Đánh giá kết quả sử dụng Dysport trong điều trị lác liệt

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ SỬ DỤNG DYSPORT TRONG ĐIỀU<br /> TRỊ LÁC LIỆT<br /> LÊ MINH THÔNG, NGUYỄN CHÍ HƯNG<br /> <br /> Bệnh viện Mắt TP. Hồ Chí Minh<br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu được tiến hành tại Bệnh viện Mắt TP. Hồ Chí Minh từ 5/2003 đến 5/<br /> 2004, 31 trường hợp lác ngang một mắt được tiêm Dysport (Botulinum toxin A) vào cơ<br /> đối vận cơ liệt, gồm 19 nam, 12 nữ độ tuổi từ 12 đến 77. Tỉ lệ liệt VI / liệt III là 22/9. Độ<br /> lác tính theo đi-ốp lăng kính: lác trong trung bình 34D ± 12, lác ngoài trung bình 26D<br /> ±16. Thời gian khởi trị 24 ngày ±18. Nguyên nhân liệt: chấn thương sọ não 12 bệnh<br /> nhân (BN), nhiễm siêu vi 7 BN, hội chứng Tolosa-Hunt 6 BN, di chứng viêm não màng<br /> não 12 BN, K mũi hầu 1 BN, không xác định 2 BN.<br /> Với thời gian theo dõi gần nhất 2 tuần, lâu nhất 16 tuần, trung bình 4 tuần ± 2,2,<br /> kết quả ghi nhận như sau: 83,8% giảm song thị tư thế nhìn thẳng, trong đó 48,4%<br /> (15/31) hết song thị (11 trường hợp sau tiêm 2 tuần, 4 sau tiêm 4 tuần); 51,6% (15/31)<br /> giảm độ lác so với trước tiêm, trong đó có 35,5% (11/31) hết lác sau tiêm 4 tuần; 41,9%<br /> (13/31) tăng hoạt trường cơ liệt, trong đó 22,6% (7/31) phục hồi hoàn toàn sau 4 tuần.<br /> Nhóm mắt có hoạt trường cơ liệt khá trở lên có tỉ lệ hồi phục cao hơn nhóm có hoạt<br /> trường cơ liệt kém (P 60 điốp lăng<br /> <br /> tại Bệnh viện Mắt TP. Hồ Chí Minh từ<br /> tháng 5/03 – 5/04 .<br /> <br /> kính<br /> có 5 BN<br /> -<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> <br /> Thời gian khởi trị (thời gian từ lúc<br /> <br /> khởi bệnh đến khi được tiêm): 24 ngày <br /> <br /> 1.<br /> Đối tượng:<br /> Có song thị: đồng danh với liệt<br /> thần kinh VI và song thị chéo với liệt TK<br /> III không có hoặc có rất ít yếu tố đứng.<br /> Cơ không bị liệt hoàn toàn (hoạt<br /> trường vẫn còn dù ít).<br /> Đối với liệt trên 12 tháng chỉ tiêm<br /> <br /> 18<br /> <br /> <br /> Nhóm 1: < 3 tháng có 20 BN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nhóm 2: < 6 tháng có 7 BN<br /> Nhóm 3: > 6 tháng có 4 BN<br /> <br /> -<br /> <br /> Đánh giá kết quả điều trị dựa trên 3<br /> <br /> biến số:<br /> 1. Độ giảm song thị.<br /> 2. Độ giảm góc lác.<br /> <br /> khi bệnh nhân (BN) không muốn phẫu<br /> thuật.<br /> <br /> 72<br /> <br /> 3. Độ tăng hoạt trường cơ<br /> liệt.<br /> Cách tính độ giảm song thị sau<br /> <br /> Như vậy tỉ lệ % độ giảm ST = 5/5<br /> = 100%.<br /> Cách tính độ giảm góc lác sau<br /> <br /> tiêm:<br /> <br /> Ex 1: KCST trước tiêm = 10cm,<br /> KCST sau tiêm = 8cmgiảm 2cm.<br /> <br /> tiêm: Để tính độ giảm góc lác một cách<br /> định lượng chúng tôi đo góc lác bằng<br /> lăng kính kết hợp với nghiệm pháp che<br /> <br /> <br /> Như vậy tỉ lệ % độ giảm ST = 2/10<br /> = 20%.<br /> <br /> Ex 2: KCST trước tiêm = 5 cm ,<br /> KCST sau tiêm = hết song thị  giảm 5<br /> <br /> mắt trước và sau khi tiêm ở các thời<br /> điểm.<br /> <br /> -<br /> <br /> cm.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H1: Cách đo góc lác bằng lăng kính theo phương pháp Kansky<br /> Ex.1: Góc lác trước tiêm là 30 điôp lăng kính, sau tiêm chỉ còn 10 điôp  giảm<br /> 20 điốp. Như vậy tỉ lệ % góc lác được giảm: 20/30 = 66%<br /> Ex.2: Góc lác trước tiêm là 20 điôp lăng kính, sau tiêm chỉ còn 5 điôp  giảm 15<br /> điốp.Như vậy tỉ lệ % góc lác được giảm: 15/20 = 75%<br /> <br /> 72<br /> <br /> Đánh giá hoạt trường của cơ liệt<br /> trước khi tiêm:<br /> 1.<br /> Rất kém (Mắt không đưa được tới<br /> <br /> -<br /> <br /> Liều tiêm: 10 đơn vị.<br /> <br /> đường giữa): 6 BN.<br /> 2.<br /> Kém (Mắt đưa được tới đường<br /> giữa): 6 BN.<br /> <br /> Dùng kẹp có mấu bắt chổ bám cơ<br /> trực qua KM kéo nhãn cầu về phía<br /> đường giữa sao cho tâm đồng tử trùng<br /> <br /> 3.<br /> Tạm (Mắt vượt đường giữa đạt<br /> 25% hoạt trường): 6 BN.<br /> 4.<br /> Khá (Mắt vượt đường giữa đạt<br /> 50% hoạt trường): 4 BN.<br /> <br /> với trục trước sau.<br /> Bơm tiêm 1ml với kim 30G rút<br /> 0.05ml dung dịch pha, tiêm thẳng vào kết<br /> mạc, đầu vát về phía củng mạc, cách chổ<br /> <br /> 5.<br /> Tốt (Mắt vượt đường giữa đạt 75%<br /> hoạt trường): 7 BN.<br /> 6.<br /> Hoàn toàn tốt (Mắt vượt đường<br /> giữa đạt 100% hoạt trường): 2 BN.<br /> <br /> bám cơ 5-6mm. Do sự khác biệt vị trí<br /> giải phẫu học của cơ trực trong và trực<br /> ngoài nên hướng mũi kim có khác:<br /> <br /> Nếu cơ đích là trực trong: hướng<br /> <br /> Căn cứ tiêu chuẩn trên để đánh giá<br /> HT cơ liệt ở 2 mức: có tăng hay không<br /> tăng sau tiêm.<br /> <br /> về xích đạo nhãn cầu, giữ song song<br /> thành củng mạc,đầu kim ra sau xích đạo<br /> một ít (sâu gần hết thân kim) mới bơm<br /> thuốc chậm đều.<br /> <br /> Thuốc sử dụng:<br /> Dysport 500 Speywood Units của<br /> hảng Beaufour Ipsen.<br /> Nồng độ pha: 2,5 ml ClNa 0,9% <br /> <br /> <br /> Nếu cơ đích là trực ngoài: sau khi<br /> đầu kim đến xích đạo (khoảng 1/2 thân<br /> kim) thì nghiêng ống tiêm ra ngoài một<br /> góc 300, bơm thuốc khi đầu kim ra sau<br /> <br /> 20 đv/0,1ml.<br /> <br /> xích đạo (sâu gần hết thân kim).<br /> <br /> Cách tiêm thuốc vào cơ vận nhãn:<br /> Nhỏ thuốc tê: Novesine 3 lần.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Bảng 1: Chẩn đoán căn nguyên lác liệt.<br /> Căn nguyên<br /> <br /> Liệt VI<br /> <br /> Nhiểm siêu vi<br /> <br /> 7<br /> <br /> Chấn thương sọ não<br /> <br /> 6<br /> <br /> Di chứng viêm màng não<br /> <br /> Liệt III<br /> 6<br /> 1<br /> <br /> Hội chứng Tolosa-Hunt<br /> <br /> 4<br /> <br /> Thiếu máu thần kinh<br /> <br /> 2<br /> <br /> K mũi hầu<br /> <br /> 1<br /> <br /> Không xác định<br /> <br /> 2<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 22<br /> <br /> 72<br /> <br /> 2<br /> <br /> 9<br /> <br /> Trong nhóm nhiễm siêu vi có 1<br /> trường hợp HIV(+)<br /> <br />  2,2, hiệu quả Dysport được tóm tắt ở<br /> bảng 2 và 3.<br /> <br /> Thời gian theo dõi lâu nhất 4<br /> tháng, gần nhất 2 tuần, trung bình 4 tuần<br /> Bảng 2: Tóm tắt hiệu quả của BTA trên góc lác<br /> Hình thái<br /> lác<br /> <br /> Số BN tiêm<br /> <br /> Góc lác trung<br /> bình trước<br /> tiêm<br /> <br /> Lác trong<br /> <br /> 22<br /> <br /> 34<br /> <br /> 21<br /> <br /> 59<br /> <br /> 36<br /> <br /> Lác ngoài<br /> <br /> 9<br /> <br /> 26<br /> <br /> 16<br /> <br /> 44<br /> <br /> 33<br /> <br /> Góc lác trung<br /> % giảm lác<br /> bình sau tiêm<br /> <br /> % giảm<br /> lác ≤10D<br /> <br /> Bảng 3: Hiệu quả của BTA theo thời gian khởi trị sớm hay muộn<br /> Thời gian khởi trị 3tháng<br /> <br /> Cải thiện<br /> <br /> Khỏi<br /> <br /> Cải thiện<br /> <br /> Khỏi<br /> <br /> Song thị<br /> <br /> 19/20<br /> <br /> 12/20<br /> <br /> 10/11<br /> <br /> 4/11<br /> <br /> Góc lác<br /> <br /> 12/20<br /> <br /> 9/20<br /> <br /> 4/11<br /> <br /> 2/11<br /> <br /> Hoạt trường cơ liệt<br /> <br /> 9/20<br /> <br /> 5/20<br /> <br /> 4/11<br /> <br /> 2/11<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Gọi là cải thiện khi song thị, góc<br /> lác có giảm và hoạt trường cơ liệt có<br /> <br /> thị khi nhìn thẳng sau tiêm với 15 BN hết<br /> ST, 11 BN hết sau tiêm 2 tuần và 4 hết sau<br /> <br /> tăng ít nhiều so với truớc tiêm.<br /> <br /> tiêm 4 tuần.<br /> <br /> Góc lác nhỏ 30D (với 13 BN) (p