Đánh giá kết quả sử dụng sụn sườn toàn bộ trong chỉnh sửa mũi ngắn

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ SỬ DỤNG SỤN SƯỜN TOÀN BỘ<br /> TRONG CHỈNH SỬA MŨI NGẮN<br /> Đỗ Quang Hùng*, Phan Thị Hồng Vinh **, Lê Hoàng Vĩnh**.<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mũi ngắn luôn là đề tài khó trong tạo hình mũi. Kỹ thuật chỉnh sửa mũi ngắn được xem là đa dạng và khó<br /> nhất, tái tạo sống mũi, kéo dài và làm cao đầu mũi là những yếu tố quan trọng nhất. Sử dụng sụn vách ngăn kéo<br /> dài đầu mũi thường được lựa chọn vì ít nhiễm trùng, độ tương hợp sinh học cao và nguy cơ biến chứng thấp. Tuy<br /> nhiên, một số trường hợp vách ngăn yếu hoặc mũi co rút nhiều thì sụn vách ngăn không đủ. Trong những<br /> trường hợp này, sụn sườn là một vật liệu thích hợp nhất không chỉ sử dụng để kéo dài đầu mũi mà còn dùng để<br /> nâng cao sống mũi[6],[9].<br /> Mục tiêu: Đánh giá kết quả chỉnh sửa mũi ngắn bằng sụn sườn gồm chỉnh hình đầu mũi bằng mảnh ghép<br /> kéo dài vách ngăn kết hợp nâng sống mũi bằng sụn sườn đập dập.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Tiến cứu mô tả các trường hợp bệnh. Đối tượng là khách hàng có<br /> mũi ngắn đồng ý phẫu thuật chỉnh sửa mũi ngắn sử dụng toàn bộ bằng sụn sườn tự thân để chỉnh hình đầu mũi<br /> và nâng cao sống mũi từ 11/2017 đến 02/2018 tại khoa Tạo hình Thẩm mỹ Bệnh viện Chợ Rẫy.Bệnh nhân được<br /> đánh giá mức độ hài lòng sau phẫu thuật 01 tháng, 03 tháng và được ghi nhận các biến chứng sau phẫu thuật.<br /> Kết quả: Có 17 bệnh nhân có mũi ngắn được đưa vào nghiên cứu. Gồm 11 trường hợp mổ lần đầu và 06<br /> trường hợp mổ lại.Tỉ lệ hài lòng sau xuất viện 03 tháng lần lượt là 04 trường hợp rất hài lòng (23%), 10 trường<br /> hợp hài lòng (59%), 02 trường hợp chấp nhận được (12%) và 01 trường hợp không hài lòng (6%). Có 01 trường<br /> hợp nhiễm trùng và 01 trường hợp lộ sụn sườn vùng sống mũi.<br /> Kết luận: Sụn sườn tự thân là chất liệu an toàn và hiệu quả trong tạo hình mũi ngắn hoặc mũi phẫu thuật<br /> lại. Nâng sống mũi bằng sụn sườn đập dập cho hình dạng sống mũi đẹp tự nhiên và có độ hài lòng cao.<br /> Từ khóa: mũi ngắn, sụn sườn tự thân, làm dài mũi, sụn đập dập.<br /> ABSTRACT<br /> EVALUATE THE EFFECTIVENESS USING COSTAL CARTILAGE IN SHORT NOSE RHINOPLASTY<br /> Đo Quang Hung, Phan Thi Hong Vinh, Le Hoang Vinh.<br /> Ho Chi Minh City Journal Of Medicine *Vol. 22 - No 4- 2018: 375 – 380<br /> <br /> The short nose was one of the most challenges for the rhinoplasty surgeons. Nasal dorsum augmentation and<br /> lengthening the nasal tip were the most two important techniques in correcting the short nose. Septal cartilage<br /> was the most common material for lengthening the nasal tip because of the straight shape, highly biocompatible.<br /> However, in some cases such as weak nasal septum, severe short nose and inadequate supply of sepal cartilage;<br /> costal cartilage is a good alternative material not only used for lengthening the nasal tip but also augmenting the<br /> nasal dorsum<br /> Objectives: evaluated the effectiveness using pure costal cartilage in short nose rhinoplasty<br /> Research method: prospective descriptive. Patients having short nose agreed being operated using costal<br /> <br /> <br /> *Khoa Tạo hình Thẩm mỹ Bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> ** Bộ môn Phẫu thuật Tạo hình Thẩm mỹ - trường Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch.<br /> Tác giả liên lạc: PGS. TS. BS. Đỗ Quang Hùng ĐT: 0903.718.442 Email: tmv_thuha@yahoo.com.<br /> <br /> 376<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> cartilage to improve the nasal dorsum and tip from Nov 2017 to Feb 2018 at Plastic & Aesthetic Surgery<br /> Department – Cho Ray Hospital. Patients were evaluated after 03 months for satisfaction and complications were<br /> recorded.<br /> Results: 17 patients with short nose were included. 11 cases were primary rhinoplasty and 06 cases were<br /> secondary rhinoplasty. Satisfaction rate after 03 months were 4 cases very satisfied (23%), 10 cases satisfied<br /> (59%), 02 cases acceptable (12%), and 01 case unsatisfied (6%). There was 01 case of infection and 01 case with<br /> irregular dorsal contouring.<br /> Conclusions: antilogous costal cartilage was a safe material for short nose correction. Nasal augmentation<br /> using crushed costal cartilage was effective and had a high satisfaction rate<br /> Keywords: short nose, antilogous costal cartilage, lengthening the nose, crushed cartilage<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Có nhiều vật liệu được sử dụng để nâng cao<br /> vùng sống mũi gồm vật liệu nhân tạo như<br /> Biến dạng mũi ngắn luôn là đề tài quan tâm<br /> silicone, Gore-tex, Alloderm….và các vật liệu tự<br /> trong tạo hình mũi. Chỉnh sửa mũi ngắn không<br /> thân như sụn, trung bì mỡ, mỡ…. Những năm<br /> những nâng cao vùng sống mũi mà cần phục hồi<br /> gần đây, silicone nói riêng và các vật liệu nhân<br /> khiếm khuyết mũi, tạo đường viền mũi và kéo<br /> tạo khác bị hạn chế sử dụng do tỉ lệ biến chứng<br /> dài, tạo độ nhô vùng đầu mũi để có một hình<br /> muộn cao. Những phẫu thuật viên mũi nhiều<br /> dạng mũi đẹp và tự nhiên. Để thực hiện điều<br /> kinh nghiệm ngày nay có khuynh hướng sử<br /> này, mảnh ghép kéo dài vách ngăn mũi là yếu tố<br /> dụng chất liệu tự thân toàn bộ trong tạo hình<br /> quan trọng nhất. Nếu mảnh ghép vách ngăn mũi<br /> vùng sống mũi.<br /> được thiết kế tốt sẽ giúp kéo dài mũi, chỉnh sửa<br /> độ nhô mũi phù hợp là nền tảng để thực hiện Trong những trường hợp mũi ngắn hoặc<br /> việc chỉnh sửa đầu mũi và sống mũi sau đó. mũi bị co rút sau các lần phẫu thuật trước, sống<br /> mũi thường rất thấp nên sử dụng vật liệu tự<br /> Chất liệu tự thân như sụn vách ngăn mũi, thân toàn bộ để nâng cao sống mũi còn nhiều<br /> sụn sườn theo thứ tự ưu tiên như trên luôn tranh cãi. Sụn tự thân, nhất là sụn sườn với<br /> được được hầu hết các phẫu thuật viên chọn nguồn cung cấp dồi dào ngày càng được sử<br /> làm mảnh ghép kéo dài sụn vách ngăn. Sụn dụng thường xuyên hơn trong nâng cao vùng<br /> vách ngăn thường ưu tiên được lựa chọn vì sống mũi(6,8).<br /> thẳng, có thể được lấy cùng với đường mổ Có rất nhiều kỹ thuật sử dụng sụn tự thân đã<br /> mũi hở và có bản chất từ vách ngăn. Tuy vậy, được thực hiện trên thế giới như sử dụng sụn<br /> nguyên khối, sụn băm nhuyễn, sụn băm nhuyễn<br /> những trường hợp mũi ngắn hoặc mũi bị co<br /> kết hợp với keo sinh học hoặc gói trong cân cơ<br /> rút, biến dạng mũi sau nhiều lần phẫu thuật<br /> thái dương hay trung bì mỡ, sụn cắt từng lớp<br /> thì sụn vách ngăn không đủ vũng để tạo nên khâu lại hoặc sụn đập dập….<br /> cấu trúc ổn định vùng đầu mũi. Bên cạnh đó, Trong nghiên cứu này chúng tôi đánh giá kết<br /> những trường hợp sụn vách ngăn nhỏ hoặc đã quả chỉnh sửa mũi ngắn bằng toàn bộ sụn sườn,<br /> bị lấy đi ở lần phẫu thuật trước. trong đó chỉnh hình đầu mũi bằng mảnh ghép<br /> Trong những trường hợp trên, sụn sườn kéo dài vách ngăn bằng sụn sườn cắt lát và nâng<br /> được ưu tiên lựa chọn vì có độ cứng cao và có sống mũi bằng sụn sườn đập dập.<br /> thể lấy với số lượng nhiều(2,5). Khi này sụn sườn ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> có đặc điểm vững chắc được dùng làm mảnh<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> ghép kéo dài vách ngăn giúp tạo được đầu mũi<br /> vững chắc làm nền tảng để nâng cao sống mũi. Tiến cứu mô tả cả các trường hợp bệnh<br /> <br /> <br /> 377<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> Đối tượng sụn sườn ngấm đủ nước.<br /> Tất bệnh nhân mũi ngắn đến tư vấn và phẫu Chọn ra một đến hai bản sụn sườn phẳng để<br /> thuật từ 11/2017 đến 02/2018 thỏa tiêu chuẩn làm mảnh ghép kéo dài vách ngăn.<br /> chọn bệnh và loại trừ với: Phần còn lại sẽ được đập dập vừa phải bởi<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh dụng cụ nghiền sụn dùng nâng cao sống mũi.<br /> Những bệnh nhân thỏa một trong 4 tiêu Bước 3: Phẫu thuật tạo hình mũi bằng sụn<br /> chuẩn sau: sườn toàn bộ (hình 3 và 4).<br /> Bệnh nhân than phiền có mũi trông có vẻ ngắn. Thực hiện đường rạch V ngược qua trụ mũi,<br /> Tỉ lệ chiều dài mũi so với mặt ngắn hơn 1/3. chúng tôi bóc tách và kéo dài gồm da-mô mềm<br /> Mũi ngắn làm lộ rõ nostril sâu ở tư thế nghiêng. và khung sụn mũi. Da – mô mềm được bóc tách<br /> cẩn thận sát màng sụn cánh mũi bên dưới và<br /> Có chỉ định tạo hình mũi bằng sụn sườn<br /> dưới màng xương chính mũi.<br /> hoặc mong muốn tạo hình mũi bằng sụn sườn<br /> toàn bộ. Chỉ định mũi sụn sườn bao gồm: Sau đó, sụn cánh mũi bên dưới được giải<br /> phóng để có thể kéo dài ra phía trước và bộc lộ<br /> Mũi rất ngắn.<br /> phần đuôi của sụn vách ngăn và gai mũi.<br /> Mất sụn vách ngăn do phẫu thuật các lần trước.<br /> Dùng mảnh ghép kéo dài vách ngăn bằng<br /> Mũi co rút, biến dạng sau phẫu thuật. sụn sườn, thêm mảnh ghép batten graft bằng<br /> Tiêu chuẩn loại trừ sụn sườn làm vững trụ mũi.<br /> Có triệu chứng nghẹt mũi. Ghép thêm mảnh ghép “cap” hoặc “shield”<br /> Tiền căn chấn thương mũi. bằng sụn hoặc mô mềm.<br /> Tiền căn phẫu thuật vách ngăn và xoang Khâu da và và một phần niêm mạc để hở<br /> Có 17 trường hợp mũi ngắn thỏa tiêu chuẩn đường rạch 1 bên mũi.<br /> Nhét sụn sườn đã xử lý và dập mềm vào tạo<br /> chọn bệnh được đưa vào nghiên cứu..<br /> sống mũi. Tiến hành khâu da toàn bộ và băng ép<br /> Phương pháp phẫu thuật bằng nẹp mũi liên tục trong 05 ngày.<br /> Bước 1: Lấy sụn sườn (hình 1) Đánh giá<br /> Bệnh nhân được gây mê nội khí quản. Đánh giá được thực hiện trước và sau phẫu<br /> Xác định vị trí lấy sụn sườn thứ 6. Sau khi thuật tối thiểu 03 tháng gồm các tiêu chí:<br /> chích tê tại chỗ, đường rạch da 3-4 cm được Đánh giá các biến chứng:<br /> thực hiện.<br /> Biến chứng sớm<br /> Bóc tách khoang trên ngực lớn đủ rộng rồi<br /> Chảy máu, nhiễm trùng<br /> tiến hành bóc tách và vén cơ ngực lớn để bộc lộ<br /> sụn sườn dưới cơ ngực lớn. Biến chứng muộn<br /> <br /> Lấy một phần màng sụn ở mặt trước của Chảy máu muộn, nhiễm trùng, thủng da<br /> sụn sườn 6. Sau đó tách rời hoàn toàn sụn vùng mũi, lệch vách mũi, sụp mũi, hẹp van mũi<br /> sườn ra khỏi màng sụn ở mặt sau rồi cắt 2 đầu trong, lộ sống mũi…<br /> của sụn sườn... Đánh giá mức độ hài lòng của bệnh nhân:<br /> khảo sát mức độ hài lòng khi bệnh nhân tái<br /> Bước 2: Xử lý sụn sườn (hình 2)<br /> khám hoặc qua điện thoại gồm 05 mức: rất hài<br /> Sụn sườn lấy được sẽ được sử dụng cắt nhỏ<br /> lòng, hài lòng, chấp nhận được, không hài<br /> bằng dao lạng da. Được ngâm nước có pha dung<br /> lòng và rất không hài lòng (biểu đồ 1)<br /> dịch kháng sinh gentamycin khoảng 15 phút để<br /> <br /> <br /> 378<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1 Bóc tách lấy sụn sườn và sụn sườn số 6 được lấy<br /> 3 tháng thỏa tiêu chuẩn chọn mẫu được đưa vào<br /> nghiên cứu có<br /> Đặc điểm chung<br /> Giới<br /> Có tổng cộng 17 bệnh nhân thỏa tiêu chuẩn<br /> chọn bệnh được đưa vào nghiên cứu, 16 trường<br /> hợp là nữ chiếm tỉ lệ 94%. Bệnh nhân có mũi<br /> Hình 2 Dùng sụn sườn làm mảnh ghép kéo dài vách ngắn, thấp được phẫu thuật lần đầu là 11 trường<br /> ngăn trong tạo hình đầu mũi hợp, chiếm tỉ lệ 64,7% và 6 trường hợp mũi mổ<br /> lại chiếm tỉ lệ 35,3%.<br /> Tuổi<br /> Tuổi trung bình trong nhóm nghiên cứu là 38<br /> ± 8 tuổi, nhỏ nhất là 23 tuổi và lớn nhất là 55 tuổi.<br /> Kết quả phẫu thuật<br /> Kích thước trung bình của mảnh ghép kéo<br /> dài vách ngăn từ sụn sườn<br /> Bảng 1 Kích thước của mảnh ghép kéo dài vách ngăn<br /> Hình 3 Thêm mảnh ghép bằng màng sụn vùng đầu<br /> bằng sụn sườn.<br /> mũi Kích thước SEG Trung bình ± ĐLC<br /> Chiều dài 25,8 ± 4,1 cm<br /> Chiều rộng 15,3 ± 3,1 mm<br /> Kích thước trung bình của mảnh ghép batten<br /> giúp làm vững mảnh ghép kéo dài vách ngăn.<br /> Bảng 2 Kích thước "batten graft"<br /> Kích thước batten Trung bình ± ĐLC<br /> Chiều dài 16,8 ± 2,4 mm<br /> Chiều rộng 12,2 ± 1,8 mm<br /> <br /> Biến chứng<br /> Hình 4 Nhét sụn sườn đập dập vào sống mũi. Có 02 trường hợp biến chứng gồm 01 trường<br /> KẾTQUẢ hợp nhiễm trùng và 01 trường hợp lộ sụn sườn<br /> vùng sống mũi.<br /> Tất cả 17 bệnh nhân được theo dõi tối thiểu<br /> <br /> <br /> 379<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 6%<br /> 12% 23%<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 59%<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Rất hài lòng Hài lòng Chấp nhận được Không hài lòng<br /> <br /> <br /> Biểu đồ 1 Mức độ hài lòng sau 03 tháng (n=17).<br /> Một số ca phẫu thuật<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 5 Bệnh nhân nam mũi co rút, ngắn sau phẫu thuật mũi 3 lần được phẫu thuật tạo hình mũi bằng sụn sườn<br /> BÀN LUẬN tốt. Đập dập các lát sụn sườn bằng máy nghiền<br /> sụn tạo thành các lát sụn sườn mềm dẻo có độ<br /> Có nhiều kỹ thuật sử dụng sụn tự thân trong<br /> đàn hồi tốt nên khi sử dụng trong nâng cao sống<br /> tạo hình đầu mũi. Trong kỹ thuật của chúng tôi,<br /> mũi cho độ ổn định tốt hơn(3,4,7).<br /> chúng tôi sử dụng kết hợp hai mảnh ghép bằng<br /> Mặt khác, sụn sườn sau khi đưa vào mũi sẽ<br /> sụn sườn gồm mảnh ghép kép dài vách ngăn<br /> sống bằng cơ chế thẩm thấu là chủ yếu nên sụn<br /> mũi và mảnh ghép “batten graft” nhằm mục<br /> sườn nguyên khối được nuôi dưỡng kém<br /> đích giữ vững và tăng tính ổn định của mảnh<br /> nhất(1,2). Sụn sườn băm nhuyễn sẽ tăng khả năng<br /> ghép kéo dài vách ngăn mũi giúp ổn định đầu<br /> tiếp xúc với mạch máu xung quanh nhưng do bị<br /> mũi được tốt.<br /> băm nhuyễn nên các tế bào sụn bị chết rất nhiều<br /> Các kỹ thuật nâng sống mũi bằng sụn tự khi đưa vào mũi. Sụn sườn đập dập ở mức độ<br /> thân cũng rất đa dạng. Sử dụng sụn sườn vừa phải không những hạn chế làm tổn thương<br /> nguyên khối hoặc cắt lát rồi khâu tạo thành khối các tế bào sụn mà còn tăng diện tích tiếp xúc của<br /> trong nâng sống mũi tạo hình dạng sống mũi tế bào sụn với mạch máu xung quanh được cho<br /> đẹp, tuy nhiên theo thời gian sụn sườn dễ bị<br /> là giúp tế bào sụn sống tốt nhất trong môi<br /> cong vẹo hoặc biến dạng gây lệch, vẹo sống. Sử trường mới.<br /> dụng sụn băm nhuyễn hoặc kết hợp sụn băm<br /> Có hai trường hợp biến chứng trong mẫu<br /> nhuyễn với keo sinh học hoặc bọc bởi cân cơ thái<br /> nghiên cứu của chúng tôi chiếm tỉ lệ 11,7%, trong<br /> dương hay trung bì mỡ giúp tạo hình khối cho<br /> đó có 01 trường hợp nhiễm trùng. Trường hợp<br /> sống mũi, tuy nhiên sụn băm nhuyễn mềm nên<br /> nhiễm trùng sau đó được điềm trị kháng sinh và<br /> khả năng tạo khối và định hình sống mũi không<br /> <br /> <br /> 380<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> bơm rửa mủ liên tục trong 10 ngày thì cải thiện. Selection According to Cartilage Shape: Anatomical<br /> Considerations for Rhinoplasty". Facial Plast Surg, 33(6), 670-674.<br /> Trường hợp lộ sụn sườn vùng sống mũi, chúng 3. Boccieri A, Marianetti TM, Pascali M (2018), "Crushed Cartilage:<br /> tôi tiến hành phẫu thuật rạch da đường trong A Rescue Procedure in Rhinoplasty". J Craniofac Surg, 29(3): 614-<br /> 617.<br /> mũi theo đường sẹo cũ để lấy bỏ phần sụn sườn<br /> 4. Cakmak O, Buyuklu F (2007), "Crushed cartilage grafts for<br /> bị lộ rồi khâu lại. Sau đó tình trạng bệnh nhân concealing irregularities in rhinoplasty". Arch Facial Plast Surg,<br /> ổn. Nguyên nhân lộ sụn vùng sống mũi là phần 9(5), 352-357.<br /> 5. Calvert JW, Patel AC, Daniel RK (2014), "Reconstructive<br /> sụn sườn này chưa được đập đủ mềm. rhinoplasty: operative revision of patients with previous<br /> KẾT LUẬN autologous costal cartilage grafts". Plast Reconstr Surg, 133(5),<br /> 1087-1096.<br /> Sụn sườn tự thân là chất liệu an toàn và hiệu 6. Fedok FG (2016), "Costal Cartilage Grafts in Rhinoplasty". Clin<br /> Plast Surg, 43(1), 201-212.<br /> quả trong tạo hình mũi ngắn hoặc mũi phẫu 7. Ma JG, Wang KM, Zhao XH, Cai L, Li X (2015), "Diced Costal<br /> thuật lại. Nâng sống mũi bằng sụn sườn đập dập Cartilage for Augmentation Rhinoplasty". Chin Med J (Engl),<br /> cho hình dạng sống mũi đẹp tự nhiên và có độ 128(19), 2679-2681.<br /> 8. Miranda N, Larocca CG, Aponte C (2013), "Rhinoplasty using<br /> hài lòng cao. autologous costal cartilage". Facial Plast Surg, 29(3), 184-192.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> Ngày nhận bài báo: 26/06/2018<br /> 1. Balaji SM (2013), "Costal cartilage nasal augmentation<br /> rhinoplasty: Study on warping". Ann Maxillofac Surg, 3(1), 20-24. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 26/06/2018<br /> 2. Bender-Heine AN, Zdilla MJ, Russell ML, Rickards AA, Holmes<br /> Ngày bài báo được đăng: 30/06/2018<br /> JS, Armeni MA, et al. (2017), "Optimal Costal Cartilage Graft<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 381<br />