Đấu tranh chính trị chống chính sách tố Cộng của chính quyền Ngô Đình Diệm ở Hội An (Quảng Nam)

ĐẤU TRANH CHÍNH TRỊ CHỐNG CHÍNH SÁCH<br /> “TỐ CỘNG” CỦA CHÍNH QUYỀN NGÔ ĐÌNH DIỆM Ở HỘI<br /> AN (QUẢNG NAM)<br /> Đinh Thị Kim Ngân1<br /> <br /> Tóm tắt: Chính sách “tố Cộng” của chính quyền Sài Gòn đã gây nên những tổn thất lớn cho<br /> cách mạng miền Nam nói chung, cách mạng Hội An nói riêng. Đời sống chính trị tại Hội An trở<br /> nên ngột ngạt. Mâu thuẫn giữa các tầng lớp nhân dân với Mỹ - Diệm ngày càng sâu sắc dẫn đến<br /> một cuộc đấu tranh chính trị quyết liệt của cán bộ, nhân dân Hội An dưới sự lãnh đạo của Đảng<br /> chống chính sách “tố Cộng” của Mỹ - Diệm là điều không thể tránh khỏi.<br /> Từ khóa: “tố Cộng”; Hội An, đấu tranh chính trị chống “tố Cộng”.<br /> 1. Âm mưu, thủ đoạn của Mỹ - Diệm trong chính sách “tố Cộng” ở Hội An ( Quảng<br /> Nam )<br /> Từ đầu năm 1955 chính quyền Sài Gòn đã bắt đầu thực hiện chính sách “tố Cộng” nhưng<br /> chúng vẫn bị chi phối do phải đối phó với các lực lượng chống đối của Bình Xuyên, Hòa Hảo, Cao<br /> Đài, Đại Việt và Quốc dân Đảng. Tại Quảng Nam, Quốc dân Đảng do bất mãn về địa vị, quyền lợi<br /> nên rút lực lượng lên vùng phía Tây lập căn cứ chống chính quyền Ngô Đình Diệm. Nhưng chẳng<br /> được bao lâu, thế cùng lực kiệt, ngày 10-11-1955 Quốc Dân Đảng phải kéo về tỉnh lỵ Hội An làm<br /> lễ quy thuận đầu hàng. Đến tháng 7-1956, khi đã cơ bản thiết lập xong bộ máy ngụy quân, ngụy<br /> quyền phản động từ trung ương xuống địa phương, chính quyền Ngô Đình Diệm tiến hành các<br /> chiến dịch “tố Cộng” một cách quy mô , triệt để, tàn bạo hơn bao giờ hết và xem đó là “quốc sách”.<br /> Tháng 7-1957, chính quyền Sài Gòn thông qua luật “Đặt cộng sản ngoài vòng pháp luật” [11,<br /> tr.204].<br /> Chính quyền Ngô Đình Diệm truy nã đảng viên Hội An trong các “Hội đồng hương chính”,<br /> thanh trừng những đối tượng bị nghi là không trung thành và chống lại Ngô Đình Diệm. Những<br /> phần tử bất mãn đối với chính quyền cách mạng trong kháng chiến chống Pháp được chính quyền<br /> Ngô Đình Diệm ưu đãi và đặc dụng. Chính quyền Ngô Đình Diệm lập ra “Phòng hoạt vụ” gồm<br /> những người khét tiếng gian ác, trong đó có một số người nguyên là cán bộ kháng chiến bị chính<br /> quyền cách mạng kỷ luật thải hồi trở thành tay sai mẫn cán vô cùng nguy hiểm. Các “Ban tố Cộng”<br /> được thành lập đến tận xã, những đoàn công dân vụ, bình trị được tung về khắp xóm thôn thực<br /> hiện “ba cùng” (cùng ăn, cùng ở, cùng làm) vừa tiến hành chiến tranh tâm lý, vừa theo dõi từng<br /> người, từng gia đình để phát hiện cơ sở và cán bộ của chính quyền cách mạng.<br /> Viên chức chính quyền Ngô Đình Diệm tại các xã tiến hành phân chia nhân dân thành ba<br /> loại:<br /> <br /> 1<br /> <br /> . ThS. Khoa Lịch sử, trường Đại học Sư phạm Huế<br /> <br /> Loại A (công dân bất hợp pháp) gồm những người yêu nước, tán thành Hiệp định Geneve,<br /> phần đông là những người kháng chiến cũ.<br /> Loại B (công dân bán hợp pháp ) gồm những người có quan hệ thân thiết với loại A, thân<br /> nhân của những người đi tập kết.<br /> -<br /> <br /> Loại C (công dân hợp pháp) gồm những người không bị nghi vấn về chính trị [4 , tr. 223].<br /> <br /> Dựa vào cách phân loại trên, chính quyền Sài Gòn tiến hành các lớp “tố Cộng” theo từng đối<br /> tượng và thời gian, địa điểm khác nhau. Loại A học ở quận từ 3 tháng trở lên, loại B học ở khu ít<br /> nhất 1 tháng, loại C học ở xã từ 7-15 ngày. Tại Cẩm Nam, chính quyền Sài Gòn tổ chức “Trại cải<br /> huấn” chung cho toàn tỉnh. Khẩu hiệu của chúng là: “tiêu diệt nội tuyến, diệt trừ nội tâm, đạp lên<br /> oán thù để thực thi chủ nghĩa nhân vị quốc gia” nhằm đánh bật tổ chức, uy tín và ảnh hưởng của<br /> Đảng ra khỏi nhân dân, thủ tiêu phong trào cách mạng [4, tr. 224].<br /> Chính quyền Sài Gòn lấy Quảng Nam làm trọng điểm của chiến dịch tố Cộng, trong đó nhà<br /> lao Thông Đăng, Hội An là nơi chúng chọn để tổ chức các lớp “Huấn chính tố Cộng điển hình” để<br /> rút kinh nghiệm mở ở các địa phương khác, đồng thời để truy tìm cơ sở và buộc ly khai Đảng, xuất<br /> thú đầu hàng. Ở nhà lao Hội An, một buồng giam rộng 54m2, địch nhốt tới 150 người. Chỉ riêng<br /> năm 1957 đã có 225 cán bộ của Quảng Nam bị đày ra Côn Đảo [7, tr.25].<br /> Tháng 5-1957, trong báo cáo gửi chính quyền Sài Gòn, tỉnh trưởng Quảng Nam huyên hoang<br /> tuyên bố: “Trong giai đoạn hiện nay, đấy mạnh chiến dịch tố Cộng là một trong những nguyên tắc<br /> trọng tâm…phong trào tố cộng đã và đang được phát động một cách rầm rộ, sâu rộng và sẽ được<br /> đặc biệt nuôi dưỡng liên tục” [8, tr.10].<br /> Ban “Huấn chính tố Cộng” ở nhà lao Thông Đăng được thành lập do Lê Vui - Chủ sự hành<br /> chính tỉnh Quảng Nam làm Trưởng ban. Mai Thuận - Trưởng an ninh nhà lao làm Phó ban. Nguyễn<br /> Đạt Đích, Phạm Quyên - Cán bộ cải huấn làm Giáo vụ. Ngoài ra, chính quyền Ngô Đình Diệm còn<br /> dùng người của Quốc Dân Đảng như: Phan Đình Ba (Đại Lộc), Nguyễn Mậu Kỉnh (Quế Sơn),<br /> Nguyễn Danh (Thăng Bình), đây là những người từng phạm tội tham ô, hiếp dâm để làm cộng tác<br /> viên theo dõi, đấu tố và tra tấn, đánh đập tù nhân yêu nước [9, tr.57].<br /> “Nhà Lao Thông Đăng có 492 tù chính trị, Trại giáo hóa Cẩm Phô có 490 tù chính trị, trại<br /> giam quá chật hẹp, người đau và người chết rất đông, tình trạng bi đát.<br /> Về cách giải quyết tình trạng can cứu rất chậm trễ, trong khi chưa lập xong hồ sơ cho số<br /> can cứu cũ. Trại giam ở Hội An của tỉnh Quảng Nam chật hẹp nên tỉnh có làm them một trại giáo<br /> hóa bằng tranh ở Cẩm Phô, bên kia sông Hội An. Nhưng số can cứu đến 1000 người, chổ ăn ở<br /> phải thiếu thốn, và ở trại Hội An các can cứu phải nằm hai ba tầng. Đến mùa viêm nhiệt, người<br /> đau rất đông” [3].<br /> Chính quyền Sài Gòn lập một danh sách bao gồm 120 học viên gọi là “Học viên Huấn chính”<br /> phần lớn là Đảng viên mà chúng cho là ngoan cố để bắt tham gia lớp huấn chính tố Cộng thí điểm<br /> này, trong đó đ/c Mai Đăng Chơn2 - được chính quyền Sài Gòn chọn làm đối tượng chính. Ngày<br /> 1-3-1957, Chính quyền Sài Gòn bắt đầu khai mạc lớp “Huấn chính tố Cộng” tại phòng giam số 8,<br /> diện tích khoảng 40m2, mái lợp tôn kẽm. Do số lượng học viên quá đông, thời gian tổ chức lúc trời<br /> 2<br /> <br /> . Mai Đăng Chơn (sinh năm 1912), Thường vụ Đặc Khu ủy Quảng Đà<br /> <br /> đang nắng nóng, phòng giam lại chật chội nên ở trong phòng như một cái lò nung sắt. Không khí<br /> trong phòng càng nghẹ thở bởi mùi xúi uế từ mồ hôi và nước tiểu. Đây là một cực hình đầu tiên<br /> của địch trong việc truy bức tinh thần tù nhân yêu nước [9; tr.58].<br /> Trong Hội trường lớp chính huấn, đồ trang trí gồm “Bàn thờ Tổ quốc” có cờ của chính quyền<br /> Ngô Đình Diệm, ảnh Ngô Đình Diệm và một cây sung tiểu liên. Đây là hình thức kiểu chủ nghĩa<br /> duy linh nhân vị của Ngô Đình Diệm<br /> Về nội quy lớp học, Quân đội Sài Gòn bắt mỗi học viên phải mang phù hiệu “Huấn chính”<br /> ở trước ngực để phân biệt với tù nhân khác và cấm học viên không được giao tiếp với tù nhân ở<br /> các phòng. Cùng với âm mưu cách ly, chính quyền Ngô Đình Diệm cho lực lượng “cộng tác viên”<br /> theo dõi mọi hoạt động của tù nhân.<br /> Cùng với việc bóp nghẹt điều kiện ăn ở của tù nhân, Quân đội Sài Gòn không bỏ sót bất cứ<br /> một thủ đoạn tra tấn nham hiểm nào, trong đó thâm hiểm nhất là cột chân người tù treo lên xà nhà,<br /> đổ nước xà phòng, vôi vào miệng, dùng điện châm vào người, nung sắt đỏ dí vào người, dùng dao<br /> cắt đầu vú, chọc cây vào âm hộ, rút từng mãng tóc của nữ tù nhân, dùng thép gai xâu tay, đóng<br /> đinh vào các đầu ngón tay, dùng dây điện quấn vào đầu ngón tay và cho điện giật làm cho tù nhân<br /> chết đi sống lại, có một số tù nhân bị điện giật chết ngay tại chỗ. Khai thác từng người không đạt<br /> được mục đích, quân đội Sài Gòn bắt tất cả các tù nhân đứng nhìn đèn “sám hối”, tù nhân sắp thành<br /> từng hàng nhìn đèn đứng nghiêm, quỳ, hai tay nâng hai viên gạch lên ngang vai mắt nhìn thẳng<br /> vào ngọn đèn cầy và ảnh Ngô Đình Diệm. Mỗi đêm, quân đội Sài Gòn bắt tù nhân thực hiện nghi<br /> thức “sám hối” từ 19h đến 24 giờ, có khi đến 5-6h sáng hôm sau. Ngoài ra tù nhân phải uống các<br /> thứ nước bẩn, ăn cơm thiu trộn lẫn cát, sạn hoặc nấu cơm bằng nước muối, nước uống một ngày<br /> bằng một lon sữa cho một người, tù nhân bị đào hố chôn sống. Những thủ đoạn thâm độc của Diệm<br /> tại nhà lao Thông Đăng trong chiến dịch “tố Cộng” không khác gì những cực hình tra tấn được áp<br /> dụng trong đêm trường Trung cổ [9; tr.60].<br /> Một hình thức man rợ khác là “tống tà Cộng sản”, chính quyền Ngô Đình Diệm bắt cán bộ,<br /> đảng viên bỏ vào bao buộc lại rồi bắt tất cả những người đang học “tố Cộng” phải dùng tay chân,<br /> gậy roi đánh đá vào bao để tống “con ma Cộng sản” khỏi thể xác con người. Chính quyền Ngô<br /> Đình Diệm còn chọn những người nghi vấn ra tố điển hình, bắt làm bản tự thuật khai báo tổ chức,<br /> nói xấu Đảng, xé cờ Đảng trước quần chúng. Những người có chồng con tập kết bị bắt viết đơn ly<br /> khai. Ai không làm theo lập tức bị liệt vào danh sách Việt cộng, bị tống tù, tra tấn cho đến chết<br /> hoặc bị thủ tiêu. Đảng viên bị bắt đi lao dịch làm gạch ở Điện Bàn, khai thác củi ở Cù Lao Chàm,<br /> Sơn Trà, làm nhà cho các Trưởng, Phó đoàn bình định tại Cẩm Châu... và bị bắt học tập “tố Cộng”<br /> hết đợt này đến đợt khác [9, tr.61].<br /> Đi đôi với hình thức học tập “tố Cộng” địch thực hiện chính sách kèm dân gắt gao. Đích thân<br /> quận trưởng Điện Bàn Trần Quốc Thái đứng ra điều hành xây dựng các “ấp kiểu mẫu”, “ấp tân<br /> sinh”, “khu trụ mật” với hệ thống “liên gia” được tổ chức theo kiểu “lấy dân kèm dân”. Mỗi gia<br /> đình phải có bản kê khai nhân khẩu, 18 tuổi trở lên phải có thẻ kiểm tra, từng nhà phải có khẩu<br /> hiệu chống Cộng treo trước ngõ. Những người từng tham gia đấu tranh đòi hiệp thương, những gia<br /> đình có người thân đi tập kết và thoát ly bị theo dõi và quản thúc chặt chẽ. Thâm độc hơn, chính<br /> quyền Ngô Đình Diệm cưỡng ép nhân dân vào các tổ chức “Hiệp hội nông dân”, “Phụ nữ liên<br /> đới”, “Thanh niên cộng hòa”, “Phong trào cách mạng quốc gia”... nhằm gây chia rẽ trong nội bộ<br /> quần chúng, làm cho cha không tin con, vợ không tin chồng, hàng xóm láng giềng không tin nhau.<br /> <br /> Cùng với các thủ đoạn trên, Mỹ và chính quyền Ngô Đình Diệm tích cực phát triển đạo Thiên<br /> chúa, nhà thờ được xây dựng nhiều nơi nhằm lợi dụng tôn giáo để ly gián quần chúng. Chính quyền<br /> Sài Gòn tiếp tục thực hiện bước hai chính sách “cải cách điền địa” với khẩu hiệu “hữu sản hóa<br /> nông dân”, “thăng tiến cần lao, đồng tiến xã hội”, để mị dân.<br /> Chính sách “tố Cộng”của chính quyền Sài Gòn đã gây nên nhiều tổn thất lớn cho cách mạng<br /> Quảng Nam- Đà Nẵng nói chung và Hội An nói riêng. Đời sống của nhân dân ở Hội An trở nên<br /> ngột ngạt. Mâu thuẫn giữa các tầng lớp nhân dân với Mỹ và chính quyền Ngô Đình Diệm ngày<br /> càng sâu sắc điều này dẫn tới một cuộc đấu tranh chính trị quyết liệt của nhân dân Hội An là không<br /> thể tránh khỏi.<br /> 2. Chủ trương của Đảng, Khu ủy Khu V, Thị ủy Hội An chống chính sách “tố Cộng”<br /> của chính quyền Ngô Đình Diệm<br /> Tháng 2-1956, Khu ủy V triệu tập Hội nghị để đánh giá tình hình, chỉ ra những tồn tại, đề ra<br /> biện pháp giữ gìn lực lượng và xác định mục tiêu, nhiệm vụ tiếp tục lãnh đạo đấu tranh chống<br /> chính sách khủng bố của chính quyền Ngô Đình Diệm. Hội nghị đề ra nhiệm vụ sắp tới là tổ chức<br /> cho nhân dân và cán bộ quán triệt hơn nữa phương châm, phương thức hoạt động, uốn nắn những<br /> mặt tồn tại, giữ vững cơ sở chuẩn bị cho các cuộc đấu tranh lâu dài. Hội nghị chủ trương: “Phải ra<br /> sức xây dựng Đảng, giữ vững và củng cố lại các loại cơ sở, hết sức chú trọng công tác phát triển<br /> đảng viên, xây dựng chi bộ cơ sở. Cán bộ phải bám cơ sở, lãnh đạo nhân dân chống “tố Cộng”,<br /> chống các chính sách bình định của địch”. Trong chống “tố Cộng”, Liên Khu ủy V nhấn mạnh:<br /> “Phải phát động quần chúng đấu tranh một cách toàn diện, không để địch bắt nhân dân bỏ công<br /> ăn việc làm đi học tố Cộng làm ảnh hưởng đến đời sống. Khẩu hiệu đấu tranh là chống khủng bố<br /> trắng, chống bắn giết người vô cớ, cô lập bọn ác ôn phản động và lôi kéo tầng lớp trung gian”<br /> [10, tr.385].<br /> Để chỉ đạo sát phong trào ĐTCT, tháng 2-1956, Liên Khu ủy quyết định tách Đà Nẵng khỏi<br /> Quảng Nam đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Khu ủy. Trước tình hình chính quyền Ngô Đình Diêm<br /> ngày càng ráo riết thực hiện các biện pháp “tố Cộng”, Khu ủy Khu V chuyển hướng phong trào<br /> ĐTCT với các mục tiêu đòi các quyền lợi dân sinh, dân chủ và chống “tố Cộng” [10, tr.386].<br /> Giữa năm 1958, từ thực tiễn của tình hình trong Liên Khu ủy V, thực hiện nghị quyết Bộ<br /> Chính trị về xây dựng căn cứ địa và theo gợi ý của đồng chí Lê Duẩn, Liên Khu ủy V họp hội nghị<br /> mở rộng để kiểm điểm tình hình phong trào cách mạng và sự chỉ đạo của Liên Khu ủy từ sau Hiệp<br /> định Genève. Hội nghị đánh giá cao tinh thần hy sinh, chịu đựng của cán bộ, đảng viên quyết tâm<br /> bám phong trào lãnh đạo nhân dân, có ý thức tổ chức và kỷ luật cao,tin tưởng vào sự lãnh đạo của<br /> Đảng. Đồng thời, Hội nghị cũng đã nghiêm khắc kiểm điểm, chỉ ra những khuyết điểm trong sự<br /> chỉ đạo của Liên Khu ủy V: “Đánh giá tình hình địch, ta có nhiều sai lệch, không nắm bắt được<br /> kịp thời âm mưu và thủ đoạn của địch nên đối phó bị động, để địch hoành hoành, phá hoại phong<br /> trào, gây cho ta nhiều tổn thất. Nhận thức và vận dụng phương pháp đấu tranh cách mạng không<br /> đúng, cho rằng kết hợp ĐTCT với vũ trang tự vệ là sai, nên thiên về ĐTCT một chiều, quá tin vào<br /> hiệu lực pháp lý của Hiệp định Genève. Nhận thức không rõ đặc điểm của từng vùng trong Khu<br /> để vận dụng phương châm đấu tranh cho thích hợp, do đó, phạm nhiều thiếu sót trong xây dựng<br /> từng vùng” [5; tr. 132].<br /> <br /> Đối với Hội An, dưới sự chỉ đạo của Liên Khu ủy V, Tỉnh ủy Quảng Nam, Thị ủy yêu cầu<br /> phải giữ vững và củng cố lại các tổ chức quần chúng, cán bộ và đảng viên phải bí mật bám cơ sở<br /> để lãnh đạo nhân dân đấu tranh. Thị ủy lãnh đạo ĐTCT dưới nhiều hình thức khác nhau với nhiều<br /> mục đích: đấu tranh đòi hiệp thương tổng tuyển cử, đòi thi hành hiệp định Genève, chống “tố<br /> Cộng”, đòi các quyền dân sinh, dân chủ, mở rộng củng cố tổ chức Đảng và các tổ chức đấu tranh<br /> chính trị. Thị ủy chủ trương phải tuân thủ nguyên tắc bí mật, bảo vệ và giữ gìn lực lượng. Những<br /> Đảng viên không tập kết ra Bắc ở lại hoạt động phân tán trong dân, quyết tâm bám chặt cơ sở, giữ<br /> vững phong trào, đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục làm cho mọi người nhận rõ âm mưu<br /> thâm độc của kẻ thù, đoàn kết đấu tranh bảo vệ Đảng, bảo vệ cách mạng và lãnh đạo nhân dân đấu<br /> tranh. Thị ủy chỉ rõ mỗi đảng viên, cán bộ phải nêu cao ý thức bảo vệ Đảng, bảo vệ tổ chức đến<br /> cùng, nếu bị địch bắt thì nêu cao khí tiết của người Cộng sản, thực hiện phương châm “không nhìn,<br /> không nhận, không khai” [6; tr.26]<br /> 3 . Đấu tranh chính trị chống chính sách “tố Cộng” tại Hội An (Quảng Nam )<br /> Tháng 3-1957, tại các lớp “tố Cộng”, Ngô Đình Diệm bắt học thuộc khẩu hiệu “thành khẩn<br /> là tự cứu”, “ngoan cố là tự sát”. Tại nhà lao Hội An, đến tháng 3-1957, Ngô Đình Diệm mở các<br /> lớp “tố Cộng” khốc liệt nhằm phát hiện các tổ chức đảng bí mật tại Hội An. Tù nhân bị bắt giam<br /> tại nhà lao Hội An thành lập Chi bộ Đảng trong nhà lao, vừa cũng cố đội ngũ, biến nhà tù thành<br /> trường học, vừa chỉ đạo hoạt động ở bên ngoài. Qua thân nhân sau những lần thăm nuôi đã từng<br /> bước hình thành quan hệ liên lạc từ nhà tù với bên ngoài. Một hình thức ĐTCT mới xuất hiện, đó<br /> là sự kết hợp đấu tranh của nhân dân bên ngoài với cuộc đấu tranh trong nhà tù, nhằm vạch tội<br /> ác của Mỹ - Diệm, chống lại thủ đoạn “tự tu sám hối”, “tống tà Cộng sản”. Tương kế tựu kế, đảng<br /> viên tố ngay những người trong “Ban tố Cộng”, khiến những người hung hăng nhất cũng phải chùn<br /> bước. Dù chỉ là thắng lợi nhỏ nhưng đã có tác dụng làm chùng lại sự chống phá của bọn chiêu hồi,<br /> đầu thú. ĐTCT chống “tố Cộng” tức là chống bắt bớ, tra tấn bắn giết dã man, đình chỉ tố cộng, thả<br /> ngay những người bị bắt, giải tán các trại tập trung, các lớp tố cộng, chống áp bức, hành hạ càn<br /> quét, bao vây, phong tỏa làm trầm phiền, đói khổ, giết chóc nhân dân, đòi được tự do đi lại làm ăn,<br /> thăm viếng, nói năng, viết lách…đòi cứu đói, cứu đau; chống cưỡng bức di dân đưa đồng bào đến<br /> chổ cùng khổ, chết chóc, bồi thường cho người bị chết, bị mất sản nghiệp, trả người còn lại trở về<br /> quê hương.<br /> Đấu tranh chính trị chống chính quyền Sài Gòn tổ chức lớp học “Huấn chính tố cộng” thông<br /> qua nhiều hình thức:<br /> Đấu tranh chống chào cờ của chính quyền Ngô Đình Diệmh bằng các hình thức như gây ồn<br /> ào, làm mất trật tự trong lúc chào cờ, vận động bọn lính trực buổi sáng mở cửa trễ, kéo dài thời<br /> gian làm vệ sinh cá nhân để làm trễ lễ chào cờ. Sau nhiều lần đấu tranh khôn khéo, âm mưu của<br /> địch trong việc bắt tù nhan chào cờ vào buổi sáng bị thất bại.<br /> Phát huy thắng lợi ban đầu, tù nhân yêu nước tại nhà lao Hội An đấu tranh đòi bọn quản lao<br /> cho tù nhân ra ngoài dọn vệ sinh, tổ chức sản xuất hoa màu, làm các nghề thủ công như đan rổ,<br /> đan len, thêu gối…đem ra bán ở bên ngoài để cải thiện đời sống cho tù nhân. Đây là cuộc đấu tranh<br /> chính trị hợp pháp. Trước tình hình đó, Giám thị đã nới lỏng chế độ giam giữ, đáp ứng một số yêu<br /> cầu của tù nhân. Thông qua việc này đã góp phần cải thiện cuộc sống của tù nhân tại nhà lao Thông<br /> Đăng - Hội An, nguồn quỹ thu được từ việc bán các sản phẩm do tù nhân làm ra được dùng để<br /> mua thuốc men, một số vật dụng thiết yếu trong nhà tù phục vụ cho tù nhân. Đồng thời tạo điều<br /> <br />