Đánh giá mức độ cải thiện tình trạng viêm xoang mạn tính ở trẻ em sau nạo VA

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ CẢI THIỆN TÌNH TRẠNG VIÊM XOANG  <br /> MẠN TÍNH Ở TRẺ EM SAU NẠO VA <br /> Nguyễn Thị Như Quỳnh*, Võ Hiếu Bình* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Đánh giá mức độ cải thiện tình trạng viêm xoang mạn tính ở trẻ em sau nạo VA. <br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu mô tả cắt ngang có can thiệp phẫu thuật, có <br /> nhóm chứng. Bệnh nhân viêm xoang mạn kèm theo viêm VA mạn tuổi từ 8 ‐15, chia làm 2 nhóm, nhóm nạo VA <br /> và nhóm điều trị nội tại Bệnh Viện Đại Học Y Dược TP Hồ Chí Minh từ 7/ 2012‐ 7/2013. <br /> Kết quả: ‐Về triệu chứng lâm sàng: Các triệu chứng thường gặp nhất: chảy mũi trước (74%), nghẹt mũi <br /> (72%), nhức đầu (69%), ho kéo dài (64,6%). ‐ Về hình ảnh nội soi: hay gặp nhất là chảy dịch khe giữa (91,5%). ‐ <br /> Về hình ảnh CT Scan: xoang bị tổn thương nhiều nhất là xoang hàm (92,7%),va xoang sàng (65,9%). ‐Về hiệu <br /> quả của phẫu thuật nạo VA : Nạo VA mang lại sự cải thiên tốt hơn. <br /> Kết  luận: Không có sự khác biệt về triệu chứng lâm sàng,hình ảnh nội soi mũi xoang và CT Scan giữa <br /> nhóm nạo VA và nhóm điều trị nội khoa trước điều trị.  ‐ Nạo VA là giảm các triệu chứng viêm xoang mạn ở <br /> trẻ em. <br /> Từ khóa: Viêm xoang mạn, viêm VA mạn. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> TO ASSESS THE EFFICACY OF ADENOIDECTOMY IN RELIEVING SYMPTOMS  <br /> OF CHRONIC SINUSITIS IN CHILDREN <br /> Nguyen Thi Nhu Quynh, Vo Hieu Binh  <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 216 ‐ 221 <br /> Objective:  To  determine  the  efficacy  of  adenoidectomy  in  relieving  symptoms  of  chronic  sinusitis  in <br /> children.  <br /> Subject  and  method: Cross‐ sectional prospective study describes the surgical intervention. Patient with <br /> symptoms  of  chronic  sinusitis  and  chronic  adenoiditis,  ages  ranged  from  8  to  15  years,  were  divided  into  2 <br /> groups: Adenoidectomy and use antibiotic at the HCM city University Medical Center from 7/2012 to 7/2013.  <br /> Results:  ‐  Clinical:  The  most  frequently  symptom  are:  nasaldischarge  (74%),  nasal  obstruction  (72%), <br /> headache (69%), cough (64.4%). ‐ On endoscopic image: the discharge of the ostiomeatal unit (91.5%).‐ CT Scan <br /> image:  the  most  common  sinus  are  effected:  maxillary  sinus  (92.7%)  and  ethmoid  sinus  (65.9%)  ‐  Efficacy  of <br /> Adenoidectomy: the adenoidectomy brought significant improvement.   <br /> Conclusion: ‐ These was not different about clinical symptoms, sinusitic endoscopic signs, CT Scan signs <br /> between  group  adenoidectomy  and  group  use  antibiotic,  and  the  adenoidectomy  brought  significant <br /> improvement. ‐ In the majority of cases, symptoms of chronic sinusitis in children are relieved by adenoidectomy. <br /> Key words: chronic sinusitis, chronic adenoiditis. <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Viêm xoang là tình trạng viêm niêm mạc của <br /> một  xoang  hay  nhiều  xoang  cạnh  mũi(3).  Viêm <br /> xoang  là  một  trong  những  bệnh  phổ  biến  ở  cả <br /> * Bộ môn Tai Mũi Họng ĐH Y Dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Thị Như Quỳnh  <br /> <br /> 216<br /> <br /> người lớn và trẻ em. Theo khảo sát của BV Nhi <br /> Ðồng  I,  tỷ  lệ  viêm  xoang  cấp  ở  trẻ  vào  khoảng <br /> 6,6% và bệnh tập trung ở trẻ dưới 6 tuổi. ở nước <br /> ta,  điều  kiện  khí  hậu  nóng  ẩm,  tình  trạng  ô <br /> <br /> ĐT: 0988529292 <br /> <br /> Email: nhu05quynh12@gmail.com <br /> <br /> Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng – Răng Hàm Mặt <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> nhiễm và điều kiện sinh hoạt thấp là những yếu <br /> tố  thuận  lợi  cho  sự  phổ  biến  của  bệnhViêm <br /> xoang có thể gây ra các biến chứng. Viêm xoang <br /> cấp nếu không điều trị triệt để sẽ trở thành bệnh <br /> mạn  tính  làm  ảnh  hưởng  tới  sức  khoẻ,  sự  phát <br /> triển thể lực và trí tuệ của  trẻ  em.Bệnh  lý  viêm <br /> xoang trẻ em có những đặc tính rất khác biệt với <br /> người  lớn  vì  ngoài  những  nguyên  nhân  gây <br /> viêm xoang nó còn phụ thuộc vào sự hình thành <br /> và phát triển các xoang ở trẻ em VA được coi là <br /> một  trong  những  nguyên  nhân  gây  nên  tình <br /> trạng viêm xoang mạn tính ở trẻ em, sự phì đại <br /> của  VA  cũng  có  thể  góp  phần  vào  viêm  xoang <br /> do  sự  tắc  nghẽn  dòng  dẫn  lưu  xoang(6).  Các <br /> nghiên  cứu  gần  đây  cho  thấy  ở  những  bệnh <br /> nhân  viêm  xoang  mạn  kèm  theo  viêm  VA  thì <br /> nạo VA có tác động tốt đến tiến trình của viêm <br /> xoang mạn. Nghiên cứu của Lee và Rosenfield, <br /> năm  1997  thấy  rằng  viêm  xoang  cải  thiện  sau <br /> nạo VA và mức độ cải thiện phụ thuộc vào mức <br /> độ phì đại của VA(0), tuy nhiên ở Việt Nam vấn <br /> đề này vẫn chưa được nghiên cứu nhiều. Vì vậy <br /> chúng tôi tiến hành nghiên cứu “ Đánh giá mức <br /> độ  cải  thiện  tình  trạng  viêm  xoang  mạn  tính  ở <br /> trẻ  em  sau  nạo  VA”  với  mong  muốn  góp  phần <br /> vào việc điều trị viêm xoang mạn tính ở trẻ em <br /> ngày càng tốt hơn với những mục tiêu như sau. <br /> <br /> Mục tiêu <br /> Mục tiêu tổng quát <br /> Đánh  giá  mức  độ  cải  thiện  tình  trạng  viêm <br /> xoang mạn tính ở trẻ emsau nạo VA. <br /> Mục tiêu cụ thể <br /> Xác định đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân <br /> bị viêm xoang mạn tính có viêm VA mạn tính <br /> Khảo sát hình ảnh viêm xoang trên CT‐ Scan <br /> và nội soi ở trẻ em có viêm VA mạn tính. <br /> Đánh  giá  mức  độ  cải  thiện  các  triệu  chứng <br /> viêm  xoang  mạn  tính  trên  lâm  sàng,  nội  soisau <br /> nạo VA. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> Gồm những bệnh nhân từ 8 tuổi đến 15 tuổi, <br /> <br /> Tai Mũi Họng <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> qua khai thác tiền sử, bệnh sử, thăm khám được <br /> chẩnđoán  là  viêm  xoang  mạn  kèm  theo  viêm <br /> VA mạn,khám và điều trị tại bệnh viện Đại Học <br /> Y  Dược  –TP  Hồ  Chí  Minh.  Tất  cả  những  bệnh <br /> nhân này là bệnh nhân tiến cứu. <br /> <br /> Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân <br /> Tuổi: từ 8 tuổi đến 15 tuổi, không phân biệt <br /> về giới.  <br /> Được  chẩn  đoán  là  viêm  xoang  mạn  kèm <br /> theo viêm VA mạn. <br /> Có kết quả nội soi xác định chẩn đoán viêm <br /> xoang, viêm VA <br /> Có phim chụp CT Scan. <br /> Hồ  sơ,  bệnh  án  có  đầy  đủ  các  thông  tin  và <br /> xét nghiệm cần thiết. <br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ <br /> Bệnh nhân không có đầy đủ các tiêu chuẩn <br /> lựa chọn trên. <br /> Bệnh nhân không đồng ý tham gia. <br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Thiết kế nghiên cứu <br /> Thực  hiện  phương  pháp  tiến  cứu  mô  tả  cắt <br /> ngang có can thiêp phẫu thuật, có nhóm chứng <br /> Cỡ mẫu <br /> Cỡ  mẫu  trong  mỗi  nhóm  trong  nghiên  cứu <br /> (nhóm nạo VA và nhóm điều trị nôi khoa) là 41 <br /> <br /> Phương pháp tiến hành <br /> Bước 1 <br /> Vào  lần  đầu  thăm  khám,  bệnh  nhân  được <br /> đánh giá bệnh, lượng giá mức độ nặng của bệnh <br /> qua  các  dấu  hiệu  lâm  sàng  (điểm  triệu  chứng, <br /> điểm  triệu  chứng  SNOT‐20)  và  nội  soi  (thang <br /> điểm  Lund  ‐  Kennedy)  và  CTScan  (thang  điểm <br /> Lund ‐ MacKay). <br /> Bước 2 <br /> Nhóm I: phẫu thuật nạo VA dưới sự hướng <br /> dẫn  của  nội  soi  mũi  được  thực  hiện  tại  phòng <br /> mổ  với  phương  pháp  gây  mê  nội  khí  quản  đặt <br /> qua đường miệng. <br /> Nhóm II: điều trị nội khoa.   <br /> <br /> 217<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Bước 3 <br /> Sau  4  tuần  và  12  tuần,  khám  lại  các  đối <br /> tượng tham gia nghiên cứu tại phòng khám. Tất <br /> cả  các  bệnh  nhân  được  đánh  giá  lại  các  triệu <br /> chứng  của  bệnh  sau  phẫu  thuật  nạo  VA  cũng <br /> như sau điều trị nội khoa. <br /> Các đối tượng tham gia nghiên cứu điền vào <br /> phiếu trả lời câu hỏi lần nữa để đánh  giá  điểm <br /> triệu chứng sau mổ. <br /> Nội soi mũi được thực hiện tại phòng khám <br /> và lượng hóa bằng cách dung thang điểm nội soi <br /> của Lund –Kenedy. <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> Triệu chứng lâm sàng trước điều trị  <br /> Với các phép kiểm χ2 đều cho P >0.05, điều <br /> này  có  nghĩa  là  không  có  sự  khác  biệt  có  ý <br /> nghĩa thông kê về triệu chứng lâm sàng trước <br /> điều trị của cả hai nhóm nạo VA và nhóm điều <br /> trị nội. <br /> <br /> Bảng 1: Triệu chứng lâm sàng của hai nhóm trước <br /> điều trị <br /> Triệu chứng<br /> - Có<br /> Nhức đầu/<br /> nặng mặt - Không<br /> - Có<br /> Chảy mũi<br /> trước<br /> - Không<br /> - Có<br /> Chảy mũi<br /> sau<br /> - Không<br /> - Có<br /> Giảm/ mất<br /> khứu<br /> - Không<br /> - Có<br /> Nghẹt mũi<br /> - Không<br /> - Có<br /> Ho kéo dài<br /> - Không<br /> - Có<br /> Ngủ ngáy<br /> - Không<br /> - Có<br /> Thở miệng<br /> - Không<br /> - Có<br /> Nói giọng<br /> mũi kín<br /> - Không<br /> <br /> Nhóm nghiên cứu<br /> Nạo VA Điều trị Chung<br /> nôi<br /> (n = 41) (n = 41) (n = 82)<br /> 29 (70,7) 28 (68,3) 57 (69,5)<br /> 12 (29,3) 13 (31,7) 25 (30,5)<br /> 39 (95,1) 35 (85,5) 74 (90,2)<br /> 2 (4,9) 6 (14,4) 8 (9,8)<br /> 12 (29,3) 11 (26,8) 23 (28,0)<br /> 29 (70,7) 30 (73,2) 59 (72,0)<br /> 9 (22,0) 10 (24,4) 19 (23,2)<br /> 32 (78,0) 31 (75,6) 63 (76,8)<br /> 30 (73,2) 29 (70,7) 59 (72,0)<br /> 11 (26,8) 12 (29,3) 23 (28,0)<br /> 28 (63,8) 25 (61,0) 53 (64,6)<br /> 13 (31,7) 16 (39,0) 29 (35,4)<br /> 11 (26,8) 11 (26,8) 22 (26,8)<br /> 30 (73,2) 30 (73,2) 60 (73,2)<br /> 15 (36,6) 13 (31,7) 28 (34,1)<br /> 26 (63,4) 28 (68,3) 54 (65,9)<br /> 6 (14,6) 11 (26,8) 17 (20,7)<br /> 35 (85,4) 30 (73,2) 65 (79,3)<br /> <br /> p<br /> <br /> 0,966<br /> 0,464<br /> 0,213<br /> 0,794<br /> 0,924<br /> 0,823<br /> 0,475<br /> 0,717<br /> 0,225<br /> <br />  <br /> <br /> Triệu chứng qua nội soi trước điều trị  <br /> Bảng 2. Triệu chứng qua nội soi trước điều trị <br /> Nhóm nghiên cứu<br /> Triệu chứng<br /> <br /> Nạo VA<br /> <br /> Điều trị nội<br /> <br /> Chung<br /> <br /> (n=41)<br /> <br /> (n=41)<br /> <br /> (n=82)<br /> <br /> - Phù<br /> <br /> 21 (51,2)<br /> <br /> 18 (43,9)<br /> <br /> 39 (47,6)<br /> <br /> - Hồng<br /> <br /> 20 (48,8)<br /> <br /> 23 (56,1)<br /> <br /> 43 (52,4)<br /> <br /> - Thẳng<br /> <br /> 30 (73,2)<br /> <br /> 32 (78,0)<br /> <br /> 62 (75,6)<br /> <br /> - Vẹo<br /> <br /> 11 (26,8)<br /> <br /> 9 (22,0)<br /> <br /> 20 (24,4)<br /> <br /> - Thoáng<br /> <br /> 5 (12,2)<br /> <br /> 2 (4,9)<br /> <br /> 7 (8,5)<br /> <br /> - Nhầy trong<br /> <br /> 23 (56,1)<br /> <br /> 24 (58,5)<br /> <br /> 47 (57,4)<br /> <br /> - Nhầy đục<br /> <br /> 13 (31,7)<br /> <br /> 15 (36,6)<br /> <br /> 28 (34,1)<br /> <br /> Mỏm móc/ bóng<br /> <br /> - Phù<br /> <br /> 18 (43,9)<br /> <br /> 15 (36,6)<br /> <br /> 33 (40,2)<br /> <br /> sàng<br /> <br /> - Bình thường<br /> <br /> 23 (56,1)<br /> <br /> 26 (63,4)<br /> <br /> 49 (59,8)<br /> <br /> P<br /> <br /> Niêm mạc<br /> <br /> Vách ngăn<br /> <br /> Dịch khe mũi<br /> <br /> Nhận xét: Các phép kiểm χ2 cho thấy không <br /> có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa 2 nhóm <br /> <br /> 218<br /> <br /> 0,507<br /> <br /> 0,607<br /> <br /> 0,484<br /> <br /> 0,499<br /> <br /> qua nội soi với P đều >0,05. <br /> <br /> Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng – Răng Hàm Mặt <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Điểm nội soi Lund ‐ Kennedy trước điều trị  <br /> Bảng 3. Điểm nội soi Lund ‐ Kennedy trước điều trị giữa hai nhóm nghiên cứu <br /> Điểm nội soi Lund Kennedy<br /> Nhỏ nhất<br /> Lớn nhất<br /> Trung bình<br /> Độ 0: 0-3đ<br /> Độ 1: 4-9đ<br /> Độ 2: 10-19đ<br /> Độ 3: 20-29đ<br /> Độ 4: 30-35đ<br /> <br /> Nhóm nghiên cứu<br /> Điều trị nội (n=41)<br /> 2<br /> 27<br /> 11,05 ± 6,72<br /> 3 (7,3)<br /> 17 (41,5)<br /> 12 (29,3)<br /> 9 (22,0)<br /> 0<br /> <br /> Nạo VA (n=41)<br /> 4<br /> 31<br /> 13,81 ± 6,32<br /> 0<br /> 13 (31,7)<br /> 19 (46,3)<br /> 7 (17,1)<br /> 2 (4,9)<br /> <br /> Nhận  xét:  ‐Phép  kiểm  t  với  P  =  0,059>  0,05 <br /> cho thấy không có sự khác biệt về điểm VX trên <br /> nội soi giữa nhóm nạo VA và nhóm điều trị nội. <br /> ‐ Phép kiểm χ2 P = 0,118>0,05, không  có  sự <br /> khác  biệt  về  độ  VX  giữa  hai  nhóm  nạo  VA  và <br /> nhóm điều trị nội.  <br /> <br /> Vị trí xoang tổn thương trên CT <br /> <br /> Hàm<br /> Sàng<br /> Trán<br /> Bướm<br /> Phức hợp lỗ<br /> thông khe<br /> <br /> Nhóm nghiên cứu<br /> Nạo VA Điều trị nội Chung<br /> (n=82)<br /> (n=41)<br /> (n=41)<br /> 40 (97,6) 36 (87,8) 76 (92,7)<br /> 32 (78,0) 22 (53,7) 54 (65,9)<br /> 6 (14,6)<br /> 2 (4,9)<br /> 8 (9,8)<br /> 1 (2,4)<br /> 0<br /> 1 (1,2)<br /> 10 (24,4) 13 (31,7) 23 (28,0)<br /> <br /> p<br /> (*)<br /> 0,089<br /> 0,019<br /> 0,137<br /> 0,314<br /> 0,461<br /> <br /> * Phép kiểm χ2  <br /> <br /> Nhận  xét:  Các  phép  kiểm  χ2  cho  P  >0.05, <br /> không có sự khác biệt về tổn thương trên CT ở <br /> hầu hết các xoang giữa hai nhóm, tuy nhiên có <br /> sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tổn thương <br /> xoang  sàng  trên  CT  giữa  2  nhóm  nạo  VA  và <br /> nhóm điều trị nội với P = 0,019