Đánh giá kết quả vi phẫu thuật điều trị u màng não liềm não và cạnh xoang tĩnh mạch dọc trên tại bv Nhân dân Gia Định

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ VI PHẪU THUẬT ĐIỀU TRỊ<br /> U MÀNG NÃO LIỀM NÃO VÀ CẠNH XOANG TĨNH MẠCH DỌC TRÊN<br /> TẠI BV NHÂN DÂN GIA ĐỊNH<br /> Trần Minh Bảo Lộc*, Phạm Trung Chính*, Trịnh Xuân Hậu*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, hình ảnh học và đánh giá kết quả vi phẫu thuật điều trị u màng não<br /> liềm não và cạnh xoang tĩnh mạch dọc trên.<br /> Phương pháp: Hồi cứu và tiến cứu mô tả hàng loạt ca. 52 bệnh nhân u màng não liềm não và cạnh xoang<br /> tĩnh mạch dọc trên được điều trị vi phẫu thuật lấy u tại bệnh viện Nhân Dân Gia ĐịnhTPHCM trong thời gian<br /> từ 1/2014 đến 6/2018. Dữ liệu thu thập chính gồm: các yếu tố dịch tể, các triệu chứng của bệnh lí u màng não ở<br /> liềm não và cạnh xoang tĩnh mạch dọc trên, hình ảnh cộng hưởng từ (MRI), kết quả hồi phục khi ra viện theo<br /> thang điểm Karnofsky.<br /> Kết quả: Tuổi trung bình là 51,76 ± 15,12 tuổi. Tỉ lệ Nữ/ Nam là 1,7/1. Triệu chứng thường gặp: đau đầu<br /> 65%, động kinh 19%, giảm thị lực và rối loạn ngôn ngữ rất ít gặp 1,9%. Rối loạn vận động và động kinh cục bộ<br /> thường gặp nhất là u ở vị trí 1/3 giữa 54%. Tín hiệu trên cộng hưởng từ thường bắt thuốc cản từ đồng nhất<br /> 82%, có ranh giới rõ 79%. Dấu hiệu đuôi màng cứng: 79%. Vị trí u thường gặp là ở 1/3 trước và 1/3 giữa. Phẫu<br /> thuật lấy toàn bộ u không xâm lấn xoang là 100%. Phẫu thuật lấy toàn bộ u (Simpson I và II) là 87%. Simpson<br /> IV 3,8%. Kết quả theo Karnofsky: tốt 86,5%, vừa 13,5% và không có trường hợp xấu. Biến chứng sau phẫu thuật<br /> là 17%, do máu tụ hố mổ và phù não. Không trường hợp nào phải mổ lại do máu tụ. Không có tử vong do phẫu thuật.<br /> Kết luận: Nghiên cứu này cho thấy bệnh lí u màng não ở liềm não và cạnh xoang tĩnh mạch dọc trên<br /> thường gặp lứa tuổi trên 50 tuổi, biểu hiện chủ yếu là đau đầu và động kinh, vị trí u thường gặp là 1/3 trước và<br /> 1/3 giữa. Điều trị vi phẫu thuật lấy u cho kết quả tốt, ít có tai biến và không có tử vong do phẫu thuật.<br /> Từ khóa: U màng não liềm não và cạnh xoang tĩnh mạch dọc trên, thang điểm Karnofsky (Karnofsky<br /> performance Scale: KPS), điều trị u màng não ở liềm não và cạnh xoang tĩnh mạch dọc trên, phẫu thuật lấy u theo<br /> Simpson.<br /> ABSTRACT<br /> EVALUATION OF RESULT OF MICROSURGICAL TREATMENT FOR FALX AND PARASAGITTAL<br /> SINUS MENINGIOMAS<br /> Tran Minh Bao Loc, Pham Trung Chinh, Trinh Xuan Hau<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 6- 2018: 100 – 105<br /> Objectives: To evaluate the clinical features, radiology and results of microsurgical treatment for falx and<br /> parasagittal meningiomas.<br /> Methods: Retrospective and prospective, descriptive study case series. From 1/2014 to 6/2018, there were 52<br /> patients underwent microsurgical treatment for falx and parasagittal meningiomas at Gia Dinh pepole Hospital.<br /> Data included the demographic, clinical sign of falx and parasagittal meningiomas, radiology, result of recovery<br /> neurological function to be discharge according to KARNOFSKY scale.<br /> Results: Mean age of the patient was 51.76 ± 15.12 years. Ratio female/ male: 1.7/1. Signs of: headache 65%,<br /> <br /> * Khoa Ngoại Thần kinh - Bệnh viện Nhân Dân Gia Định<br /> Tác giả liên lạc:BS.CKII. Trần Minh Bảo Lộc ĐT:0903363540 Email: tranminhbaoloc@gmail.com<br /> <br /> 100 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> epilepsy 19%. Release of visual acuity 1.9% and dysphasia 1.9%. Disorder of movement and localized epilepsy at<br /> 1/3 median falx and parasagittal meningiomas 54%. Sign of homogeneous contrast MRI 82%, clearly margin<br /> menigiomas 79%, dural tail sign 79%. Total removal microsurgical treatment of non-invasive sagittal sinus<br /> meningiomas 100%. Microsurgical treatment of mengiomas according to Simpson I, II: 87%; Simpson IV 3.8%.<br /> Result of recovery neurological function (KARNOFSKY): good 86.5%; fair good 13.5%. Complication of<br /> microsurgical treatment: 17% due to bleeding and cerebral edema around mennigiomas. No case underwent re-<br /> operation. No mortality due to microsurgical treatment.<br /> Conclusions: This study showed that falx and parasagittal meningiomas are prevalence of the patient to be<br /> more than 50 years, the most common clinical sign are headache and localize epilepsy, the most common location<br /> of meningiomas are 1/3 anterior and 1/3 medial sagittal plan. Results of recovery neurological function were good<br /> after operation. Complication of microsurgical treatment rarely and no mortality.<br /> Keywords: Falx and sagittal meningiomas, treatment for falx and sagittal meningiomas, Karnofsky scale<br /> (KPS), Simpsom procedure for meningiomas.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ di chứng và tái phát sau mổ, giảm đáng kể tỉ lệ<br /> U màng não là những u nguyên phát, xuất tử vong.<br /> phát từ màng nhện, đây là thương tổn chiếm U màng não ở vị trí liềm não và cạnh<br /> một tỉ lệ đáng kể từ 15 – 20% các u trong sọ. U xoang tĩnh mạch dọc trên là những khối u xuất<br /> màng não đa số lành tính, phát triển chậm, ít khi phát từ liềm đại não và thành bên xoang tĩnh<br /> xâm lấn vào mô não, vì thế có thể điều trị khỏi mạch dọc trên chiếm tỉ lệ từ 20 – 33% các u<br /> bằng phẫu thuật. U màng não có thể gặp ở mọi màng não nội sọ. Phẫu thuật lấy triệt để loại u<br /> vị trí, nơi có màng não bao phủ, biểu hiện lâm này, còn là một vấn đề tương đối khó, do u<br /> sàng của u màng não rất đa dạng và phong phú nằm sâu ở liềm não, u dính vào thành xoang,<br /> như: đau đầu, rối loạn ý thức, động kinh, liệt có thể xâm lấn vào bên trong lòng xoang, làm<br /> dây thần kinh sọ... U có thể phát triển ở nền sọ bít tắc xoang và xâm lấn cả hai bên bán cầu,<br /> trước, giữa, hoặc nền sọ sau, vòm sọ, đặc biệt ở gây phù não xung quanh. Do đó, phẫu thuật<br /> liềm não và cạnh xoang tĩnh mạch dọc trên. U có lấy hoàn toàn u, bảo tồn những chức năng<br /> thể xâm lấn vào các xoang làm bít tắc xoang, xung quanh và lựa chọn những phương pháp<br /> chèn ép thần kinh, nhu mô não ở những vùng lấy u triệt để, tái tạo xoang tĩnh mạch dọc trên<br /> chức năng…, dẫn đến biểu hiện lâm sàng hoàn hay để lại phần u trong lòng xoang còn là một<br /> toàn khác biệt. Hiện nay, phương pháp điều trị vấn đề tranh cãi. Phẫu thuật dễ hay khó tuỳ<br /> chủ yếu của u màng não là phẫu thuật. Phẫu thuộc vị trí, kích thước, tính chất của u và độ<br /> thuật lấy u vẫn gặp nhiều khó khăn là do: mạch xâm lấn của u vào xoang tĩnh mạch dọc trên.<br /> máu tăng sinh phong phú, vị trí u ở những vùng Trước đây, chưa có ứng dụng vi phẫu thuật,<br /> chức năng quan trọng, kích thước u lớn chèn vào tỉ lệ lấy hết u còn thấp, biến chứng và tỉ lệ tử<br /> nhu mô não nên việc lấy bỏ triệt để u màng não vong còn cao. Ngày nay, với việc điều trị bằng vi<br /> mà không làm ảnh hưởng đến các vùng chức phẫu, tỉ lệ lấy hết u rất cao, giảm tỉ lệ biến chứng<br /> năng quan trọng, vẫn là một thách thức đối với cũng như tỉ lệ tử vong đến mức tối thiểu. Tài liệu<br /> các phẫu thuật viên. Ở nước ta, thời gian gần nước ngoài nghiên cứu về u màng não rất nhiều,<br /> đây nhờ những tiến bộ của gây mê hồi sức, chẩn trong nước thì có nhiều nghiên cứu về u màng<br /> đoán hình ảnh (cộng hưởng từ (MRI), chụp não nói chung, nhưng nghiên cứu về chẩn đoán<br /> động mạch máu mã hóa xoá nền (DSA)...) và đặc và điều trị vi phẫu u màng não liềm não và cạnh<br /> biệt là sử dụng kính vi phẫu trong phẫu thuật đã xoang tĩnh mạch dọc trên thì chưa nhiều. Nên<br /> làm cho việc chẩn đoán và điều trị phẫu thuật u chúng tôi thực hiện đề tài nghiên cứu này với hai<br /> màng não chính xác và triệt để hơn, hạn chế các mục tiêu:<br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018 101<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> Khảo sát đặc điểm lâm sàng và hình ảnh học Vị trí u<br /> Triệu chứng<br /> u màng não liềm não và cạnh xoang tĩnh mạch 1/3 trước 1/3 giữa 1/3 sau Tổng<br /> lâm sàng<br /> (%) (%) (%) (%)<br /> dọc trên.<br /> Rối loạn tri giác 0 1,9 0 1,9<br /> Đánh giá kết quả vi phẫu thuật điều trị u Rối loạn<br /> 1,9 0 0 1,9<br /> màng não liềm não và cạnh xoang tĩnh mạch ngôn ngữ<br /> dọc trên. Giảm thị lực 0 0 1,9 1,9<br /> <br /> ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU Đau đầu không điển hình chiếm tỉ lệ rất cao<br /> nhất 65%, tiếp đến là động kinh chiếm tỉ lệ 19%.<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tình trạng Karnofsky lúc nhập viện: Có 7<br /> Gồm các bệnh nhân nhập viện Bệnh viện<br /> trường hợp nhập viện có KPS < 60 điểm: 1<br /> Nhân Dân Gia Định từ 01/2014 đến 06/2018 được<br /> giảm tri giác, 1 giảm thị lực và 5 trường hợp<br /> chẩn đoán u màng não liềm não (LN) và cạnh<br /> yếu nửa người. Nhập viện có KPS tốt (80 - 100<br /> xoang tĩnh mạch dọc trên (TMDT).<br /> điểm) thì triệu chứng là đau đầu kéo dài, chưa<br /> Phương pháp nghiên cứu ảnh hưởng đến sinh hoạt, công việc hằng ngày<br /> Tất cả bệnh nhân được nghiên cứu theo của người bệnh.<br /> phương pháp hồi cứu và tiến cứu mô tả cắt Đặc điểm hình ảnh học<br /> ngang. Chúng tôi đánh giá về: tuổi và giới; triệu<br /> Vị trí u<br /> chứng lâm sàng: đau đầu, rối loạn tri giác, dấu<br /> thần kinh khu trú, động kinh, giảm thị lực, rối Bảng 2. Vị trí u<br /> Vị trí u 1/3 1/3 1/3 Tỉ lệ<br /> loạn ngôn ngữ, các triệu chứng khác; hình ảnh trước giữa sau (%)<br /> học cộng hưởng từ. Liềm não 6 4 4 14(27)<br /> Tình trạng bệnh nhân lúc nhập viện và trước Cạnh XTM 5 10 5 20(38)<br /> xuất viện: được đánh giá theo thang điểm<br /> Cả LN và cạnh XTMDT 8 6 4 18(35)<br /> Karnofsky.<br /> Tổng cộng (%) 19(36,5) 20(38,5) 13(25) 52(100)<br /> Các số liệu thu được xử lý trên máy vi tính<br /> theo chương trình SPSS 16.0. Các kết quả được U ở cạnh xoang TMDT tỉ lệ cao hơn so với<br /> thực hiện so sánh với số liệu của các tác giả khác. các vị trí khác. Đa số u nằm ở vị trí 1/3 giữa 38,5%.<br /> Tính chất u sau tiêm thuốc tương phản: ranh<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> giới rõ 71%; đuôi màng cứng 78,8%; đồng nhất<br /> Chúng tôi nghiên cứu được 52 bệnh nhân. sau tiêm thuốc 82,7%.<br /> Đặc điểm dịch tễ học Kết quả điều trị<br /> Giới: Trong 52 trường hợp có 33 nữ và 19 Diễn tiến sau tri giác sau mổ 24 giờ: tỉnh táo<br /> nam. Tỉ lệ nữ/ nam là 1,7/1. hoàn toàn chiếm tỉ lệ cao 88,5%.<br /> Tuổi:Tuổi trung bình là 51,76 ± 15,12. Tuổi Phân độ phẫu thuật theo Simpson: lấy toàn<br /> nhỏ nhất là 21 tuổi và tuổi lớn nhất là 78 tuổi. Đa bộ u, theo phân loại Simpson độ I, II và III là 96%.<br /> số tập trung ở nhóm tuổi là 50 - 59 tuổi, chiếm tỉ<br /> Karnofsky khi ra viện: Tốt 86,%; vừa 13,5%.<br /> lệ 34,5%.<br /> Tai biến và biến chứng<br /> Đặc điểm lâm sàng<br /> Bảng 3. Biến chứng phẫu thuật<br /> Bảng 1:Triệu chứng lâm sàng theo vị trí u Biến chứng phẫu thuật Số BN Tỉ lệ (%)<br /> Vị trí u<br /> Triệu chứng Máu tụ sau phẫu thuật 3 5,8<br /> 1/3 trước 1/3 giữa 1/3 sau Tổng<br /> lâm sàng Phù não sau phẫu thuật 6 11,5<br /> (%) (%) (%) (%)<br /> Tổn thương mạch máu sau phẫu thuật 0 0<br /> Đau đầu 11,5 42,3 11,5 65,3<br /> Động kinh 4 7,7<br /> Động kinh 3,8 11,5 3,8 19,1<br /> Viêm màng não sau phẫu thuật 0 0<br /> Yếu nửa người 1,9 7,6 0 9,5<br /> 102 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Biến chứng phẫu thuật Số BN Tỉ lệ (%) thay đổi từ 45 - 60 tuổi.<br /> Nhiễm trùng vết mổ 0 0<br /> Bảng 4. Phân bố tỉ lệ nam: nữ của các tác giả nghiên<br /> Dấu thần kinh khu trú sau phẫu thuật 3 5,8<br /> Tử vong 0 0<br /> cứu<br /> Tác giả Số lượng Nam Nữ Tỉ lệ<br /> 16 trường hợp biến chứng sau mổ gồm: máu Nowak (2014)><br /> (7)<br /> 37 10 27 1:2,7<br /> tụ sau mổ chiếm 5,8% và phù não sau mổ:11,5%. Phan Trung Đông<br /> (5)<br /> 52 37 15 1:2,4<br /> BÀN LUẬN Nghiên cứu 52 19 33 1:1,7<br /> <br /> Đặc điểm dịch tễ học Đặc điểm lâm sàng<br /> Giới: Tỉ lệ nữ thường cao hơn nam, dao động Triệu chứng lâm sàng<br /> từ 2/1 - 3/1. Đối với UMN LN và cạnh XTMDT, tỉ Biểu hiện lâm sàng thường gặp nhất các dấu<br /> lệ nữ cũng vượt trội nhiều hơn nam giới. Nhìn hiệu đau đầu, động kinh cục bộ kiểu Bravais –<br /> chung tỉ lệ nữ thường cao hơn nam và dao động Jackson và rối loạn vận động không đồng đều,<br /> từ 1,4 - 4:1. chủ yếu ở chi dưới, do u nằm ở vị trí 1/3 giữa<br /> Tuổi:Tuổi trung bình trong nghiên cứu của kích thích hoặc chèn ép vào vùng vỏ não vận<br /> chúng tôi là 51,76 tuổi. Kết quả này thấp hơn so động cảm giác. Tùy theo vị trí của khối u và độ<br /> với nghiên cứu Sindou(8) 57 tuổi. Nhìn chung phù não mà u có biểu hiện lâm sàng khác nhau.<br /> tuổi trung bình UMN LN và cạnh xoang TMDT<br /> Bảng 5. Triệu chứng lâm sàng theo các tác giả<br /> Triệu chứng Rối loạn ngôn ngữ<br /> Đau đầu (%) Yếu / liệt (%) Động kinh (%) Rối loạn tri giác Giảm thị lực (%)<br /> Tác giả (%)<br /> Nowak (2014) N = 37 8 30 37,8 8 16 *<br /> Phan Trung Đông<br /> * 56,6 32,7 5,8 * 9,6<br /> (2000) N=52<br /> Nghiên cứu 65,3 9,5 19,1 1,9 1,9 1,9<br /> * Không ghi nhận<br /> Theo bảng 5, kết quả khảo sát của chúng tôi chứng nặng xuất hiện, đồng thời các triệu chứng<br /> 52 trường hợp, triệu chúng lâm sàng phổ biến không thường không đáp ứng với điều trị nội<br /> nhất là đau đầu 65%, kế đến là động kinh 19%. khoa thông thường.<br /> Khảo sát của chúng tôi, động kinh cũng Đặc điểm hình ảnh học<br /> thường gặp có tỉ lệ 19%. Biểu hiện chủ yếu là Chụp cộng hưởng từ<br /> động kinh cục bộ theo kiểu Bravais – Jackson. Phân bố theo vị trí liềm não và cạnh xoang<br /> Nguyên nhân có thể do u kích thích trực tiếp TMDT: Dựa vào vị trí gốc bám của u và đánh giá<br /> vào vỏ não chức năng. Điều này cho thấy, của phẫu thuật viên mà chúng tôi phân loại theo<br /> động kinh thường gặp nhất trong UMN LN và các vị trí của gốc bám của u. Cách phân loại này<br /> cạnh xoang TMDT.<br /> rất có ý nghĩa trong quá trình tiên lượng phẫu<br /> Tình trạng bệnh nhân lúc nhập viện thuật của UMN LN và cạnh xoang TMDT. Theo<br /> Tình trạng bệnh nhân lúc nhập viện theo bảng 2, u nằm ở vị trí cạnh xoang TMDT là 20<br /> thang điểm Karnofsky ở nhóm xấu 0%, nhóm (38%) trường hợp và vị trí liềm não 14 (27%)<br /> vừa 21,% và tốt là 79%. Kết quả của chúng tôi<br /> trường hợp. Kết quả này thấp hơn so với Phan<br /> phù hợp với Nowak(7), không có trường hợp nào<br /> Trung Đông(5), có 32,6% u ở vị trí cạnh xoang<br /> tình trạng xấu khi nhập viện. Điều này có thể lý<br /> TMDT và 67,4% u ở liềm não. Tuy nhiên, trường<br /> giải, BN chủ yếu có triệu chứng đau đầu kéo dài,<br /> hợp khó chính xác vì phụ thuộc vào nhiều yếu tố<br /> kế đến là động kinh cục bộ, nên đa số các trường<br /> hợp được phát hiện u sớm hơn khi các triệu như số lượng mẫu, tùy nghiên cứu.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018 103<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> Xâm lấn u vào xoang tĩnh mạch dọc trên Loại I: Lấy toàn bộ u và đốt vào thành xoang<br /> Dựa vào đánh giá trên hình ảnh cộng hưởng nơi u bám;<br /> từ có cản từ và ghi nhận đánh giá của phẫu thuật Loại II - IV: Lấy toàn bộ u và để lại phần u<br /> viên. Theo bảng 2, u xâm lấn vào xoang TMDT xâm lấn vào xoang TMDT;<br /> có 27%, trong đó có u xâm lấn một phần 19,3%, u Loại V - VI: lấy toàn bộ u và cắt xoang tĩnh<br /> xâm lấn toàn bộ xoang 7,7% và u không xâm lấn mạch nơi u bám ở vị trí 1/3 trước gần sàn sọ.<br /> vào xoang tĩnh mạch có tỉ lệ cao nhất. Đối với u dính vào thành xoang TMDT hoặc<br /> Kết quả của chúng tôi, u không lấn vào tĩnh mạch cầu nối vỏ não, thì bóc tách nhẹ<br /> xoang TMDT chiếm tỉ lệ 73%, kết quả này phù nhàng, cẩn thận để tránh tổn thương mạch máu<br /> hợp với các tác giả Sughrue, đa số u không xâm gây mất máu và phù não nghiêm trọng hơn.<br /> lấn vào xoang TMDT chiếm tỉ lệ cao và xâm lấn Nếu u dính chặt, thì để lại phần u dính, không<br /> toàn bộ xoang chiếm tỉ lệ thấp nhất. cố lấy mà tổn thương nặng thêm, phần u xâm<br /> Điều trị vi phẫu thuật lấn vào xoang sẽ có kế hoạch xạ phẫu Gamma<br /> Phương pháp phẫu thuật Knife sau phẫu thuật(1,6).<br /> Đối với phẫu thuật UMN, việc lấy hết u là Đối với u có gốc bám hoàn toàn vào LN, tùy<br /> mục tiêu hàng đầu. Tuy nhiên, không phải bao theo đánh giá và kinh nghiệm của phẫu thuật<br /> giờ cũng đạt được. Trước phẫu thuật, phải có kế viên, lấy toàn bộ u và cắt LN nơi gốc u bám hoặc<br /> hoạch xem kỹ hình ảnh MRI và có những quyết để lại LN gốc u.<br /> định cuối cùng đưa ra trong quá trình phẫu Phẫu thuật lấy u xâm lấn vào xoang TMDT<br /> thuật dựa trên kinh nghiệm của phẫu thuật viên, và TM vỏ não<br /> đối với các nguy cơ tai biến liên quan đến việc<br /> Trong 52 (100%) trường hợp khảo sát tại BV<br /> lấy u.<br /> NDGĐ đều được phẫu thuật lấy bỏ khối u. U<br /> Với sự phát triển kỹ thuật vi phẫu, giúp cho xâm lấn một phần vào xoang TMDT, thì bảo tồn<br /> phẫu thuật viên hoạch định và lựa chọn phương xoang và để lại phần u xâm lấn. Kết quả của<br /> pháp phẫu thuật tốt nhất. UMN ở vị trí liềm não chúng tôi có 4 (7,7%) trường hợp u xâm lấn hoàn<br /> và cạnh xoang TMDT, trên thế giới đã sử dụng toàn vào xoang TMDT, cả 4 trường hợp u ở vị trí<br /> nhiều phương pháp phẫu thuật cho loại u này 2/3 sau xoang, thì lấy gần hết u, để lại phần u<br /> như lấy toàn bộ u và bảo tồn xoang TMDT hoặc xâm lấn vào xoang.<br /> lấy toàn bộ u tái tạo thành xoang TM. Tùy theo<br /> Việc cắt bỏ hoàn toàn xoang TMDT khi khối<br /> vị trí, kích thước u mà lựa chọn phương pháp<br /> u xâm lấn một phần hoặc hoàn toàn xoang tĩnh<br /> phẫu thuật tốt nhất như vi phẫu lấy u triệt để có<br /> mạch ở 1/3 trước. Theo Colli (2006)(2): cắt bỏ<br /> và không có tái tạo xoang TMDT, kết hợp xạ<br /> xoang khi u nằm ở 1/3 trước, đồng thời không cố<br /> phẫu, nút mạch chọn lọc trước mổ.v.v.<br /> gắng cắt bỏ xoang TMDT nếu u ở vị trí 2/3 sau<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi đã khảo xoang, vì ở vị trí này phải tái tạo xoang TMDT.<br /> sát 52 trường hợp vi phẫu lấy UMN liềm não Theo DiMeco (2004)(3): lấy phần lớn u và để<br /> và cạnh xoang TMDT tại Bệnh viện NDGĐ, lại phần u xâm lấn vào xoang TMDT và điều trị<br /> chúng tôi nhận thấy, hầu hết các trường hợp bằng xạ trị, theo dõi sự tiến triển của u bằng hình<br /> đều vi phẫu lấy hết u không xâm lấn vào ảnh MRI sau 3 tháng. Đối với những u lớn có<br /> xoang, bảo tồn xoang và để lại phần u xâm lấn xâm lấn liềm não thì cắt bỏ phần lớn u và liềm<br /> vào xoang TMDT. não nếu có thể, phần còn lại trong u thì theo dõi<br /> Phẫu thuật lấy UMN cạnh xoang TMDT dựa hình ảnh và xạ phẫu sau phẫu thuật. Nhìn<br /> theo phân loại của Sindou mà có kế hoạch phẫu chung, phẫu thuật UMN liềm não và cạnh xoang<br /> thuật như sau: TMDT phụ thuộc vào vị trí, kích thước u, mức<br /> <br /> 104 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> độ xâm lấn vào xoang tĩnh mạch, tăng sinh mạch Tín hiệu trên CHT thường bắt thuốc cản từ<br /> của khối u và tình trạng của bệnh nhân, đôi khi đồng nhất 82%, có ranh giới rõ 79%. Dấu hiệu<br /> lấy u toàn bộ hay chỉ lấy 1 phần. Trong nghiên đuôi màng cứng 79%.<br /> cứu của chúng tôi, lấy toàn bộ khối u và cầm Điều trị vi phẫu<br /> máu gốc u (Simpson I và II) là (87,5%), trong đó Lấy toàn bộ u không xâm lấn xoang là 100%.<br /> lấy toàn bộ khối u đa số u chỉ có gốc bám ở liềm<br /> Phẫu thuật lấy toàn bộ u (Simpson I và II) là<br /> não, u không xâm lấn hoặc xâm lấn hoàn toàn<br /> 87%. Simpson IV 3,8%.<br /> xoang ở vị trí 1/3 trước (Simpson I) là (23,1%), để<br /> Kết quả theo Karnofsky: tốt 86,5%, vừa<br /> lại phần u xâm lấn vào xoang tĩnh mạch dọc trên<br /> 13,5% và không có trường hợp xấu.<br /> (Simpson IV) là (3,8%).<br /> Biến chứng sau phẫu thuật là 17%, do máu<br /> Kết quả phẫu thuật theo Simpson<br /> tụ hố mổ và phù não. Không trường hợp nào<br /> Phẫu thuật lấy u triệt để UMN LN và cạnh phải mổ lại do máu tụ. Không có tử vong do<br /> XTMDT phụ thuộc vào các yếu tố như vị trí u và phẫu thuật.<br /> mức độ xâm lấn vào XTMDT. Kết quả Simpson I<br /> của chúng tôi có tỉ lệ 23,1%, đa số là u ở vị trí LN, TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Black PM, Zauberman J (2010), “Parasagittaland Falx<br /> chủ động vén nhẹ vùng vỏ não ít chức năng, lấy Meningiomas”. Meningiomas: A Comprehensive Text, Pamir<br /> u từng phần và cắt liềm não ở gốc u bám, lấy MN. Black PM, Fahlbusch R eds., Saunders, pp. 349-354.<br /> triệt để khối u. Simpson II (63%), chúng tôi lấy 2. Colli BO, Carlotti CG, Assirati Jr JA (2006), “Parasagittal<br /> meningiomas: follow-up review”. Surgical Neurology, 66, pp.20-28.<br /> toàn bộ u và đốt nhẹ nhàng thành XTMDT gốc u 3. DiMeco F, Li K, Casali C (2004), “Meningiomas Invading the<br /> bám, tránh làm rách xoang gây những biến Superior Sagittal Sinus: Surgical Experience in 108 Cases”.<br /> Neurosurgery, 55 (6), pp. 1262-1274.<br /> chứng nặng đáng tiếc. Simpson IV (3,8%), chúng<br /> 4. Dương Đại Hà, Đoàn Văn Hệ, Vũ Hồng Phong (2012), “Chẩn<br /> tôi lấy hết phần u không xâm lấn xoang và để lại đoán và kết quả phẫu thuật u màng não cạnh đường giữa tại<br /> phần u xâm lấn xoang. So sánh Simpson I và II Bệnh viện Việt Đức”. Tạp Chí Y học Tp Hồ Chí Minh (4), số 16, tr.<br /> 433-437.<br /> với các tác giả khác, kết quả của chúng tôi tương 5. Phan Trung Đông (2000), Điều tri phẫu thuật u màng não cạnh<br /> tự Colli(2) 78,2%, Phan Trung Đông(5) (81%). xoang tĩnh mạch dọc trên và liềm não. Luận văn thạc sĩ Y học.<br /> ĐH Y Dược TP Hồ Chí Minh, tr.14-61.<br /> KẾT LUẬN 6. Nguyễn Thế Hào, Phạm Quỳnh Trang (2011), “Đặc điểm lâm<br /> Qua nghiên cứu 52 trường hợp UMN LN và sàng, chẩn đoán hình ảnh và kết quả phẫu thuật của u màng<br /> não vùng xoang tĩnh mạch dọc trên”. Tạp chí Y học Việt Nam, (1),<br /> cạnh xoang TMDT đã phẫu thuật tại BV NDGĐ, tr.51- 54.<br /> nghiên cứu viên rút ra một số kết luận sau: 7. Nowak A, Dziedzic T (2014), “Surgical treatment of parasagittal<br /> and falcine meningiomas invading the superior sagittal sinus”.<br /> Lâm sàng và hình ảnh học Neurologia Neurochirurgia Polska, 34, pp. 1-7.<br /> UMN LN và cạnh XTMDT có tỉ lệ nam: nữ là 8. Sindou M (2009), “Meningiomas Involving the Major Dural<br /> Sinus: Management of the Sinus Invasion”. Practical Handbook of<br /> 1:1,7, độ tuổi thường gặp 50 - 59 tuổi, trung bình Neurosurgery. Sindou M ed., Saunders, pp. 669-680.<br /> 51,76 tuổi. 9. Sughrue ME, Rutkowski MJ, Shangari GS (2011), “Results and<br /> management of parasagittal and facine meningiomas”.J<br /> Triệu chứng thường gặp: đau đầu 65%, rối Neurosurgery, 114, pp. 731-737.<br /> loạn vận động 9,5% và động kinh 19%, giảm thị<br /> lực và rối loạn ngôn ngữ rất ít gặp 1,9%. Ngày nhận bài báo: 15/06/2018<br /> Rối loạn vận động và động kinh cục bộ Ngày phản biện nhận xét bài báo: 03/07/2018<br /> thường gặp nhất ở vị trí 1/3 giữa 54%. Triệu Ngày bài báo được đăng: 20/10/2018<br /> chứng thị giác thường gặp chủ yếu u ở vị trí 1/3<br /> sau 1,9%.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018 105<br />