Đề tài: Hội nhập quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng

Chia sẻ: Truong An | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

797
lượt xem 350
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Theo nhiều chuyên gia kinh tế thế giới, Việt Nam là nước có chính sách cải cách kinh tế khá thành công trong những năm qua. Trong xu hướng chung hội nhập kinh tế quốc tế và toàn cầu hóa, Việt Nam đã tham gia ký kết Hiệp định thương mại, dịch vụ của khu vực ASEAN ( AFTA), Hiệp định thương mại Việt- Mỹ, khoảng trên 80 Hiệp định song phương và đa phương khác, và đặc biệt là đang trong quá trình hoàn tất khâu đàm phán để gia nhập WTO....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Hội nhập quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng

Luận văn Đề tài: Hội nhập quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng 
M CL C Trang s Ph n m u 4 Ch ng I: N i dung c b n v h i nh p qu c t trong l nh v c ngân 7 hàng 1.1 Xu h ng và tác ng c a quá trình h i nh p kinh t qu c t 7 1.2 H i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng 8 1.2.1 Yêu c u c b n v h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng 8 1.2.2 Xu h ng c a quá trình h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng 11 1.2.3 Tác ng c b n c a h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng 14 1.3 Kinh nghi m c a m t s n c, khu v c trên th gi i trong quá trình h i 22 nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng 1.3.1 Kinh nghi m c a Trung Qu c 23 1.3.2 Kinh nghi m c a Hungary 25 1.3.3 M t s qu c gia Châu M La Tinh 27 Ch ng II: Tác ng c a Hi p nh th ng m i Vi t – M t i h th ng 28 ngân hàng th ng m i Vi t Nam 2.1 Th c tr ng h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam 28 2.1.1 Khái quát chung 28 2.1.2 Nh ng k t qu ch y u ã t c 29 2.1.3 Nh ng h n ch và y u kém 34 2.1.4 Nh ng nguyên nhân c a nh ng t n t i, y u kém 40 2.1.4.1 Nguyên nhân khách quan 40 2.1.4.2 Nguyên nhân ch quan 41 2.2 Hi p nh th ng m i Vi t - M 42 2.2.1 Khái quát chung v Hi p nh 42 2.2.2 Các ch i x theo Hi p nh th ng m i Vi t - M 43 2.2.3 Các cam k t c a Vi t Nam trong l nh v c d ch v ngân hàng 45 2.3 L i th và khó kh n c a h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam trong 49 vi c th c hi n Hi p nh th ng m i Vi t - M 2.3.1 L i th 49 1
2.3.2 Khó kh n 51 2.4 ánh giá khái quát v các ngân hàng th ng m i M 54 2.5 Tác ng c a Hi p nh th ng m i Vi t - M có kh n ng nh h ng 56 tiêu c c t i h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam 2.5.1 i v i d ch v ti n g i 56 2.5.2 i v i ho t ng tín d ng 57 2.5.3 i v i ngo i t và kinh doanh ngo i t 58 2.5.4 i v i d ch v thanh toán và chuy n ti n 58 2.5.5 i v i ho t ng tài tr th ng m i qu c t và nghi p v PNRR 59 2.5.6 Nguy c b thôn tính, sáp nh p 59 2.5.7 Nguy c ch y máu ngu n nhân l c có ch t l ng cao 60 2.5.8 Làm gi m giá tr th ng hi u c a các NHTM trong n c 61 2.5.9 Chi m l nh th ph n các s n ph m d ch v trên TTV và TTTT 61 2.6 C h i c a các NHTMVN trong ti n trình h i nh p 61 Ch ng III: Gi i pháp h n ch tác ng tiêu c c c a Hi p nh th ng 65 m i Vi t – M t i h th ng ngân hàng Vi t Nam 3.1 K ho ch nh h ng t ng th và l trình v h i nh p c a ngành ngân hàng Vi t Nam 65 3.1.1 K ho ch nh h ng t ng th 65 3.1.1.1 Các nguyên t c ch o 66 3.1.1.2 Các m c tiêu 67 3.1.1.3 Tri n khai th c hi n 71 3.1.2 L trình h i nh p 75 3.2 Gi i pháp h n ch tác ng tiêu c c c a Hi p nh th ng m i Vi t - 76 M t i h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam 3.2.1 Gi i pháp chung cho toàn h th ng ngân hàng th ng m i 76 3.2.2 Gi i pháp b sung i v i các NHTMNN 81 3.3 M t s ki n ngh 85 3.3.1 Ki n ngh v i Chính ph 85 3.3.2 Ki n ngh v i NHNN 86 K T LU N 90 2
B NG CH VI T T T WTO T ch!c th ng m i Th gi i GATS Hi p nh chung v th ng m i d ch v NHNN Ngân hàng Nhà n c NHTMNN Ngân hàng Th ng m i Nhà n c NHTMCP Ngân hàng Th ng m i C ph n NHTM Ngân hàng Th ng m i NSNN Ngân sách Nhà n c ASEAN Hi p h i các qu c gia ông Nam Á NHTG Ngân hàng Th gi i CAR T" l an toàn v n IAS Chu n m c k toán qu c t VAS Chu n m c k toán Vi t Nam VTC V n t có TTTT Th tr #ng ti n t TTV Th tr #ng v n PNRR Phòng ng$a r i ro 3
PH N M U I. Tính c p thi t c a tài Theo nhi u chuyên gia kinh t th gi i, Vi t Nam là n c có chính sách c i cách kinh t khá thành công trong nh ng n m qua. Trong xu h ng chung h i nh p kinh t qu c t và toàn c u hóa, Vi t Nam ã tham gia ký k t Hi p nh th ng m i, d ch v c a khu v c ASEAN (AFTA), Hi p nh th ng m i Vi t - M , kho ng trên 80 Hi p nh song ph ng và a ph ng khác, và %c bi t là ang trong quá trình hoàn t t khâu àm phán gia nh p WTO. Qúa trình m c a h i nh p t o ra cho Vi t Nam nhi u c h i phát tri n, nh ng ng th#i c&ng a n nhi u khó kh n, thách th!c. Có th kh'ng nh, quan h kinh t - th ng m i gi a Vi t Nam và M ang ngày càng c c i thi n rõ r t k t$ khi hai n c bình th #ng hóa quan h song ph ng. M là m t qu c gia có n n kinh t phát tri n vào b c nh t trên th gi i. Trong xu h ng toàn c u hóa và h i nh p kinh t th gi i, ngo i tr$ m t s ít các qu c gia c li t kê vào d ng %c bi t ch a có quan h ho%c không có quan h kinh t , th ng m i v i M , s còn l i ch c ch n không m t qu c gia nào trên th gi i l i không mong mu n thúc y quan h kinh t th ng m i gi a h( và Hoa K). Tuy nhiên, i u ó c&ng %t các qu c gia này vào nh ng tình th ph i nghiên c!u, cân nh c k l *ng nh ng v n có kh n ng gây nên tác ng tiêu c c i v i n n kinh t qu c gia nói chung và i v i t$ng ngành kinh t nói riêng trong quá trình th c hi n Hi p nh th ng m i v i M . Hi p nh th ng m i Vi t - M ã l y các nguyên t c và chu n m c c a Hi p nh v th ng m i d ch v (GATS) c a WTO làm c s i u ch nh chung các l nh v c, trong ó có l nh v c ngân hàng v i nh ng cam k t khá c i m t$ phía Vi t Nam. Theo hi p nh, các ngân hàng c a M s+ c m r ng ph m vi ho t ng, cung c p nhi u d ch v , s n ph m ngân hàng m i t i th tr #ng Vi t Nam. Nh chúng ta ã bi t, h th ng ngân hàng là m t trong nh ng trung gian tài chính óng vai trò vô cùng quan tr(ng i v i t ng tr ng và phát tri n kinh t . Khi tham gia hi p nh th ng m i Vi t - M , h th ng ngân hàng th ng m i
c a Vi t Nam s+ b c nh tranh gay g t b i các ngân hàng c a M có quy mô l n v v n, công ngh hi n i và trình qu n lý tiên ti n, trong khi ó s b o tr t$ phía Chính ph Vi t Nam i v i h th ng ngân hàng th ng m i trong n c s+ ngày càng gi m i áng k nh,m d n t o l p m t sân ch i bình 'ng cho các ngân hàng M . i u t t y u là, m t ph n th tr #ng tài chính Vi t Nam s+ b i u ti t b i các trung gian tài chính c a M và Chính ph Vi t Nam s+ g%p nhi u khó kh n, thách th!c m i trong quá trình ki m soát th tr #ng này. Bên c nh ó, kh ng ho ng tài chính th p niên 90 c a các n c Châu Á mà h th ng ngân hàng là m t m t xích quan tr(ng chính là m t bài h(c l n c n ph i rút kinh nghi m cho các n c ang phát tri n nh Vi t Nam trong quá trình h i nh p kinh t qu c t . Xu t phát t$ nh ng lý do trên, vi c nghiên c!u tài "Gi i pháp h n ch tác ng tiêu c c c a hi p nh th ng m i Vi t - M t i h th ng ngân hàng Vi t Nam" s+ có ý ngh a quan tr(ng giúp cho các nhà ho ch nh chính sách tài chính ti n t và nh ng ng #i ho t ng th c ti-n trong h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam hình dung c nh ng c h i, khó kh n s+ g%p ph i và các gi i pháp nh,m h n ch nh ng tác ng không mong mu n t i ho t ng c a h th ng ngân hàng Vi t Nam trong quá trình th c thi Hi p nh. II. M c tiêu c a tài • Nghiên c!u các n i dung c b n v h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng và kinh nghi m c a m t s qu c gia, khu v c trên th gi i trong quá trình m c a h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng; các n i dung c b n c a Hi p nh th ng m i Vi t - M v th ng m i, d ch v nói chung và c th trong l nh v c ngân hàng nói riêng; • Phân tích ánh giá th c tr ng h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam và d báo các tác ng có kh n ng nh h ng tiêu c c t i h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam trong quá trình th c thi Hi p nh; • xu t các gi i pháp nh,m h n ch nh ng tác ng tiêu c c trong quá trình tri n khai th c hi n Hi p nh th ng m i Vi t - M t i h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam, qua ó nâng cao s!c c nh tranh c a các ngân hàng 5
th ng m i Vi t Nam trong b i c nh h i nh p qu c t nói chung và th c thi Hi p nh nói riêng, m b o ho t ng hi u qu - h. tr tích c c cho các ho t ng kinh t khác. III. it ng và ph m vi nghiên c u • i t ng nghiên c u: Nghiên c!u các tác ng tiêu c c c a Hi p nh th ng m i Vi t - M t i h th ng ngân hàng Vi t Nam. • Ph m vi nghiên c u: Các tác ng tiêu c c c a Hi p nh th ng m i Vi t - M t i h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam, không bao g m các ngân hàng liên doanh ho%c các ngân hàng n c ngoài hi n ang ho t ng t i Vi t Nam. Các phân tích, ánh giá và k t lu n liên quan c a ra trên c s th c tr ng c a các ngân hàng trong n c. IV. Ph ng pháp nghiên c u Các ph ng pháp lu n ch y u c s d ng bao g m ph ng pháp phân tích, t ng h p, so sánh, logic và d báo nh tính. Các s li u th! c p c thu th p t$ nhi u ngu n áng tin c y bao g m NHNN, IMF, NHTG, t$ các nghiên c!u có tr c, t$ báo chí và các ngu n khác c khai thác trên m ng Internet. V. K t c u c a tài Tên tài: "Gi i pháp h n ch tác ng tiêu c c c a Hi p nh th ng m i Vi t - M t i h th ng ngân hàng Vi t Nam". Ngoài ph n m u, k t lu n, b ng ch d/n ch vi t t t, tóm t t tên các b ng bi u và tài li u tham kh o, n i dung c a tài bao g m 3 Ch ng, c th : Ch ng 1: N i dung c b n v h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng Ch ng 2: Tác ng c a Hi p nh th ng m i Vi t - M t i h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam Ch ng 3: Gi i pháp h n ch tác ng tiêu c c c a Hi p nh th ng m i Vi t - M t i h th ng ngân hàng th ng m i Vi t Nam. 6
CH!"NG 1 N#I DUNG C" B N V$ H#I NH P QU%C T TRONG L&NH V'C NGÂN HÀNG 1.1 Xu h ng và tác ng c a quá trình h i nh p kinh t qu c t H i nh p kinh t là xu th t t y u và là m t yêu c u khách quan i v i b t k) qu c gia nào trong quá trình phát tri n. Xu h ng này ngày càng hình thành rõ nét, %c bi t là n n kinh t th tr #ng ang tr thành m t sân ch i chung cho t t c các n c; th tr #ng tài chính ang m r ng ph m vi ho t ng g n nh không biên gi i, v$a t o i u ki n cho t ng c #ng h p tác, v$a làm sâu s c và gay g t thêm quá trình c nh tranh. i v i các qu c gia ang phát tri n và ang trong quá trình chuy n i, yêu c u h i nh p kinh t càng tr nên c p thi t và có ý ngh a; nó òi h0i các qu c gia này không th !ng ngoài ti n trình h i nh p kinh t qu c t trên t t c các m%t n u mu n thành công trong phát tri n kinh t . Xu h ng h i nh p kinh t qu c t òi h0i các qu c gia trên th gi i ph i tham gia ngày m t sâu r ng h n vào các giao l u kinh t qu c t , %c bi t v th ng m i, tài chính, u t và vi c tham gia vào các c ch kinh t - th ng m i qu c t quy mô toàn c u và khu v c. H i nh p kinh t s+ mang l i nh ng l i ích c n b n, lâu dài nh t là i v i nh ng qu c gia có kh n ng i u ch nh c c u kinh t và các chính sách thích h p. Nó c&ng s+ t o ra c h i các n c có th cùng h p tác, th ng nh t t o s!c m nh s!c c nh tranh và àm phán v i các qu c gia l n, ng n ng$a c kh n ng b chèn ép, b cô l p trong àm phán - th c hi n th ng m i và u t qu c t . Qua ó, v th qu c gia s+ ngày càng c nâng cao. ây c&ng chính là lý do c n b n mà ph n l n các n c, các t ch!c kinh t khu v c, th gi i cam k t thúc y quá trình c i cách phát tri n kinh t g n v i h i nh p qu c t . Song song v i nh ng l i ích và c h i do h i nh p kinh t qu c t t o ra, các qu c gia c&ng s+ i m%t v i nhi u nguy c , thách th!c %c bi t trong v n áp l c c nh tranh ngày càng cao ngay c trên th tr #ng trong t$ng n c. y chính là ng l c quan tr(ng thúc y các doanh nghi p trong n c ph i c c u l i s n xu t, nâng cao trình qu n lý và nâng cao kh n ng c nh tranh.
Th c t , ã có không ít qu c gia thành công sau quá trình h i nh p và ã tr thành nh ng n c công nghi p m i nh# tham gia tích c c vào quá trình h i nh p kinh t qu c t . Tuy nhiên, h( c&ng ã ph i i m%t và ch u nhi u thi t thòi tr c nh ng nguy c thách th!c trong giai o n u c a qúa trình h i nh p. Vi c áp d ng các nguyên t c c a T ch!c th ng m i th gi i (WTO) hay th c hi n các hi p nh th ng m i song ph ng, a ph ng òi h0i các n c, nh t là các n c ang phát tri n, ph i i u ch nh sâu s c các chính sách kinh t , nâng cao n ng l c c nh tranh và i u ch nh c c u kinh t cho phù h p. Th c t cho th y, càng tích c c và ch ng h i nh p bao nhiêu thì các chi phí và thua thi t trong giai o n u h i nh p càng th p so v i vi c kéo dài quá trình hành ng. H i nh p kinh t qu c t luôn song hành v i hai m%t: c và m t. Tuy nhiên, không m t qu c gia nào c t t c và c&ng không m t qu c gia nào m t t t c , ch có m t tình hu ng ch c ch n m t h t ó là co mình l i, óng c a và c tuy t, kh c t$ v i xu h ng h i nh p. 1.2 H i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng 1.2.1 Yêu c u c b n v h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng Có th kh'ng nh, h i nh p qu c t c a m t qu c gia m!c cao nh t là gia nh p T ch!c th ng m i Th gi i. Trong quá trình àm phán gia nh p WTO, qu c gia xin gia nh p ph i ký k t hàng lo t hi p nh song ph ng và a ph ng v i h u h t các qu c gia thành viên c a WTO theo các nguyên t c c b n và l trình m c a quy nh trong Hi p nh chung v th ng m i d ch v (GATS) nh ch i x qu c gia, quy ch t i hu qu c, tính minh b ch c a các chính sách liên quan n ho t ng th ng m i d ch v . Nhìn chung các Hi p nh song ph ng và a ph ng c ký k t c&ng ch!a ng các n i dung yêu c u ch y u c a GATS, ch khác v th#i i m có hi u l c (th#i gian b t u th c hi n các cam k t). Hi p nh chung v th ng m i, d ch v (GATS) là m t h th ng các qui nh mang tính a biên i u ch nh các ho t ng th ng m i d ch v , nó chính là c s pháp lý cho vi c àm phán WTO, APEC, ASEAN...Hi p nh này c a ra t i các vòng àm phán Uruguay bao g m các ngh a v và nguyên t c c b n, 8
các ph l c c a t$ng chuyên ngành, các cam k t c th c a m.i n c nh,m m c ích m c a th tr #ng. 29 i u kho n c a GATS c áp d ng cho t t c các ngành d ch v , các i u kho n qui nh, các nguyên t c mà t t c các n c ph i tuân th , trong ó, các nguyên t c òi h0i cam k t trong l nh v c ngân hàng là: (i) Liên quan t i n i dung m c a th tr #ng d ch v ngân hàng thông qua các ph ng th!c cung c p d ch v , m.i thành viên s+ dành cho d ch v ngân hàng hay nhà cung c p d ch v ngân hàng c a b t k) m t thành viên nào khác s ãi ng không kém ph n thu n l i h n s ãi ng v i nh ng i u ki n, i u kho n c th c a thành viên ó. (ii) Trong cam k t m c a d ch v ngân hàng, tr$ khi có trong danh m c cam k t c th , các thành viên s+ không ban hành thêm hay áp d ng nh ng bi n pháp c nêu d i ây dù qui mô vùng hay toàn lãnh th : - H n ch s l ng nhà cung c p d ch v ngân hàng dù d i hình th!c h n ng ch v s l ng, c quy n, toàn quy n cung c p d ch v ngân hàng ho%c yêu c u áp !ng nh ng nhu c u kinh t ; - H n ch v t ng giá tr các giao d ch v d ch v ngân hàng và tài s n dù d i hình th!c h n ng ch v s l ng hay yêu c u pháp áp !ng các nhu c u kinh t ; - H n ch v t ng s các ho t ng tác nghi p hay t ng s l ng d ch v ngân hàng u ra tính theo s l ng nv d i hình th!c h n ng ch hay yêu c u ph i áp !ng các nhu c u kinh t ; - H n ch v t ng s ng #i c tuy n d ng trong m t l nh v c c th hay m t nhà cung c p d ch v c phép tuy n d ng và nh ng ng #i c n thi t và liên quan tr c ti p v i vi c cung c p d ch v ngân hàng d i hình th!c h n ng ch hay yêu c u ph i áp !ng các nhu c u v kinh t ; - Các bi n pháp h n ch hay yêu c u ph i mang m t hình th!c pháp nhân c th hay liên doanh, thông qua ó nh ng nhà cung c p d ch v ngân hàng có th cung c p d ch v ; và 9
- H n ch vi c tham gia óng góp v n c a bên n c ngoài d i hình th!c t" l ph n tr m t i a c phi u n c ngoài c phép n m gi ho%c t ng giá tr ut n c ngoài tính n hay tính g p. Nh ng v n không a vào cam k t và nh ng u ãi ng nhiên cho các n c thành viên bao g m: (i) Tr$ khi g%p tình hu ng b o v cán cân thanh toán, m t thành viên s+ không áp d ng h n ch v thanh toán và chuy n ti n qu c t cho các d ch v vãng lai liên quan n các cam k t c th c a mình; (ii) M.i thành viên s+ cho phép ng #i cung c p d ch v ngân hàng c a n c thành viên khác c a ra các d ch v ngân hàng m i trên lãnh th c a mình; (iii) M.i n c thành viên s+ cho phép ng #i cung c p d ch v ngân hàng ti p c n h th ng thanh toán bù tr$ do Nhà n c i u hành và ti p c n các th th!c c p v n và tái c p v n trong quá trình kinh doanh thông th #ng; (iv) M.i n c thành viên s+ cho phép ng #i cung c p d ch v ngân hàng c a b t k) n c thành viên nào khác quy n c thành l p và m r ng ho t ng tr(ng lãnh th n c mình k c vi c mua l i các doanh nghi p hi n t i hay m t t ch!c th ng m i; (v) Trong nh ng tr #ng h p nh t nh, tr c p có th tác ng bóp méo d ch v th ng m i, các thành viên s+ ti n hành àm phán nh,m nh ra nh ng quy t c a biên c n thi t tránh nh ng tác ng bóp méo; (vi) M.i thành viên s+ không tr l#i ch m tr- khi có yêu c u c a b t k) thành viên nào khác v nh ng thông tin c th v b t k) bi n pháp nào c áp d ng chung hay v hi p nh qu c t . Nhìn chung, khi xem xét các yêu c u c a các t ch!c qu c t và khu v c cho th y, m%c dù có th có s khác nhau ít nhi u v ph ng th!c h i nh p và các yêu c u c th , tuy nhiên chúng u nh t quán v i m c tiêu chung là ti n t i t do hóa th tr #ng trên ph m vi toàn c u và khu v c, và v i các nguyên t c c a 10
WTO là không phân bi t i x , minh b ch, không s d ng hàng rào phi thu quan, và ph m vi áp d ng ngày càng r ng h n. Các qu c gia ang phát tri n ch a có i u ki n th c hi n ngay l p t!c nh ng yêu c u ó thì có th th0a thu n m t l trình các bi n pháp th c hi n trong m t kho ng th#i gian nh t nh. th c hi n nguyên t c không phân bi t i x và áp d ng qui ch t i hu qu c i v i nhau, các n c ang phát tri n ph i cam k t d* b0 các hàng rào v lu t pháp, th c hi n i x bình 'ng gi a các t ch!c tín d ng trong và ngoài n c. i u ó %t h th ng ngân hàng non tr1 c a các n c ang phát tri n ph i i m%t v i các ngân hàng n c ngoài có trình phát tri n cao h n. Vi c ph i óng c a các ngân hàng không s!c c nh tranh có th d/n ns s p c a nhi u t ch!c kinh t v i qui mô khác nhau, gây xáo ng và ho ng lo n trên th tr #ng tài chính và ti n t . Nh ng h qu v xã h i và tâm lý c a các nhà ut trong n c, ngoài n c và ng #i dân quy mô và c #ng khác nhau có th d/n n nh ng h qu chính tr không th xem th #ng. Thêm vào ó, vi c ch p nh n các chu n m c qu c t trong kinh doanh t t y u d/n n s ch p nh n các th ch qu c t trong dàn x p tranh ch p và vi c th$a nh n các chu n m c qu c t trong h th ng lu t pháp qu c gia. 1.2.2 Xu h ng c a quá trình h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng H i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng c a m t n n kinh t c th hi n thông qua m!c m c a v ho t ng ngân hàng gi a n n kinh t ó v i c ng ng tài chính, ti n t khu v c và qu c t . M!c m c a h i nh p qu c t v ho t ng ngân hàng là m!c quan h giao l u v ngân hàng (g m các quan h tín d ng, ti n t và d ch v ngân hàng) c a m t n n kinh t v i ph n còn l i c a th gi i, là quá trình t do hóa khu v c tài chính ti n t , tín d ng ngân hàng, tháo d* các rào c n ng n cách khu v c này v i ph n còn l i c a th gi i. T$ nh ng n m 1970, n n kinh t th gi i chuy n sang m t mô hình phát tri n m i. i u ó là do s bùng n c a cu c cách m ng công ngh thông tin, th tr #ng toàn c u m r ng và ch ngh a t b n qu c t phát tri n. T c giao d ch ti n t hi n nay ã l n h n nhi u so v i ho t ng th ng m i hàng hóa. N m 11
1995, trao i ngo i t ã g p h n 70 l n so v i th ng m i qu c t v hàng hóa. Nh ng h n ch v công ngh ã gi m, giao d ch v n và d ch v tài chính c ti n hành thu n l i h n nh# nh ng ti n b nhanh chóng trong l nh v c công ngh thông tin. Trong khi ó, các giao d ch v hàng hóa v/n b h n ch do ch m thay i h n v ph ng pháp ch t o, phân ph i và l u chuy n. Thêm vào ó, s thay i trong t ch!c tài chính trong n c và qu c t ã làm t ng m!c bi n ng v tài chính qu c t và kh n ng hàng hóa tài chính. Cùng v i vi c phá v* ch t" giá h i oái c nh c a h th ng Bretton Woods vào u nh ng n m 1970, m c tiêu c n b n c a ho t ng trao i ngo i t c chuy n t$ các giao d ch ti n t ph c v th ng m i hàng hóa sang trao i ti n t v i t cách là hàng hóa. S l ng các n cb t u m c a th tr #ng, n i l0ng c ch ki m soát v n và trong l nh v c tài chính ngày càng t ng. Tính l u ng ngày m t cao h n c a v n qu c t , vi c toàn c u hóa các th tr #ng tài chính và s phát tri n c a các công c tài chính m i khi n m t chính sách tài chính óng tr nên r t t n kém và ít hi u qu . Th c t ó ã bu c các n c ang phát tri n ti n t i th tr #ng tài chính m và h i nh p h n v i nh ng m!c khác nhau. H i nh p ho t ng tài chính trong n c ra qu c t có nh ng u th nh t nh i v i t t c m(i n c. C nh tranh n c ngoài bu c các t ch!c tín d ng trong n c ph i ho t ng có hi u qu h n và m r ng ph m vi cung c p d ch v . Nó c&ng y nhanh s chuy n giao công ngh tài chính, i u %c bi t quan tr(ng i v i các n c ang phát tri n. Nh ng n c thành công trong vi c h i nh p h th ng ngân hàng vào th tr #ng th gi i có th ti p c n nhi u h n v i v n và các d ch v tài chính nh hoán i và cho phép a d ng hóa r i ro. Có th th y r,ng, h i nh p qu c t và h p tác qu c t ã tr thành m t trào l u và xu h ng t t y u lan r ng n t t c các n c trên th gi i v i t c và qui mô ngày m t t ng nhanh. V i vi c xác l p m t ng ti n chung, m t siêu ngân hàng trung ng và xóa b0 hoàn toàn nh ng h n ch v tài chính gi a các n c trong khu v c, có th nói, Châu Âu ã tr thành ng #i i tiên phong trong quá trình h i nh p ngân hàng, tài chính c p khu v c. Trên ph m vi toàn c u, các 12
ngân hàng c a các n c EU ã có m%t trên h u kh p các th tr #ng tài chính các qu c gia trên th gi i. Các n c ang phát tri n c&ng ã nh n th!c rõ l i ích c a xu th h i nh p toàn c u, d n d* b0 nh ng h n ch v xâm nh p th tr #ng i v i các t ch!c tài chính n c ngoài, qua ó thúc y quá trình t i m i c a các ngân hàng trong n c. M t s n c cho phép ngay các t ch!c tài chính n c ngoài m chi nhánh cung c p d ch v , s khác l i cho phép m v n phòng i di n. Trong m t s tr #ng h p khác nh H ng Kông, Panama và Singapore l i xem xu t kh u d ch v tài chính nh m t ngu n gi i quy t vi c làm và ngo i h i. Th c hi n các cam k t h i nh p ng ngh a v i vi c qu c gia ó cho phép các t ch!c ngân hàng n c ngoài ho t ng trong cùng m t môi tr #ng pháp lý nh ngân hàng trong n c và áp d ng các quy nh l0ng h n cho các t ch!c tài chính n c ngoài. t ng tính hi u qu trong vi c phân b các ngu n l c c&ng nh phá b0 s kìm hãm i v i khu v c tài chính, vào u nh ng n m 80, Hàn Qu c ã áp d ng m t s chính sách c nh tranh trong th tr #ng tài chính b,ng vi c gi m i u ti t i v i các t ch!c phi ngân hàng, n i l0ng áng k hàng rào ng n c n vi c xâm nh p th tr #ng. Các t ch!c tài chính n c ngoài bao g m các ngân hàng và công ty b o hi m nhân th( c phép m chi nhánh. Các ngân hàng th ng m i thu c s h u c a Chính ph c phép t nhân hóa. Chính ph c&ng ã xóa b0 lãi su t cho vay u ãi và không th c hi n thêm b t k) m t ch ng trình tín d ng ch nh nào, ng th#i c&ng thúc y c nh tranh m nh h n gi a các t ch!c tài chính b,ng cách cho phép h( m r ng ph m vi cung c p d ch v . S h i nh p c a th tr #ng tài chính trong n c và trên th gi i không ch th hi n trong t do hóa th ng m i i v i các d ch v tài chính mà còn th hi n các tài s n tài chính. Các h n ch i v i các dòng v n ã c n i l0ng nhi u n c phát tri n th #ng n,m trong m t ch ng trình c i cách m r ng l n. Các dòng v n ã hoàn toàn c th n i Argentina, Chile, Malaysia, Mexico, Philipines, Thailand, Uruguay. Ngày càng có nhi u n c ang phát tri n khuy n khích s tham gia c a n c ngoài vào các th tr #ng ch!ng khoán trong n c. 13
Tuy nhiên, trong m t th gi i ngày càng c qu c t hóa và toàn c u hóa, t do hóa trên quy mô toàn c u thì vi c xóa b0 quy ch i v i các th tr #ng ã làm t ng thêm b t n tài chính. Tr c khi ti n hành t do hóa, các ngân hàng th ng m i c qu n lý r t ch%t ch+. Các trung gian tài chính này ho t ng theo h ng tr c ti p nh n ti n g i c a khách hàng và cho vay t i các doanh nghi p th ng m i và công nghi p l n, th #ng là thu c s h u hay có m i quan h m t thi t v i nhà n c. Do v y, h( tránh c c nh tranh m nh m+ và v/n thu c l i nhu n, tuy hi u qu còn th p. Khi g%p kh ng ho ng gây phá s n hàng lo t thì k t qu ho t ng c a các trung gian tài chính v/n có th d oán tr c c c&ng nh có s h. tr t$ phía nhà n c. Khi xem xét toàn b quá trình phát tri n hàng n m c a h th ng ngân hàng cho th y các ngân hàng l n các n c phát tri n hi m khi g%p th t b i. Tuy nhiên, ngày nay do xóa b0 các quy ch ki m soát ã làm gia t ng thêm nh h ng c a các tác ng tiêu c c t$ bên ngoài. Ho t ng c a các ngân hàng ã chuy n t$ th tr #ng trong n c b o h sang m t môi tr #ng m i và không n nh - th tr #ng c t do hóa, t" giá th n i và áp l c ph i thu c l i nhu n cao h n trong m t th gi i t ng tr ng kinh t th p h n và m!c c nh tranh gay g t h n. Th tr #ng toàn c u m i hình thành ph i i phó v i r i ro trong ho t ng kinh doanh v d ch v ngân hàng v n d ã nh y c m. Trong môi tr #ng m i, các ngân hàng bu c ph i ch p nh n r i ro cao h n gi khách hàng, v n và giá tr c ph n c a h(. Vi c tham gia c a các t ch!c tín d ng n c ngoài có th không mang l i l i ích nh mong mu n i v i th tr #ng c nh tranh trong n c trong khi làm gi m i quy n t ch c a chính sách tài chính và ti n t trong n c. 1.2.3 Tác ng c b n c a h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng Trong th p k" qua, nhi u qu c gia có n n kinh t chuy n i trên th gi i ã nhanh chóng h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng thông qua vi c tháo b0 các rào c n h n ch s u t tr c ti p c a n c ngoài vào h th ng tài chính c a h(. Theo ó, s l ng các nh ch tài chính trong n c có v n ch s h u c a n c ngoài ã t ng lên m t cách nhanh chóng. Nghiên c!u tác ng c a quá 14
trình h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng, tài chính cho th y các tác ng có c hai m%t: (i) tích c c và (ii) tiêu c c, c th nh sau: 1.2.3.1 Tác ng tích c c: a) T o ra ngu(n v n m i và a n các thông l qu c t trong ho t ng giám sát ngân hàng M tv n khá %c tr ng các qu c gia ang phát tri n ho%c có n n kinh t chuy n i là các thành viên sáng l p, c ông, các c quan ch qu n và khách hàng l n c a các ngân hàng th ng m i th #ng có m i quan h r t g n g&i. Các ngân hàng n c ngoài khi tham gia ho t ng t i các th tr #ng c a các qu c gia ang phát tri n ho%c kém phát tri n th #ng không dính dáng ho%c liên quan và r t c n tr(ng trong vi c cho vay các ho t ng có tính liên h m t thi t này. M t th c t là, s tham gia th tr #ng c a các ngân hàng n c ngoài ã mang l i các ngu n v n m i cho nhi u qu c gia ang phát tri n ã t$ng tr i qua các cu c kh ng ho ng và ng th#i h( c&ng mang n nh ng thông l qu c t trong ho t ng giám sát ngân hàng. b) Ngu(n v n c phân b) hi u qu h n H i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng tài chính s+ khi n cho ngu n v n tr nên s2n có h n trên th tr #ng do ti t ki m t nhân s+ gia t ng. Lãi su t ct do hóa và tr nên th c d ng t o ra s h p d/n i v i ng #i g i ti n ti t ki m. S giao ng c a lãi su t c&ng nh t" su t l i t!c s+ khi n cho v n c phân b vào nh ng n i th c s có nhu c u v v n và nh ng n i v n c s d ng m t cách có hi u qu . i u này có ngh a là, v n s+ c l u chuy n m t cách hi u qu t$ n i d th$a t i n i khan hi m thông qua c ch th tr #ng t do. c) C i thi n s hi u qu c a h th ng ngân hàng trong n c Vi c cho phép các ngân hàng n c ngoài tham gia vào th tr #ng trong n c có th góp ph n c i thi n s hi u qu và n nh c a h th ng ngân hàng trong n c. i u này có c là do các ngân hàng n c ngoài tham gia vào vi c c i thi n ch t l ng, giá c và cung !ng các công c tài chính m i cho th tr #ng 15
trong n c, nâng cao các k n ng và trình qu n lý c&ng nh t ng c #ng tính c nh tranh th tr #ng trong n c. Thêm vào ó, do các ngân hàng n c ngoài có kh n ng ti p c n t t h n t i các ngu n v n bên ngoài, vì v y h( có nhi u hình th!c tài tr và cho vay phù h p h n so v i ngân hàng trong n c. Các ngân hàng n c ngoài d #ng nh c&ng n m gi các danh m c u t tín d ng a d ng hóa h n và do ó s+ không b nh h ng b i nh ng c n s c ho%c th#i k) kh ng ho ng các qu c gia h( n u t . S hi n di n c a các nh ch tài chính n c ngoài s+ giúp cho các nh ch tài chính trong n c có c h i ti p c n c v i các th tr #ng v n qu c t ; áp d ng các công c và k thu t tài chính m i; c i ti n khuôn kh giám sát và i u ti t…qua ó nâng cao hi u qu ho t ng c a các ngân hàng trong n c. d) Nâng cao trình qu n lý c a các ngân hàng trong n c S có m%t c a các ngân hàng n c ngoài s+ là i u ki n ho t ng chuy n giao công ngh di-n ra và c th c hi n. Các ngân hàng n c ngoài s+ thuê ng #i b n a có trình cao. Sau khi làm vi c t i các ngân hàng n c ngoài, s lao ng c các ngân hàng n c ngoài tuy n d ng s+ thu n p c k n ng và công ngh ngân hàng qu c t và có kh n ng chuy n giao cho các ngân hàng trong n c khi h( quay tr l i làm vi c cho các ngân hàng trong n c. S có m%t c a các ngân hàng n c ngoài c&ng s+ góp ph n c i thi n trình qu n lý tín d ng và qua ó s+ c i thi n s phân b các ngu n tín d ng cho n n kinh t . Có nhi u quan i m cho r,ng, các ngân hàng n c ngoài có kh n ng t t h n trong vi c nh giá, ánh giá r i ro i v i các công c tài chính phái sinh vì h( có kinh nghi m h n trên th ng tr #ng qu c t . e) C i thi n s )n nh c a h th ng ngân hàng trong n c Các nhà nghiên c!u trên th gi i ã ch ra r,ng, s tham gia c a các ngân hàng n c ngoài có th áp !ng ngu n v n tín d ng cho n n kinh t và góp ph n làm cho h th ng ngân hàng lành m nh h n c&ng nh góp ph n gi m các cú s c t$ bên ngoài (nh kh ng ho ng). Th tr #ng tài chính trong n c s+ có s n nh h n b i vì các chi nhánh ngân hàng n c ngoài ho%c các ngân hàng con c a h( 16
có th có c s tr giúp v n khi c n thi t t$ ngân hàng m3 trong tr #ng h p b t n. S tham gia c a các ngân hàng có uy tín, có quy mô ho t ng toàn c u vào th tr #ng trong n c có th c coi là s nh p kh u c ch qu n lý cho h th ng tài chính c a qu c gia ó. i u này hoàn toàn úng trong tr #ng h p m t chi nhánh ngân hàng n c ngoài ho t ng d i s ki m soát th ng nh t theo các i u ki n c a Hi p c Balse. Gi nh, có m t ngân hàng con c a m t ngân hàng n c ngoài (là m t pháp nhân c l p v i tài s n có riêng) có ho t ng t i m t qu c gia nào ó, do hi u !ng danh ti ng nên bu c các ngân hàng m3 s+ ph i giám sát ch%t ch+ các ho t ng c a ngân hàng con. Khi ngân hàng n c ngoài tham gia cung c p m t s n ph m d ch v m i cho th tr #ng, nó bu c i ng& thanh tra ngân hàng qu c gia ó ph i c nâng c p, c i thi n có kh n ng áp !ng c yêu c u thanh tra theo chu n m c qu c t i v i ho t ng c a h th ng ngân hàng th ng m i. Ng #i ta c&ng cho r,ng, s có m%t c a các ngân hàng n c ngoài c&ng góp ph n làm t ng tính n nh c a h th ng ngân hàng trong n c b,ng cách cho phép nh ng khách hàng g i ti n trong n c có th m tài kho n và chuy n sang g i t i ngân hàng n c ngoài t i n c ó n u nh ng ng #i g i ti n không tin t ng vào s n nh c a các ngân hàng trong n c khi có kh ng ho ng x y ra, i u này s+ giúp n nh t ng s ti n g i c a c h th ng. Theo k t qu nghiên c!u g n ây cho th y, các ngân hàng n c ngoài quy mô l n có chi nhánh ho%c ngân hàng con th #ng không "tháo ch y" trong tr #ng h p có kh ng ho ng x y ra t i qu c gia mà h( có chi nhánh ho%c ngân hàng con ho t ng. R t có th nguyên nhân chính d/n n vi c không tháo ch y c a các ngân hàng n c ngoài là vì h( ã ph i b0 ra m t kho n v n l n u t vào các tài s n c nh thi t l p m ng l i chi nhánh và có c th ph n. Th c t , các ngân hàng có v n ch s h u l n th #ng b n v ng và n nh h n trong vi c cung c p tín d ng cho khách hàng sau th#i k) kh ng ho ng. Theo k t qu nghiên c!u c a nhà kinh t h(c Clark Et Al (2000) cho th y, huy ng v n c a các ngân hàng n c ngoài t i Argentina trong th#i k) kh ng ho ng tài chính vào gi a th p 17
k" 90 t ng tr ng áng k và theo m t nghiên c!u khác c a Kraft (2002) thì các chi nhánh ngân hàng n c ngoài ã óng vai trò là nh ng n i u t an toàn cho nh ng ng #i g i ti n trong th#i k) kh ng ho ng ngân hàng Croatia vào n m 1998. f) Ch t l ng d ch v tài chính t t h n v i chi phí th p h n H u h t các ngân hàng n c ngoài u th c hi n c ch công b thông tin minh b ch, th c hi n ch k toán theo chu n m c qu c t . S c nh tranh cung c p các d ch v tài chính cho khách hàng c&ng nh trong vi c nh n c ngu n tài tr hay các d ch v tài chính s+ bu c các ngân hàng trong n c ph i t$ng b c áp d ng các thông l qu c t nh các chi nhánh ngân hàng n c ngoài, nh# ó thông tin t ng th v tình tr ng h th ng ngân hàng s+ c c i thi n, th tr #ng tài chính trong n c s+ ho t ng có k" lu t h n và có kh n ng c nh tranh cao h n do gi m thi u c s b t cân x!ng v m%t thông tin và qua ó gi m các hi u !ng b t l i nh s l a ch(n i ngh ch và r i ro o !c. K t qu là các khách hàng c a ngân hàng s+ có c các d ch v tài chính v i ch t l ng cao và chi phí th p h n. 1.2.3.2 Tác ng tiêu c c a) Tác ng tiêu c c t i h th ng tài chính và n n kinh t trong n c M t s nghiên c!u g n ây ch ra r,ng, vi c tham gia ngày càng nhi u và càng sâu c a các ngân hàng n c ngoài vào th tr #ng trong n c c&ng n y sinh nh ng tác ng tiêu c c i v i h th ng tài chính và n n kinh t t i các qu c gia ang phát tri n. Do có kh n ng n m b t thông tin trên toàn c u và có nhi u l a ch(n v a i m u t , vì v y, các ngân hàng n c ngoài th #ng có xu h ng 'b0 ch y" khi mà s u t c a h( không t c nh mong i. Ng c l i, do các nhà u t trong n c th #ng có nh ng l i ích b t di b t d ch nên không th b0 ngay cs u t c a h( và do ó th #ng ch u các chi phí giao d ch cao h n. Qúa trình h i nh p qu c t trong l nh v c ngân hàng càng m nh m+ thì s tác ng và nh h ng l/n nhau gi a các th tr #ng tài chính có th x y ra. Là m t 18
ph n c a các t p oàn tài chính ngân hàng có quy mô ho t ng trên toàn c u, vì v y các chi nhánh ngân hàng n c ngoài ho%c ngân hàng con c a h( có th không b nh h ng tiêu c c trong nh ng th#i i m mà h th ng ngân hàng, tài chính c a qu c gia n i h( u t b r i vào tình tr ng khó kh n. Tuy nhiên, do các t p oàn ngân hàng qu c t luôn áp d ng th ng nh t m t chính sách chung cho các ngân hàng con, chi nhánh c a mình trên toàn c u, chính vì v y trong tr #ng h p có m t s ki n x y ra t i m t qu c gia nào ó ho%c i phó v i nh ng cú s c t$ chính qu c gia c a ngân hàng m3, các ngân hàng n c ngoài th #ng áp d ng nh ng chính sách ho%c nh ng c ch có th gây tác ng tiêu c c n h th ng ngân hàng, tài chính c a n c s t i. Nghiên c!u th c nghi m c a Peek và Rosengren (1997, 2000) ã ch ra r,ng nh ng v n c a h th ng tài chính, ngân hàng c a Nh t B n x y ra vào cu i nh ng n m 80 và u nh ng n m 90 ã lan truy n sang n c M thông qua ho t ng c a các ngân hàng Nh t B n t i th tr #ng M . Thêm vào ó, m t nghiên c!u khác c a Golderg (2001) ã ch ra r,ng nh h ng c a các ngân hàng M i v i các qu c gia ang phát tri n th #ng ph n ánh tình tr ng và nh ng bi n ng v i u ki n n n kinh t c a n c M h n là s t ng tr ng và lãi su t c a các n c ang phát tri n n i mà h( có các chi nhánh ho%c ngân hàng con ho t ng. %c bi t khi chi nhánh ngân hàng n c ngoài ho%c ngân hàng con chi m l nh ph n l n trong quy mô ho t ng và v n s h u trong t ng s các ngân hàng n c ngoài có m%t t i n c s t i (qu c gia n i mà các ngân hàng n c ngoài có chi nhánh ho%c ngân hàng con) thì tác ng tiêu c c có th x y ra iv in n kinh t c a qu c gia s t i trong tr #ng h p có m t cú s c x y ra t i qu c gia c a ngân hàng m3. Theo m t nghiên c!u c a Hull (2002), trong s 5 ngân hàng n c ngoài l n nh t t i New Zealand chi m trên 90% t ng tài s n c a h th ng ngân hàng có 4 ngân hàng c a Australia. Hull k t lu n r,ng, chính s t p trung s h u c a các nhà u t Australia và s ph thu c l/n nhau gi a hai n n kinh t New Zealand và Australia có th d/n n vi c n u n n kinh t Australia b m t n nh thì nó có kh n ng nh h ng tiêu c c n New Zealand. 4 nhi u qu c 19