Đánh giá tác dụng phụ của cycloferon trong điều trị viêm gan virut mạn tính

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG PHỤ CỦA CYCLOFERON TRONG ĐIỀU TRỊ<br /> VIÊM GAN VIRUT MẠN TÍNH<br /> Trần Thị Ánh Loan*, Đỗ Thị Hồng Hà*, Lê Thị Kim Nhung*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: đánh giá các tác dụng phụ của cycloferon, một chất kích thích sinh interferon, trong điều trị viêm<br /> gan mạn tính do virut.<br /> Phương pháp: hồi cứu các bệnh án từ tháng 6/2008- 6/2010 của bệnh nhân nhập viện để được điều trị<br /> viêm gan mạn tính do virut B và C. Phác đồ được dùng là cycloferon phối hợp với lamivudine hay ribaverin. Ghi<br /> nhận số lượng copy HBV DNA/HCV RNA trước và sau khi điều trị được 03 đợt và các chỉ số xét nghiệm về<br /> men gan, biliburin, tiểu cầu, urê huyết, creatinin huyết…và các tác dụng phụ xảy ra trong quá trình điều trị.<br /> Kết quả: tám mươi bệnh nhân được chẩn đoán HCV mạn và HBV mạn theo APSLD 2009. Các bệnh nhân<br /> này đều có số lượng men gan và copy HBV DNA/HCV RNA cao khi nhập viện, điều trị HBV bằng Cycloferon<br /> và Lamivudin, điều trị điều trị HCV bằng Cycloferon và Ribaverin. Qua 03 đợt điều trị số lượng copy HBV<br /> DNA/HCV RNA giảm đáng kể (99%). Lượng men gan AST và ALT cũng được cải thiện (giảm 60-70% so với<br /> lúc đầu ). Các tác dụng phụ gặp chủ yếu là cảm giác mệt mỏi, ngứa, chậm tiêu và khó ngủ. Vài trường hợp đau<br /> mỏi cơ, chóng mặt, ho cũng được ghi nhận. Các triệu chứng này xảy ra với tỷ lệ thấp và giảm dần qua các đợt<br /> điều trị mà không cần phải can thiệp bằng thuốc hay thay đổi phác đồ điều trị.<br /> Kết luận: cycloferon có hiệu quả góp phần vào điều trị viêm gan mạn tính do virut với tỷ lệ tác dụng phụ ít,<br /> giúp bệnh nhân tuân thủ điều trị tốt hơn. Do đó có thể sử dụng cyrcloferon trong các phác đồ phối hợp để điều trị<br /> viêm gan mạn tính do virut.<br /> Từ khóa: HBV,HCV, chất kích thích sinh interferon, viêm gan mạn tính do virut, tác dụng phụ.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> SIDE-EFFECTS OF CYCLOFERON IN THE TREATMENT OF CHRONIC VIRAL HEPATITIS<br /> Tran Thi Anh Loan, Do Thi Hong Ha, Le Thi Kim Nhung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 260 - 263<br /> Objectives: to assess side-effects of cycloferon, an interferon inducer, in the treatment of chronic viral<br /> hepatitis.<br /> Methods: records of patients from June 2008 to June 2010 admitted with chronic viral hepatitis B and C<br /> were reviewed. Treatment regimens consisted of cycloferon combined with lamivudine or ribazole. Number of<br /> HBV DNA/HCV RNA copies on admission and after 03 rounds of treatment were recorded, as well as<br /> concentration of liver enzymes, bilirubin, platelets, BUN, creatininemia… and side-effects encountered during<br /> therapy were also reported.<br /> Results: There were eighty patients with chronic viral hepatitis B and C according to APSLD 2009<br /> classification. Their number of HBV DNA/HCV RNA copies as well as liver enzyme concentrations were high on<br /> admission. Treatment regimens were Cycloferon plus Lamivudin (for HBV) and Cycloferon plus Ribaverin (for<br /> HCV). After 03 rounds of treatment the number of HBV DNA/HCV RNA copies were reduced by 99% and liver<br /> * Bệnh viện Thống Nhất Tp Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. CKI. Trần Thị Ánh Loan<br /> <br /> 260<br /> <br /> ĐT: 0983100771<br /> <br /> Email: bsanhloan@yahoo.com.vn<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> enzymes decreased by 60-70%. Side-effects encountered were mainly malaise sensation, pruritus, indigestion and<br /> sleep disturbances. Some cases of muscular aches, dizziness, cough were also reported. These side-effects were mild<br /> and of low incidence and do not require intervention or modification of the treatment regimen.<br /> Conclusion: cycloferon contributed to the outcome of treatment of chronic viral hepatitis with low incidence<br /> of side-effects, enhancing the patients’ compliance to the treatment. Application of cycloferon in the treatment of<br /> chronic viral hepatitis is sound.<br /> Key words: Hepatitis B virus, Hepatitis C virus, cycloferon, interferon inducer, chronic viral hepatitis, sideeffects.<br /> APASL 2008<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Viêm gan virut mạn tính là một vấn đề lớn<br /> về y tế do số người mắc nhiều và việc điều trị<br /> còn rất khó khăn. Tại Việt Nam nhiễm virút<br /> viêm gan B chiếm 10% đến 20% tổng dân số và<br /> là nguyên nhân gây ra tới hơn 80% các ca bệnh<br /> về gan và ung thư gan trong nước(6). Mối quan<br /> tâm về viêm gan C ở Việt Nam đang ngày càng<br /> tăng. Đặc biệt những người tiêm chích ma túy<br /> có tỷ lệ nhiễm viêm gan C rất cao có thể tới<br /> 98,5%(6). Các phác đồ điều trị dùng đơn thuần<br /> hay phối hợp các thuốc interferon,<br /> peginterferon, adefovir, lamivudine, ribaravine,<br /> telbivudine… đều có các tác dụng phụ gây trở<br /> ngại cho việc bệnh nhân tuân thủ điều trị(3,1,4). Từ<br /> những năm sau 1966, các nhà khoa học CHLB<br /> Nga đã khám phá ra nhiều chất có vai trò kích<br /> thích sinh interferon (interferonogen) như<br /> Hepon,<br /> Cycloferon,<br /> Amyxin,<br /> Arbidol,<br /> Amizon…, đã được ứng dụng trong điều trị các<br /> bệnh nhiễm virut(5). Cycloferon, với tác dụnag<br /> kích thích các tế bào B, đại thực bào và các tế bào<br /> và mô khác để sản xuất ra các interferon alpha<br /> và bêta, đã được áp dụng vào trị liệu một số<br /> bệnh do vi khuẩn và virut trong đó có các bệnh<br /> viêm gan mạn tính do siêu vi B và C(2).<br /> <br /> Điều trị theo phác đồ<br /> + HBV: Cycloferon với Lamivudine<br /> + HCV: Cycloferon với Ribaverin<br /> Bệnh án của các bệnh nhân nhập viện để<br /> điều trị viêm gan mạn tính do virut B và C được<br /> hồi cứu.<br /> Các thông tin về số lượng copy HBV<br /> DNA/HCV RNA khi nhập viện và sau 3 đợt<br /> điều trị được thu thập, cũng như các chỉ số về<br /> men gan AST, ALT, bilirubin toàn phần và trực<br /> tiếp, tiểu cầu, urê huyết, creatinin máu, đường<br /> huyết, alpha-FP và ferritin của các đợt điều trị<br /> cùng với các triệu chứng lâm sàng được ghi<br /> nhận. Các số liệu được xử lý với phần mềm<br /> SPSS 11. 5 để tính trung bình và độ lệch chuẩn.<br /> Các triệu chứng nghi ngờ là tác dụng phụ được<br /> thống kê. Tác dụng phụ được định nghĩa là một<br /> tác dụng bất lợi và không mong muốn của một<br /> dược phẩm khi được dùng để điều trị bệnh và<br /> có liên quan đến đặc tính dược lý của thuốc.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Qua 80 bệnh án viêm gan virut mạn tính<br /> Bảng 1: Phân bố và tuổi trung bình của bệnh nhân<br /> theo nhóm bệnh<br /> <br /> Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá tác<br /> dụng phụ của cycloferon trong điều trị viêm<br /> gan virut mạn tính qua hồi cứu các bệnh án<br /> nhập viện tại Bệnh viện Thống Nhất các năm<br /> gần đây.<br /> <br /> Tuổi trung bình<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> (tối thiểu – tối đa)<br /> <br /> Từ tháng 6/2008- 6/2010 gồm có 80 bệnh<br /> nhân<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> <br /> Nhóm bệnh<br /> Viêm gan siêu vi Viêm gan siêu vi<br /> B mạn<br /> C mạn<br /> 53<br /> 27<br /> (nam: 39, nữ: 14) (nam: 16, nữ: 11)<br /> 53,8 ± 2,0<br /> 65,2 ± 1,7<br /> (25 – 77)<br /> <br /> (48 – 84)<br /> <br /> Bảng 2: Các kết quả xét nghiệm trước khi được điều<br /> trị<br /> <br /> Chẩn đoán viêm gan mạn theo tiêu chuẩn<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> Nhóm bệnh nhân<br /> <br /> 261<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Viêm gan siêu vi<br /> B mạn<br /> Trung bình<br /> (tối thiểu – tối đa)<br /> 7<br /> 1,54 x10 ± 3,66<br /> HBV DNA<br /> 6<br /> x10<br /> 4<br /> 7<br /> HCV RNA copies (3,9 x10 – 12 x10 )<br /> /ml trước điều trị<br /> AST (U/L)<br /> ALT (U/L)<br /> Bilirubin toàn phần<br /> (µmol/L)<br /> Bilirubin trực tiếp<br /> (µmol/L)<br /> 9<br /> <br /> Tiểu cầu (x 10 /L)<br /> Urê huyết (mmol/L)<br /> Creatinin máu<br /> (mol/L)<br /> Đường huyết<br /> (mmol/L)<br /> αFP (g/L)<br /> Ferritin (g/L)<br /> <br /> 100,4 ± 6,9<br /> (38 – 270)<br /> 93,3 ± 11,4<br /> (40 – 600)<br /> 15,7 ± 0,5<br /> (8,5 – 32,9)<br /> 4,4 ± 1,8<br /> (1,2 – 97)<br /> 199,0 ± 8,9<br /> (76 – 315)<br /> 5,1 ± 0,1<br /> (2,3 – 9,0)<br /> 93,9 ± 1,8<br /> (62 – 124)<br /> 5,4 ± 0,1<br /> (4,0 – 8,2)<br /> 3,5 ± 0,5<br /> (1,2 – 18,3)<br /> 368,8 ± 38,5<br /> (77,9 – 1119)<br /> <br /> Viêm gan siêu vi<br /> C mạn<br /> Trung bình<br /> (tối thiểu – tối đa)<br /> 7<br /> 3,78 x10 ± 2,73<br /> 7<br /> x10<br /> 4<br /> (3,2 x10 – 73,4<br /> 7<br /> x10 )<br /> 110,8 ± 7,0<br /> (64 – 196)<br /> 104,7 ± 9,2<br /> (42 – 227)<br /> 14,7 ± 0,7<br /> (8,7 – 22)<br /> 3,2 ± 0,2<br /> (1,6 – 6,7)<br /> 176,2 ± 11,6<br /> (93 – 290)<br /> 4,9 ± 0,2<br /> (2,7 – 7,6)<br /> 92,3 ± 4,6<br /> (9,3 – 120)<br /> 5,5 ± 0,1<br /> (4,3 – 7,3)<br /> 6,7 ± 1,2<br /> (1,2 – 26,6)<br /> 754,0 ± 107,9<br /> (150,9 – 2000)<br /> <br /> Các bệnh nhân đều có lượng men gan AST,<br /> ALT và số copy HBV DNA/HCV RNA cao khi<br /> nhập viện.<br /> Bảng 3: Định lượng copy DNA/RNA sau khi được<br /> điều trị 03 đợt<br /> <br /> HBV DNA<br /> HCV RNA copies<br /> /ml<br /> <br /> Nhóm bệnh nhân<br /> Viêm gan siêu vi Viêm gan siêu vi<br /> B mạn<br /> C mạn<br /> Trung bình<br /> Trung bình<br /> (tối thiểu – tối đa) (tối thiểu – tối đa)<br /> 3<br /> 3<br /> 4<br /> 10,7 x10 ± 2 x10 22,1 x10 ± 21,4<br /> 4<br /> x10<br /> 4<br /> <br /> (0 – 7,3 x10 )<br /> <br /> 5<br /> <br /> AST (U/L)<br /> ALT (U/L)<br /> <br /> Nhóm bệnh nhân<br /> Viêm gan siêu vi B Viêm gan siêu vi C<br /> mạn<br /> mạn<br /> Trung bình<br /> Trung bình<br /> (tối thiểu – tối đa)<br /> (tối thiểu – tối đa)<br /> 37,0 ± 1,4<br /> 44,5 ± 3,2<br /> (25 – 74)<br /> (25 – 80)<br /> 28,4 ± 0,6<br /> 35,9 ± 3,1<br /> (20 – 43)<br /> (20 – 97)<br /> <br /> Sau khi được điều trị 03 đợt, trị số AST giảm<br /> 60% so với lúc nhập viện. Trị số ALT cũng giảm<br /> được 66-70% so với ban đầu.<br /> Bảng 5: Các tác dụng phụ xảy ra trong quá trình<br /> điều trị<br /> Tỷ lệ gặp<br /> Ghi chú<br /> (%)<br /> Mệt mỏi 11,2 – 28,7 Giảm dần và chỉ gặp trong 03 đợt<br /> điều trị đầu tiên<br /> Chậm tiêu 2,5 – 6,2 Giảm dần và chỉ gặp trong 03 đợt<br /> điều trị đầu tiên<br /> Kém ăn<br /> 1,2 – 5<br /> Giảm dần và chỉ gặp trong 03 đợt<br /> điều trị đầu tiên<br /> Ngứa<br /> 7,5 – 11,2 Giảm dần và chỉ gặp trong 03 đợt<br /> điều trị đầu tiên<br /> Chóng<br /> 1,2<br /> Chỉ gặp trong 02 đợt điều trị đầu<br /> mặt<br /> tiên<br /> Khó ngủ 1,2 – 7,5 Giảm dần và chỉ gặp trong 03 đợt<br /> điều trị đầu tiên<br /> Đau mỏi<br /> 1,2<br /> Chỉ gặp trong 03 đợt điều trị đầu<br /> cơ<br /> tiên<br /> Ho<br /> 1,2<br /> Chỉ gặp trong 03 đợt điều trị đầu<br /> tiên<br /> <br /> Các triệu chứng thường là nhẹ, giảm dần<br /> qua các đợt điều trị và không cần phải can thiệp<br /> bằng thuốc hay phải thay đổi phác đồ điều trị.<br /> Một số than phiền khác cũng được ghi nhận,<br /> nhưng có thể là do bệnh gây ra khi chưa được<br /> điều trị nên không được xét đến.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> (110 – 58 x10 )<br /> <br /> Kết quả định lượng cho thấy số lượng<br /> copy HBV DNA/HCV RNA giảm đáng kể sau<br /> 03 đợt điều trị (trung bình giảm được hơn<br /> 99% so với lúc bắt đầu điều trị). Có 03 trường<br /> hợp định lượng HBV DNA cho kết quả âm<br /> tính sau 03 đợt điều trị.<br /> Bảng 4: Các trị số men gan sau khi được điều trị 03<br /> <br /> 262<br /> <br /> đợt<br /> <br /> Số bệnh án được hồi cứu còn ít so với số<br /> lượng thực tế được điều trị tại bệnh viện<br /> Thống Nhất. Các bệnh nhân được đánh giá<br /> đều hội đủ tiêu chuẩn để được điều trị viêm<br /> gan mạn tính do virut. Các phác đồ<br /> cycloferon phối hợp với lamivudine hay<br /> ribazole đều hiệu quả trong việc làm giảm<br /> lượng copy HBV DNA và HVC RNA sau 03<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> đợt điều trị. Các trị số men gan cũng được cải<br /> thiện đáng kể dù liệu trình chưa kết thúc. Các<br /> tác dụng phụ được ghi nhận chủ yếu là cảm<br /> giác mệt mỏi, ngứa, chậm tiêu, khó ngủ. Vài<br /> trường hợp đau mỏi cơ, chóng mặt, ho cũng<br /> được ghi nhận. Các triệu chứng này xảy ra với<br /> tỷ lệ thấp và giảm dần qua các đợt điều trị mà<br /> không cần can thiệp bằng thuốc. Vì xảy ra<br /> trên nền tảng bệnh gan đang tiến triển và có<br /> phối hợp với các thuốc khác, nên khó phân<br /> biệt tác dụng nào là do bệnh, tác dụng nào là<br /> do thuốc phối hợp. Tuy nhiên việc dùng<br /> cycloferon trong điều trị viên gan mạn do<br /> virut cũng đã góp phần vào hiệu quả điều trị<br /> và sự tuân thủ phác đồ của bệnh nhân.<br /> <br /> bằng thuốc hay thay đổi phác đồ điều trị.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> 5.<br /> <br /> Cycloferon có góp phần vào hiệu quả điều<br /> trị viêm gan mạn tính do virut.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> Các tác dụng phụ của cycloferon xảy ra với<br /> tỷ lệ thấp, và nhẹ, không cần phải can thiệp<br /> <br /> Do đó có thể sử dụng cyrcloferon trong các<br /> phác đồ phối hợp để điều trị viêm gan mạn tính<br /> do virut.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Lai CL, Gane E, Liaw YF et al. (2007), Telbivudine versus<br /> Lamivudine in patients with Chronic Hepatitis B. N Engl J Med<br /> 357;25, pp: 2576-2588.<br /> Lê Ngọc Triều, Nguyễn Trọng Chính, Trịnh Tuấn Dũng,<br /> Nghiên cứu sự thay đổi mô bệnh học của gan ở bệnh nhân viêm<br /> gan B mạn hoạt động sau điều trị bằng cycloferon (2008). Tạp chí<br /> Y Dược Lâm sàng 108 Tập 3 - Số 1/2008 tr: 46-50.<br /> Marcellin P, Lau GKK, Bonino T et al. (2004), Peginterferon Alfa2a alone, Lamivudine alone, and the two in combination in<br /> patients with HbeAg-negative Chronic Hepatitis B. N Engl J Med<br /> 351;12, pp: 1206-1217.<br /> Rosen HR (2011), Chronic Hepatitis C Infection. N Engl J Med<br /> 364;25, pp: 2429-2438, www. nejm. org June 23, 2011.<br /> Silin DS., Lyubomska OV., Ershov (2009) et al., Synthetic and<br /> Natural Immunomodulators acting as Interferon inducers.<br /> Current Pharmaceutical Design, 2009, 15, pp: 1238-1247.<br /> United Nations in Vietnam. WHO thề sẽ đánh gục viêm gan<br /> virút. http: //www. un. org. vn/vi/who-agencypresscenter294/1900-who-vows-to-knock-down-hepatitis-infections.<br /> html.<br /> Truy cập ngày 25/11/2011.<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> 263<br /> <br />