Đánh giá sự liên quan giữa di lệch nhãn cầu và mức độ vỡ thành dưới hốc mắt tại Bệnh viện Chợ Rẫy

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ SỰ LIÊN QUAN GIỮA DI LỆCH NHÃN CẦU VÀ MỨC ĐỘ  <br /> VỠ THÀNH DƯỚI HỐC MẮT TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY <br /> Nguyễn Hữu Chức* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá lâm sàng trên bệnh nhân vỡ thành dưới hốc mắt. Sự liên quan giữa mức <br /> độ vỡ thành dưới hốc mắt và sự di lệch nhãn cầu. <br /> Phương  pháp  nghiên  cứu: Tiến cứu, thực  nghiệm  lâm  sàng,  lấy  hàng  loạt  trường  hợp  không  có  nhóm <br /> chứng. <br /> Đối  tượng  nghiên  cứu: Bệnh nhân bị chấn thương vỡ thành dưới hốc mắt tại bệnh viện Chợ Rẫy từ 01 <br /> tháng 6 năm 2011 đến 31 tháng 5 năm 2012. <br /> Kết  quả:  Có  96  bệnh  nhân  đủ  điều  kiện  trong  nhóm  nghiên  cứu.  Giới  tính:  Nam:  74  (77,1%)  Nữ:  22 <br /> (22,9%), bệnh nhân nam bị chấn thương bằng 3,4 lần bệnh nhân nữ. Tuổi từ 16 đến 45 có 71,9%. Tai nạn giao <br /> thông là nguyên nhân thường gặp: 64,6%. Vỡ sàn hốc mắt đơn thuần: 72 (75,0%), có phối hợp vỡ thành trong: <br /> 24 (25,0%). Thụt nhãn cầu đơn thuần: 27 (28,1%). Thụt và hạ thấp nhãn cầu: 69 (71,9%). Có sự tương quan <br /> thuận giữa kích thước vị trí vỡ và di lệch của nhãn cầu, chiều dài có mối tương quan chặt hơn (R=0,62) so với <br /> chiều rộng (R = 0,51). Diện tích vị trí vỡ, lượng mô bị thóat vị càng cao thì sự thay đổi vị trí nhãn cầu càng lớn, <br /> với R = 0,71 và 0,74. <br /> Kết luận: Nguyên nhân vỡ sàn hốc mắt thường gặp nhất là tai nạn giao thông. Giới nam gặp cao hơn nữ. <br /> Thay đổi vị trí nhãn cầu và song thị là những triệu chứng có giá trị cao trong chẩn đoán lâm sàng. Hình ảnh <br /> trên CT Scan có giá trị cao trong chẩn đoán. Kích thước vỡ sàn hốc mắt, lương mô bị thóat vị có mối tương quan <br /> thuận, chặt với mức độ thay đổi vị trí nhãn cầu. <br /> Từ khoá: Vỡ sàn hốc mắt, thụt nhãn cầu. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> ASSESSMENT OF THE RELATIONSHIP BETWEEN DISPLACED EYEBALL AND LEVELS OF <br /> FRACTURES OF THE ORBITAL FLOOR AT CHO RAY HOSPITAL <br /> Nguyen Huu Chuc ** Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ Supplement of No 2 ‐ 2013: 71 ‐ 76 <br /> Objectives:  Clinical  evaluation  of  patients  with  fractures  of  the  orbital  floor.  The  relationship  between <br /> displaced eyeball and levels of fractures of the orbital floor. <br /> Method: Prospective, clinical trials, series of cases with no control group. <br /> Research  Subjects:  Patients  with  traumatic  rupture  of  the  eye  socket  at  Cho  Ray  Hospital  from  June  1, <br /> 2011 to May 31, 2012. <br /> Results: There are 96 eligible patients in the study group. Male: 74 (77.1%), female: 22 (22.9%), with the <br /> number  of  male  patients  being  3.4  times  that  of  female  patients.  Patients  between  16  and  45  years  of  age  are <br /> 71.9% of the group. Traffic accidents are a common cause in 64.6% of all cases. Fractures of the orbital floor alone <br /> occurred in 72 cases (75.0%), with associated broken medial wall in 24 cases (25.0%). Enophalmos alone are 27 <br /> cases (28.1%). Enophalmos and lowering the eyeball happened in 69 cases (71.9%). There is a positive correlation <br /> between the size of the breakage and displacement of the eyeball, with the length being of tighter correlation (R = <br /> * Khoa Mắt ‐ Bệnh viện Chợ Rẫy,  <br /> Tác giả liên lạc: TS. BS. Nguyễn Hữu Chức ĐT: 0913650105 <br /> <br />  Email: bschuc@yahoo.com <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật – Bệnh Viện Chợ Rẫy ‐ Năm 2013<br /> <br /> 71<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> 0.62) than the width (R = 0.51). The larger the total broken areas and the herniated tissues are, the bigger the <br /> change the position of the eyeball, with R = 0.71 and 0.74 respectively. <br /> Conclusion: Traffic accidents are the most common cause of Fractures of the orbital floor. Male patients are <br /> more often seen than female. Change in the position of the eyeball and diplopia are the valuable aspects in clinical <br /> diagnosis. CT scans are also appreciated diagnostic tools. Size of fractures of the orbital floor and the amount of <br /> herniated tissue have strong correlation to the level of change the position of the eyeball. <br /> Keywords: Fractures of the orbital floor, Enophalmos. <br /> năng  lao  động  của  bệnh  nhân.  Việc  đánh  giá <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> sớm để điều trị kịp thời là rất quan trọng. Vì vậy <br /> Nhãn cầu nằm trong hốc mắt gồm các thành <br /> đề tài nghiên cứu “Đánh giá sự liên quan giữa di <br /> xương và mô mềm. Khi bị chấn thương hốc mắt <br /> lệch nhãn cầu và mức độ vỡ thành dưới hốc mắt <br /> thường  ảnh  hưởng  trực  tiếp  đến  nhãn  cầu  về <br /> tại bệnh viện Chợ Rẫy”  được thực hiện với các <br /> giải phẫu và chức năng thị giác. Vị trí của nhãn <br /> mục tiêu sau: <br /> cầu  bị  thay  đổi  tùy  theo  tình  trạng  và  mức  độ <br /> ‐  Đánh  giá  lâm  sàng  trên  bệnh  nhân  vỡ <br /> chấn thương. Di lệch nhãn cầu xảy ra khi thành <br /> thành dưới hốc mắt. <br /> hốc  mắt  không  còn  nguyên  vẹn,  các  mô  mềm <br /> ‐  Khảo  sát  sự  liên  quan  giữa  mức  độ  vỡ <br /> như mỡ, cơ, bao tennon bị sa hoặc kẹt vào các hố <br /> thành dưới hốc mắt và di lệch nhãn cầu. <br /> và  xoang  lân  cận(6,1,5,7).  Khi  nhãn  cầu  bị  di  lệch, <br /> ảnh hưởng rất nhiều đến các chức năng thị giác <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> và thẩm mỹ. Song, khi mới chấn thương thường <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> dấu hiệu này bị che lấp bởi tình trạng phù nề, tụ <br /> Bệnh  nhân  bị  chấn  thương  vỡ  thành  dưới <br /> máu  trong  hốc  mắt  nên  rất  khó  xác  định  để  có <br /> hốc <br /> mắt  tại  bệnh  viện  Chợ  Rẫy  từ  01  tháng  06 <br /> phương  pháp  xử  trí  kịp  thời,  mang  lại  kết  quả <br /> năm 2011 đến 31 tháng 5 năm 2012. <br /> tốt hơn cho bệnh nhân(8,1,2,4). <br /> Có một số nghiên cứu, đánh giá sự liên quan <br /> giữa mức độ vỡ thành hốc mắt và thụt nhãn cầu <br /> như Clauser L., và cộng sự nghiên cứu liên quan <br /> giữa  thụt  và  di  lệch  nhãn  cầu  với  thay  đổi  thể <br /> tích  trong  gãy  thành  hốc  mắt,(3).  Ahn  H  B.  tiên <br /> lượng  thụt  nhãn  cầu  bằng  cách  chụp  điện  toán <br /> đo thể tích hốc mắt bị gãy trên bệnh nhân người <br /> Hàn  Quốc.  Ryul  Jin  H.  nghiên  cứu  trên  bênh <br /> nhân cho biết có sự liên quan giữa kích thước vị <br /> trí  vỡ  của  thành  hốc  mắt  và  mức  độ  thụt  nhãn <br /> cầu(1,7).  Tại  Việt  Nam,  Lê  Minh  Thông  và  Cộng <br /> sự khảo sát tương quan giữa độ rộng lỗ gãy với <br /> mức  độ  thụt  và  hạ  nhãn  cầu  sau  chấn  thương <br /> gãy thành hốc mắt. <br /> Tại  bệnh  viện  Chợ  Rẫy,  bệnh  nhân  chấn <br /> thương  hốc  mắt  rất  thường  gặp  trong  chấn <br /> thương  vùng  đầu  ‐  mặt,  đặc  biệt  là  vỡ  thành <br /> dưới hốc mắt dễ làm di lệch nhãn cầu, để lại di <br /> chứng  khá  nặng  nề  về  chức  năng  và  thẩm  mỹ <br /> làm  ảnh  hưởng  đến  chất  lượng  sống  và  khả <br /> <br /> 72<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu nghiên cứu <br /> Bệnh  nhân  từ  ≥16  tuổi,  chấn  thương  vỡ <br /> thành dưới hốc mắt đơn thuần hoặc có phối hợp <br /> với gãy thành trong hốc mắt. <br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ <br /> Bệnh nhân bị gãy thành ngoài hốc mắt có di <br /> lệch,  gãy  xương  gò  má,  gãy  thành  trên.  gãy  bờ <br /> hốc mắt. <br /> Bệnh  nhân  không  đồng  ý  tham  gia  nghiên <br /> cứu. <br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Tiến  cứu,  thực  nghiệm  lâm  sàng,  lấy  hàng <br /> loạt trường hợp, không nhóm chứng. <br /> Đo độ thụt nhãn cầu bằng thước Hertel. <br /> Đo mức độ hạ thấp nhãn cầutrong tư thế nhìn <br /> thẳng với thước phân vạch milimet, phối hợp với <br /> đo trên hình ảnh CT Scan trên lát cắt trán. <br /> Đo  kích  thước  vị  trí  vỡ  thành  dưới  hoặc <br /> thành trong hốc mắt theo kỹ thuật đo của Hong <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật – Bệnh Viện Chợ Rẫy ‐ Năm 2013 <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013 <br /> >45-60<br /> Tổng số<br /> <br /> – Ryun Jin. <br /> + Thành dưới: Chiều rộng (chiều ngang): ký <br /> hiệu a1. <br /> Chiều dài (chiều trước‐sau): ký hiệu b1. <br /> Mức độ mô mềm bị sa vào xoang qua vị trí <br /> vỡ: c1. <br /> Diện  tích  vị  trí  vỡ  xương  được  tính  theo <br /> công thức: S1= π x a1 x b1/4. <br /> <br /> Nguyên nhân<br /> Tai nạn giao thông<br /> Tai nạn lao động<br /> Tai nạn sinh hoạt<br /> Đánh nhau<br /> Nguyên nhân khác<br /> Tổng số<br /> <br /> Chiều dài (chiều trước – sau), ký hiệu b2. <br /> <br /> Thể tích mô thoát vị tính theo công thức: V2 = <br /> π x a2 x b2 x c2/6. <br /> + Vỡ phối hợp: các giá trị S  và  V  được  tính <br /> bằng tổng các giá trị. <br /> <br /> Phương tiện nghiên cứu <br /> Máy chụp CT scan 64 lát cắt. <br /> Thước đo độ lồi Hertel. <br /> Thước đo mm đã kiểm định. <br /> <br /> 28,1<br /> 100,0<br /> <br /> Nguyên nhân <br /> Bảng 2: Những nguyên nhân gây chấn thương (n= <br /> 96). <br /> <br /> + Thành trong: Chiều cao, ký hiệu a2. <br /> <br /> Diện  tích  vị  trí  vỡ  xương  được  tính  theo <br /> công thức: S2= π x a2 x b2/4. <br /> <br /> 27<br /> 96<br /> <br /> Bệnh nhân tập trung ở tuổi 16 đến 45, đây là <br /> tuổi  lao  động  và  tham  gia  hoạt  động  xã  hội <br /> nhiều. <br /> <br /> Thể tích mô thoát vị tính theo công thức: V1 = <br /> π x a1x b1 x c1/6. <br /> <br /> Mức độ mô mềm bị sa vào xoang qua vị trí <br /> vỡ: c2. <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Số lượng<br /> 62<br /> 12<br /> 7<br /> 10<br /> 5<br /> 96<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 64,6<br /> 12,5<br /> 7,3<br /> 10,4<br /> 5,2<br /> 100,0<br /> <br /> Nguyên  nhân  do  tai  nạn  giao  thông  là  cao <br /> nhất trong chấn thương vỡ sàn hốc mắt. <br /> <br /> Biểu hiện lâm sàng và phân loại <br /> Bảng 3. Thị lực khi nhập viện (n = 96). <br /> Thị lực<br /> ST (+) đến ĐNT 1m<br /> Từ ĐNT > 1m đến 1/10<br /> Từ > 1/10 đến 3/10<br /> Từ > 3/10 đến 5/10<br /> Từ > 5/10 đến 7/10<br /> > 7/10<br /> Tổng số<br /> <br /> Số lượng<br /> 5<br /> 7<br /> 10<br /> 41<br /> 15<br /> 18<br /> 96<br /> <br /> Tỷ lê (%)<br /> 5,2<br /> 7,3<br /> 10,4<br /> 42,7<br /> 15,6<br /> 18,8<br /> 100,0<br /> <br /> Loại vỡ thành hốc mắt <br /> Vỡ sàn hốc mắt đơn thuần: 72 <br /> <br /> Bảng thị lực. <br /> Máy  tính  có  các  phần  mềm  cần  thiết  cho <br /> nghiên cứu. <br /> <br /> Vỡ  sàn  hốc  mắt  phối  hợp  với  thành  trong: <br /> 24. <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> <br /> BIỂU ĐỒ PHÂN LOẠI VỠ SÀN HỐC MẮT<br /> 24<br /> 25%<br /> <br /> Có  96  bệnh  nhân  đủ  điều  kiện  trong  nhóm <br /> nghiên cứu. <br /> <br /> 72<br /> 75%<br /> <br /> Đặc điểm dịch tễ <br /> Giới tính <br /> Nam: 74 (77,1%) Nữ: 22 (22,9%). Như vậy, số <br /> bệnh  nhân  nam  bị  chấn  thương  bằng  3,4  lần <br /> bệnh nhân nữ. <br /> Tuổi <br /> Bảng 1: Tuổi của bệnh nhân (n= 96). <br /> Tuổi<br /> 16-25<br /> >25-45<br /> <br /> Số lượng<br /> 25<br /> 44<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 26,1<br /> 45,8<br /> <br /> Vỡ sàn đơn thuần<br /> Vỡ phối hợp<br /> <br />  <br /> Bảng 4: Biểu hiện lâm sàng và tổn thương phối hợp <br /> (n=96) <br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> <br /> Biểu hiện lâm sàng<br /> Đau tại chỗ<br /> Phù nề tại chỗ<br /> Tổn thương mi dưới<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật – Bệnh Viện Chợ Rẫy ‐ Năm 2013<br /> <br /> Số lượng Tỉ lệ %<br /> 96<br /> 100,0<br /> 96<br /> 100,0<br /> 96<br /> 100,0<br /> <br /> 73<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> 9<br /> 10<br /> 11<br /> <br /> Song thị.<br /> Thụt + hạ thấp nhãn cầu<br /> Tổn thương góc trong mi<br /> Xuất huyết kết mạc<br /> Tụ máu hốc mắt<br /> Thụt nhãn cầu đơn thuần<br /> Tổn thương nhãn cầu và thần<br /> kinh thị<br /> Vị trí nhãn cầu bình thường<br /> <br /> 86/91<br /> 69<br /> 47<br /> 42<br /> 31<br /> 27<br /> 7<br /> 5<br /> <br /> 94,5<br /> 71,9<br /> 48,9<br /> 43,8<br /> 32,3<br /> 28,1<br /> 13,0<br /> 5,2<br /> <br /> Dấu  hiệu  thụt  và  hạ  thấp  nhãn  cầu  là  triệu <br /> chứng thường gặp trong vỡ sàn hốc mắt, có thể <br /> đơn thuần hoặc phối hợp. <br /> Bảng 5: Mức độ di lệch nhãn cầu (n=96). <br /> Mức độ di lệch (mm)<br /> Thụt nhãn cầu<br /> 0<br /> >0 - 1,0<br /> >1,0 - 2,0<br /> >2,0 - 3,0<br /> >3,0 - 4,0<br /> >4,0 – 5,0<br /> >5,0<br /> Hạ thấp nhãn cầu<br /> 0<br /> >0 - 1,0<br /> >1,0 - 2,0<br /> >2,0 - 3,0<br /> >3,0 - 4,0<br /> >4,0 – 5,0<br /> >5,0<br /> Phối hợp thụt và hạ thấp nhãn<br /> cầu<br /> <br /> Số lượng<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> <br /> 5<br /> 4<br /> 12<br /> 22<br /> 31<br /> 19<br /> 3<br /> <br /> 5,2<br /> 4,2<br /> 12,5<br /> 22,9<br /> 32,3<br /> 19,8<br /> 3,1<br /> <br /> 12<br /> 7<br /> 9<br /> 30<br /> 20<br /> 15<br /> 3<br /> 69<br /> <br /> 12,5<br /> 7,3<br /> 9,4<br /> 31,3<br /> 20,8<br /> 15,6<br /> 3,1<br /> 71,9<br /> <br /> Mức độ di lệch nhãn cầu thay đổi từ không <br /> di  lệch  đến  >5mm,  nhiều  nhất  từ  >2mm  đến <br /> 4mm. <br /> Bảng 6: Kích thước trung bình vị trí vỡ sàn hốc mắt <br /> (n=96). <br /> Tên biến số<br /> Kính thuớc (mm)<br /> Chiều rộng (a1)<br /> 16,8 ± 5,1<br /> Chiều dài (b1)<br /> 23,6 ± 5,8<br /> Mức độ mô mềm bị sa vào xoang (c1)<br /> 14,8 ±6,2<br /> Diện tích vị trí vỡ sàn (S1)<br /> 321,8±128,5<br /> Thể tích mô thoát vị (V1)<br /> <br /> 3127,6±1862,8<br /> <br /> Bảng 7: Kích thước trung bình vị trí vỡ thành trong <br /> hốc mắt (n=24). <br /> Tên biến số<br /> Kính thuớc (mm)<br /> Chiều cao (a2)<br /> 7,1 ± 3,3<br /> Chiều dài (b2)<br /> 24,8± 5,4<br /> Mức độ mô mềm bị sa vào xoang (c2)<br /> 6,5±4,2<br /> <br /> 74<br /> <br /> Diện tích vị trí vỡ sàn (S2)<br /> Thể tích mô thoát vị (V2)<br /> <br /> 147±71,8<br /> 812,7±451,6<br /> <br /> Sự tương quan giữa mức độ thụt nhãn cầu <br /> với tình trạng vỡ sàn hốc mắt <br /> Bảng 8: Mức độ tương quan của thụt nhãn cầu và <br /> tình trạng vỡ sàn và thành trong hốc mắt (n=96) <br /> Các biến tương quan<br /> Chiều rộng vỡ sàn (a1)<br /> Chiều dài vỡ sàn (b1)<br /> Diện tích vị trí vỡ sàn (S1)<br /> Thể tích mô thoát vị (V1)<br /> Chiều cao vỡ thành trong (a2)<br /> Chiều dài vỡ thành trong (b2)<br /> Diện tích vỡ thành trong(S2)<br /> Thể tích mô thoát vi thành trong (V2)<br /> Tổng diện tích (S1 + S2)<br /> Tổng thể tích (V1 + V2)<br /> <br /> Hệ số tương quan<br /> (R)<br /> 0,51<br /> 0,62<br /> 0,71<br /> 0,74<br /> 0,32<br /> 0,21<br /> 0,38<br /> 0,48<br /> 0,51<br /> 0,62<br /> <br /> Có sự tương quan thuận, chặt giữa mức độ <br /> thụt nhãn cầu với kích thước, diện tích vị trí vỡ <br /> sàn hốc mắt, thể tích mô hốc mắt thoát vị. <br /> Bảng 9: Mức độ tương quan hạ thấp nhãn cầu với <br /> tình trạng vỡ sàn và thành trong hốc mắt (n=96). <br /> Các biến tương quan<br /> Chiều rộng vỡ sàn (a1)<br /> Chiều dài vỡ sàn (b1)<br /> Diện tích vị trí vỡ sàn (S1)<br /> Thể tích mô thoát vị (V1)<br /> Chiều cao vỡ thành trong (a2)<br /> Chiều dài vỡ thành trong (b2)<br /> Diện tích vỡ thành trong(S2)<br /> Thể tích mô thoát vi thành trong<br /> (V2)<br /> Tổng diện tích (S1 + S2)<br /> Tổng thể tích (V1 + V2)<br /> <br /> Hệ số tương quan (R)<br /> 0,56<br /> 0,48<br /> 0,68<br /> 0,65<br /> 0,01<br /> 0,02<br /> 0,02<br /> 0,04<br /> 0,58<br /> 0,62<br /> <br /> Có sự tương quan thuận, chặt giữa mức độ <br /> hạ thấp nhãn cầu với kích thước, diện tích vị trí <br /> vỡ sàn hốc mắt. Với thể tích mô hốc mắt thoát vị, <br /> trong  vỡ  sàn  hốc  mắt  có  tương  quan  thuận  rất <br /> chặt (R = 0,65, song với vỡ thành trong sự tương <br /> quan thấp (R = 0,04). <br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> Về yếu tố dịch tễ <br /> Giới tính <br /> Nam: 74 (77,1%) Nữ: 22 (22,9%). Như vậy, số <br /> bệnh  nhân  nam  bị  chấn  thương  bằng  3,4  lần <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật – Bệnh Viện Chợ Rẫy ‐ Năm 2013 <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013 <br /> bệnh nhân nữ. Điều này phù hợp với các nghiên <br /> cứu khác trong nước và trên thế giới, tỷ lệ bệnh <br /> nhân  nam  thường  cao  gấp  2,5  đến  5  lần  bệnh <br /> nhân nữ(1,2,5). <br /> <br /> Tuổi <br /> Trong  khoảng  từ  16  đến  45  chiếm  71,8%, <br /> điều này phù hợp với các tác giả trong nước như <br /> Trần  Đình  Lập  tại  bệnh  viện  trung  ương  Huế <br /> cho  biết  bệnh  nhân  ở  lứa  tuổi  từ  20  đến  40  là <br /> 83,0%(1).  Với  một  số  tác  giả  trên  thế  giới  như <br /> Pascotto A. và cộng sự: bệnh nhân từ 21 đến 30 <br /> tuổi có 82,1% <br /> Đây  là  tuổi  tham  gia  hoạt  động  xã  hội,  lao <br /> động  nhiều  nhất  nên  khả  năng  bị  chấn  thương <br /> nói chung và chấn thương sàn hốc mắt nói riêng <br /> cao hơn. <br /> <br /> Nguyên nhân <br /> Tai nạn giao thông vẫn là nguyên nhân hàng <br /> đầu trong chấn thương vỡ sàn hốc mắt với tỷ lệ <br /> 64,6%. Theo các nhận xét của tác giả Trần Đình <br /> Lập  thì  chấn  thương  vùng  hàm  mặt  do  tai  nạn <br /> giao thông còn cao hơn, với 92,3%. Song trên thế <br /> giới thì nguyên nhân hàng đầu lại là tai nạn sinh <br /> hoạt  như  bị  té,  chơi  thể  thao.  Như  vậy,  ở  nước <br /> ta,  vấn  đề  tai  nạn  giao  thông  vẫn  là  vấn  đề  rất <br /> đáng quan tâm về sức khỏe cộng đồng. <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> lệch nhãn cầu rất có giá trị chẩn đoán. <br /> Mức  độ  di  lệch  nhãn  cầu  thay  đổi  tùy  theo <br /> tình trạng chấn thương. Có sự tương quan giữa <br /> kích  thước  vị  trí  vỡ  và  di  lệch  của  nhãn  cầu. <br /> Trong đó chiều dài có mối tương quan chặt hơn <br /> R=0,62 so với R = 0,51 của chiều rộng. Có nghĩa <br /> là khi vị trí vỡ sàn có cùng một diện tích thì nếu <br /> tổn thương có chiều trước ‐ sau lớn hơn thì khả <br /> năng  thay  đổi  vị  trí  nhãn  cầu  nhiều  hơn.  Mặt <br /> khác,  diện  tích  vị  trí  vỡ,  lượng  mô  bị  thoát  vị <br /> càng cao thì sự thay đổi vị trí nhãn cầu càng lớn, <br /> mối  tương  quan  này  rất  chặt,  với  R  =  0,71  và <br /> 0,74. Điều này phù hợp với nhận xét của nhiều <br /> tác  giả.  Fries  R.,  Steven  MB.  và  cộng  sự,  Hong <br /> Ryun Jin khi nghiên cứu mối liên quan giữa thể <br /> tích hốc mắt, diện tích vị trí vỡ sàn hốc mắt với <br /> sự di lệch nhãn cầu, cho biết: diện tích vị trí vỡ, <br /> sự thay đổi thể tích hốc mắt, mức độ thoát vị mô <br /> hốc  mắt  càng  lớn  thì  nhãn  cầu  di  lệch  càng <br /> nhiều. Chính sự di lệch này làm ảnh hưởng trực <br /> tiếp  đến  chức  năng  thị  giác  như  song  thị,  giảm <br /> thị lực, cũng như về thẩm mỹ. <br /> <br /> Biểu hiện lâm sàng <br /> Khi  bệnh  nhân  nhập  viện,  thị  lực  từ  ST  (+) <br /> đến  7/10  chiếm  tỷ  lệ  81,2%.  Như  vậy,  với  bệnh <br /> nhân vỡ sàn hốc mắt, ảnh hưởng đến thị lực khá <br /> nhiều,  Những  trường  hợp  giảm  thị  lực  trầm <br /> trọng  thường  có  tổn  thương  trực  tiếp  tại  nhãn <br /> cầu hoặc thần kinh thị. <br /> <br /> Khi kích thước vị trí vỡ sàn hốc mắt  không <br /> đủ lớn sẽ không làm di lệch nhãn cầu, trong các <br /> trường hợp này có thể không cần can thiệp nếu <br /> không  có  các  lý  do  khác  như  ngoại  vật,  tổn <br /> thương  mi.  Trong  nghiên  cứu  cũng  nhận  thấy <br /> mức độ thay đổi vị trí nhãn cầu của bệnh nhân <br /> vỡ sàn đơn thuần và phối hợp có vỡ thành trong <br /> hốc mắt khác nhau không có ý nghĩa, có thể khi <br /> vỡ thành trong xoang sàng hẹp, lượng mô thoát <br /> vị không đáng kể, đồng thời các thành của các tế <br /> bào sàng làm vai trò nâng đỡ làm nhãn cầu ít bị <br /> ảnh hưởng. <br /> <br /> Vỡ  sàn  hốc  mắt  đơn  thuần  gặp  75,0%,  có <br /> phối  hợp  với  vỡ  thành  trong  là  25,0%.  Những <br /> biểu hiện lâm sàng như đau, phù nề tại chỗ, tổn <br /> thương  mi  dưới  gặp  ở  tất  cả  các  bệnh  nhân. <br /> Song thị biểu hiện trên 94,5 % bệnh nhân còn thị <br /> lực cho phép kiểm tra được. Dấu hiệu thụt nhãn <br /> cầu đơn thuần gặp ở 28,1%, trong khi thụt phối <br /> hợp với hạ thấp chiếm 71,9%. Như vậy, khi chấn <br /> thương vỡ sàn hốc mắt ngoài những triệu chứng <br /> chung của chấn thương, dấu hiệu song thị và di <br /> <br /> Như  vậy,  trước  một  bệnh  nhân  vỡ  sàn  hốc <br /> mắt, việc đánh giá chính xác mức độ tổn thương <br /> là  rất  quan  trọng  và  có  ích  để  có  kế  hoạch, <br /> phương pháp cụ thể can thiệp kịp thời. CT Scan <br /> là  phương  tiện  cần  thiết  để  khảo  sát  vị  trí  tổn <br /> thương tại sàn hốc mắt và các thành khác có liên <br /> quan.  Khi  bệnh  nhân  mới  bị  chấn  thương,  các <br /> triệu chứng đau, xưng nề và thiếu khả năng hợp <br /> tác  dễ  làm  cho  bỏ  sót  hoặc  không  lượng  giá <br /> chính  xác  mức  độ  trầm  trọng.  Trên  lâm  sàng, <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật – Bệnh Viện Chợ Rẫy ‐ Năm 2013<br /> <br /> 75<br /> <br />