dương vật 6 (27,3) thương tinh hoàn của chúng tôi cao hơn 28,9%<br /> Vết thương vùng bẹn, tầng sinh môn 4 (18,2) so với 7,9%, 3,1%, 1%, và 16,3%(5; 9; 10; 14).<br /> Tổn thương vùng đùi, chi dưới 6 (27,3)<br /> Gãy xương chậu 4 (18,2)<br /> Đối với chấn thương tinh hoàn ngoài hai<br /> Các tổn thương khác 5 (22,7) nguyên nhân chiếm đa số trên chúng tôi còn<br /> Tổng cộng 14 (63,6) thống kê được các nguyên nhân khác như trong<br /> Bảng 3: Phân độ tổn thương tinh hoàn y văn thường đề cập đó là do ẩu đả và do hoạt<br /> Phân độ tổn Chẩn đoán (n=76) Tổng cộng động thể thao. Chúng tôi còn gặp 2 trường hợp<br /> thương theo Chấn thương Vết thương do động vật húc vào gây tổn thương tinh hoàn,<br /> AAST<br /> n (%) một do heo húc và một do bò húc. Đây là loại<br /> Độ I 13 (24,1) 0 (0) 13 (17,1) nguyên nhân hiếm gặp mà đa phần các báo cáo<br /> Độ II 3 (5,6)a 0 (0) 3 (3,9)<br /> không có trường hợp này, có thể do nước chúng<br /> Độ III 29 (53,7) 4 (18,2) 33 (43,4)<br /> tôi là nước đang phát triển, việc chăn nuôi gia<br /> Độ IV 7 (13) 2 (9,1)b 9 (11,8)<br /> Độ V 2 (3,7) 16 (72,7)c 18 (23,7) súc nhiều và đồ bảo hộ lao động không được<br /> Tổng cộng 54 (100) 22 (100) 76 (100) trang bị tốt nên mới có việc chấn thương tinh<br /> Fisher’s Exact test: p=0,00, a: 1TH bị 2 bên; b: 1TH bị hoàn do súc vật húc vào. Một số nghiên cứu như<br /> 2 bên; c: 6TH bị 2 bên. của Lee (2017), Tahtali (2016), Lee (2007), Park<br /> (2007) và Buckley (2006), nguyên nhân chủ yếu<br /> Kết quả điều trị trong chấn thương tinh<br /> của chấn thương tinh hoàn là do ẩu đả chiếm từ<br /> hoàn: Điều trị nội khoa 11TH (20,4%). Trong 13<br /> 33-54%(2,4,8,9,10,11,14), còn của Dalton (2014) nguyên<br /> TH chấn thương độ I có 3 trường hợp được<br /> nhân chủ yếu là do hoạt động thể thao 59% kế<br /> phẫu thuật thám sát, cắt lọc, giải áp. 3 TH độ II<br /> đến cũng là do ẩu đả 22%. Rõ ràng có sự khác<br /> có 1 trường hợp điều trị nội khoa, 2 TH khâu<br /> biệt về nguyên nhân chấn thương giữa nghiên<br /> bao trắng tinh hoàn. Tổn thương độ III, IV thì<br /> cứu của chúng tôi so với các nghiên cứu này.<br /> 100% khâu bao trắng bảo tồn tối đa chủ mô<br /> tinh hoàn. Chỉ có 2 TH tổn thương độ V và tất Nguyên nhân nổi trội của chúng tôi là TNGT<br /> cả đều phải cắt tinh hoàn và TNLĐ, điều này có thể giải thích là do tình<br /> hình giao thông ở nước chúng tôi phức tạp hơn,<br /> Trong vết thương tinh hoàn: 21 trường hợp<br /> phần lớn người dân tham gia giao thông bằng xe<br /> được điều trị ngoại khoa, 1 trường hợp vào sốc<br /> máy mà theo nghiên cứu của Terrier và cộng sự<br /> chấn thương xin về. 7 trường hợp (33,3%) tổn<br /> (2017) trên 162690 nạn nhân bị TNGT, cho thấy<br /> thương 2 bên tinh hoàn, nên tổng cộng 28 đơn vị<br /> tổn thương tinh hoàn đa phần xảy ra ở người đi<br /> <br /> <br /> 82 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> xe máy 170/219 (77,6%), đi xe đạp 34/219 (15,5%), vật cắn(7). So với nghiên cứu của chúng tôi,<br /> có 11 trường hợp đi xe ô tô, 4 trường hợp đi nguyên nhân chủ yếu là TNGT và TNLĐ, rõ<br /> bộ(17). Còn về nguyên nhân TNLĐ có thể là do ràng có sự khác biệt về nguyên nhân vết thương<br /> thiếu thốn về trang bị bảo hộ, nhất là những tinh hoàn, điều này hoàn toàn có thể giải thích<br /> người dân ở nông thôn ít ý thức về việc trang bị qua tình trạng chính trị và xã hội của Việt Nam<br /> đồ bảo hộ lao động. và Hoa Kỳ khác xa nhau hoàn toàn. Ở Hoa Kỳ<br /> Đối với vết thương tinh hoàn nghiên cứu của cho phép người dân sử dụng súng, Việt Nam thì<br /> chúng tôi, nguyên nhân TNGT và TNLĐ chiếm không nên tổn thương do súng trong các nghiên<br /> đa số > 85%, chúng tôi có gặp 3 trường hợp đặc cứu trên chiếm đa số. Ngược lại ở Việt Nam tình<br /> biệt, 1 trường hợp do heo cắn và 2 trường hợp tự trạng giao thông cực phức tạp và trang bị bảo hộ<br /> cắt. Theo nghiên cứu của Aboseif và cộng sự lao động thiếu thốn, ở Hoa Kỳ thì không như<br /> (1993) có 6/14 bệnh nhân tự cắt tinh hoàn trên vậy nên tổn thương do TNGT và TNLĐ chiếm<br /> nhóm bệnh nhân tự cắt bộ phận sinh dục đa số trong nghiên cứu của chúng tôi. Một<br /> ngoài(1). Theo Nakaya (1996) tổng kết các nghiên nghiên cứu khác ở Nigeria, một đất nước đang<br /> cứu về tình trạng tự cắt bộ phận sinh dục ngoài, phát triển, nền kinh tế xã hội tương đối tương<br /> ông rút ra 7 yếu tố có liên quan đến tự cắt bộ đồng với Việt Nam, tác giả Ahmed và cộng sự<br /> phận sinh dục ngoài(12). Hai trường hợp của (2008) báo cáo 131 trường hợp vết thương bộ<br /> chúng tôi cũng thuộc 1 trong 7 yếu tố trên, phận sinh dục ngoài, trong đó 17 trường hợp vết<br /> trường hợp thứ nhất của chúng tôi, bệnh nhân thương tinh hoàn thì nguyên nhân chủ yếu là<br /> này có tiền sử bị bệnh tâm thần, bệnh nhân đã TNGT và TNLĐ (máy nghiền) chiếm 78,7%, do<br /> dùng dao lam để tự cắt 2 tinh hoàn của mình và súng ngắn chiếm 16%, do dao chiếm 1,5%(2). Ta<br /> được người nhà đưa vào viện với tình trạng mất thấy nghiên cứu này nguyên nhân chủ yếu cũng<br /> tinh hoàn 2 bên, chảy máu vết thương bìu. là TNGT và TNLĐ tương đương với nghiên cứu<br /> Trường hợp này không thể vi phẫu nối lại tinh của chúng tôi.<br /> hoàn do tinh hoàn mất và người nhà không tìm Đối với chấn thương tinh hoàn, tỉ lệ cứu<br /> thấy, và buộc phẫu thuật viên lúc đó cắt lọc, cầm được tinh hoàn rất cao 41/43 trường hợp, cách<br /> máu và cột cuống thừng tinh. Trường hợp thứ 2 thức điều trị ngoại khoa chủ yếu là khâu bao<br /> tự cắt tinh hoàn 1 bên do bệnh nhân có sử dụng trắng, bảo tồn tối đa chủ mô tinh hoàn, 38<br /> ma túy, nằm trong nhóm yếu tố nguy cơ thứ 4 trường hợp (độ II, III, IV), 3 trường hợp (độ I)<br /> theo Nakaya. Trong cơn phê thuốc bệnh nhân đã phẫu thuật thám sát, rạch bao trắng giải áp, lấy<br /> dùng kéo tự cắt tinh hoàn bên phải của mình, máu cục. Trong 3 trường hợp độ I điều trị ngoại<br /> bệnh nhân đến viện trong tình trạng mất tinh khoa, 2 trường hợp bệnh nhân gặp chấn thương<br /> hoàn phải và bệnh nhân này cũng không được tinh hoàn lớn hơn 20 ngày được điều trị nội<br /> vi phẫu nối tinh hoàn. khoa, bệnh không giảm, khi can thiệp phẫu<br /> Theo nghiên cứu của Phonsombat và cộng thuật tinh hoàn chấn thương sưng to chứa nhiều<br /> sự (2008) ở Hoa Kỳ, 35 trường hợp vết thương máu cục trong tinh hoàn, phải rạch tinh hoàn<br /> tinh hoàn có 21(60%) trường hợp do súng, giải áp lấy máu hết máu cục và khâu lại bao<br /> 13(37,1%) trường hợp do dao, 1(2,9%) trường trắng. 1 trường hợp còn lại bệnh nhân được mổ<br /> hợp động vật cắn. Trong 13 trường hợp do dao thám sát khi kết quả siêu âm ghi nhận vỡ tinh<br /> thì có 9(25,7%) trường hợp tự cắt, 4(11,4%) hoàn, nhưng thực tế phẫu thuật thì không ghi<br /> trường hợp còn lại do ẩu đả(15). Theo Churukanti nhận vỡ tinh hoàn, kích thước tinh hoàn bình<br /> và cộng sự (2016), nghiên cứu 23 trường hợp thường, chỉ ghi nhận hơi bầm tím chủ mô tinh<br /> cũng ở Hoa Kỳ thì 70% do bị tấn công bằng súng hoàn. Đây là một trong những trường hợp<br /> ngắn, 11% do tự gây ra hay tự sát, 3% do động dương tính giả trên siêu âm dẫn đến điều trị quá<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 83<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> mức. Chỉ có 2 trường hợp (độ V) phải cắt bỏ tinh thấp từ 0-23,5%. Theo Bjurlin (2013) có 65%<br /> hoàn. Một trong hai trường hợp này bệnh nhân tinh hoàn được cứu, 35% tinh hoàn không cứu<br /> bị con heo húc vào bộ phận sinh dục, bệnh nhân được. Còn theo Churukanti 2016 có 20/30 tinh<br /> có khám ở y tế địa phương và được cho thuốc hoàn (67%) được cứu, 10 tinh hoàn (33%)<br /> uống (không rõ loại), sau 2 tuần điều trị bệnh không cứu được(7).<br /> không giảm, bìu còn sưng to và đau nên mới đi Trong số liệu nghiên cứu của chúng tôi,<br /> khám và điều trị tại Bệnh viện Bình Dân. Tại đây không có trường hợp chấn thương tinh hoàn nào<br /> bệnh nhân được siêu âm, MRI chẩn đoán và bị cắt cả 2 tinh hoàn. Đối với vết thương tinh<br /> được phẫu thuật thám sát. Kết quả là tinh hoàn hoàn có 5 trường hợp phải cắt bỏ cả 2 tinh hoàn<br /> trái của bệnh nhân bị vỡ nát và hoại tử đen, nên trong đó 1 trường hợp chúng tôi đã đề cập đến ở<br /> quyết định cắt tinh hoàn. Đây là trường hợp phần trên nguyên nhân là tự cắt trên bệnh nhân<br /> bệnh nhân đến trung tâm chuyên ngành trễ sau tâm thần; 3 trường hợp do TNGT với tình trạng<br /> chấn thương vùng bìu dẫn đến cắt tinh hoàn. tổn thương nặng của tinh hoàn (độ V) nên phải<br /> Theo Cass và cộng sự (1991) thì bệnh nhân đến cắt cả 2 bên; trường hợp còn lại do TNLĐ bệnh<br /> viện trong 72h tỉ lệ cắt tinh hoàn 9%, nếu đến sau nhân là ngư dân bị chân vịt của động cơ chém<br /> 72h tỉ lệ này tăng lên 45%(5). Còn theo Buckley và vào bộ phận sinh dục ngoài, chém đứt quy đầu,<br /> cộng sự (2006) ghi nhận có 4/5 bệnh nhân phải mất hết 2 tinh hoàn và lóc da dương vật, nên<br /> cắt tinh hoàn đến viện trễ sau 48h(3). Một số trường hợp này không thể cứu được tinh hoàn.<br /> nghiên cứu trong thập niên 90 của thế kỷ 20<br /> KẾT LUẬN<br /> cũng cho thấy có 80-90% tổn thương tinh hoàn<br /> Chấn thương, vết thương tinh hoàn là cấp<br /> được cứu nếu điều trị đúng cách trong 72giờ<br /> đầu sau chấn thương, tỉ lệ này sẽ giảm khoảng cứu niệu khoa, tuy không ảnh hưởng đến tính<br /> 30% nếu bệnh nhân đến trễ sau 72giờ(6,10). mạng nhưng để lại nhiều vấn đề và tâm lý và<br /> Trường hợp còn lại phải cắt tinh hoàn do tình chất lượng cuộc sống nếu không bảo tồn được cả<br /> 2 tinh hoàn. Nguyên nhân tổn thương tinh hoàn<br /> trạng nặng của tổn thương.<br /> ở các nước phát triển thường là do ẩu đả và liên<br /> Đối với vết thương tinh hoàn, trong nghiên<br /> quan đến hoạt động thể thao, còn các nước đang<br /> cứu của chúng tôi chỉ có 21 trường hợp được<br /> phát triển chủ yếu là do TNGT và TNLĐ. Tổn<br /> điều trị ngoại khoa, 7 trường hợp (33,3%) tổn<br /> thương tinh hoàn độ I, điều trị nội khoa là lựa<br /> thương 2 bên tinh hoàn, nên tổng cộng 28 đơn<br /> chọn điều trị đầu tay. Chỉ cắt tinh hoàn khi tổn<br /> vị tinh hoàn được phẫu thuật. Trong 7 trường<br /> thương độ V và những trường hợp vết thương<br /> hợp khâu bao trắng tinh hoàn có 9 đơn vị tinh<br /> đứt cuống thừng tinh đến trễ sau 6h.<br /> hoàn được cứu, 14 trường hợp cắt tinh hoàn có<br /> 19 đơn vị tinh hoàn bị cắt bỏ nên tỉ lệ cứu được TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> tinh hoàn chúng tôi là 9/28 đơn vị tinh hoàn 1. Aboseif L, Gomez R, McAninch JW (1993), "Genital self-<br /> mutilation", The journal of urology, vol 150, pp 1143-1146.<br /> chiếm 32,1%. Theo Phonsombat (2008) có 23/47 2. Ahmed NH, Mbibu H (2008), "Aetiology and management of<br /> đơn tinh hoàn được cứu chiếm 48,9% các injuries to male external genitalia in Nigeria", Injury, 39 (1), pp<br /> 128-133.<br /> trường hợp vết thương tinh hoàn. Các trường<br /> 3. Buckley JC, McAninch JW (2006), "Diagnosis and<br /> hợp vết thương tinh hoàn do súng thì tỉ lệ management of testicular ruptures", Urol Clin North Am, 33<br /> phần trăm cứu được nhiều hơn so với vết (1), pp 111-116.<br /> 4. Buckley JC, McAninch JW (2006), "Use of ultrasonography for<br /> thương tinh hoàn do dao, theo tuần tự là 18/24 the diagnosis of testicular injuries in blunt scrotal trauma", J<br /> tinh hoàn (75%) so với 5/22 tinh hoàn (22,7%). Urol, 175 (1), pp 175-178.<br /> Đặc biệt chỉ có 4/17 tinh hoàn (23,5%) được 5. Cass AS, Luxenberg M (1991), "Testicular injuries.", Urology,<br /> 37 (6), pp 528-530.<br /> cứu do tự cắt(15). Vậy những trường hợp tự cắt 6. Chang AJ, Brandes SB (2013), "Advances in diagnosis and<br /> tinh hoàn, khả năng cứu được tinh hoàn đó management of genital injuries", Urology clinical North<br /> American, 40 (3), pp 427-438.<br /> <br /> <br /> <br /> 84 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 7. Churukanti GR, Kim A, Rich DD, Schuyler KG, Lavien GD, 14. Park JS, Lee SJ (2007), "Testicular injuries-efficacy of the organ<br /> Stein DM, Siddiqui (2016), "Role of Ultrasonography for injury scale developed by the American association for the<br /> Testicular Injuries in Penetrating Scrotal Trauma", Urology, 95, surgery of trauma", Korean Journal of Urology, 48 (1), pp 61-65.<br /> pp 208-212. 15. Phonsombat S, Master VA, McAninch JW (2008), "Penetrating<br /> 8. Deurdulian C, Mittelstaedt CA, Chong WK, Fielding JR external genital trauma: a 30-year single institution<br /> (2007), "US of acute scrotal trauma: optimal technique, experience", J Urol, 180 (1), pp 192-196.<br /> imaging findings, and management", Radiographics, 27 (2), pp 16. Summerton DJ, (Chair) Djakovic N, Kitrey ND, Kuehhas FE,<br /> 357-369. Lumen N, Serafetinidis E, Sharma DM (2015), "Genital<br /> 9. Lee SH, Bak CW, Choi MH, Lee HS, Lee MS, Yoon SJ (2007), Trauma", EAU Guidelines on Urological Trauma, pp 38-42.<br /> "Trauma to male genital organs: a 10-year review of 156 17. Terrier JE, Paparel P, Gadegbeku B, Ruffion A, Jenkins LC,<br /> patients, including 118 treated by surgery", BJU Int, 101 (2), pp N'Diaye A (2017), "Genitourinary injuries after traffic<br /> 211-215. accidents: Analysis of a registry of 162,690 victims ", J Trauma<br /> 10. Lee SH, Lee DG, Choi SK, Choi T, Yoo KH (2017), "Trends in Acute Care Surg, 82 (6), pp 1087-1093.<br /> testicular injury in Korea, 1986–2015", J Korean Med Sci, 32, pp 18. Trần Lê Linh Phương, Lê Hoàng (2001), "Tình hình chấn<br /> 1669-1673. thương và vết thương bộ phận sinh dục ngoài điều trị tại BV<br /> 11. McGeady JB, Breyer BN (2013), "Current epidemiology of Chợ Rẫy trong 3 năm 1998-2000", Y Học TP. Hồ Chí Minh,, tập<br /> genitourinary trauma", Urol Clin North Am, 40 (3), pp 323-334. 5 (phu bản số 4), pp 95-101.<br /> 12. Nakaya (1996), "On background factors of male genital self-<br /> mutilation", Spychopathology, 29, pp 242-248. Ngày nhận bài báo: 08/11/2018<br /> 13. Ngô Gia Hy (1988), "Thương tích bìu và tinh hoàn", Cấp cứu<br /> niệu khoa, tập 1, NXB Y Học, pp tr 209-216. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 10/12/2018<br /> Ngày bài báo được đăng: 10/03/2019<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 85<br />