Đánh giá hiện trạng công tác quản lý và xử lý nước thải của một số bệnh viện quận tại thành phố Hồ Chí Minh

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ VÀ XỬ LÝ NƯỚC THẢI<br /> CỦA MỘT SỐ BỆNH VIỆN QUẬN TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Phan Thị Mỹ Nhung*, Văn Ngọc Trúc Quyên**, Phùng Đức Nhật**, Đặng Ngọc Chánh**, NguyễnQuốc Tuấn**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Nước thải bệnh viện (BV) là một trong những mối quan tâm, lo ngại trong công tác bảo vệ môi<br /> trường và sức khỏe cộng đồng tại các bệnh viện. Nước thải bệnh viện nếu không được xử lý theo đúng các quy<br /> định hiện hành thì chúng là nguồn gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và là nguồn lây truyền bệnh tật trực<br /> tiếp đến con người. Trong những năm qua được sự quan tâm của UBND thành phố Hồ Chí Minh, Sở Y tế đã<br /> đầu tư xây dựng các công trình xử nước thải cho các bệnh viện quận. Tuy nhiên, hiện trạng tiếp nhận, vận hành<br /> và quản lý sau đầu tư cũng là vấn đề cần quan tâm để nâng cao hiệu quả sử dụng các công trình xử lý nước thải<br /> tại các bệnh viện tuyến quận ở thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Mục tiêu: Đánh giá hiện trạng công tác quản lý và xử lý nước thải một số bệnh viện quận tại thành phố Hồ<br /> Chí Minh.<br /> Phương pháp nghiên cứu: cắt ngang mô tả.<br /> Kết quả nghiên cứu: 100% bệnh viện chưa xây dựng kế hoạch xử lý chất thải y tế cho mỗi năm; 100% bệnh<br /> viên có hệ thống thu gom nước thải đúng quy định; 17% bệnh viên có hệ thống xử lý nước thải đúng quy định;<br /> 50% bệnh viên có hệ thống xả thải đúng quy định; 33% bệnh viện có kết quả kiểm tra nước thải xả ra môi trường<br /> đạt chuẩn theo QCVN 28:2010/BTNMT ở cột B.<br /> Kết luận: Công tác quản lý nước thải chưa được lãnh đạo bệnh viện quan tâm, một số bệnh viện còn không<br /> nắm bắt được hoặc không cập nhật kịp các quy trình thủ tục văn bản liên quan đến sức khỏe môi trường cũng<br /> như việc xin thẩm định cấp giấy phép xả thải; Công tác quản lý chất thải rắn và chất thải lỏng chưa được tập<br /> trung về một mối quản lý.<br /> Từ khóa: quản lý, xử lý nước thải bệnh viện.<br /> ABSTRACT<br /> ASSESSMENT OF WASTEWATER MANAGEMENT AND TREATMEN<br /> OF DISTRICT HOSPITALS IN HO CHI MINH CITY<br /> Phan Thi My Nhung*, Van Ngoc Truc Quyen**, Phung Duc Nhat**,Dang Ngoc Chanh**,<br /> Nguyen Quoc Tuan**, * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 5 - 2016: 428 - 433<br /> <br /> Background: Hospital wastewater is one of the concerns for protecting environment and community health<br /> at hospitals. If not being treated in compliance with current regulations, it will pose a severe pollution source and<br /> be a direct disease transmission source to human. In recent years, with the attention from Ho Chi Minh City<br /> People’s Committee, Department of Health has invested in building wastewater treatment facilities for district<br /> hospitals. However, the current state of reception, operation and post-investment management are issues of<br /> concern to improve the efficiency of wastewater treatment facilities at the district hospitals in Ho Chi Minh City.<br /> Objectives: To assess the management and treatment of district hospitals’ wastewater in Ho Chi Minh City.<br /> Methods: cross-sectional study.<br /> <br /> <br /> * Trung tâm Y tế dự phòng Thành phố Hồ Chí Minh ** Viện Y tế Công cộng Tp.HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS.CKIYTCC Phan Thị Mỹ Dung ĐT: 0945 153 779 Email: nhung.phan69@gmail.com<br /> <br /> 428 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Results: 100% of the hospitals have not developed their annual medical waste treatment plans; 100% of the<br /> hospitals own regulated wastewater collection systems; 17% of the hospitals possess regulated wastewater<br /> treatment plants; 50% of the hospitals have regulated discharge systems; 33% of the hospital own discharged<br /> wastewater test results meeting the QCVN 28:2010/BTNMT in column B.<br /> Conclusion: Wastewater management was not received sufficient attention from hospital managers. Some<br /> hospitals do not even fully understand or promptly update the required procedures and regulations concerning<br /> environmental health nor application for wastewater discharge license. The management of solid and liquid waste<br /> are not in the same unit.<br /> Keywords: management, hospital wastewater treatment.<br /> ĐẶT VẤNĐỀ việc khảo sát đánh giá hiện trạng hệ thống xử lý<br /> nước thải tại một số bệnh viện quận thuộc<br /> Điều quan tâm hàng đầu đối với nước thải TP.HCM cũng là vấn đề cấp thiết.<br /> của các bệnh viện là vấn đề các vi trùng gây<br /> bệnh và thuốc kháng sinh, thuốc sát trùng. Các Mục tiêu nghiên cứu<br /> vi trùng gây bệnh có thể tồn tại trong một thời Khảo sát hiện trạng công tác quản lý nước<br /> gian nhất định ngoài môi trường khi có cơ hội nó thải một số bệnh viện quận tại TP. HCM.<br /> sẽ phát triển trên một vật chủ khác và đó chính Xác định tỷ lệ chất lượng nước thải đạt<br /> là hiện tượng lây lan các bệnh truyền nhiễm. chuẩn sau khi xử lý từ các quy trình xử lý<br /> Đây chính là điểm khác biệt của nước thải bệnh nước thải của bệnh viện quận tại TP. HCM.<br /> viện so với các loại nước thải khác(4).<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Theo Nguyễn Huy Nga, nguyên Cục<br /> Thiết kế nghiên cứu cắt ngang mô tả, sử<br /> trưởng Cục Quản lý môi trường Y tế (Bộ Y tế)<br /> dụng kết hợp giữa phương pháp định lượng<br /> cho biết, hiện có khoảng 54% các bệnh viện có<br /> (phiếu điều tra) và định tính (bảng phỏng vấn<br /> hệ thống xử lý nước thải y tế, 46% số bệnh<br /> sâu) tại 06 bệnh viện quận nội thành tại TP.<br /> viện còn lại không có hệ thống hệ thống xử lý<br /> HCM từ tháng 02/2015 đến tháng 08/2015.<br /> nước thải y tế. Trong số các bệnh viện có hệ<br /> thống xử lý nước thải y tế, bệnh viện tuyến Mỗi bệnh viện được khảo sát sẽ tiến hành<br /> Trung ương chiếm 73%, tuyến tỉnh là 60% và thu thập thông tin quản lý và xử lý nước thải<br /> tuyến huyện là 45%(3). từ nhân viên vận hành hệ thống bằng bộ câu<br /> hỏi có sẵn kết hợp quan sát thực tế và xem hồ<br /> Theo nghiên cứu của Huỳnh Thị Ngọc Thi<br /> sơ. Lấy mẫu nước thải để tiến hành xét<br /> thực hiện tại 10 bệnh viện trên địa bàn TP HCM<br /> nghiệm đánh giá chất lượng nước thải sau hệ<br /> năm 2006, 2009, 2011(2) cho thấy: Mức độ nước<br /> thống xử lý trước khi thải ra môi trường.<br /> thải đầu ra đạt chuẩn tại các bệnh viện là rất<br /> Mẫu nước thải được bảo quản và gửi phân<br /> thấp, đa số là ở mức trung bình và ô nhiễm nặng.<br /> tích tại Viện Y tế Công cộng Tp.HCM. Mỗi<br /> Trong đó có một số bệnh viện luôn đạt tiêu<br /> mẫu nước thải được phân tích 13 chỉ tiêu<br /> chuẩn cho phép như: BV Phạm Ngọc Thạch, BV<br /> gồm: 09 chỉ tiêu lý hóa và 04 chỉ tiêu vi sinh,<br /> Thống Nhất.<br /> riêng chỉ tiêu tổng hoạt độ phóng xạ α và β<br /> Viện Y tế Công cộng thành phố Hồ Chí Minh không áp dụng vì tuyến bệnh viện quận chữa<br /> đã thực hiện quan trắc môi trường y tế hàng bệnh không có sử dụng nguồn phóng xạ.<br /> năm chỉ tập trung ở các bệnh viện đa khoa tuyến Mẫu nước thải sau khi được phân tích sẽ so<br /> tỉnh/thành phố và các bệnh viện tuyến Trung sánh với tiêu chuẩn QCVN 28:2010/BTNMT<br /> ương, chưa tiến hành thực hiện quan trắc tại các theo mức B để đánh giá(1).<br /> tuyến quận/ huyện thuộc TP.HCM. Chính vì vậy<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 429<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> KẾT QUẢ hành. 100% BV có hệ thống thu gom bùn từ hệ<br /> thống xử lý nước thải (Bảng 3).<br /> Nghiên cứu được thực hiện trên 6 bệnh viện<br /> quận gồm kiểm tra mẫu nước thải và phỏng vấn Các quy định về xả thải của hệ thống xả thải<br /> nhân viên quản quản lý chất thải. tại bệnh viện được tuân thủ tốt - 100% đạt yêu<br /> cầu. Riêng qui định về giấy phép xả thải thì có<br /> 100% BV có nhân viên vận hành hệ thống xử<br /> đến 50% bệnh viện đã hết hiệu lực (Bảng 4).<br /> lý nước thải trong đó hơn 80% là nhân viên vận<br /> hành HTXLNT không phải là chuyên viên Kết quả chất lượng nước thải tại nguồn tiếp<br /> chuyên ngành về môi trường. 5/6 bệnh viện nhận theo QCVN 28:2010/BTNMT ở cột B quy<br /> không có sổ theo dõi vận hành hệ thống xử lý định giá trị C. Trong đó có 9 chỉ tiêu hóa lý và 4<br /> nước thải và không có hợp đồng vận hành hệ chỉ tiêu vi sinh từ các mẫu nước thải sau xét<br /> thống xử lý thải dịch vụ bên ngoài (Bảng 1). nghiệm chất lượng cho thấy rằng 4 chỉ tiêu vi<br /> sinh từ các mẫu xét nghiệm đều đạt chuẩn (KPH<br /> 100% bệnh viện có hệ thống thu gom nước<br /> và dưới mức cho phép). Riêng về 9 chỉ tiêu hóa<br /> thải riêng từ các khoa phòng. Hệ thống này toàn<br /> lý, thì chỉ tiêu pH từ mẫu xét nghiệm nước thải<br /> bộ được đặt ngầm hoạt có nắp đậy và còn hoạt<br /> của bệnh viện quận C (6,32), quận D (4,75), quận<br /> động tốt (Bảng 2).<br /> F (4,56) và quận A (4,02) nằm ngoài ngưỡng quy<br /> 6/6 bệnh viện khảo sát có hệ thống xử lý định (bình thường là 6,5 đến 8,5). Riêng bệnh<br /> nước thải đang hoạt động tốt trong thời gian<br /> viện quận C ngoài chỉ tiêu pH thì có thêm chỉ<br /> khảo sát. Theo báo cáo của các BV 5/6 BV được tiêu Amoni (15,09) cũng vượt ngưỡng quy dịnh.<br /> trang bị quy trình công nghệ xử lý nước thải phù Còn lại các chỉ tiêu khác đều đạt tiêu chuẩn<br /> hợp (có màng lọc). 50% bệnh viện không có chi (Bảng 5).<br /> phí bảo trì hệ thống xử lý nước thải định kỳ và<br /> hơn 50% bệnh viện không có sổ quản lý vận<br /> Bảng 1: Những đặc tính chung của nhân viên vận hành hệ thống xử lý nước thải<br /> Đặc tính BV C BV D BV E BV F BV A BV B<br /> Chuyên môn người vận hành HTXLNT Chuyên viên Nhân viên Nhân viên Nhân viên Nhân viên KTV điện<br /> Thời gian công tác vận hành HTXLNT/năm 03 12 02 05 03 09<br /> Sổ theo dõi vận hành HTXLNT có Không Không Không (tự động) Không Không<br /> BV có hợp đồng vận hành HTXLT dịch vụ bên ngoài có Không Không Không Không Không<br /> Bảng 2: Hệ thống thu gom nước thải (n = 6)<br /> Đặc tính BV C BV D BV E BV F BV A BV B<br /> Hệ thống thu gom riêng Có Có Có Có Có Có<br /> Còn hoạt động tốt Còn Còn Còn Còn Còn Còn<br /> Thu gom từ các khoa phòng Có Có Có Có Có Có<br /> Ngầm hoặc có nắp Có Có Có Có Có Có<br /> Bảng 3: Tuân thủ quy định của hệ thống xử lý nước thải tại các bệnh viện nghiên cứu (n=6)<br /> Đặc tính BV C BV D BV E BV F BV A BV B<br /> Hoạt động tốt Có Có Có Có Có Có<br /> Quy trình công<br /> Có (màng lọc) Có (màng lọc) Có (màng lọc) Có (bể tự hoại) Có (màng lọc) Có (màng lọc)<br /> nghệ phù hợp<br /> Chi phí bảo trì HTXLNT Có Không Không Có Không Có<br /> Sổ quản lý vận hành Có Không Không Không (tự động) Không Không<br /> Bể thu gom bùn Có Có Có Có Có Có<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 430 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 4: Tuân thủ quy định của hệ thống xả thải tại các bệnh viện nghiên cứu (n=6)<br /> Đặc tính BV C BV D BV E BV F BV A BV B<br /> Cửa xả thuận tiện giám sát Có Có Có Có Có Có<br /> Bùn xử lý như chất thải rắn Có Có Có Có Có Có<br /> Kiểm tra định kỳ chất lượng nước thải Có Có Có Có Có Có<br /> Kết quả kiểm tra chất lượng nước thải Có Có Có Có Có Có<br /> Giấy phép xả thải còn hiệu lực Còn Còn Còn Không Không Không<br /> Bảng 5: Kết quả kiểm nghiệm nước thải (n = 6)<br /> Chỉ tiêu BV C BV D BV E BV F BV A BV B Tiêu chuẩn<br /> pH 6,32 4,75 7,45 4,56 4,02 7,55 6,5-8,5<br /> H2S (mg/l) KPH KPH KPH KPH KPH KPH 4,0<br /> Tổng chất rắn lơ lửng(mg/l) < 2,50 23,00 < 2,50 < 2,50 < 2,50 < 2,50 100<br /> Amoni (mg/l) 15,09 < 4,50 < 4,50 < 4,50 < 4,50 < 4,50 10<br /> Nitrat (mg/l) 0,54 29,69 5,71 11,47 13,48 22,58 50<br /> 0<br /> BOD5(20 C)(ml/l) KPH 10,44 KPH 12,33 KPH KPH 50<br /> COD (mg/l) 11,00 59,00 3,00 48,00 12,00 5,00 100<br /> Phosphat (mg/l) 1,50 8,00 0,40 0,90 3,00 1,60 10<br /> Dầu mỡ động thực vật (mg/l) KPH KPH KPH KPH KPH KPH 20<br /> 3 3 2 3<br /> Tổng coliforms (100ml) 2,4*10