Đánh giá kết quả phẫu thuật bệnh lý màng trước võng mạc

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT<br /> BỆNH LÝ MÀNG TRƯỚC VÕNG MẠC<br /> ĐỖ NHƯ HƠN<br /> <br /> Bệnh viện Mắt TW<br /> PHẠM THỊ BÍCH MẬN<br /> <br /> Bệnh viện Bạch Mai<br /> TÓM TẮT<br /> Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu tiến cứu, phẫu thuật cắt dịch kính<br /> (CDK), bóc màng trước võng mạc (MTVM) cho 33 bệnh nhân (BN) tại khoa Chấn<br /> thương bệnh viện Mắt Trung ương từ 06/2006 đến 10/2007. Kết quả: Tỷ lệ BN nữ<br /> (60,6%), cao hơn nam (39,4%). Tuổi trung bình là 43,70  19,43; Tuổi trung bình của<br /> nam (38,46  22,32) thấp hơn nữ (47,10  17,12). BN trên 50 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất<br /> (48,5%). MTVM nguyên phát (39,4%) ít hơn MTVM thứ phát (60,6%). Tuổi trung bình<br /> của MTVM nguyên phát (58,54  9,93) cao hơn MTVM thứ phát (34,05  18,03).<br /> Nguyên nhân thứ phát chủ yếu trong nhóm nghiên cứu là sau phẫu thuật BVM (50%),<br /> sau đó là viêm MBĐ (25%) và các nguyên nhân khác. Kết luận: kết quả phẫu thuật khả<br /> quan, đã đem lại cải thiện đáng kể cả về giải phẫu và chức năng thị giác cho người<br /> bệnh.<br /> Từ khoá: Màng trước võng mạc.<br /> <br /> Bệnh thường tiến triển theo xu<br /> hướng nặng dần, với những biến chứng<br /> co kéo võng mạc vùng hoàng điểm (HĐ),<br /> việc điều trị nội khoa không đem lại kết<br /> quả. Phẫu thuật CDK bóc MTVM là một<br /> phương pháp khả quan để điều trị bệnh<br /> lý này, nhằm cải thiện thị lực và chức<br /> năng thị giác.<br /> Ở Việt Nam, chưa có một nghiên<br /> cứu nào về vấn đề này, chúng tôi thực<br /> hiện đề tài nhằm các mục tiêu chính sau:<br /> 1.<br /> Đánh giá kết quả điều trị phẫu<br /> thuật CDK bóc MTVM.<br /> 2.<br /> Nhận xét một số đặc điểm kỹ thuật<br /> của phẫu thuật.<br /> <br /> I.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> MTVM là một bệnh lý khá phức<br /> tạp trong nhóm bệnh về dịch kính-võng<br /> mạc, trong y văn MTVM được nhắc đến<br /> với những thuật ngữ: Macular pucker,<br /> cellophane<br /> maculopathy,<br /> epiretinal<br /> membrane, .... [33]. Trên lâm sàng,<br /> MTVM được chia làm 2 hình thái:<br /> MTVM vùng hoàng điểm vô căn<br /> (nguyên phát), thường gặp ở người cao<br /> tuổi và liên quan chặt chẽ tới tình trạng<br /> bong dịch kính sau. MTVM thứ phát có<br /> thể gặp ở mọi lứa tuổi, liên quan đến tình<br /> trạng viêm dịch kính, thường xảy ra sau<br /> một số trường hợp: phẫu thuật nội nhãn;<br /> bệnh lý hắc - võng mạc; chấn thương;<br /> bệnh lý dịch kính…<br /> <br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG<br /> PHÁP<br /> <br /> 46<br /> <br /> võng mạc, đai củng mạc, lấy TTT đục,<br /> đặt IOL.<br /> Đánh giá và phân loại kết quả phẫu<br /> thuật sau 3, 6 tháng.<br /> o<br /> Kết quả về giải phẫu: tình trạng cải<br /> thiện MTVM, tổn thương hoàng điểm,<br /> chiều dày VMTT và thể tích hoàng điểm<br /> so với trước mổ.<br /> o<br /> Kết quả về chức năng: thị lực trung<br /> bình, thị lực qua các thời điểm, sự cải<br /> thiện thị lực, và các triệu chứng cơ năng.<br /> o<br /> Kết quả xử lý biến chứng: các kỹ<br /> thuật xử lý biến chứng và kết quả đạt<br /> được<br /> o<br /> Đánh giá kết quả phẫu thuật chung<br /> Kết quả phẫu thuật tốt: giải phẫu<br /> tốt; thị lực tăng<br /> Kết quả trung bình: giải phẫu trung<br /> bình; thị lực giữ nguyên<br /> Kết quả kém: giải phẫu kém; thị<br /> lực giảm.<br /> 2.3. Thu thập và xử lý số liệu<br /> Các số liệu thu thập qua bệnh án<br /> mẫu và các tư liệu ảnh.<br /> Xử lý số liệu bằng thuật toán thống<br /> kê y học.<br /> <br /> 2.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Những BN được phẫu thuật CDK<br /> bóc MTVM tại khoa Chấn thương BV<br /> Mắt Trung ương.<br /> *<br /> Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân<br /> MTVM nguyên phát giai đoạn 2.<br /> MTVM thứ phát, thị lực kém.<br /> BN có điều kiện về kinh tế, sau khi<br /> được giải thích về tiên lượng, tự nguyện<br /> chấp nhận phẫu thuật và theo dõi sau<br /> phẫu thuật theo đúng yêu cầu của nghiên<br /> cứu.<br /> *<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Mắt có tổn thương đục các môi<br /> trường trong suốt (sẹo giác mạc, đục<br /> TTT, dịch kính nhiều) không quan sát<br /> được tình trạng MTVM.<br /> Mắt có các tổn thương phức tạp: thị<br /> thần kinh, BVM quá nặng đã điều trị thất<br /> bại...<br /> BN quá già, yếu hoặc có bệnh toàn<br /> thân nặng kèm theo.<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> Thiết kế nghiên cứu: thử nghiệm<br /> lâm sàng, tiến cứu, không đối chứng.<br /> Cỡ mẫu n =33 mắt.<br /> Đánh giá và phân loại thị lực theo<br /> các mức độ sau:<br /> o<br /> Thị lực kém: < 0,1.<br /> o<br /> Thị lực trung bình: từ 0,1 đến 0,6.<br /> o<br /> Thị lực tốt:  0,7.<br /> Chẩn đoán hình thái lâm sàng:<br /> MTVM nguyên phát, thứ phát.<br /> Chẩn đoán giai đoạn MTVM<br /> nguyên phát: theo Gass J.D., (1970)<br /> Các kỹ thuật phẫu thuật: CDK bóc<br /> MTVM; CDK bóc MTVM, bơm dầu<br /> silicon; CDK bóc MTVM, tháo dầu<br /> silicon; Kỹ thuật xử lý biến chứng: laser<br /> <br /> III. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> 3.1. Tình hình bệnh nhân trước mổ<br /> BN đến khám và được phẫu thuật<br /> sớm nhất sau khi phát hiện bệnh sớm<br /> nhất là 1 tháng, muộn nhất là 36 tháng,<br /> thời gian trung bình 9,1  8,2 tháng.<br /> Những BN trong nhóm nghiên cứu,<br /> hầu hết ở giai đoạn nặng nên các triệu<br /> chứng cơ năng chính đã gặp là 4 triệu<br /> chứng: nhìn mờ (100%), cong và méo<br /> hình (72,6%), ám điểm gặp với tỷ lệ thấp<br /> hơn (36,4%), rối loạn sắc giác (12,1%).<br /> <br /> 46<br /> <br /> Các dấu hiệu thực thể: ngoài dấu<br /> hiệu MTVM và co kéo mạch máu còn<br /> thấy: lỗ HĐ (6 mắt). Giả lỗ HĐ (1 mắt),<br /> phù HĐ dạng nang (1 mắt)<br /> Mắt có thị lực thấp nhất: 0,01<br /> (tương đương với ĐNT 0,5m), thị lực<br /> cao nhất: 0,3 (tương đương 3/10), 17 mắt<br /> (chiếm 51,5 %) thị lực kém (