Đề tài: Đánh giá hiện trạng, dự báo Biển Đông về đề xuất giải pháp sử dụng hợp lý tài nguyên một số vùng - vịnh chủ yếu ven biển Việt Nam

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:35

Thêm vào BST

Báo xấu

144
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài: Đánh giá hiện trạng, dự báo Biển Đông về đề xuất giải pháp sử dụng hợp lý tài nguyên một số vùng - vịnh chủ yếu ven biển Việt Nam nhằm đánh giá vai trò an ninh, quốc phòng và tầm quan trọng của hệ thống vũng - vịnh với các trọng điểm Bái Tử Long và Chân Mây; dự báo biển Đông và đề xuất giải pháp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Đánh giá hiện trạng, dự báo Biển Đông về đề xuất giải pháp sử dụng hợp lý tài nguyên một số vùng - vịnh chủ yếu ven biển Việt Nam

ViÖn Khoa häc vµ c«ng nghÖ ViÖt Nam Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng _______________________________________________ §Ò tµi cÊp Nhµ n−íc KC. 09 - 22 §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng, dù b¸o biÕn ®éng vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p sö dông hîp lý tµi nguyªn mét sè vòng - vÞnh chñ yÕu ven bê biÓn ViÖt Nam Chñ nhiÖm: TS. TrÇn §øc Th¹nh Phã chñ nhiÖm: TS. Mai Träng Th«ng TS. §ç C«ng Thung Th− ký: TS. Nguyªn H÷u Cö Chuyªn ®Ò Vai trß an ninh, quèc phßng liªn quan tíi hÖ thèng vòng - vÞnh ven bê biÓn ViÖt Nam Víi träng ®iÓm B¸i Tö Long vµ Ch©n M©y Thùc hiÖn: TS. NguyÔn H÷u Cö CN. Th−îng t¸ NguyÔn §×nh Hång 6125-1 25/9/2006 H¶i Phßng, 2004
ViÖn Khoa häc vµ c«ng nghÖ ViÖt Nam Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng §Ò tµi cÊp Nhµ n−íc KC. 09 - 22 §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng, dù b¸o biÕn ®éng vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p sö dông hîp lý tµi nguyªn mét sè vòng - vÞnh chñ yÕu ven bê biÓn ViÖt Nam Chñ nhiÖm: TS. TrÇn §øc Th¹nh Phã chñ nhiÖm: TS. Mai Träng Th«ng TS. §ç C«ng Thung Th− ký: TS. Nguyªn H÷u Cö Chuyªn ®Ò Vai trß an ninh, quèc phßng liªn quan tíi hÖ thèng vòng - vÞnh ven bê biÓn ViÖt Nam Víi träng ®iÓm B¸i Tö Long vµ Ch©n M©y Thùc hiÖn: TS. NguyÔn H÷u Cö CN. Th−îng t¸ NguyÔn §×nh Hång H¶i Phßng, 2004 1
Më ®Çu Vïng bê biÓn ViÖt Nam cã ®−êng bê dµi trªn 3 200 km ®Þnh h−íng ¸ kinh tuyÕn v−ît qua trªn 100 vÜ néi chÝ tuyÕn b¾c, cã cÊu tróc phøc t¹p gåm nhiÒu ®Þa hÖ kh¸c nhau, trong ®ã cã c¸c lo¹i h×nh thñy vùc ven bê, ®Æc biÖt lµ vòng - vÞnh. Còng nh− c¸c lo¹i h×nh thñy vùc kh¸c nh− vïng biÓn n«ng ven bê, c¸c vïng cöa s«ng vµ ®Çm ph¸, vòng - vÞnh ®−îc sö dông tõ xa x−a theo dßng lÞch sö chinh phôc biÓn vµ ë n¬i ®©y cã nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt, th−¬ng m¹i, c¬ së qu©n sù phßng thñ còng nh− huÊn luyÖn vµ diÔn tËp ®· h×nh thµnh vµ duy tr× qua c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn kh¸c nhau. Theo c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng, vòng - vÞnh ®−îc coi lµ vïng n−íc ®−îc che ch¾n nh−ng dÔ dµng hoµ nhËp vµo hÖ thèng giao th«ng ®−êng bé vµ thñy néi ®Þa ®Ó gi¶i tho¸t sù phong táa mÆt biÓn kÕ cËn trong tr−êng hîp x¶y ra khñng ho¶ng, ®ång thêi lµ c¨n cø hËu cÇn qu©n sù vµ lµ ®iÓm xuÊt ph¸t cña thñy binh vµ tÇu chiÕn tham gia t¸c chiÕn trªn biÓn. Sù lín m¹nh cña quèc gia biÓn tÊt yÕu ®ßi hái ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn g¾n liÒn víi an ninh, quèc phßng, trong ®ã cã phßng thñ bê biÓn, kiÓm so¸t mäi ho¹t ®éng trªn biÓn trong quyÒn h¹n ph¸p lý cña m×nh ®Ó gi÷ v÷ng chñ quyÒn vµ lîi Ých quèc gia trªn biÓn. Ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi g¾n liÒn víi an ninh, quèc phßng vµ phßng thñ bê biÓn th«ng qua quan hÖ sö dông kh«ng gian bê, khai th¸c tµi nguyªn bê, tæ chøc céng ®ång vÒ hµnh chÝnh vµ thÓ chÕ chÝnh trÞ – x· héi theo chñ tr−¬ng x©y dùng nÒn quèc phßng toµn d©n hïng m¹nh. Trong khu«n khæ nhiÖm vô §Ò tµi cÊp Nhµ n−íc KC. 09 - 22 “§¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng, dù b¸o biÕn ®éng vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p sö dông hîp lý tµi nguyªn mét sè vòng - vÞnh chñ yÕu ven bê biÓn ViÖt Nam” do Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng chñ tr× thùc hiÖn, chuyªn ®Ò ®¸nh gi¸ “Vai trß an ninh, quèc phßng liªn quan tíi hÖ thèng vòng - vÞnh ven bê biÓn ViÖt Nam víi träng ®iÓm B¸i Tö Long vµ Ch©n M©y” lµ nç lùc ban ®Çu nh»m thùc hiÖn môc ®Ých: (1) - ®¸nh gi¸ vai trß an ninh, quèc phßng vµ tÇm quan träng cña hÖ thèng vòng - vÞnh víi c¸c träng ®iÓm B¸i Tö Long vµ Ch©n M©y, (2) - ph©n tÝch quan hÖ gi÷a an ninh, quèc phßng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi liªn quan tíi vòng - vÞnh ven bê biÓn, (3) - ®Ò xuÊt h−íng sö dông hîp lý vòng - vÞnh ven bê d−íi gãc ®é an ninh, quèc phßng C¸c t¸c gi¶ thùc hiÖn chuyªn ®Ò nµy - TS. NguyÔn H÷u Cö (Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng) vµ CN. Th−îng t¸ NguyÔn §×nh Hång (Phßng T¸c chiÕn, Bé Tham m−u Qu©n chñng H¶i qu©n) ch©n thµnh c¶m ¬n c¬ quan chñ tr× vµ Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi KC. 09 – 22 ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn gióp ®ì hoµn thµnh nhiÖm vô 2
1. tæng quan vÒ vÊn ®Ò an ninh, phßng thñ bê biÓn 1.1. Nhu cÇu quèc phßng vµ phßng thñ bê biÓn Chèng th©m nhËp cña ®èi ph−¬ng tõ biÓn, kÓ c¶ tõ mÆt n−íc vµ trªn kh«ng lµ nhiÖm vô quèc phßng nÆng nÒ cña bÊt kú quèc gia biÓn nµo, ®Æc biÖt lµ quèc gia ®¶o nh− NhËt B¶n, Philippines, Indonesia hay quèc gia cã bê biÓn dµi nh− Trung Quèc, ViÖt Nam, Th¸i Lan, Malaysia, v.v. BiÓn lµ cöa ngâ giao l−u quèc tÕ v« cïng thuËn tiÖn nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ, th−¬ng m¹i, v¨n hãa, khoa häc, kü thuËt, nh−ng ®ång thêi lµ n¬i xung yÕu trong tr−êng hîp x¶y ra khñng ho¶ng. Kh¸c víi biªn giíi quèc gia trªn bé, viÖc ph©n ®Þnh vµ t«n träng biªn giíi quèc gia trªn biÓn hÕt søc phøc t¹p kh«ng chØ ®èi víi c¸c quèc gia kÒ cËn mµ cßn ®èi víi vïng biÓn quèc tÕ. ë vïng biÓn giµu tµi nguyªn nh− dÇu khÝ, hay cã vÞ trÝ chiÕn l−îc quan träng nhê ®ã cã thÓ khèng chÕ vµ kiÓm so¸t mét vïng réng lín hay c¸c tuyÕn hµng h¶i quèc tÕ huyÕt m¹ch, vÊn ®Ò nµy cµng trë nªn nh¹y c¶m h¬n, ®Æc biÖt khi cã tranh chÊp gi÷a c¸c quèc gia kh¸c nhau lín vÒ tiÒm lùc kinh tÕ vµ qu©n sù. ViÖt Nam cã vïng biÓn réng, gÊp chõng 3 lÇn diÖn tÝch phÇn lôc ®Þa, cã bê biÓn dµi víi mËt ®é kho¶ng 100 km2 l·nh thæ cã 1 km chiÒu dµi bê biÓn nh−ng bÞ chia c¾t m¹nh víi mËt ®é chõng 30 km cã 1 cöa s«ng ®¸ng kÓ hay 50 km cã 1 cöa s«ng lín vµ chõng 70 km chiÒu dµi bê cã 1 vòng – vÞnh. Trong lÞch sö ngo¹i x©m, kÎ thï x©m l−îc n−íc ta, ph¸ ho¹i hay phong táa ®· lîi dông triÖt ®Ó vïng biÓn réng lín nµy b»ng kh«ng lùc vµ h¶i lùc tõ th« s¬ tíi hiÖn ®¹i, kÓ c¶ ph−¬ng tiÖn vµ vò khÝ c«ng nghÖ cao nh− ph¸o ®µi bay B52 cã hÖ thèng g©y nhiÔu chñ ®éng, tªn löa dß t×m rada, bom ®iÒu khiÓn b»ng laser, thñy l«i kÝch ho¹t tõ tr−êng, v.v. Vïng biÓn n−íc ta tiÕp gi¸p vïng biÓn quèc tÕ réng lín, n¬i cã ho¹t ®éng vËn t¶i biÓn tÊp nËp víi nhiÒu tuyÕn hµng h¶i quèc tÕ quan träng. T−¬ng tù c¸c quèc gia cã biÓn kh¸c, vïng bê biÓn ViÖt Nam lµ vïng d©n c− ®«ng ®óc víi mËt ®é d©n sè tõ 100 tíi trªn 1 000 ng−êi/km2 tuú n¬i, hiÖn diÖn nhiÒu ®« thÞ cã kÝch th−íc vµ thø bËc cao (chØ sau Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh), nhiÒu c¬ së kinh tÕ th−¬ng m¹i – c«ng nghiÖp lín vµ c¬ së h¹ tÇng giao th«ng bé, thñy vµ hµng kh«ng quan träng, thu hót tû träng ®Çu t− lín vµ chiÕm tû träng cao trong c¬ cÊu GDP. ý thøc sím vµ ®Çy ®ñ vÊn ®Ò nµy ngay sau khi HiÖp ®Þnh Geneve ph©n chia 2 miÒn ®Êt n−íc, ngµy 7 th¸ng 5 n¨m 1955 – mét n¨m sau ngµy chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ, Bé Quèc phßng ®· ra QuyÕt ®Þnh sè 284/Q§ vÒ viÖc thµnh lËp Côc Phßng thñ bê biÓn theo tinh thÇn NghÞ quyÕt cña Tæng Qu©n ñy (nay lµ §¶ng ñy Qu©n sù Trung −¬ng), trùc thuéc Bé Tæng Tham m−u. Lùc l−îng phßng thñ nßng cèt lóc nµy lµ tr−êng huÊn luyÖn thñy qu©n, x−ëng ®ãng míi vµ söa ch÷a can«, tÇu thuyÒn vµ thñy qu©n cña Thñy ®éi S«ng L«, B¹ch §»ng. Ngµy 7 th¸ng 5 n¨m 1955 ®· trë thµnh ngµy truyÒn thèng cña H¶i qu©n nh©n d©n ViÖt 3
Nam. Víi sù lín m¹nh nhanh chãng vµ kh«ng ngõng cña lùc l−îng H¶i qu©n, vµo th¸ng 1 n¨m 1959, Bé Quèc phßng ®· ra NghÞ ®Þnh sè 322/NA vÒ thµnh lËp Côc H¶i qu©n thay cho Côc Phßng thñ bê biÓn (§ç Kh¾c Thí, 2001). 1.2. Tæ chøc lùc l−îng an ninh vµ phßng thñ bê biÓn Lóc cßn non trÎ, lùc l−îng H¶i qu©n nh©n d©n ViÖt Nam ®¶m nhËn c¸c nhiÖm vô chÝnh – tËp hîp thñy binh thµnh lùc l−îng thñy qu©n ban ®Çu, tæ chøc thñy ®éi, huÊn luyÖn thñy binh, söa ch÷a can«, tÇu thuyÒn, tuÇn tiÔu vµ kiÓm so¸t h¶i phËn, s½n sµng t¸c chiÕn ë quy m« thÝch hîp. Cïng víi C«ng an vò trang (nay lµ Bé ®éi biªn phßng), d©n qu©n tù vÖ, nh©n d©n, ®¶ng bé vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ven biÓn ®· t¹o nªn lùc l−îng ®a thµnh phÇn gi÷ v÷ng an ninh trªn biÓn, chèng l¹i mäi ©m m−u th©m nhËp vµ ph¸ ho¹i cña kÎ ®Þch, tuÇn tiÔu vµ kiÓm so¸t h¶i phËn vµ phßng thñ bê biÓn v÷ng tr¾c. Trong nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Mü, ®Æc biÖt tõ n¨m 1964 (sù kiÖn Mü ®¸nh ph¸ miÒn B¾c ViÖt Nam ngµy 5 th¸ng 8 n¨m 1964 viÖn cí “sù kiÖn VÞnh B¾c Bé” mµ thùc chÊt lµ chiÕn c«ng xuÊt s¾c cña H¶i qu©n nh©n d©n ViÖt Nam bÊy giê), tæ chøc phßng thñ bê biÓn cßn cã thªm c¸c binh chñng hîp thµnh, trong ®ã cã bé binh, ph¸o binh, thiÕt gi¸p, phßng kh«ng – kh«ng qu©n, th«ng tin, qu©n b¸o, v.v. Sau khi miÒn Nam ViÖt Nam hoµn toµn ®−îc gi¶i phãng vµ t¸i thèng nhÊt ®Êt n−íc, H¶i qu©n nh©n d©n ViÖt Nam lín m¹nh kh«ng ngõng, lùc l−îng phßng thñ bê biÓn vµ an ninh trªn biÓn tiÕp tôc ®−îc cñng cè, tõng b−íc hoµn thiÖn c¬ cÊu, t¹o søc m¹nh tæng hîp ®ñ ®¸p øng nhu cÇu quèc phßng trong t×nh h×nh míi khi c¸c quan hÖ quèc tÕ vµ khu vùc më réng vµ phøc t¹p h¬n, gia t¨ng nguy c¬ tranh chÊp h¶i phËn, gia t¨ng chi phÝ quèc phßng vµ ch¹y ®ua vò trang gi÷a c¸c quèc gia cã tiÒm lùc kinh tÕ lín, ®Æc biÖt lµ c¸c thÕ lùc hiÕu chiÕn. Chñ tr−¬ng x©y dùng nÒn quèc phßng toµn d©n vµ chiÕn tranh nh©n d©n lµ chiÕn l−îc ®óng ®¾n, rÊt phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn cña n−íc ta, ®· chøng tá sù thµnh c«ng qua 2 cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng Mü, vµ phï hîp víi c¶ c¸c ®iÒu kiÖn trong t−¬ng lai cïng víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc. Theo ®ã, tæ chøc lùc l−îng an ninh, phßng thñ bê biÓn hiÖn nay ®· tõng b−íc hoµn thiÖn, bao gåm: (1) – Qu©n chñng H¶i qu©n vµ c¸c binh chñng hîp thµnh (2) – Bé ®éi biªn phßng (3) – C¶nh s¸t biÓn (4) – D©n qu©n tù vÖ vµ c¸c lùc l−îng vò trang ®Þa ph−¬ng (5) – C¸c häc viÖn, viÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ qu©n sù, ngo¹i giao (6) – C¸c c¬ së chÕ t¹o, söa ch÷a ph−¬ng tiÖn vµ vò khÝ – khÝ tµi (7) – C¸c c¬ së hËu cÇn qu©n sù, xÝ nghiÖp quèc phßng kh¸c. Lùc l−îng an ninh vµ phßng thñ bê biÓn hiÖn nay träng tr¸ch c¸c nhiÖm vô: 4
(1) – TuÇn tiÔu vµ kiÓm so¸t h¶i phËn, ng¨n chÆn ©m m−u ph¸ ho¹i, th©m nhËp h¶i phËn, s½n sµng t¸c chiÕn (c«ng kÝch, phßng tr¸nh - ®¸nh tr¶) trong tr−êng hîp x¶y ra khñng ho¶ng (2) – HuÊn luyÖn: n©ng cao chÊt l−îng huÊn luyÖn vµ ý chÝ s½n sµng chiÕn ®Êu trªn c¬ së ®æi míi ch−¬ng tr×nh, khoa môc, øng dông tiÕn bé khoa häc vµ kü thuËt qu©n sù, trong ®ã cã c«ng nghÖ th«ng tin vµ tù ®éng hãa. (3) – N©ng cao kh¶ n¨ng chÕ t¹o, söa ch÷a ph−¬ng tiÖn, vò khÝ – khÝ tµi vµ cung øng hËu cÇn qu©n sù (4) – KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a kinh tÕ vµ quèc phßng – quèc phßng v÷ng m¹nh trªn c¬ së nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®ång thêi lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn cho ph¸t triÓn kinh tÕ. (5) – KÕt hîp c¸c ho¹t ®éng quèc phßng víi ho¹t ®éng th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ, ho¹t ®éng b¶o vÖ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng biÓn, trong ®ã cã quan tr¾c m«i tr−êng n−íc, quan tr¾c khÝ hËu – h¶i v¨n, s½n sµng tham gia øng cøu sù cè trµn dÇu trªn biÓn (6) – N©ng cao kh¶ n¨ng t×m kiÕm cøu hé, cøu n¹n trªn biÓn, xö lý tai n¹n trªn biÓn liªn quan tíi y häc biÓn, thñy nghiÖp (7) – T¨ng c−êng nghiªn cøu khoa häc, øng dông triÓn khai c«ng nghÖ vµ kü thuËt qu©n sù tiªn tiÕn (8) – Më réng hîp t¸c quèc tÕ vÒ khoa häc vµ kü thuËt qu©n sù C¬ cÊu thµnh phÇn vµ nhiÖm vô cña lùc l−îng an ninh, phßng thñ bê biÓn nh− vËy ®ßi hái tæ chøc kh«ng gian phßng thñ ®¶m b¶o ®ång thêi tÝnh c¬ ®éng cao vµ t¸c chiÕn t¹i chç (NguyÔn Xu©n Thñy, 2002). Lùc l−îng t¸c chiÕn c¬ ®éng gi¶i quyÕt nhiÖm vô chiÕn l−îc cã tÇm ho¹t ®éng réng kh¾p h¶i phËn. Lùc l−îng t¸c chiÕn t¹i chç ®ån tró theo vïng l·nh thæ t−¬ng øng víi c¸c qu©n khu, cïng víi c¸c lùc l−îng hîp thµnh hÖ thèng phßng thñ bê biÓn, b¶o vÖ c¸c c¬ së quan träng, trong ®ã cã c¨n cø h¶i qu©n, phèi hîp víi lùc l−îng c¬ ®éng chiÕn l−îc ®Ó t¸c chiÕn trªn bÊt kú vïng biÓn nµo cña h¶i phËn. C¸c ®¬n vÞ thuéc c¸c vïng h¶i qu©n ®−îc trang bÞ ®ång bé c¸c ph−¬ng tiÖn ®a n¨ng, chuyªn dïng, c¸c chñng lo¹i vò khÝ – khÝ tµi thÝch hîp, c¬ së vËt chÊt kü thuËt, hËu cÇn qu©n sù. Víi lîi thÕ cña ®Þa h×nh che ch¾n, vòng – vÞnh lµ mét d¹ng tµi nguyªn qu©n sù cã gi¸ trÞ ®Æc biÖt ®Ó x©y dùng c¸c c¨n cø h¶i qu©n ®èi víi mäi quèc gia cã biÓn, ®Æc biÖt lµ c¸c n−íc cã tiÒm lùc kinh tÕ, quèc phßng ch−a ®ñ lín. Ngay c¶ trong chiÕn tranh hiÖn ®¹i sö dông vò khÝ c«ng nghÖ cao, gi¸ trÞ che ch¾n cña vòng – vÞnh còng kh«ng gi¶m ®i. 1.3. S¬ l−îc vÒ c¸c vïng n−íc ph¸p lý hiÖn hµnh C¸c vïng n−íc ph¸p lý cña biÓn ViÖt Nam ®−îc x¸c lËp trªn c¬ së C«ng −íc quèc tÕ cña Liªn hîp quèc n¨m 1982 vÒ LuËt biÓn. Theo ®ã, ViÖt Nam cã l·nh h¶i réng 12 h¶i lý tÝnh tõ ®−êng c¬ së ven bê, cã chñ quyÒn ®Çy ®ñ vµ toµn 5
vÑn trªn biÓn, trªn kh«ng, ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt d−íi ®¸y biÓn. Ngµy 12 th¸ng 5 n¨m 1977, ChÝnh phñ n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ra Tuyªn bè vÒ l·nh h¶i, vïng tiÕp gi¸p, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa (thÒm lôc ®Þa ph¸p lý hiÖn ®¹i) cña ViÖt Nam, vµ ViÖt Nam trë thµnh n−íc ®Çu tiªn trong khu vùc tuyªn bè x¸c lËp chñ quyÒn cña m×nh trªn biÓn vµ thÒm lôc ®Þa. Nh− vËy c¸c vïng n−íc vµ thÒm lôc ®Þa ph¸p lý cña ViÖt Nam bao gåm: (1) – Néi thñy – lµ vïng n−íc phÝa trong ®−êng c¬ së ven bê (®−êng c¬ së ven bê sÏ ®−îc ®Ò cËp tíi sau), n»m gi÷a ®−êng bê biÓn vµ ®−êng c¬ së ven bê (2) – L·nh h¶i – lµ vïng biÓn phÝa ngoµi ®−êng c¬ së ven bê, réng 12 h¶i lý tÝnh tõ ®−êng c¬ së ven bê, cã chñ quyÒn ®Çy ®ñ vµ toµn vÑn trªn biÓn, trªn kh«ng, ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt d−íi ®¸y biÓn. (3) – Vïng tiÕp gi¸p – lµ vïng biÓn phÝa ngoµi l·nh h¶i, réng 12 h¶i lý, tøc më réng tíi 24 h¶i lý tÝnh tõ ®−êng c¬ së ven bê, n¬i ChÝnh phñ ViÖt Nam gi÷ quyÒn kiÓm so¸t nh»m b¶o ®¶m an ninh, b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi quèc gia nh− h¶i quan, thuÕ, ®¶m b¶o sù tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ y tÕ, di c− vµ nhËp c−, quyÒn cøu hé, cøu n¹n hµng kh«ng, hµng h¶i, kiÓm so¸t hµnh vi g©y « nhiÔm m«i tr−êng vµ øng cøu sù cè m«i tr−êng (4) – Vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ – lµ vïng biÓn phÝa ngoµi vïng tiÕp gi¸p, më réng tíi 200 h¶i lý tÝnh tõ ®−êng c¬ së ven bê, n¬i ChÝnh phñ ViÖt Nam cã chñ quyÒn hoµn toµn vÒ th¨m dß, khai th¸c, b¶o vÖ vµ qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn, c¶ tµi nguyªn sinh vËt vµ phi sinh vËt ë vïng n−íc, ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt d−íi ®¸y biÓn, cã c¸c thÈm quyÒn riªng vÒ c¸c ho¹t ®éng phôc vô th¨m dß vµ khai th¸c nh»m môc ®Ých kinh tÕ, vÒ nghiªn cøu khoa häc biÓn, vÒ thiÕt lËp, l¾p ®Æt vµ sö dông c¸c c«ng tr×nh, c¸c ®¶o nh©n t¹o, vÒ b¶o vÖ vµ chèng « nhiÔm m«i tr−êng biÓn (5) – ThÒm lôc ®Þa – lµ phÇn kÐo dµi tù nhiªn cña lôc ®Þa ViÖt Nam (prolongement naturel du continent de Vietnam), gåm ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt d−íi ®¸y biÓn, më réng tíi 200 h¶i lý t×nh tõ ®−êng c¬ së ven bê cho dï thÒm lôc ®Þa ®Þa chÊt ch−a tíi 200 h¶i lý, n¬i ChÝnh phñ ViÖt Nam cã chñ quyÒn hoµn toµn vÒ th¨m dß, khai th¸c, b¶o vÖ vµ qu¶n lý tÊt c¶ tµi nguyªn thiªn nhiªn, gåm kho¸ng s¶n vµ c¸c d¹ng tµi nguyªn phi sinh vËt kh¸c, tµi nguyªn sinh vËt thuéc c¸c loµi ®Þnh c−, gi÷ quyÒn tµi ph¸n vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng biÓn nh− vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ. Trong tuyªn bè cña m×nh, ChÝnh phñ ViÖt Nam còng nhÊn m¹nh c¸c ®¶o vµ quÇn ®¶o xa bê thuéc chñ quyÒn cña ViÖt Nam nh− quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ quÇn ®¶o Tr−êng Sa ®Òu cã riªng c¸c vïng l·nh h¶i, vïng tiÕp gi¸p, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa (NguyÔn Hång Thao, 2003). 6
Trªn thùc ®Þa, ®Ó x¸c ®Þnh c¸c vïng n−íc ph¸p lý cña biÓn ViÖt Nam nh− ®· c«ng bè, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ra Tuyªn bè ngµy 12 th¸ng 11 n¨m 1982 vÒ ®−êng c¬ së ven bê. §©y lµ ®−êng c¬ së ®o¹n th¼ng, gåm 10 ®o¹n th¼ng nèi liÒn 11 ®iÓm. C¸c ®iÓm nµy tõ “O” (thuéc vïng n−íc lÞch sö chung gi÷a ViÖt Nam vµ Campuchia vµ ch−a c«ng bè) tíi A11 (®¶o Cån Cá), gåm c¸c mòi nh« xa nhÊt cña bê biÓn tÝnh tõ ngÊn thñy triÒu thÊp nhÊt vµ c¸c ®¶o ven bê biÓn ViÖt Nam, cã täa ®é vµ kho¶ng c¸ch nh− trong b¶ng 1. B¶ng 1. To¹ ®é ®iÓm, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®iÓm liªn tiÕp vµ kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm tíi bê theo Tuyªn bè cña chÝnh phñ ViÖt Nam ngµy 12 th¸ng 11 n¨m 1982 ®Ó x¸c lËp ®−êng c¬ së ven bê Täa ®é Kho¶ng c¸ch (km) §iÓm c¬ së VÜ b¾c Kinh ®«ng Gi÷a hai ®iÓm §iÓm tíi bê 0 Ch−a c«ng bè Ch−a c«ng bè A1 9o15’00” 103o27’00” 56 99,280 A2 8o22’08” 104o52’04” 12 105,100 A3 8o37’08” 106o37’05” 52 2,976 A4 8o38’09” 106o40’03” 53 1,952 A5 8o39’07” 106o42’01” 53 161,400 A6 9o58’00” 109o05’00” 74 162,700 A7 12o39’00” 109o05’00” 0,5 14,830 A8 12o53’08” 109o27’02” 0,0 60,540 A9 13o23’01” 109o21’00” 14 89,010 A10 15o23’01” 109o09’00” 15 149,300 A11 17o10’00” 107o20’06” 7
§iÓm O lµ ®iÓm giao cña ®o¹n th¼ng nèi liÒn ®¶o Thæ Chu cña ViÖt Nam vµ ®¶o Poulo Wai cña Campuchia víi biªn giíi trªn biÓn gi÷a hai n−íc ViÖt Nam – Campuchia trong vïng n−íc lÞch sö chung (theo HiÖp −íc ngµy 7 th¸ng 7 n¨m 1982). Liªn quan tíi c¸c n−íc trong khu vùc, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ký HiÖp ®Þnh ph©n ®Þnh biÓn víi Th¸i Lan ngµy 9 th¸ng 7 n¨m 1997 vµ HiÖp ®Þnh ph©n ®Þnh l·nh h¶i, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa trong VÞnh B¾c bé víi Trung Quèc ngµy 25 th¸ng 12 n¨m 2000. 1.4. S¬ l−îc vÒ khung ph¸p lý liªn quan tíi c¸c ho¹t ®éng ®¶m b¶o an ninh vµ phßng thñ bê biÓn Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®iÓm ®¸ng l−u ý nhÊt trong khu«n khæ nhiÖm vô b¶o ®¶m an ninh vµ phßng thñ bê biÓn lµ an ninh m«i tr−êng. H¶i qu©n nh©n d©n ViÖt Nam trùc tiÕp tham gia c¸c ho¹t ®éng quan tr¾c m«i tr−êng biÓn, tuÇn tiÔu, kiÓm so¸t h¶i phËn, ng¨n chÆn c¸c hµnh vi g©y « nhiÔm m«i tr−êng biÓn, øng cøu sù cè m«i tr−êng biÓn, gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ c¸c c«ng −íc quèc tÕ vÒ an toµn m«i tr−êng biÓn ®èi víi mäi ho¹t ®éng trªn biÓn, v.v. Theo ®ã, khung ph¸p lý liªn quan tíi c¸c ho¹t ®éng ®¶m b¶o an ninh, phßng thñ bê biÓn ®· ®−îc më réng ®¸ng kÓ, bao gåm hÖ thèng luËt ph¸p cña ViÖt Nam vµ c¸c c«ng −íc quèc tÕ cã liªn quan mµ ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ký tham gia. 1.4.1. HÖ thèng luËt ph¸p cña ViÖt Nam §¶m b¶o an ninh trªn biÓn, trong ®ã cã an ninh m«i tr−êng biÓn, kh«ng t¸ch rêi c¸c ho¹t ®éng trong quan hÖ kinh tÕ – quèc phßng, sö dông c¸c c«ng cô ph¸p lý trong hÖ thèng thèng nhÊt cho phÐp phèi hîp qu¶n lý gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, c¸c lùc l−îng cã liªn quan. D−íi ®©y lµ mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt chñ yÕu cña ViÖt Nam: (1) – HiÕn ph¸p n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, 1992 (2) – LuËt B¶o vÖ m«i tr−êng ngµy 27/12/1993 vµ NghÞ ®Þnh sè 175/CP ngµy 18/10/1994 vÒ h−íng dÉn thi hµnh LuËt B¶o vÖ m«i tr−êng (3) – Bé LuËt h×nh sù, 1999 (4) – LuËt Tµi nguyªn kho¸ng s¶n, 1996 (5) – LuËt §Çu t− n−íc ngoµi, 1996, 2000 (6) – LuËt Tµi nguyªn n−íc, 1998 (7) – LuËt Phßng ch¸y, ch÷a ch¸y, 2001 (8) – LuËt H¶i quan, 2001 (9) – LuËt DÇu khÝ, 1993, 2000 (10) – Bé luËt Hµng h¶i ViÖt Nam, 1990 (11) – Ph¸p lÖnh vÒ an toµn vµ kiÓm so¸t chÊt phãng x¹, 1996 8
(12) – Ph¸p lÖnh sè 5/1998/PL – UBTVQH ngµy 16/4/1998 vÒ thuÕ tµi nguyªn (13) – Ph¸p lÖnh B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn nguån lîi thñy s¶n, 1989 (14) – Ph¸p lÖnh Bé ®éi biªn phßng, 1997 (15) – Ph¸p lÖnh vÒ lùc l−îng c¶nh s¸t biÓn, 1998 (16) – NghÞ ®Þnh sè 121/2004/N§ - CP ngµy 12/5/2004 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc b¶o vÖ m«i tr−êng (17) – NghÞ ®Þnh sè 30/CP ngµy 29/1/1980 cña ChÝnh phñ vÒ Quy chÕ cho tÇu thuyÒn n−íc ngoµi ho¹t ®éng trªn c¸c vïng biÓn cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (18) – NghÞ ®Þnh sè 242/H§BT ngµy 5/8/1991 cña Héi ®ång Bé tr−ëng vÒ Quy ®Þnh c¸c bªn n−íc ngoµi vµ ph−¬ng tiÖn n−íc ngoµi vµo nghiªn c−ó khoa häc ë c¸c vïng biÓn cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (19) – NghÞ ®Þnh sè 13/CP ngµy 25/2/1994 cña ChÝnh phñ vÒ Quy chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng hµng h¶i t¹i c¶ng biÓn vµ c¸c khu vùc hµng h¶i ë ViÖt Nam (20) – NghÞ ®Þnh sè 55/CP ngµy 1/10/1996 cña ChÝnh phñ vÒ ho¹t ®éng cña tÇu qu©n sù n−íc ngoµi vµo th¨m n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (21) – NghÞ ®Þnh sè 39/N§ - CP ngµy 10/6/1998 cña ChÝnh phñ vÒ xö lý tµi s¶n ch×m ®¾m ë biÓn (22) – NghÞ ®Þnh sè 92/N§ - CP ngµy 4/9/1999 cña ChÝnh phñ vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc hµng h¶i (23) – NghÞ ®Þnh sè 195/H§BT ngµy 2/6/1990 cña Héi ®ång Bé tr−ëng vÒ viÖc thi hµnh Ph¸p lÖnh B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn nguån lîi thñy s¶n (24) – NghÞ ®Þnh sè 48/CP ngµy 2/8/1996 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc b¶o vÖ nguån lîi thñy s¶n (25) – NghÞ ®Þnh sè 49/N§ - CP ngµy 13/7/1998 cña ChÝnh phñ vÒ Quy chÕ ho¹t ®éng nghÒ c¸ cña ng−êi vµ ph−¬ng tiÖn n−íc ngoµi trong vïng biÓn cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (26) – NghÞ ®Þnh sè48/2000/N§ - CP ngµy 12/9/2000 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt DÇu khÝ (27) – NghÞ ®Þnh sè 27/CP ngµy 20/4/1995 cña chÝnh phñ vÒ Qu¶n lý, s¶n xuÊt vµ sö dông vËt liÖu næ c«ng nghiÖp (28) – NghÞ ®Þnh sè 02/1998/N§ - CP ngµy 6/1/1998 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh Bé ®éi biªn phßng 9
(29) – NghÞ ®Þnh sè 51/N§ - CP ngµy 21/7/1998 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh C¶nh s¸t biÓn (30) – NghÞ ®Þnh sè 36/1999/N§ - CP ngµy 9/6/1999 cña ChÝnh phñ vÒ Quy ®Þnh sö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong vïng l·nh h¶i, vïng tiÕp gi¸p, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (31) – NghÞ ®Þnh sè 41/2001/N§ - CP ngµy 24/7/2001 cña ChÝnh phñ vÒ Quy chÕ phèi hîp qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ ho¹t ®éng cña lùc l−îng C¶nh s¸t biÓn vµ viÖc phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c lùc l−îng trªn c¸c vïng biÓn vµ thÒm lôc ®Þa cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam D−íi v¨n b¶n luËt vµ nghÞ ®Þnh nãi trªn, cã rÊt nhiÒu quyÕt ®Þnh, th«ng t−, chØ thÞ cã liªn quan. 1.4.2. C«ng −íc quèc tÕ Tõ n¨m 1958 tíi nay ®· cã nhiÒu hiÖp ®Þnh, c«ng −íc quèc tÕ hay hiÖp ®Þnh chung gi÷a 2 quèc gia, trong ®ã cã mét sè hiÖp ®Þnh, c«ng −íc quèc tÕ mµ chÝnh phñ ViÖt Nam ®· ký tham gia tõ nh÷ng n¨m 1989 – 1995 vµ c¸c hiÖp ®Þnh chung gi÷a 2 quèc gia (gi÷a ViÖt Nam vµ n−íc l¸ng giÒng) ngay tõ n¨m 1982 (b¶ng 2) B¶ng 2. HiÖp ®Þnh vµ c«ng −íc quèc tÕ vµ viÖc ký kÕt tham gia cña ChÝnh phñ ViÖt Nam (NguyÔn Hång Thao, 2003) Thø HiÖp ®Þnh, c«ng −íc quèc tÕ ChÝnh phñ ViÖt tù Nam ký tham gia 1 C«ng −íc quèc tÕ vÒ an toµn tÝnh m¹ng trªn biÓn, SOLAS, 1974 18/3/1991 2 C«ng −íc cña Liªn hîp quèc n¨m 1982 vÒ LuËt biÓn 16/11/1994 3 C«ng −íc vÒ c¸c quy t¾c quèc tÕ phßng tr¸nh ®©m va trªn biÓn, COLREG, 1972 18/12/1990 4 C«ng −íc vÒ tiªu chuÈn cÊp chøng chØ cho thuyÒn viªn, 1978/1995 (STCW) 18/3/1991 5 C«ng −íc vÒ ng¨n ngõa « nhiÔm do tÇu thuyÒn, 29/8/1991 MARPOL n¨m 1973 vµ nghÞ ®Þnh th− n¨m 1978 6 C«ng −íc vÒ KiÓm so¸t vËn chuyÓn xuyªn biªn giíi c¸c chÊt ®éc h¹i vµ viÖc lo¹i bá chóng, BASEL, 1989 11/6/1995 7 C«ng −íc vÒ ®a d¹ng sinh häc, 1992 14/2/1995 8 C«ng −íc vÒ c¸c vïng ®Êt ngËp n−íc cã tÇm quan träng quèc tÕ ®Æc biÖt xem lµ n¬i c− tró cña c¸c loµi chim n−íc, RAMSAR, 1971/1982 20/1/1989 9 HiÖp −íc ph©n ®Þnh biÓn gi÷a ViÖt Nam vµ Campuchia 7/7/1982 10 HiÖp ®Þnh ph©n ®Þnh biÓn gi÷a ViÖt Nam vµ Th¸i Lan 9/7/1997 10
11 HiÖp ®Þnh ph©n ®Þnh l·nh h¶i, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa trong VÞnh B¾c bé gi÷a ViÖt Nam vµ Trung 25/12/2000 Quèc 2. Gi¸ trÞ sö dông hÖ thèng vòng – vÞnh trong phßng thñ bê biÓn viÖt nam 2.1. Vòng – vÞnh ven bê biÓn lµ mét d¹ng tµi nguyªn qu©n sù 2.1.1. Kh¸i niÖm vòng – vÞnh Theo ®Þnh nghÜa hiÖn nay trong tiÕng ViÖt hay tiÕng n−íc ngoµi, c¶ b¸ch khoa toµn th− vÒ h¶i d−¬ng häc (oceanography), vÒ ao hå häc (lymnology) hay tõ ®iÓn 4 thø tiÕng cña Liªn X« (1980), vÞnh lµ phÇn lâm vµo lôc ®Þa cña biÓn hoÆc hå. §Þnh nghÜa nµy hÕt søc kh¸i qu¸t theo trùc quan, míi chØ ph¶n ¸nh h×nh d¸ng dÞ th−êng “lâm” cña ®−êng bê trªn b×nh ®å, ng−îc l¹i víi h×nh d¸ng “låi” cña mòi nh« hay b¸n ®¶o, mµ ch−a ph¶n ¸nh h×nh th¸i tr¾c l−îng, cÊu tróc, thµnh phÇn vËt chÊt, c¬ chÕ h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ tiÕn hãa. Dï sao, còng cã thÓ ph©n tÝch ®Þnh nghÜa kh¸i qu¸t nµy vµ thÊy r»ng: (1) – lµ mét phÇn cña biÓn lâm vµo lôc ®Þa, (2) – lµ mét lo¹i h×nh thñy vùc ven bê t−¬ng øng víi c¸c lo¹i h×nh thñy vùc kh¸c nh− vïng cöa s«ng hay ®Çm ph¸ nh−ng ®éng lùc biÓn thèng trÞ (sãng, dßng ch¶y, thñy triÒu), (3) – lµ mét thÓ ®Þa chÊt – bån tÝch tô hiÖn ®¹i ven bê (4) – lµ mét kiÓu hÖ sinh th¸i ven bê tiªu biÓu 2.1.2. §Þnh danh vµ ph©n lo¹i Ng−îc l¹i víi ®Þnh nghÜa ®¬n gi¶n, ®Þnh danh vòng – vÞnh hÕt søc phøc t¹p kh«ng riªng g× ë n−íc ta. C¸c tõ ®Þnh danh hiÖn nay kh«ng theo tiªu chuÈn ®Þa lý - ®Þa chÊt mµ mang ý niÖm trùc quan tuú thuéc vµo: (1) – B¶n ng÷ (2) – TËp qu¸n, thãi quen cña ng−êi d©n ven biÓn (3) – T«n träng lÞch sö th− tÞch ngay c¶ khi cã kh¸i niÖm khoa häc râ rµng vÒ nã ë ViÖt Nam, c¸c tªn gäi vòng, vông, vÞnh, ®Çm, ph¸ vµ cöa s«ng ®−îc sö dông lén xén, tÊt yÕu dÉn ®Õn hiÖn t−îng ®ång ©m nh−ng dÞ nghÜa vµ ng−îc l¹i. Ngay tõ n¨m 1928, h¶i ®å cña Ph¸p cã ghi “baie de Courbet” – l©u nay gäi lµ 11
vÞnh Cöa Lôc (Qu¶ng Ninh) mµ thùc chÊt ®©y lµ mét vïng cöa s«ng h×nh phÔu (estuary) quy m« nhá nh−ng ®iÓn h×nh cã nguån gèc ngËp ch×m thung lòng kiÕn t¹o (estuay produced by tectonic processes). Vòng §«ng, Vòng T©y vµ Vông CÇu Hai lµ c¸c bé phËn kh¸c nhau t¹o nªn mét lagun ven bê gÇn kÝn n−íc lî ®iÓn h×nh vµ næi tiÕng víi tªn gäi ®Þa ph−¬ng hiÖn nay – hÖ ®Çm ph¸ Tam Giang – CÇu Hai vµ thËm chÝ gäi chung lµ ph¸ Tam Giang. Còng ë tØnh Thõa Thiªn – HuÕ, c¸c tªn gäi kh¸c nhau nh− Vòng LËp An, §Çm An C− hay ®Çm L¨ng C« ®−îc dïng chØ mét thñy vùc ven bê cã b¶n chÊt mét lagun rÊt kinh ®iÓn, chuÈn vÒ cÊu tróc h×nh th¸i, thµnh phÇn vËt chÊt, lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn (NguyÔn H÷u Cö, 1996). Tªn gäi ®Çm Nha Phu ë Kh¸nh Hßa l¹i dµnh cho mét vÞnh ven bê thùc thô cã nguån gèc gÆm mßn (embayment) bê ®¸ gèc, trong khi mét vùc n−íc tù nhiªn hay nh©n t¹o dïng ®Ó nu«i thñy s¶n còng ®−îc gäi lµ ®Çm. VÞnh GhÒnh R¸i lµ mét bé phËn cÊu tróc cña vïng cöa s«ng §ång Nai, mét vïng cöa s«ng h×nh phÔu kinh ®iÓn mµ nhiÒu t¸c gi¶ trªn thÕ giíi ®· tõng ®Ò cËp tíi (Samoilov, 1952, v.v), chØ lµ vïng n−íc cöa s«ng (firth). VÞnh §ång Tranh tr−íc Cöa Soµi R¹p, VÞnh R¹ch Gi¸ vµ VÞnh C©y D−¬ng ë Kiªn Giang, t−¬ng tù, còng lµ vïng n−íc cöa s«ng, bé phËn cÊu tróc cña vïng cöa s«ng ch©u thæ (delta) Mekon. Trong tiÕng ViÖt, tõ “vÞnh” kh«ng ph¶n ¸nh ®−îc quy m«. Gäi lµ VÞnh B¾c Bé, VÞnh Th¸i Lan, VÞnh Ba T−, VÞnh Bengal, VÞnh Mexico, v.v, cã quy m« rÊt lín trong khi ®ã, nh÷ng vÞnh ven bê quy m« nhá còng dïng tõ nµy ®Ó chØ vÞnh H¹ Long, vÞnh B¸i Tö Long, vÞnh Lan H¹, vÞnh DiÔn Ch©u, vÞnh §µ N½ng, vÞnh Cam Ranh, v.v. Tuy nhiªn, theo c¸c ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt - ®Þa m¹o th«ng qua h×nh th¸i cÊu tróc, ®Æc ®iÓm h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn còng nh− thµnh phÇn vËt chÊt, cã thÓ ph©n biÖt chóng thµnh c¸c kiÓu sau: (1) - VÞnh biÓn, t−¬ng øng víi thuËt ng÷ “gulf” cña tiÕng Anh ®Ó chØ vÞnh B¾c Bé (the Tonkin Gulf), vÞnh Th¸i Lan (the Gulf of Siam), vÞnh Ba T− (the Persian Gulf), vÞnh Mexico (the Gulf of Mexico), xem nh− mét phÇn cña ®¹i d−¬ng, cã quy m« lín (réng vµ s©u), ®¸y lµ mét bé phËn lín cña thÒm lôc ®Þa, chØ bÞ ph¬i lé do h¹ thÊp mùc n−íc ®¹i d−¬ng thÕ giíi trong b¨ng hµ lÇn cuèi, n¬i cßn l−u gi÷ nhiÒu di tÝch ®Þa h×nh cæ, trÇm tÝch cæ. ë ®íi bê cña vÞnh biÓn (gulf), cã thÓ cã c¸c lo¹i h×nh thñy vùc ven bê kh¸c nhau nh− c¸c vïng cöa s«ng (delta, estuary, liman), ®Çm ph¸ (lagoon) vµ vòng – vÞnh ven bê (bay, embayment, bight, v.v.). (2) – VÞnh ven bê, t−¬ng øng víi thuËt ng÷ “bay” cña tiÕng Anh ®Ó chØ vÞnh H¹ Long (Ha Long bay), vÞnh B¸i Tö Long (Bai Tu Long bay), vÞnh §µ N½ng (Da Nang bay), v.v., cã quy m« nhá, th−êng d−íi 500 km2 vµ s©u tèi ®a tíi 30m, bÞ ph¬i lé hoµn toµn trong b¨ng hµ lÇn cuèi ë thêi ®iÓm chõng 6 000 n¨m tr−íc, phæ biÕn ë 3 000 n¨m tr−íc (Emery, 1967, Gorsline, 1967, v.v.), ë ®©y th−êng Ýt hoÆc kh«ng cßn di tÝch trÇm tÝch vµ ®Þa h×nh cæ do t−¬ng t¸c biÓn – lôc ®Þa m¹nh, c¸c qu¸ tr×nh bê san b»ng ®Þa h×nh m¹nh. Trong vÞnh ven bê, còng 12
th−êng cã c¸c thñy vùc ven bê kh¸c nhau ®−îc coi lµ phô hÖ nh− vïng cöa s«ng h×nh phÔu Tiªn Yªn, Hµ Cèi thuéc vÞnh Tiªn Yªn – Hµ Cèi, “vÞnh Cöa Lôc” thuéc vÞnh H¹ Long, vïng cöa s«ng Cu §ª (kiÓu liman) vµ vïng cöa s«ng Hµn (kiÓu delta) lµ c¸c phô hÖ thuéc vÞnh §µ N½ng, v.v. (3) – VÞnh bê ®¸, t−¬ng øng víi thuËt ng÷ “embayment” cña tiÕng Anh, cã quy m« th−êng nhá h¬n vÞnh ven bê, h×nh d¸ng kÐo dµi vµ hÑp, Ýt khi ®¼ng th−íc, do gÆm mßn bê ®¸ gèc t¹o thµnh, n¬i phæ biÕn c¸c d¹ng ®Þa h×nh x©m thùc hÖn d¹i nh− b·i t¶ng, v¸ch (cliff), r·nh ngÇm, nh− VÞnh Xu©n §µi, §Çm Nha Phu, v.v. (4) – Vòng, t−¬ng øng víi thuËt ng÷ tiÕng Anh “bight”, cã kÝch th−íc nhá, th−êng cã h×nh d¸ng ®¼ng th−íc, nh− vông Qu¸n L¹n (mét bé phËn cña VÞnh B¸i Tö Long), Vòng Ch©n M©y, Vòng An Hßa, Vông Lµng Mai, Vòng R«, v.v. (5) – Vông, t−¬ng øng víi thuËt ng÷ “shelter” cña tiÕng Anh, cã kÝch th−íc nhá, bê ®¸ gèc, cã h×nh d¸ng ®¼ng th−íc hoÆc thon dµi, rÊt phæ biÕn ë c¸c vïng ®¶o ®¸ v«i nh− ë C¸t Bµ, H¹ Long, ë ®ã d©n ®Þa ph−¬ng quen gäi lµ tïng, ¸ng. §Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ cÊu tróc ®Æc tr−ng cho tÊt c¶ c¸c kiÓu vòng – vÞnh võa kÓ lµ ®¸y nghiªng, dèc dÇn vÒ phÝa biÓn, vùc n−íc ®−îc giíi h¹n bëi c¸c mòi nh« hay b¸n ®¶o. Lo¹i trõ vÞnh biÓn (gulf) kh«ng ®−îc ®Ò cËp tíi trong ®Ò tµi nµy, c¸c d¹ng cßn l¹i cã thÓ ®−îc ph©n biÖt theo møc ®é ®ãng kÝn thµnh: (1) – KiÓu gÇn kÝn – nh− vÞnh Tiªn Yªn – Hµ Cèi, B¸i Tö Long, H¹ Long, Cam Ranh (2) - KiÓu nöa kÝn – nh− vÞnh §µ N½ng, vông Xu©n §µi, vÞnh V¨n Phong, v.v. (3) – KiÓu hë (më): vÞnh Lan H¹, vÞnh DiÔn Ch©u, vòng Ch©n M©y, v.v. 2.1.3. Tæng quan vÒ tµi nguyªn vµ tµi nguyªn qu©n sù Theo nguån gèc, tµi nguyªn nãi chung ®−îc ph©n biÖt thµnh 2 kiÓu: (1) – Tµi nguyªn thiªn nhiªn (natural resources) do c¸c qu¸ tr×nh tù nhiªn t¹o ra (2) – Tµi nguyªn nh©n v¨n (human resources) do con ng−êi t¹o ra Trong khu«n khæ nhiÖm vô cña chuyªn ®Ò nµy, tµi nguyªn nh©n v¨n kh«ng ®−îc ®Ò cËp tíi. Quan niÖm vÒ tµi nguyªn nhiªn còng dÇn hoµn thiÖn h¬n khi nhu cÇu sö dông cao cïng víi tiÕn bé khoa häc, kü thuËt. Tµi nguyªn thiªn nhiªn ®−îc hiÓu lµ toµn bé c¸c d¹ng vËt chÊt vµ n¨ng l−îng còng nh− c¸c yÕu tè tù nhiªn mµ con ng−êi cã thÓ khai th¸c, sö dông (trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp) cho ho¹t ®éng sèng cña m×nh. Tr−íc ®©y tµi nguyªn thiªn nhiªn chØ ®−îc hiÓu lµ c¸c d¹ng vËt chÊt cô thÓ vµ ®−îc sö dông trùc tiÕp. Tµi nguyªn thiªn nhiªn còng ®−îc ph©n biÖt thµnh c¸c d¹ng kh¸c nhau tïy theo c¸ch ph©n lo¹i. 13
- Theo c¸c hîp phÇn m«i tr−êng tù nhiªn (physical environment), ng−êi ta ph©n biÖt chóng thµnh tµi nguyªn ®Êt (®Êt canh t¸c, ®Êt c¸t, ®Êt båi, ®Êt rõng, v.v.), n−íc (n−íc mÆt, n−íc ngÇm, n−íc biÓn, v.v.), tµi nguyªn khÝ hËu. - Theo l·nh thæ, ng−êi ta ph©n biÖt chóng thµnh tµi nguyªn rõng, tµi nguyªn biÓn, tµi nguyªn ®Êt (®Êt canh t¸c, ®Êt båi, ®Êt ngËp n−íc, v.v.). - Theo b¶n chÊt tån t¹i, tµi nguyªn ®−îc ph©n biÖt thµnh tµi nguyªn t¸i t¹o (renewable resources) vµ kh«ng t¸i t¹o (non – renewable resources) - Theo tÝnh chÊt sö dông, t−¬ng tù, tµi nguyªn khai th¸c vµ tµi nguyªn ®Ó dµnh - Theo tÝnh chÊt khai th¸c, tµi nguyªn khai th¸c tiªu hao (extractive) vµ kh«ng tiªu hao (non – extractive) - Theo nguån gèc vËt chÊt sinh thµnh – tµi nguyªn sinh vËt (biotic/living resources) vµ phi sinh vËt (abiotic/non - living resources) Ph©n lo¹i tµi nguyªn theo nguån gèc vËt chÊt sinh thµnh ®−îc sö dông réng r·i nhÊt hiÖn nay ®Ó kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng tµi nguyªn cña mét vïng l·nh thæ. Theo ®ã, cã thÓ ph©n tÝch cô thÓ nh− sau: (1) – Tµi nguyªn sinh vËt, gåm: • §a d¹ng sinh häc (®a d¹ng hÖ sinh th¸i, nguån gien vµ nguån gèc khu hÖ) • TiÒm n¨ng nguån lîi sinh vËt (tæng nguån lîi sinh vËt cho phÐp con ng−êi khai th¸c phï hîp víi kh¶ n¨ng t¸i t¹o vµ duy tr× tÝnh bÒn v÷ng cña hÖ thèng tµi nguyªn) (2 – Tµi nguyªn phi sinh vËt, gåm: • Kho¸ng s¶n (kho¸ng s¶n nhiªn liÖu, kim lo¹i, phi kim lo¹i, vËt liÖu x©y dùng, ®¸ quý vµ nöa quý, n−íc kho¸ng) • TiÒm n¨ng ph¸t triÓn: ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vµ quèc phßng. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi nh− c¶ng – giao th«ng thñy, nu«i trång vµ ®¸nh b¾t thuû s¶n, du lÞch, c«ng nghiÖp, v.v. TiÒm n¨ng quèc phßng nh− x©y dùng c¸c c«ng tr×nh qu©n sù phßng thñ, huÊn luyÖn, diÔn tËp, c¨n cø chØ huy, hËu cÇn kü thuËt, v.v., kÓ c¶ c¸c yÕu tè kh¸c nhau ®−îc sö dông ®Ó x©y dùng thÕ trËn cã kh¶ n¨ng tiÕn c«ng dµnh th¾ng lîi. Nh− vËy, tiÒm n¨ng quèc phßng lµ mét d¹ng tµi nguyªn qu©n sù, ®−îc khai th¸c vµ sö dông triÖt ®Ó trong lÞch sö qu©n sù thÕ giíi, ®iÓn h×nh lµ ChiÕn tranh thÕ giíi thø II. S©u h¬n vÒ mÆt ®Þa lý häc qu©n sù, tµi nguyªn qu©n sù bao gåm c¶ c¸c yÕu tè tù nhiªn (®Þa chÊt, ®Þa h×nh, thæ nh−ìng, khÝ t−îng, thñy v¨n, thùc vËt, v.v) vµ c¸c yÕu tè nh©n v¨n (con ng−êi, søc kháe vµ tæ chøc céng ®ång, sù æn ®Þnh chÕ ®é chÝnh trÞ – ph¸p luËt, tr×nh ®é kinh tÕ, v.v), mµ §¶ng vµ Nhµ n−íc ta ®· vµ ®ang sö dông kh«n khÐo ®Ó chñ tr−¬ng x©y dùng nÒn quèc phßng toµn 14
d©n vµ ph¸t ®éng chiÕn tranh nh©n d©n dµnh th¾ng lîi qua c¸c cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng Mü. Kh¸c víi kh¸i niÖm tiÒm lùc qu©n sù chØ toµn bé c¬ së vËt chÊt kü thuËt (ph−¬ng tiÖn, vò khÝ – khÝ tµi, v.v) do con ng−êi t¹o ra, binh lùc vµ tr×nh ®é t¸c chiÕn cña hä dïng ®Ó tiÕn c«ng hoÆc chèng l¹i sù tiÕn c«ng cña kÎ ®Þch, tiÒm n¨ng quèc phßng lµ tµi nguyªn ®−îc sö dông ®Æc biÖt vµo môc ®Ých qu©n sù, hay gäi lµ tµi nguyªn qu©n sù. Theo ®ã, hÖ thèng vòng – vÞnh ven bê biÓn lµ mét d¹ng tµi nguyªn qu©n sù cã gi¸ trÞ ®−îc sö dông cho c¸c ho¹t ®éng qu©n sù, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng cña h¶i qu©n, trong hÖ thèng phßng thñ bê biÓn. Ngay c¶ trong cuéc chiÕn x©m l−îc miÒn Nam ViÖt Nam, qu©n ®éi Mü ®· sö dông triÖt ®Ó lîi thÕ cña c¸c vÞnh, trong ®ã cã vÞnh §µ N½ng, vÞnh Cam Ranh, ®Ó tËp kÝch, tËp kÕt lùc l−îng ®Ó kiÓm so¸t chiÕn tr−êng vµ kÕt côc – sù th¸o ch¹y còng b¾t ®Çu tõ vÞnh. HiÓu râ lîi thÕ phßng thñ cña vòng – vÞnh còng nh− c¸c lo¹i h×nh thñy vùc ven bê kh¸c, qu©n ®éi Mü kh«ng thÓ thùc hiÖn ý ®å x©m nhËp B¾c ViÖt Nam b»ng h¶i qu©n trªn suèt chiÒu dµi 800 km bê biÓn tíi vÜ tuyÕn 17o b¾c bÊy giê. 2.2. VÞ trÝ chiÕn l−îc phßng thñ cña vòng – vÞnh ven bê biÓn ë bÊt kú mét quèc gia nµo cã biÓn, phßng thñ quèc gia ®Ó chèng l¹i tËp kÝch hay ®æ bé chiÕm ®ãng ®Òu th−êng trùc ë 3 ph−¬ng diÖn: (1) – tõ c¸c n−íc l¸ng giÒng theo ®−êng bé, (2) – tõ trªn kh«ng ®a h−íng, (3) – tõ biÓn – xuÊt hiÖn nhu cÇu phßng thñ bê biÓn Phßng thñ bê biÓn hîp thµnh tõ nhiÒu lùc l−îng, trong ®ã H¶i qu©n, Phßng kh«ng – Kh«ng qu©n, Biªn phßng, lùc l−îng qu©n khu, qu©n sù ®Þa ph−¬ng… trong ®ã H¶i qu©n lµ lùc l−îng nßng cèt. ViÖc bè trÝ c¸c c«ng tr×nh phßng thñ còng nh− lËp c¸c ph−¬ng ¸n t¸c chiÕn tr−íc hÕt ph¶i dùa vµo ®Æc ®iÓm c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®Æc biÖt lµ yÕu tè ®Þa h×nh, trong ®ã cã hÖ thèng vòng – vÞnh vµ khÝ t−îng – h¶i v¨n vïng bê biÓn. CÊu tróc hîp phÇn tæng qu¸t cña mét vòng – vÞnh ven bê biÓn bao gåm: (1) – Vùc n−íc – th−êng cã h×nh d¸ng t−¬ng ®èi ®¼ng th−íc, ®é s©u phæ biÕn 10 – 15m, bÒ mÆt ®¸y nghiªng dÇn vÒ phÝa biÓn vµ cã thÓ ®¹t tíi ®é s©u 30m ë cöa. ë mét sè vÞnh (nh− vÞnh Tiªn Yªn – Hµ Cèi, vÞnh H¹ Long vµ B¸i Tö Long), cã nhiÒu ®¶o lín nhá chia c¾t vùc n−íc thµnh c¸c luång ®Þnh h−íng tuú thuéc vµo cÊu tróc ®Þa chÊt khu vùc. C¸c ®¶o nµy cã thÓ lµ ®¸ gèc t¹o thµnh (island) hoÆc lµ mét d¹ng tÝch tô (islet), ngoµi ra cßn cã ®¸ ngÇm vµ c¸c d¹ng tÝch tô ngÇm kiÓu ®ª c¸t (bar) hay b·i n«ng (shoal). ë c¸c vÞnh kÓ trªn, r¹n san h« viÒn bê (fringing reef) kh¸ ph¸t triÓn nh−ng ë quy m« nhá vµ kh«ng liªn tôc. ë vïng cöa s«ng ®æ vµo vÞnh, th−êng cã thùc vËt ngËp mÆn do ®é muèi cña n−íc gi¶m vµ xuÊt hiÖn trÇm tÝch h¹t mÞn. TrÇm tÝch ®¸y vÞnh kh«ng ®ång nhÊt, th−êng lµ c¸t ë ven bê vµ bïn ë phÝa ngoµi ®é 15
s©u 15m ®èi víi vÞnh hë, bïn, c¸t vµ vËt liÖu th« ph©n bè phøc t¹p h¬n ë c¸c vÞnh cã ®¶o ch¾n. (2) – Cöa – th−êng cã ®é s©u lín nhÊt vµ dßng ch¶y m¹nh nhÊt. VÞnh cã thÓ cã mét hoÆc nhiÒu cöa. VÞnh nöa kÝn vµ hë cã mét cöa réng vµ s©u, dßng ch¶y qua cöa kh«ng lín h¬n nhiÒu so víi gi÷a vÞnh. VÞnh cã ®¶o ch¾n ngoµi th−êng cã nhiÒu cöa, cöa hÑp vµ s©u, dßng ch¶y qua cöa lín h¬n nhiÒu so víi gi÷a vÞnh, trÇm tÝch ë ®©y th−êng th« vµ rÊt th«, nhiÒu n¬i bãc lé ®¸ gèc do x©m thùc cña dßng ch¶y mµ chñ yÕu lµ dßng ch¶y khi triÒu rót. (3) – Mòi nh« - mét vÞnh Ýt nhÊt cã 2 mòi nh«. ë c¸c vÞnh hë vµ nöa kÝn, 2 mòi nh« ®¸ gèc th−êng xuyªn bÞ ph¸ hñy do sãng, mµi mßn do dßng ch¶y. ë vÞnh cã ®¶o ch¾n, c¶ mòi nh« vµ bê ngoµi ®¶o ch¾n th−êng xuyªn bÞ ph¸ hñy m¹nh do sãng vµ dßng ch¶y. Nãi chung ë c¸c mòi nh« vµ bê ngoµi ®¶o ch¾n, cã mÆt phæ biÕn c¸c d¹ng ®Þa h×nh x©m thùc nh− v¸ch biÓn, ®¸ sãt, b·i t¶ng, thÒm ®¸. §©y lµ d¹ng ®Þa h×nh hiÓm trë, th−êng xuyªn chÞu t¸c ®éng m¹nh cña sãng vµ dßng ch¶y, lµ n¬i mµ c¶ ng−êi vµ ph−¬ng tiÖn trªn biÓn rÊt khã hoÆc kh«ng thÓ tiÕp cËn/®æ bé vµo bê ®¶o vµ mòi nh«. (4) – Bê – bê vÞnh ®−îc ph©n biÖt thµnh bê tr−íc vµ bê sau. Bê tr−íc (front shore) lµ bê ®¸ gèc liªn quan tíi c¸c mòi nh« vµ ®¶o ch¾n, bê sau (sheltered shore) cã thÓ lµ bê ®¸ gèc phÝa trong ®¶o ch¾n, quanh c¸c ®¶o trong vÞnh, cã thÓ lµ bê cÊu t¹o tõ trÇm tÝch bë rêi do sãng ë c¸c cung lâm hoÆc ë c¸c vïng cöa s«ng ®æ vµo vÞnh Theo cÊu tróc hîp phÇn, cã thÓ bè trÝ c¸c c«ng tr×nh phßng thñ thÝch hîp víi c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau ®Ó lîi dông triÖt ®Ó tiÒm n¨ng tµi nguyªn qu©n sù mµ hÖ thèng vòng – vÞnh ®em l¹i (b¶ng 3). §¸nh gi¸ gi¸ trÞ sö dông vòng – vÞnh vµo môc ®Ých phßng thñ bê biÓn trªn b¶ng 3 cho thÊy kiÓu vòng – vÞnh gÇn kÝn (cã ®¶o ch¾n) cã gi¸ trÞ sö dông cao nhÊt, biÓu hiÖn ë hÇu hÕt trong tæng sè 18 gi¸ trÞ ®Æc tr−ng, tiÕp theo lµ kiÓu nöa kÝn vµ hë. §Æc tr−ng cho kiÓu vòng – vÞnh ven bê biÓn gÇn kÝn lµ vÞnh B¸i Tö Long víi gi¸ trÞ sö dông cao vµ cßn cao h¬n n÷a khi sö dông kÕt hîp víi vÞnh H¹ Long vµ khu vùc C¸t Bµ ®Ó trë thµnh mét c¨n cø chiÕn l−îc thuËn lîi cho viÖc triÓn khai kÕ ho¹ch t¸c chiÕn cña lùc l−îng H¶i qu©n còng nh− x©y dùng c¨n cø H¶i qu©n, ®−îc che ch¾n bëi trªn 2 000 hßn ®¶o ®¸ gèc (®¸ vôn lôc nguyªn vµ carbonate) lín nhá, trong ®ã cã c¸c ®¶o ch¾n lín ®Þnh h−íng ®«ng b¾c – t©y nam song song víi bê biÓn nh− SËu Nam, Qu¸n L¹n, Trµ B¶n, Ph−îng Hoµng, Ngäc Võng, côm ®¶o §Çu Bª vµ C¸t Bµ. §Æc biÖt cã gi¸ trÞ lµ ë ®©y cã vïng n−íc s©u phæ biÕn 8 – 15m, luång l¹ch s©u tíi 20 – 30m, nhiÒu hang karst cã quy m« tõ nhá ®Õn lín vèn b¾t nguån tõ vïng karst lôc ®Þa bÞ ngËp ch×m do biÓn tiÕn sau b¨ng hµ lÇn cuèi, thuËn lîi cho viÖc ®Æt së chØ huy t¸c chiÕn, c¨n cø hËu cÇn, b¶o toµn lùc l−îng tr−íc ®ßn tiÕn c«ng phñ ®Çu, dÔ dµng phßng tr¸nh vµ ®¸nh tr¶, v.v. Nh÷ng gi¸ trÞ nµy ®· tõng ®−îc sö dông cã hiÖu qu¶ cao trong cuéc kh¸ng 16
chiÕn chèng Mü. C¨n cø nµy g¾n liÒn víi quèc lé 18 vµ ®−êng s¾t KÐp – B·i Ch¸y, dÔ dµng nèi víi quèc lé 5, quèc lé 10, ®−êng thñy cËn duyªn vµ néi ®Þa qua vïng cöa s«ng B¹ch §»ng. So víi vÞnh B¸i Tö Long, vÞnh Ch©n M©y cã gi¸ trÞ sö dông thÊp h¬n nhiÒu vµ liªn kÕt víi vÞnh §µ N½ng ®Ó cã thÓ trë thµnh ®iÓm tËp kÕt t¹m thêi, trung chuyÓn vµ tiÕp viÖn g¾n liÒn víi quèc lé 1A. B¶ng 3. Gi¸ trÞ sö dông cña vòng – vÞnh ven bê biÓn vµo môc ®Ých phßng thñ bê biÓn (Møc ®é ®¸nh gi¸: A – gi¸ trÞ sö dông cao, B – trung b×nh, C – thÊp) Hîp phÇn §¸nh gi¸ theo kiÓu cÊu tróc Gi¸ trÞ sö dông GÇn kÝn Nöa kÝn Hë (1) – X©y dùng c¨n cø hËu cÇn kü thuËt: dù tr÷, duy tu vµ söa ch÷a ph−¬ng tiÖn, vò khÝ – khÝ tµi A B C (2) – Neo tró an toµn cho tÇu c¸c lo¹i, phßng tr¸nh - ®¸nh tr¶, b¶o toµn lùc l−îng tr−íc ®ßn tiÕn c«ng phñ ®Çu b»ng vò khÝ c«ng nghÖ cao (tªn löa hµnh tr×nh, m¸y bay tµng h×nh nÐn bom tÇm xa, Vùc n−íc m¸y bay ®a n¨ng t¸c chiÕn tÇm cao, v.v.) A B C (3) - §iÓm xuÊt ph¸t an toµn ®Ó tham gia t¸c chiÕn trªn biÓn A A C (4) – Tæ chøc, bè trÝ thao tr−êng huÊn luyÖn phèi hîp nhiÒu khoa môc A A C (5) - §Æt së chØ huy tiÒn ph−¬ng, së chØ huy vïng, së chØ huy d· chiÕn vµ dÔ dµng kÕt nèi víi së chØ huy trung t©m, Bé Tæng Tham m−u A A C (6) - §Æt c¬ së nghiªn cøu vµ thö nghiÖm c¸c ph−¬ng tiÖn, vò khÝ – khÝ tµi, diÔn tËp quy m« nhá B A B (7) – DÔ dµng cho tÇu ra vµo do luång s©u vµ ®ñ réng B A A (8) – ThuËn lîi cho viÖc ®Æt thiÕt bÞ c¶nh giíi Cöa (phao, ngÇm) b»ng kü thuËt ®iÖn tö, quang häc, thñy ©m A B C (9) – DÔ dµng ng¨n chÆn sù th©m nhËp cña ®èi ph−¬ng tõ biÓn b»ng tÇu næi, tÇu ngÇm, ng−êi nh¸i, thñy l«i, robot, v.v. vµo c¨n cø A B C (10) - §Æt hÖ thèng radar c¶nh giíi, th¸m s¸t trªn kh«ng, mÆt biÓn ®Ó c¶nh b¸o sím cho së chØ huy vµ c¸c lùc l−îng cã liªn Mòi nh«, quan A A A 17
®¶o ch¾n (11) - §Æt hÖ thèng vò khÝ (ph¸o tÇm xa, tªn löa) ®èi h¶i vµ ®èi kh«ng A A A (12) – Bè trÝ lùc l−îng ph¸o binh tÇm gÇn vµ bé binh chèng ®æ bé A A A (13) - §Æt hÖ thèng radar quan tr¾c khÝ t−îng – h¶i v¨n ®Ó th−êng xuyªn cung cÊp d÷ liÖu cho trung t©m xö lý vµ dù b¸o A A A (14) – X©y dùng s©n bay qu©n sù cho m¸y bay (kÓ c¶ trùc th¨ng) chuyªn dïng chèng tÇu ngÇm, chèng h¹m, m¸y bay tiªm kÝch ®¸nh chÆn, m¸y bay tuÇn tiÔu, trinh s¸t ®iÖn tö cã rada quÐt chñ ®éng, c¸c lo¹i m¸y bay vËn t¶i qu©n sù, v.v. A A A Bê (15) - §Æt doanh tr¹i, trung t©m huÊn luyÖn A A C (16) - §Æt së chØ huy t¸c chiÕn A A C (17) - §Æt c¨n cø hËu cÇn quy m« lín: qu©n y viÖn, nhu yÕu phÈm, c¬ giíi, qu©n khÝ, hÖ thèng bÕn tÇu, kho b·i trung chuyÓn vµ tiÕp viÖn, kho nhiªn liÖu, phô tïng, v.v A A B (18) – Trung t©m v¨n hãa vµ thÓ thao qu©n ®éi A A C Ngoµi chØ tiªu h×nh th¸i theo møc ®é ®ãng kÝn, gi¸ trÞ sö dông cña vòng – vÞnh ven bê biÓn cßn tuú thuéc vµo quy m« (c¸c kÝch th−íc c¬ b¶n), ®Þa h×nh ®¸y (chó ý tíi ch−íng ng¹i vËt nh− ®¸ ngÇm, r¹n san h«, x¸c tÇu ®¾m, v.v.), trÇm tÝch ®¸y (vËt liÖu th« ngay mÞn), ®Þa h×nh khu vùc, ®iÒu kiÖn khÝ hËu – thñy v¨n, v.v. VÞ trÝ chiÕn l−îc cña vòng – vÞnh ®−îc ®¸nh gi¸ trªn c¬ së: (1) – Gi¸ trÞ sö dông cña vòng – vÞnh nh− võa ®Ò cËp (2) – TÇm chi phèi, kiÓm so¸t chiÕn tr−êng khi ®Æt c¨n cø ë ®ã (3) – C¸c ®iÒu kiÖn hç trî ®¶m b¶o hîp ®ång t¸c chiÕn, ®éng binh vµ liªn kÕt chØ huy Theo ®ã, vÞ trÝ chiÕn l−îc cña vòng – vÞnh ®−îc ph©n thµnh 3 cÊp (b¶ng 4): • CÊp I – cã vÞ trÝ chiÕn l−îc c¨n cø h¶i qu©n nh− vÞnh B¸i Tö Long – H¹ Long ®èi víi vïng biÓn B¾c bé vµ B¾c Trung bé tõ Qu¶ng Ninh tíi Hµ TÜnh, vÞnh §µ N½ng ®ãi víi vïng biÓn phÝa nam B¾c Trung bé vµ Trung Trung bé tõ Qu¶ng B×nh tíi Quy Nh¬n, vÞnh Cam Ranh ®èi víi vïng biÓn Nam Trung bé vµ Nam bé tõ Tuy Hßa trë vµo. • CÊp II – cã vÞ trÝ chiÕn l−îc liªn kÕt gi÷a c¸c vïng t¸c chiÕn • CÊp III – cã vÞ trÝ liªn kÕt néi vïng t¸c chiÕn 18
B¶ng 4. §¸nh gi¸ vÞ trÝ chiÕn l−îc phßng thñ bê biÓn cña mét sè vòng – vÞnh tiªu biÓu ë ven bê biÓn ViÖt Nam VÞ trÝ ®Þa lý §é s©u (m) VÞ trÝ chiÕn l−îc Thø DiÖn tÝch mÆt Vòng - vÞnh tù n−íc (km2) VÜ ®é b¾c Kinh ®é ®«ng §Þa ®iÓm T. B×nh Lín nhÊt CÊp I CÊp II CÊp III 21015’- 107o27’ – Tiªn Yªn, §Çm Hµ, 1 Tiªn Yªn – Hµ Cèi 400 2 15 x 21o30’ 108o00’ H¶i Hµ (Qu¶ng Ninh) 20056’- 107o11’ – CÈm Ph¶, V©n §ån 2 B¸i Tö Long 560 4 23 x 21o17’ 107o42’ (Qu¶ng Ninh) 20044’- 106o58’ – Thµnh phè H¹ Long 3 H¹ Long 420 5 25 x 20o56’ 107o21’ (Qu¶ng Ninh) 20044’- 107o03’ – C¸t H¶i 4 Lan H¹ 33 15 30 x 20o47’ 107o07’ (H¶i Phßng) 18o51’ – 105o37’ – DiÔn Ch©u 5 DiÔn Ch©u 237 7 11 x 19o06’ 105o44’ (NghÖ An) 18o06’ – 106o22’ – Kú Anh 6 Vòng ¸ng 3.5 7.5 15 x 18o07’ 106o25’ (Hµ TÜnh) 16o19’ – 107o57’ – Phó Léc 7 Ch©n M©y 20 7.5 14 x 16o20’ 108o01’ (Thõa Thiªn – HuÕ) 16o04’ – 108o07’ – Thµnh phè §µ N½ng 8 §µ N½ng 116 15 23 x 16o12’ 108o15’ 15o23’ – 108o41’ – B×nh S¬n 9 Dung QuÊt 60.7 10 25 x 15o29’ 108o49’ (Qu¶ng Ng·i) 13o34’ – 109o13’ – Thµnh phè Quy Nh¬n 10 Quy Nh¬n – 108 15 28 x 13o46’ 109o17’ (B×nh §Þnh) Lµng Mai 19