Đề cương bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin - ThS. Đỗ Thị Trang

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:243

Thêm vào BST

Báo xấu

190
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề cương bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin gồm 3 phần. Nội dung bài giảng trình bày về thế giới quan và phương pháp luận triết học của chủ nghĩa Mác -Lênin, học thuyết kinh tế của chủ nghĩa Mác – Lênin về phương thức sản xuất Tư bản chủ nghĩa, lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về chủ nghĩa Xã hội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin - ThS. Đỗ Thị Trang

§Ò c¬ng bµi gi¶ng nh÷ nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c - lªnin GV: Th.S §ç ThÞ Trang HÖ: §¹i häc chÝnh quy Sè tÝn chØ: 05 Sè tiÕt lý thuyÕt: 53 sè tiÕt th¶o luËn: 22
häc phÇn: nh÷ng nguyªn lý nh÷ c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c - lªnin PhÇn thø nhÊt: ThÕ giíi quan vµ ph¬ng ph¸p nhÊt: luËn triÕt häc cña chñ nghÜa m¸c - Lªnin phÇn thø hai: häc thuyÕt kinh tÕ cña chñ hai: nghÜa m¸c – lªnin vÒ ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa phÇn thø ba: lý luËn cña chñ nghÜa m¸c – lªnin ba: vÒ chñ nghÜa x· héi
tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh Nh÷ng Nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c - tr× Nh÷ Lªnin - Bé Gi¸o Dôc vµ §µo t¹o - Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia - Hµ Néi - 2009 2. Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c - Lªnin - Bé Gi¸o Dôc vµ §µo t¹o - tr× Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia - Hµ Néi - 2006 3. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ häc M¸c - Lªnin - Bé Gi¸o Dôc vµ tr× §µo t¹o - Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia - Hµ Néi - 2006 4. Gi¸o tr×nh Chñ nghÜa x· héi khoa häc - Bé Gi¸o Dôc vµ §µo tr× t¹o - Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia - Hµ Néi - 2006. 2006.
PhÇn thø nhÊt ThÕ giíi quan vµ ph¬ng ph¸p luËn triÕt häc cña chñ nghÜa m¸c - Lªnin Ch¬ng më ®Çu: NhËp m«n nh÷ng nguyªn lý c¬ nh÷ b¶n cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ch¬ng i: chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng Ch¬ng ii: phÐp biÖn chøng duy vËt Ch¬ng iii: chñ nghÜa duy vËt lÞch sö
Ch¬ng më ®Çu Ch¬ng më ®Çu NhËp m«n nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n nh÷ cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin I. Kh¸i lîc vÒ chñ nghÜa M¸c - Lªnin 1. Chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ ba bé phËn cÊu thµnh Chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµ hÖ thèng quan ®iÓm, häc thuyÕt khoa häc cña C.M¸c, Ph.¡nghen vµ V.I.Lªnin; lµ sù Ph. Lªnin; kÕ thõa vµ ph¸t triÓn nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö t tëng nh©n nh÷ lo¹i, trªn c¬ sö thùc tiÔn cña thêi ®¹i; lµ khoa häc vÒ sù ®¹i; nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp v« s¶n, gi¶i phãng nh©n d©n lao ®éng vµ gi¶i phãng con ngêi; lµ thÕ giíi quan vµ ph¬ng ngêi; ph¸p luËn phæ biÕn cña nhËn thøc khoa häc. häc. Ba bé phËn lý luËn cÊu thµnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin - TriÕt häc M¸c - Lªnin - Kinh tÕ chÝnh trÞ häc M¸c - Lªnin - Chñ nghÜa x· héi khoa häc
2. Kh¸i lîc qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c - Lªnin tr× h× a. Nh÷ng ®iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò cña sù ra ®êi chñ nghÜa M¸c Nh÷ * §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi - Nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû XIX, cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp lµm Nh÷ n¨ cho PTXS TBCN ®îc cñng cè v÷ng ch¾c. v÷ - Nh÷ng m©u thuÉn x· héi cµng thªm gay g¾t vµ béc lé ngµy cµng râ Nh÷ rÖt: m©u thuÉn gi÷a giai cÊp t s¶n vµ giai cÊp v« s¶n. gi÷ - Thùc tiÔn c¸ch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n n¶y sinh yªu cÇu kh¸ch quan lµ ph¶i ®îc soi s¸ng b»ng lý luËn khoa häc. * TiÒn ®Ò lý luËn - TriÕt häc cæ ®iÓn §øc (Hªghen, Phoi ¬ b¸ch...) - Kinh tÕ chÝnh trÞ häc (A. Xmit, §. Ricac®«...) - Chñ nghÜa x· héi kh«ng tëng Ph¸p (Xanhxim«ng, Sacl¬, Phuriª...)
* TiÒn ®Ò khoa häc tù nhiªn - §Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng lîng n¨ - Häc thuyÕt tÕ bµo (Svann¬ vµ S¬l©y®en - nh÷ng n¨m 30 nh÷ n¨ cña thÕ kû XIX) - Häc thuyÕt tiÕn ho¸ cña §¸cuyn
b. C.M¸c vµ Ph.¡nghen víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tr× h× chñ nghÜa M¸c (1842 - 1895) - Gãp phÇn phª ph¸n triÕt häc ph¸p quyÒn Hªghen(1843) M¸c vµ ¡ng ghen - B¶n th¶o kinh tÕ - triÕt häc n¨m 1844 chuyÓn tõ CNDT sang 1842 CNDV, tõ DCCM - Gia ®×nh thÇn th¸nh (1844-1845) - sang CNCS (1843) - LuËn c¬ng vÒ Phoi¬b¾c (1845) 1848 - HÖ tëng §øc (1845) - Sù khèn cïng cña triÕt häc (1847) - Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n (1848) M¸c vµ ¡ngghen ®Ò xuÊt c¸c nguyªn lý - Bé "T b¶n" (tËp I, xb n¨m 1867) cña M¸c cña CNDVLS - “Phª ph¸n c¬ng lÜnh G«ta” (1875) 1849 - - “Chèng §uy-rinh” (1878) . 1895 -"BiÖn chøng cña tù nhiªn " (1873-1883) M¸c vµ ¡ng ghen -“Nguån gèc cña gia ®×nh, cña chÕ ®é t h÷u, bæ xung, ph¸t triÓn cña Nhµ níc” (1884) CNDVBC vµ - “Lótvich Phoi -¬-b¾c vµ sù c¸o chung cña CNDVLS triÕt häc cæ ®iÓn §øc” (1886)
d. Chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ thùc tiÔn phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi - Th¸ng 3/1873 C«ng x· Pari - nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n ®Çu tiªn trong lÞch sö ®îc thµnh lËp. lËp. - Th¸ng 8/1903 §¶ng B«nsªvÝch Nga ®îc thµnh lËp theo t tëng chñ nghÜa M¸c. N¨m 1917 ®É lµm nªn CM Th¸ng 10 vÜ ®¹i. M¸c. ®¹i. - N¨m 1919 Quèc tÕ céng s¶n ®îc thµnh lËp. lËp. - N¨m 1922 Liªn bang Céng hoµ XHCN X« ViÕt ra ®êi ®¸nh dÊu sù liªn minh cña giai cÊp v« s¶n 12 quèc gia. N¨m 1940 LIªn X« ®· gåm 15 gia. níc hîp thµnh. thµnh. - ChiÕn tranh thÕ giíi thø II(1939 - 1945): Liªn X« kh«ng nh÷ng b¶o vÖ II(1939 1945) nh÷ ®îc m×nh mµ cßn gi¶i phãng c¸c níc §«ng ¢u khái sù x©m lîc cña ph¸t xÝt §øc. HÖ thèng XHCN ®îc thiÕt lËp: Anbani, Balan, Bungari, øc. lËp: Cuba, CHDC §øc, Hungara, Nam T, Liªn X«, Rumani, TiÖp Kh¾c, CHDC nh©n d©n TriÒu Tiªn, Trung Quèc, ViÖt Nam - Th¸ng 12/199, CNXH hÖn thøc ë Liªn X« vµ §«ng ¢u sôp ®æ, nhiÒu 12/199, §¶ng Céng S¶n ë T©y ¢u tõ bá môc tiªu CNXH. CNXH. Nh÷ Nh÷ng ngêi céng s¶n ph¶i tØnh t¸o bæ sung vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c mét c¸ch khoa häc.
c. V.I.Lªnin víi viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c trong ®iÒu kiÖn lÞch sö míi -"Nh÷ng "ngêi b¹n d©n" lµ thÕ nµo, hä -Lµm phong phó nh÷ng ph¹m ®Êu tranh chèng nh÷ng ngêi d©n chñ x· trï cña CNDVBC b»ng néi héi ra sao?" (1894) dung míi - "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh -Nghiªn cøu toµn bé nhËn nghiÖm phª ph¸n" (1909), thøc luËn - "Bót ký triÕt häc" (1914-1916), -TiÕp tôc nghiªn cøu nh÷ng - Chñ nghÜa ®Õ quèc, giai ®o¹n tét cïng cña chñ nghÜa t b¶n (1916) vÊn ®Ò c¨n b¶n cña CNDVLS - "Nhµ níc vµ c¸ch m¹ng" (1917) -T tëng vÒ §¶ng kiÓu - "ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi”, (1921) míi, vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, - “VÒ t¸c dông cña chñ nghÜa duy vËt x©y dùng CNXH,... chiÕn ®Êu”(1922)
II. II. §èi tîng, môc ®Ých vµ yªu cÇu vÒ ph¬ng ph¸p häc tËp, nghiªn cøu nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa Mac - Lªnin nh÷ 1. §èi tîng vµ ph¹m vi häc tËp, nghiªn cøu - §èi tîng: Nh÷ng quan ®iÓm vµ häc thuyÕt cña C.M¸c, Ph.¡nghen tîng: Nh÷ Ph. vµ V.I.Lªnin - Ph¹m vi: Nh÷ng quan ®iÓm, häc thuyÕt c¬ b¶n nhÊt thuéc ba bé vi: Nh÷ phËn cÊu thµnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin. Lªnin. 2. Môc ®Ých vµ yªu cÇu vÒ ph¬ng ph¸p häc tËp, nghiªn cøu a. Môc ®Ých cña viÖc häc tËp, nghiªn cøu - X©y dùng thÕ giíi quan, ph¬ng ph¸p luËn khoa häc vµ vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng nguyªn lý ®ã trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ thùc tiÔn. nh÷ tiÔn. - HiÓu râ c¬ së lý luËn quan träng nhÊt cña TTHCN vµ §êng lèi c¸ch m¹ng cña §CSVN. CSVN. - Gióp sinh viªn hiÓu râ nÒn t¶ng t tëng cña ®¶ng - X©y dùng niÒm tin, lý tëng cho sinh viªn. viªn.
b. Mét sè yªu cÇu c¬ b¶n vÒ mÆt ph¬ng ph¸p häc tËp, nghiªn cøu - Ph¶i theo nguyªn t¾c thêng xuyªn g¾n kÕt nh÷ng quan nh÷ ®iÓm c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin víi thêi ®¹i. ®¹i. - Ph¶i hiÓu ®óng tinh thÇn, thùc chÊt cña nã, tr¸nh bÖnh kinh viÖn, gi¸o ®iÒu trong häc tËp, nghiªn cøu vµ vËn dông c¸c nguyªn lý c¬ b¶n ®ã trong thùc tiÔn. tiÔn. - Häc tËp, nghiªn cøu mçi nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin trong mèi quan hÖ víi c¸c nguyªn lý kh¸c, mçi bé phËn cÊu thµnh trong mèi quan hÖ víi c¸c bé phËn cÊu thµnh kh¸c, ®ång thêi còng cÇn nhËn thøc c¸c nguyªn lý ®ã trong tiÕn tr× tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö t tëng nh©n lo¹i. lo¹i.
Ch¬ng i Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng
I. chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng 1. VÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc vµ sù ®èi lËp gi÷a duy vËt víi gi÷ chñ nghÜa duy t©m trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc * ¡ngghen nãi: " VÊn ®Ò c¬ b¶n lín cña mäi triÕt häc, ®Æc nãi: biÖt lµ triÕt häc hiÖn ®¹i, lµ vÊn ®Ò quan hÖ gi÷a t duy víi tån gi÷ t¹i". t¹i". Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc kh«ng chØ x¸c ®Þnh ®îc nÒn t¶ng vµ ®iÓm xuÊt ph¸t ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kh¸c cña triÕt häc mµ nã cßn lµ tiªu chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh lËp trêng, thÕ giíi quan cña c¸c nhµ triÕt häc
VÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc Gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc c¸i nµo Con ngêi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc cã tríc, c¸i nµo cã sau, c¸i nµo ®îc thÕ giíi hay kh«ng? quyÕt ®Þnh c¸i nµo? CNDV "BÊt kh¶ tri": "Hoµi nghi luËn": (VC cã tríc, YT cã sau, VC quyÕt ®Þnh YT, CNDT phñ nhËn lu«n lu«n YT chØ lµ sù ph¶n ¸nh (YT cã tríc, VC cã sau, kh¶ n¨ng hoµi nghi YT quyÕt ®Þnh VC) nhËn thøc mäi häc cña thÕ giíi vËt chÊt vµo ®Çu ãc con ngê). cña con ngêi thuyÕt CNDV chÊt CNDT CNDT CNDV CNDV ph¸c th« s¬, siªu biÖn chñ kh¸ch trùc quan, h×nh chøng quan quan c¶m tÝnh
II. II. Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vÒ vËt chÊt, ý thøc vµ mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc gi÷ 1. VËt chÊt a. Ph¹m trï vËt chÊt * Kh¸i qu¸t quan niÖm cña CNDV tríc M¸c vÒ vËt chÊt - Thêi Cæ ®¹i: C¸c nhµ triÕt häc duy vËt ®· ®ång nhÊt vËt chÊt nãi chung víi ®¹i: nh÷ nh÷ng d¹ng cô thÓ cña nã (níc, löa, kh«ng khÝ, nguyªn tö…) tö… - Thêi CËn ®¹i: ®¹i: C¸c nhµ triÕt häc duy vËt ®· ®ång nhÊt vËt chÊt víi khèi lîng, träng lîng, vËn ®éng cña vËt chÊt chØ lµ biÓu hiÖn cña vËn ®éng c¬ häc, nguån gèc vËn ®éng n»m ngoµi vËt chÊt, vÉn coi nguyªn tö lµ nhá nhÊt, kh«ng thÓ ph©n chia ®îc, khèi lîng lµ bÊt biÕn. Trªn c¬ së ph©n chia thÕ giíi thµnh tõng ®èi biÕn. tîng, tõng lÜnh vùc riªng biÖt, hä ®· ®ång nhÊt vËt chÊt víi tõng lÜnh vùc, tõng ®èi tîng ®ã. ®ã.
* §Þnh nghÜa cña V.I.Lªnin vÒ vËt chÊt - Nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù ra ®êi ®Þnh nghÜa vËt chÊt cña V.I.Lªnin + Cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX, nh÷ng ph¸t minh míi trong khoa nh÷ häc tù nhiªn xuÊt hiÖn: N¨m 1897 T«ms¬n ph¸t hiÖn ra ®iÖn tö vµ chøng minh ®îc ®iÖn tö lµ mét trong nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nªn nguyªn tö. nh÷ N¨m 1901 Kaufman chøng minh ®îc khèi lîng cña ®iÖn tö thay ®æi theo tèc ®é vËn ®éng cña ®iÖn tö. + Nh÷ng ph¸t minh nµy ®·: Nh÷ B¸c bá quan ®iÓm siªu h×nh vÒ vËt chÊt h× Khoa häc tù nhiªn vµ chñ nghÜa duy vËt r¬i vµo cuéc khñng ho¶ng. Chñ nghÜa duy t©m tuyªn bè, vËt chÊt ®· tiªu tan, vËt chÊt ®· biÕn mÊt. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa duy t©m ®ßi hái c¸c nhµ duy vËt ph¶i cã quan ®iÓm ®óng h¬n vÒ vËt chÊt.
- §Þnh nghÜa vËt chÊt cña V.I.Lªnin: “VËt chÊt lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ thùc t¹i kh¸ch quan ®îc ®em l¹i cho con ngêi trong c¶m gi¸c, ®îc c¶m gi¸c cña chóng ta chÐp l¹i, chôp l¹i, ph¶n ¸nh vµ tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c”. (Chñ nghÜa gi¸c”. duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n - 1908) 1908) V.I.Lªnin (1870- 1924) (1870- 1924)
+ Ph¬ng ph¸p ®Þnh nghÜa: Ph¬ng ph¸p ®èi lËp gi÷a vËt chÊt vµ ý nghÜa: gi÷ thøc. thøc. + VËt chÊt lµ mét ph¹m trï triÕt häc nghÜa lµ vËt chÊt ë ®©y ®îc quan niÖm díi gãc ®é triÕt häc, dïng ®Ó chØ vËt chÊt nãi chung, v« h¹n, v« tËn, kh«ng sinh ra, kh«ng mÊt ®i. C¸c d¹ng vËt chÊt mµ c¸c khoa ®i. häc cô thÓ nghiªn cøu ®Òu cã giíi h¹n, cã sinh ra vµ mÊt ®i ®Ó chuyÓn ho¸ thµnh c¸i kh¸c. Do vËy, kh«ng thÓ ®ång nhÊt vËt chÊt kh¸c. víi nh÷ng d¹ng cô thÓ cña vËt chÊt (vËt thÓ). nh÷ thÓ). + VËt chÊt chØ thùc t¹i kh¸ch quan: Thùc t¹i kh¸ch quan lµ toµn bé quan: hiÖn thùc tån t¹i ®éc lËp víi ý thøc con ngêi vµ ®îc ý thøc con ngêi + VËt chÊt ®îc coi lµ thùc t¹i kh¸ch quan víi hai thuéc tÝnh: §em l¹i tÝnh: cho con ngêi trong c¶m gi¸c vµ ®îc c¶m gi¸c cña chóng ta chÐp l¹i, chôp l¹i, ph¶n ¸nh. ¸nh.
Nh vËy, ®Þnh nghÜa vËt chÊt cña V.I.Lªnin bao gåm nh÷ nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: + VËt chÊt lµ c¸i tån t¹i kh¸ch quan bªn ngoµi ý thøc vµ kh«ng phô thuéc vµo ý thøc, bÊt kÓ sù tån t¹i Êy con ngêi cã nhËn thøc ®îc hay cha nhËn thøc ®îc. ®îc. + VËt chÊt lµ c¸i g©y nªn c¶m gi¸c ë con ngêi khi gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp t¸c ®éng lªn gi¸c quan cña con ngêi. ngêi. + C¶m gi¸c, t duy, ý thøc chØ lµ sù ph¶n ¸nh cña vËt chÊt. chÊt.