Đề tài: Những đặc trưng ngôn ngữ học xã hội của hiện tượng song ngữ An Giang

Chia sẻ: Võ Minh Thi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:544

Thêm vào BST

Báo xấu

157
lượt xem 40
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc, đa ngôn ngữ. Nhờ chính sách đoàn kết dân tộc của Đảng và Nhà nước Việt Nam được thể hiện ở Hiến pháp “bình đẳng dân tộc trong đó có bình đẳng về ngôn ngữ”, tiếng Việt được bảo vệ và phát triển trở thành ngôn ngữ giao tiếp chung của cả nước

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Những đặc trưng ngôn ngữ học xã hội của hiện tượng song ngữ An Giang

Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O VIÖN KHOA HäC X∙ HéI VIÖT NAM VIÖN NG«N NG÷ HäC -----oo0oo----- HOµNG QuèC Nh÷ng ®Æc tr−ng ng«n ng÷ häc x∙ héi Cña hiÖn t−îng song ng÷ T¹I AN GIANG (trªn cø liÖu c¶nh huèng song ng÷ ViÖt - Hoa) Chuyªn ngµnh : Ng«n ng÷ häc øng dông M· sè : 62.22.01.05 Tãm t¾t LuËn ¸n TiÕn sÜ NG¤N Ng÷ HäC Hµ Néi – 2009
1 2 PHÇn më §Çu ng÷ cña phô huynh häc sinh ng−êi Hoa ®èi víi tr¹ng th¸i song ng÷ 1. LÝ do lùa chän ®Ò tµi ViÖt - Hoa t¹i ®Þa ph−¬ng. ViÖt Nam lµ mét quèc gia ®a d©n téc, ®a ng«n ng÷. Nhê 3. §èi t−îng vµ giíi h¹n t− liÖu kh¶o s¸t chÝnh s¸ch ®oµn kÕt d©n téc cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ViÖt Nam ®−îc §èi t−îng kh¶o s¸t lµ nh÷ng ng−êi Hoa ®ang sinh sèng t¹i thÓ hiÖn ë HiÕn ph¸p “b×nh ®¼ng d©n téc trong ®ã cã b×nh ®¼ng vÒ An Giang. HiÖn nay tØnh An Giang cã 11 ®¬n vÞ hµnh chÝnh trùc ng«n ng÷”, tiÕng ViÖt ®−îc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn trë thµnh ng«n ng÷ thuéc, bao gåm thµnh phè Long Xuyªn, thÞ x· Ch©u §èc vµ 9 huyÖn. giao tiÕp chung cña c¶ n−íc, c¸c ng«n ng÷ cña 53 d©n téc thiÓu sè Tuy nhiªn, do ®iÒu kiÖn cã h¹n, chóng t«i chØ tËp trung vµo mét sè ®−îc b¶o tån vµ ph¸t huy, thùc hiÖn chøc n¨ng lµ c«ng cô giao tiÕp ®Þa bµn tiªu biÓu cho tr¹ng th¸i song ng÷ ViÖt - Hoa. trong néi bé cña d©n téc m×nh. Hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò vÒ ng«n ng÷ d©n 4. Ph−¬ng ph¸p vµ thñ ph¸p nghiªn cøu téc thiÓu sè ®· ®−îc quan t©m nghiªn cøu vµ ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh 4.1. Ph−¬ng ph¸p vµ thñ ph¸p nghiªn cøu: LuËn ¸n sö dông ph−¬ng tùu ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, ®¸ng tiÕc lµ, tiÕng Hoa víi t− c¸ch lµ ng«n ph¸p ®iÒu tra ng«n ng÷ häc x· héi b»ng anket kÕt hîp víi quan s¸t vµ ng÷ d©n téc thiÓu sè cña d©n téc Hoa ë ViÖt Nam th× ch−a cã c«ng pháng vÊn s©u; ph−¬ng ph¸p quy n¹p trong nghiªn cøu, hÖ thèng ho¸ tr×nh nghiªn cøu ®¸ng kÓ nµo. §©y chÝnh lµ lÝ do chóng t«i chän ®Ò tµi vÊn ®Ò; ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ®Þnh l−îng, cã sö dông phÇn mÒm nµy. Vµ, ®Ó cã thÓ tËp trung kh¶o s¸t s©u h¬n, chóng t«i chän ®Þa bµn SPSS trong xö lÝ t− liÖu; ph−¬ng ph¸p ®èi chiÕu vµ thèng kª. Ngoµi ra, An Giang - n¬i cã ng−êi Hoa sinh sèng lµm ®èi t−îng kh¶o s¸t. chóng t«i còng sö dông c¸c thñ ph¸p thu thËp, ph©n tÝch t− liÖu mµ 2. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu ng«n ng÷ häc truyÒn thèng th−êng sö dông. Th«ng qua kh¶o s¸t c¶nh huèng song ng÷ ViÖt - Hoa ë An 4.2. MÉu nghiªn cøu: §iÒu tra kh¶o s¸t ®−îc lùa chän trªn mËt ®é c− Giang, chóng t«i muèn t×m hiÓu tr¹ng th¸i song ng÷ x· héi cña ng−êi tró cña ng−êi Hoa (n¬i ng−êi Hoa c− tró tËp trung vµ n¬i hä sèng xen Hoa ë ViÖt Nam, nh− sù ph©n bè chøc n¨ng gi÷a tiÕng ViÖt víi tiÕng kÏ víi c¶ ng−êi Kinh, ng−êi Khmer; vµ n¬i ng−êi Hoa chØ c− tró xen Hoa (còng nh− víi c¸c ng«n ng÷ d©n téc thiÓu sè kh¸c). §Ó ®¹t ®−îc kÏ víi ng−êi Kinh); theo giíi tÝnh, tuæi t¸c, n¬i sinh, n¬i ë, tr×nh ®é môc ®Ých trªn, luËn ¸n ®Ò ra c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu nh− sau: (1) HÖ häc vÊn vµ nghÒ nghiÖp. thèng ho¸ nh÷ng kiÕn thøc vÒ lÝ luËn liªn quan ®Õn ®Ò tµi. (2) Giíi 5. ý nghÜa lÝ luËn vµ thùc tiÔn thiÖu mét sè nÐt kh¸i qu¸t vÒ tiÕng H¸n vµ c¸c ph−¬ng ng÷ H¸n cã 5.1. ý nghÜa lÝ luËn: KÕt qu¶ kh¶o s¸t tr¹ng th¸i song ng÷ ViÖt - Hoa liªn quan ®Õn kh¸i niÖm tiÕng Hoa cña ng−êi Hoa ë ViÖt Nam. (3) ë An Giang gãp phÇn vµo viÖc nghiªn cøu hiÖn t−îng song ng÷ x· héi Miªu t¶ c¶nh huèng ng«n ng÷ ë An Giang. (4) Kh¶o s¸t ®Æc ®iÓm sö tõ gãc nh×n cña ng«n ng÷ häc x· héi, nh− c¶nh huèng ng«n ng÷, vÊn dông ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa ë An Giang. (5) Kh¶o s¸t viÖc sö dông ®Ò giao tiÕp trong x· héi song ng÷, sù ph©n bè chøc n¨ng gi÷a c¸c ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa trong nhµ tr−êng vµ th¸i ®é ng«n ng«n ng÷. Còng vËy, kÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒ th¸i ®é ng«n ng÷ còng nh− t×nh h×nh sö dông ng«n ng÷ cña häc sinh, phô huynh ng−êi Hoa sÏ
3 4 gãp phÇn vµo viÖc nghiªn cøu lÝ luËn vÒ chÝnh s¸ch ng«n ng÷ - nhÊt lµ Ch−¬ng 1 trong t×nh h×nh héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. Nh÷ng c¬ së lý luËn liªn quan ®Õn luËN ¸n 5.2. ý nghÜa thùc tiÔn: KÕt qu¶ nghiªn cøu mét mÆt gãp phÇn vµo 1.1. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ hiÖn t−îng song ng÷ viÖc nghiªn cøu c¸c ng«n ng÷ d©n téc thiÓu sè ë ViÖt Nam, mÆt kh¸c 1.1.1. Kh¸i niÖm song ng÷ x∙ héi: Kh¸i niÖm song ng÷, theo c¸ch sÏ gióp cho Nhµ n−íc mµ tr−íc hÕt lµ l·nh ®¹o tØnh An Giang cã c¸i hiÓu chung nhÊt, ®ã lµ hiÖn t−îng mét ng−êi cã thÓ biÕt vµ sö dông hai hoÆc trªn hai ng«n ng÷ trong qu¸ tr×nh giao tiÕp. HiÖn nay kh¸i nh×n ®Çy ®ñ h¬n vÒ t×nh h×nh tiÕng nãi, ch÷ viÕt cña ng−êi Hoa ë ViÖt niÖm nµy ®· ®−îc më réng. Thø nhÊt, xu h−íng ng−êi biÕt kh«ng chØ Nam. Trªn c¬ së ®ã, cã thÓ ®−a ra chÝnh s¸ch còng nh− c¸c biÖn ph¸p hai mµ trªn hai ng«n ng÷ ngµy cµng t¨ng, theo ®ã, thuËt ng÷ ®a ng÷ thùc thi phï hîp nh»m b¶o tån vµ ph¸t huy tiÕng nãi, ch÷ viÕt cña xuÊt hiÖn. Tuy nhiªn, theo thãi quen, ng−êi ta vÉn sö dông mét trong ng−êi Hoa nãi riªng c¸c ng«n ng÷ d©n téc thiÓu sè kh¸c nãi chung. hai thuËt ng÷ nµy (hoÆc song ng÷ hoÆc ®a ng÷) cho cïng mét hiÖn KÕt qu¶ nghiªn cøu còng gióp cho viÖc xem xÐt vÊn ®Ò gi¸o dôc song t−îng võa nªu. Trong luËn ¸n nµy, chóng t«i sö dông thuËt ng÷ “song ng÷ tiÕng ViÖt - tiÕng d©n téc thiÓu sè; viÖc lùa chän, ®−a mét sè ng÷” còng víi nghÜa nh− vËy. Thø hai, nãi ®Õn song ng÷ kh«ng chØ ng«n ng÷ d©n téc thiÓu sè vµo thµnh m«n häc trong nhµ tr−êng. nh»m ®Õn c¸c c¸ nh©n song ng÷ mµ muèn nh»m ®Õn song ng÷ trong 6. C¸i míi cña luËn ¸n mét céng ®ång, ®ã lµ, hiÖn t−îng song ng÷ x· héi. Thø ba, yÕu tè LuËn ¸n lµ c«ng tr×nh ®Çu tiªn nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ quan träng bËc nhÊt liªn quan ®Õn song ng÷ x· héi lµ ph¶i cã ng−êi thèng vÒ tr¹ng th¸i song ng÷ ViÖt - Hoa cña ng−êi Hoa ë ViÖt Nam song ng÷. Thø t−, gi÷a kh¸i niÖm tiÕng mÑ ®Î víi sù hiÓu biÕt vÒ ng«n t¹i An Giang. V× thÕ, lÇn ®Çu tiªn c¸c vÊn ®Ò vÒ song ng÷ x· héi ViÖt ng÷ ®−îc coi lµ tiÕng mÑ ®Î d−êng nh− kh«ng ph¶i lóc nµo còng - Hoa ®−îc kh¶o s¸t toµn diÖn t¹i ®Þa ®iÓm t−¬ng ®èi cã ®«ng ng−êi trïng nhau. Kh¸i niÖm tiÕng mÑ ®Î cßn liªn quan ®Õn ý thøc tù gi¸c Hoa sinh sèng lµ An Giang. téc ng−êi cña c¸c thµnh viªn trong x· héi. Ch¼ng h¹n, mét c¸ nh©n cã 7. Bè côc cña luËn ¸n thÓ lµ d©n téc nµy nh−ng l¹i nhËn ng«n ng÷ kh¸c lµ tiÕng mÑ ®Î. Ngoµi PhÇn më ®Çu, KÕt luËn, Tµi liÖu tham kh¶o, Phôc lôc, 1.1.2. Nguyªn nh©n n¶y sinh hiÖn t−îng song ng÷ x∙ héi: HiÖn luËn ¸n gåm bèn ch−¬ng: Ch−¬ng 1. Nh÷ng c¬ së lÝ luËn liªn quan t−îng song ng÷ lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu d−íi t¸c ®éng cña hµng lo¹t c¸c nh©n tè x· héi - ng«n ng÷, nh− di d©n, gi¸o dôc song ng÷, sù céng c− ®Õn luËn ¸n. Ch−¬ng 2. Bøc tranh tæng qu¸t vÒ ng−êi Hoa víi tiÕng gi÷a c¸c d©n téc, chÝnh trÞ, kinh tÕ, v.v...; mèi quan hÖ gi÷a c¸c ng«n Hoa ë An Giang. Ch−¬ng 3. N¨ng lùc ng«n ng÷ vµ t×nh h×nh sö dông ng÷ vÒ lo¹i h×nh, céi nguån. ng«n ng÷ trong giao tiÕp cña ng−êi Hoa ë An Giang. Ch−¬ng 4. §Æc 1.1.3. Sù tiÕp xóc gi÷a c¸c ng«n ng÷ trong x∙ héi song ng÷ ®iÓm sö dông ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa vµ th¸i ®é ng«n ng÷ 1.1.3.1. TiÕp xóc ng«n ng÷: TiÕp xóc ng«n ng÷ lµ sù t¸c ®éng lÉn cña häc sinh vµ phô huynh ®èi víi viÖc sö dông ng«n ng÷ trong nhµ nhau cña hai hay h¬n hai ng«n ng÷. XÐt vÒ mÆt lÝ thuyÕt, ®©y lµ sù t¸c tr−êng. ®éng t−¬ng hç, nh−ng vÒ mÆt thùc tÕ, th−êng lµ tiÕng mÑ ®Î ¶nh h−ëng tíi ng«n ng÷ ®−îc tiÕp thu sau nµy.
5 6 1.1.3.2. Giao thoa ng«n ng÷: Giao thoa ng«n ng÷ th−êng x¶y ra khi th«ng sè vÒ l−îng, chÊt vµ th¸i ®é ng«n ng÷. Theo ®ã, khi kh¶o s¸t cã sù tiÕp xóc trùc tiÕp gi÷a c¸c tËp thÓ, c¸c c− d©n nãi c¸c ng«n ng÷ c¶nh huèng song ng÷ cÇn chó ý tíi tr¹ng th¸i song ng÷; quan hÖ hoÆc c¸c ph−¬ng ng÷ kh¸c nhau. Khi cã sù giao thoa sÏ dÉn ®Õn t−¬ng t¸c gi÷a c¸c nhãm ng«n ng÷; c¸c nh©n tè ngoµi ng«n ng÷ nh− nh÷ng biÕn ®æi, hay nãi c¸ch kh¸c lµ cã hiÖn t−îng chÖch chuÈn ë c¸c kinh tÕ, v¨n ho¸, chÝnh trÞ.v.v... b×nh diÖn ng÷ ©m, tõ vùng, ng÷ ph¸p. 1.2.2. Giíi thiÖu ®«i nÐt vÒ c¶nh huèng ng«n ng÷ ë ViÖt Nam nãi 1.1.3.3. Vay m−în ng«n ng÷: lµ hÖ qu¶ cña tiÕp xóc ng«n ng÷, bao chung vµ ë An Giang nãi riªng gåm c¶ tiÕp xóc trùc tiÕp vµ tiÕp xóc gi¸n tiÕp. Vay m−în ng«n ng÷, ViÖt Nam cã 54 d©n téc, trong ®ã d©n téc Kinh chiÕm ®¹i ®a theo truyÒn thèng chØ ®−îc hiÓu lµ sù vay m−în do “thiÕu”, tøc lµ sè. Do céng c− gi÷a c¸c d©n téc ®· khiÕn cho tr¹ng th¸i song ng÷ ë ng«n ng÷ ®i vay sÏ tiÕp nhËn mét yÕu tè cña ng«n ng÷ cho vay khi n−íc ta trë nªn rÊt ®a d¹ng. An Giang lµ mét tØnh ®a d©n téc vµ ®a mµ ng«n ng÷ ®i vay kh«ng cã yÕu tè nµy. Tuy nhiªn, tõ gãc ®é ng«n ng«n ng÷. Trong tæng sè d©n 2.044.367 th× ng−êi d©n téc Kinh lµ ng÷ häc x· héi, t¸c gi¶ NguyÔn V¨n Khang (2006) cho r»ng, vay 1.940.996, ng−êi d©n téc thiÓu sè lµ 103.380 cho 16 d©n téc, trong ®ã m−în diÔn ra kh«ng chØ do “thiÕu” mµ ngay c¶ khi “cã råi” vÉn ®i chñ yÕu lµ d©n téc Ch¨m (12.434), d©n téc Khmer (78.706), vµ d©n vay. §©y lµ lÝ do t¹o nªn sù phøc t¹p trong vay m−în. téc Hoa (11.256) (thèng kª n¨m 1999). T×nh tr¹ng sèng ®an xen gi÷a 1.1.4. Giao tiÕp trong x∙ héi song ng÷: Trong x· héi song ng÷, c¸c c¸c d©n téc, ®· t¹o nªn mét tr¹ng th¸i song ng÷ phøc t¹p trong giao thµnh viªn ph¶i lùa chän ng«n ng÷ ®Ó giao tiÕp. Th−êng cã ba kiÓu: tiÕp, trong tiÕp xóc ng«n ng÷ vµ trong gi¸o dôc song ng÷. chän mét trong nh÷ng ng«n ng÷, chuyÓn m· vµ trén m· trong giao 1.3. Mét sè vÊn ®Ò vÒ tiÕng H¸n vµ ph−¬ng ng÷ H¸n liªn quan tiÕp. Chän c¸ch giao tiÕp nµo lµ phô thuéc vµo hµng lo¹t c¸c nh©n tè ®Õn ®Ò tµi nghiªn cøu ng«n ng÷ - x· héi. 1.3.1. §«i nÐt vÒ tiÕng H¸n: TiÕng H¸n thuéc ng÷ hÖ H¸n T¹ng. 1.1.4.1. HiÖn t−îng trén m·: lµ trén c¸c yÕu tè cña ng«n ng÷ hoÆc TiÕng H¸n lµ ng«n ng÷ cã thanh ®iÖu, gåm bèn thanh vµ mét biÕn thÓ ph−¬ng ng÷ kh¸c vµo mét ng«n ng÷ hay ph−¬ng ng÷ chÝnh dïng ®Ó cña thanh gäi lµ “khinh thanh” (thanh nhÑ). TiÕng H¸n lÊy trËt tù tõ giao tiÕp. vµ h− tõ ®Ó biÓu thÞ ng÷ ph¸p. 1.1.4.2. HiÖn t−îng chuyÓn m·: lµ hiÖn t−îng lu©n chuyÓn sö dông 1.3.2. Ph©n lo¹i ph−¬ng ng÷ trong tiÕng H¸n hiÖn nay: C¸ch ph©n ng«n ng÷ hay ph−¬ng ng÷ trong giao tiÕp cña ng−êi song ng÷. lo¹i lo¹i truyÒn thèng: tiÕng H¸n cã 08 ph−¬ng ng÷. C¸ch ph©n lo¹i 1.2. Kh¸i niÖm vÒ c¶nh huèng ng«n ng÷ gÇn ®©y: vµo nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kØ 20, viÖn Khoa häc X· héi 1.2.1. §Þnh nghÜa c¶nh huèng ng«n ng÷: Cã thÓ hiÓu lµ “Toµn bé Trung Quèc ®· ph©n ph−¬ng ng÷ tiÕng H¸n lµm 10 vïng ph−¬ng ng÷. c¸c ng«n ng÷ hoÆc toµn bé c¸c h×nh thøc tån t¹i cña mét ng«n ng÷ cã 1.3.3. Ph−¬ng ng÷ H¸n vµ biÕn thÓ cña chóng trong céng ®ång quan hÖ t−¬ng hç vÒ mÆt l·nh thæ vµ x· héi, cã sù t¸c ®éng qua l¹i víi ng−êi Hoa ë An Giang: TiÕng Hoa ë An Giang gåm n¨m ph−¬ng nhau vÒ mÆt chøc n¨ng trong ph¹m vi mét vïng ®Þa lÝ hoÆc mét thÓ ng÷ chÝnh: Qu¶ng §«ng, TriÒu Ch©u, Phóc KiÕn, H¶i Nam vµ HÑ. Sù thèng nhÊt vÒ chÝnh trÞ - hµnh chÝnh nhÊt ®Þnh” (NguyÔn Nh− ý, kh¸c biÖt gi÷a c¸c ph−¬ng ng÷ nµy ®· ®−îc ph¶n ¸nh b»ng sù “ViÖt 1996). Khi nghiªn cøu c¶nh huèng ng«n ng÷ cÇn chØ ra ®−îc c¸c ho¸” kh¸c nhau trong tõ vùng. VÝ dô: tõ canh chua trong tiÕng ViÖt,
7 8 ph−¬ng ng÷ Qu¶ng §«ng ®äc lµ thiÕn hßn; Phóc KiÕn: x−ng thã; n¨m 1999), ph©n bè kh¾p c¸c tØnh, thµnh phè cña ViÖt Nam, nh−ng TriÒu Ch©u: x−ng høa; vµ ph−¬ng ng÷ HÑ ®äc lµ sán thán. phÇn lín tËp trung t¹i miÒn Nam ViÖt Nam vµ ®«ng nhÊt lµ t¹i thµnh Ch−¬ng 2 phè Hå ChÝ Minh (chiÕm 54,5%). §Þa bµn c− tró cña ng−êi Hoa hÕt Bøc tranh tæng qu¸t vÒ ng−êi Hoa Víi tiÕng søc ®a d¹ng, nh−ng tËp trung chñ yÕu ë thµnh phè, thÞ x·, thÞ tø. hoA ë An Giang 2.2. Kh¸i qu¸t vÒ ng−êi Hoa ë An Giang 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ ng−êi Hoa ë miÒn Nam ViÖt Nam 2.2.1. Kh¸i qu¸t vÒ ®Æc ®iÓm tù nhiªn vµ x∙ héi tØnh An Giang 2.1.1. VÞ trÝ cña ng−êi Hoa ë ViÖt Nam: Ng−êi Hoa ë ViÖt Nam 2.2.1.1. §Æc ®iÓm ®Þa lÝ tù nhiªn: TØnh An giang n»m ë vÜ tuyÕn 1000 ®−îc x¸c ®Þnh lµ “nh÷ng ng−êi gèc H¸n vµ nh÷ng ng−êi thuéc d©n vµ 1100 vÜ b¾c, gi÷a kinh tuyÕn 1040,70’ vµ 1050,50’ kinh ®«ng, ë téc Ýt ng−êi ë Trung Quèc ®· H¸n ho¸ di c− sang ViÖt Nam vµ con phÝa T©y Nam cña n−íc ViÖt Nam, phÝa B¾c gi¸p n−íc Campuchia ch¸u cña häc ®· sinh ra, lín lªn t¹i ViÖt Nam, ®· nhËp quèc tÞch ViÖt víi ®−êng biªn giíi dµi gÇn 100 km, phÝa T©y gi¸p tØnh Kiªn Giang, Nam, nh−ng vÉn cßn gi÷ nh÷ng ®Æc tr−ng v¨n ho¸, chñ yÕu lµ ng«n phÝa Nam gi¸p tØnh CÇn Th¬ vµ phÝa §«ng gi¸p tØnh §ång Th¸p. ng÷, phong tôc tËp qu¸n cña d©n téc H¸n vµ tù nhËn m×nh lµ ng−êi 2.2.1.2. §Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ x· héi: An Giang cã nÒn kinh tÕ ®Æc thï Hoa” (ChØ thÞ sè 62- CT/TW ngµy 08 -11 -1995 cña Ban BÝ th− Ban lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ nu«i trång thñy s¶n. An Giang lµ mét ChÊp hµnh Trung −¬ng §CS ViÖt Nam). Ng−êi Hoa ë ViÖt Nam mét trong 13 tØnh ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long cã nói, s«ng ch¶y qua mÆt hoµ nhËp vµo céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam, mÆt kh¸c vÉn b¶o (s«ng TiÒn, s«ng HËu), biªn giíi vµ còng lµ tØnh duy nhÊt ë ®ång tån vµ ph¸t huy ®−îc b¶n s¾c v¨n ho¸, ng«n ng÷ riªng cña m×nh, gãp b»ng s«ng Cöu Long cã 17 d©n téc cïng chung sèng, trong ®ã cã 4 phÇn lµm phong phó, ®a d¹ng ho¸ nÒn v¨n ho¸ cña ViÖt Nam. d©n téc chiÕm d©n sè ®«ng lµ d©n téc Kinh, Khmer, Hoa vµ Ch¨m. 2.1.2. C¸c tªn gäi kh¸c nhau ®èi víi ng−êi Hoa: Ng−êi Hoa mang 2.2.2. Kh¸i qu¸t vÒ ng−êi Hoa ë An Giang nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau tuú theo tõng thêi kú kh¸c nhau. §¸ng chó ý 2.2.2.1. Ng−êi Hoa ë An Giang trong lÞch sö: D©n sè tØnh Ch©u §èc lµ: Thêi Ph¸p thuéc, ng−êi Hoa cã c¸c tªn gäi lµ H¸n, Minh H−¬ng, n¨m 1901 lµ 145.399 ng−êi, trong ®ã cã: 1.816 ng−êi Hoa vµ 1.944 Trung Quèc, Hoa KiÒu; Thêi Mü Nguþ, ng−êi Hoa l¹i cã thªm gäi: ng−êi Minh H−¬ng (Hoa lai). N¨m 1921, hai tØnh Ch©u §èc vµ Long ViÖt gèc Hoa. Tõ khi N−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ra ®êi (1945) Xuyªn cã sè d©n lµ 397.000 ng−êi, trong ®ã cã 5.040 ng−êi Hoa. ®Õn nay, trong c¸c v¨n kiÖn chÝnh thøc cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta ®Òu N¨m 1926, ng−êi Minh H−¬ng ë Ch©u §èc lµ 2.215, ng−êi Trung gäi lµ ng−êi Hoa. Quèc lµ 2.178, cßn ë An Giang lµ 1.850 ng−êi Minh H−¬ng vµ 2.201 2.1.3. LÞch sö di d©n cña ng−êi Hoa vµo miÒn Nam ViÖt Nam: Do ng−êi Trung Quèc. Sau khi thèng nhÊt ®Êt n−íc (1975), tØnh An biÕn ®éng vÒ lÞch sö, chÝnh trÞ ë Trung Quèc, ng−êi Hoa cã bèn lÇn di Giang vµ Ch©u §èc l¹i lÇn n÷a hîp thµnh tØnh An Giang: n¨m 1976, c− lín sang c− tró ë miÒn Nam ViÖt Nam, ®ã lµ: vµo n¨m 1679; vµo cã 1367.335 ng−êi, ng−êi Hoa chiÕm 1,2%; n¨m 1979, cã 1.532.382 ®Çu thÕ kû thø XVIII; vµo thÕ kû thø XIX; vµo n¨m 1949. ng−êi, ng−êi Hoa chiÕm 1,06% (gi¶m so víi n¨m 1976); n¨m 1983, 2.1.4. D©n sè vµ ph©n bè d©n c− cña ng−êi Hoa ë miÒn Nam ViÖt cã 17.000 ng−êi Hoa. N¨m 1989 d©n sè An Giang lµ 1.773.666 Nam: Ng−êi Hoa ë ViÖt Nam cã 862.371 ng−êi (sè liÖu thèng kª ng−êi, trong ®ã ng−êi Hoa chiÕm 1,01% (gi¶m so víi n¨m 1979).
9 10 2.2.2.2. Ng−êi Hoa ë An Giang hiÖn nay: Theo thèng kª n¨m 1999, 3.2.4.1. TiÕng Hoa cña ng−êi Hoa ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long: ®−îc ng−êi Hoa ë An Giang lµ 11.256 ng−êi, chiÕm 0,55% d©n sè toµn chia thµnh n¨m nhãm ph−¬ng ng÷, gåm: Qu¶ng §«ng, TriÒu Ch©u, tØnh. Theo sè liÖu thèng kª cña Ban d©n téc vµ t«n gi¸o tØnh n¨m Phóc kiÕn, H¶i Nam vµ HÑ (Hakka). 2005, d©n sè ng−êi Hoa ë An Giang lµ 14.089 ng−êi, chiÕm 0,63% 3.2.4.2. Kh¸i qu¸t vÒ tiÕng Hoa cña ng−êi Hoa ë An Giang: Ng−êi (t¨ng so víi n¨m 1999). Sè d©n tuy Ýt nh−ng ng−êi Hoa ph©n bè kh¾p Hoa ë An Giang còng thuéc n¨m ph−¬ng ng÷ kh¸c nhau, ®ã lµ: TriÒu tØnh An Giang, céng c− cïng víi c¸c d©n téc Kinh, Khmer, Ch¨m. Ch©u, Qu¶ng §«ng, Phóc KiÕn, H¶i Nam vµ HÑ. 2.2.3. Kh¸i qu¸t vÒ ®êi sèng ng−êi Hoa ë An Giang Ch−¬ng 3 2.2.3.1. §êi sèng kinh tÕ: Ng−êi Hoa An Giang sinh sèng b»ng nhiÒu n¨ng lùc ng«n ng÷ vµ t×nh h×nh sö dông ng«n nghÒ kh¸c nhau, nh−ng thÕ m¹nh cña hä trong ho¹t ®éng kinh tÕ vÉn ng÷ trong giao tiÕp cña ng−êi Hoa ë An Giang lµ bu«n b¸n. 3.1. Giíi h¹n ®èi t−îng kh¶o s¸t 2.2.3.2. §êi sèng v¨n ho¸- x· héi: Gia ®×nh truyÒn thèng Hoa theo Tæng sè ®èi t−îng ®iÒu tra lµ 1071 ng−êi, ®−îc ph©n bè ë c¸c ®Þa chÕ ®é phô hÖ, con c¸i mang hä cha. Khi kÕt h«n, ng−êi Hoa kh«ng bµn c− tró nh− sau: Long Xuyªn: 176 ng−êi, Ch©u §èc: 298 ng−êi; lÊy ng−êi cïng hä, yÕu tè th©n téc ®−îc coi träng vµ lµ mèi d©y liªn T©n Ch©u: 138 ng−êi; Ch©u Phó: 77 ng−êi; Ch©u Thµnh: 67 ng−êi; kÕt nh÷ng ng−êi cïng hä víi nhau qua nhiÒu thÕ hÖ. Tho¹i S¬n: 109 ng−êi; TÞnh Biªn: 112 ng−êi; Tri T«n: 94 ng−êi. 2.2.3.3. Dßng hä: NhiÒu dßng hä ng−êi Hoa sèng tËp trung vµ c− tró 3.2. ý thøc tù gi¸c téc ng−êi vµ vÊn ®Ò tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa l©u ®êi trong tØnh nh− c¸c hä: L©m, Lý, TrÇn, T¨ng, L−u, La, L−¬ng, ë An Giang Ng«, Qu¸ch, Hµ, Th«i, Tèng, Nguyªn, Trang, T«, Giang. Quan hÖ 3.2.1. VÊn ®Ò ý thøc tù gi¸c téc ng−êi: MÆc dï 1071 ng−êi (hé) ®−îc dßng hä ®−îc g¾n kÕt qua c¸c buæi cóng giç tæ tiªn. ®iÒu tra ®Òu cã nguån gèc lµ ng−êi Hoa, nh−ng khi hái vÒ thµnh phÇn 2.2.3.4. TÝn ng−ìng- t«n gi¸o: Ng−êi Hoa ë ViÖt Nam ngoµi tÝn d©n téc cña hä th× 919 ng−êi tù khai lµ d©n téc Hoa, 140 ng−êi d©n ng−ìng ®a thÇn, cßn thÓ hiÖn niÒm tin vµo vËt linh. Mét sè ng−êi Hoa téc Kinh, 12 ng−êi d©n téc Khmer. Trong sè 919 tù nhËn, gåm: 140 còng theo mét sè t«n gi¸o nh− PhËt gi¸o, C«ng gi¸o vµ Tin Lµnh. ng−êi Qu¶ng §«ng; 457 ng−êi TriÒu Ch©u; 26 ng−êi Phóc KiÕn; 225 2.2.3.5. Phong tôc, tËp qu¸n, v¨n ho¸ d©n gian: Phong tôc tËp qu¸n ng−êi HÑ vµ 6 ng−êi H¶i Nam; 65 ng−êi kh«ng tr¶ lêi. cña ng−êi Hoa ë An Giang võa thÓ hiÖn ®Æc ®iÓm cña v¨n ho¸ truyÒn 3.2.2. VÊn ®Ò tiÕng mÑ ®Î thèng, võa cã sù giao l−u víi ng−êi ViÖt vµ ng−êi Khmer. 3.2.2.1. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh tù nhËn tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa: 2.2.3.6. TruyÒn thèng yªu n−íc vµ c¸ch m¹ng: Ng−êi Hoa trong tØnh tiÕng Qu¶ng §«ng lµ 99 ng−êi, chiÕm 10,9%; tiÕng TriÒu Ch©u lµ 323 ®oµn kÕt, g¾n bã víi c¸c d©n téc Kinh, Khmer, Ch¨m, vµ cïng nhau ng−êi, chiÕm 35,5%; tiÕng Phóc KiÕn lµ 18 ng−êi, chiÕm 2,0%; tiÕng ®Êu tranh chèng l¹i thiªn tai ®Þch ho¹ vµ giÆc ngo¹i x©m, b¶o vÖ biªn HÑ lµ 157 ng−êi, chiÕm 17,3%; tiÕng H¶i Nam lµ 05 ng−êi, chiÕm giíi T©y Nam cña tæ quèc. 0,5%. KÕt qu¶ cho thÊy, sè ng−êi chñ ®éng nhËn tiÕng mÑ ®Î lµ ®a sè, 3. 2.4. Kh¸i qu¸t vÒ tiÕng Hoa ë An Giang gåm 602 ng−êi, chiÕm 66,2%. Sè ng−êi kh«ng cã ý kiÕn g× lµ 317 ng−êi, chiÕm 33,8% (Xem b¶ng 3.10, phÇn Phô lôc).
11 12 3.2.2.2. T×nh h×nh tù nhËn tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é giíi 3.3.2.1. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é giíi tÝnh: TØ lÖ tÝnh: Nam giíi ng−êi Hoa tù nhËn tiÕng Hoa lµ tiÕng mÑ ®Î cao h¬n n÷ giíi ng−êi Hoa kh«ng biÕt tiÕng Hoa cao h¬n nam giíi (n÷: n÷ giíi (nam: 62,5% > n÷ 47,6%) (Xem b¶ng 3.11, phÇn Phô lôc). 17,7%> nam: 13,5%) (Xem b¶ng 3.18, phÇn Phô lôc). 3.2.2.3. T×nh h×nh tù nhËn tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é tuæi 3.3.2.2. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é tuæi t¸c: §é tuæi t¸c: Ng−êi Hoa ë nhãm tuæi 40 - 60 tù nhËn tiÕng Hoa lµ tiÕng mÑ ®Î cµng cao th× n¨ng lùc tiÕng Hoa cµng cao vµ ng−îc l¹i (Xem b¶ng chiÕm tØ lÖ cao h¬n c¶ (chiÕm 74,0%) (Xem b¶ng 3.12, phÇn Phô lôc). 3.19, phÇn Phô lôc). 3.2.2.4. T×nh h×nh tù nhËn tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é d©n 3.3.2.3. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é n¬i sinh: Ng−êi téc: 140/1071 ng−êi tù nhËn m×nh lµ d©n téc Kinh, nh−ng chØ cã Hoa sinh t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh thµnh th¹o mäi kü n¨ng vÒ tiÕng 93/140 ng−êi tù nhËn tiÕng ViÖt lµ tiÕng mÑ ®Î; 12/1071 ng−êi Hoa tù Hoa vµ tiÕng ViÖt cao h¬n c¶ (Xem b¶ng 3.20, phÇn Phô lôc). nhËn lµ d©n téc Khmer, nh−ng cã ®Õn 33/1071 ng−êi (chiÕm 3,1%) tù 3.3.2.4. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é n¬i ë: Ng−êi nhËn tiÕng Khmer lµ tiÕng mÑ ®Î (Xem b¶ng 3.13, phÇn Phô lôc). Hoa ë Long Xuyªn, Ch©u §èc vµ T©n Ch©u thµnh th¹o mäi kü n¨ng 3.2.2.5. T×nh h×nh tù nhËn tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é n¬i tiÕng Hoa cao h¬n c¸c ®Þa bµn kh¸c (Xem b¶ng 3.21, phÇn Phô lôc). sinh: VÊn ®Ò tù nhËn tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa An Giang kh«ng phô 3.3.2.5. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é häc vÊn: Nh÷ng thuéc vµo n¬i sinh cña hä (3.14, phÇn Phô lôc). ng−êi cã tr×nh ®é häc vÊn cµng cao th× kh¶ n¨ng thµnh th¹o tiÕng ViÖt 3.2.2.6. T×nh h×nh tù nhËn tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é n¬i ë: cµng cao vµ ng−îc l¹i (Xem b¶ng 3.22, phÇn Phô lôc). Ng−êi Hoa ë Ch©u Thµnh tù nhËn tiÕng ViÖt lµ tiÕng mÑ ®Î cao h¬n 3.3.2.6. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é nghÒ nghiÖp: so víi c¸c ®Þa bµn kh¸c (Xem b¶ng 3.15, phÇn Phô lôc). Ng−êi Hoa lµm néi trî vµ ng−êi bu«n b¸n biÕt ®−îc hai kü n¨ng nghe 3.2.2.7. T×nh h×nh tù nhËn tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é häc hiÓu - nãi ®−îc tiÕng Hoa kh¸ cao (Xem b¶ng 3.23, phÇn Phô lôc). vÊn: Nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é häc vÊn cµng cao th× tØ lÖ tù nhËn tiÕng 3.3.2.7. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa theo gãc ®é c¸c nhãm Hoa lµ tiÕng mÑ ®Î cµng cao (Xem b¶ng 3.16, phÇn Phô lôc). ng−êi Hoa: Cã sù kh¸c nhau vÒ n¨ng lùc ng«n ng÷ (tiÕng ViÖt, Hoa, 3.2.2.8. T×nh h×nh tù nhËn tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa tõ gãc ®é nghÒ Khmer) gi÷a c¸c nhãm ng−êi Hoa (Xem b¶ng 3.24, phÇn Phô lôc). nghiÖp: Ng−êi lµm nghÒ bu«n b¸n tù nhËn tiÕng Hoa lµ tiÕng mÑ ®Î 3.4. §Æc ®iÓm giao tiÕp ng«n ng÷ trong gia ®×nh ng−êi Hoa ë An cao nhÊt (chiÕm 70,5%) (Xem b¶ng 3.17, phÇn Phô lôc). Giang 3.3. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa ë An Giang 3.4.1. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi ng−êi th©n: TÝnh b×nh 3.3.1. §Æt vÊn ®Ò: Kh¶o s¸t tËp trung vµo n¨ng lùc ng«n ng÷ cña qu©n, tÇn sè sö dông tiÕng Hoa ch−a ®Õn 20%, cßn tiÕng ViÖt lµ ng−êi Hoa ®èi víi tiÕng Hoa, tiÕng ViÖt vµ tiÕng Khmer. LÝ do lµ v×: kho¶ng 70%. Cïng víi ®ã lµ sö dông theo c¸ch chuyÓn m·, trén m· tiÕng Hoa lµ tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa; tiÕng ViÖt lµ ng«n ng÷ giao (kho¶ng 6,0%) hoÆc sö dông tiÕng Khmer (kho¶ng 4,0%). tiÕp chung; tiÕng Khmer ®ang ®−îc dïng réng r·i ë An Giang. 3.4.1.1. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi ng−êi th©n theo gãc 3.3.2. Kh¶o s¸t n¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa, tõ c¸c gãc ®é ®é giíi tÝnh: Nam giíi th−êng dïng tiÕng Hoa ®Ó giao tiÕp víi «ng bµ, kh¸c nhau bè mÑ bao giê còng cao h¬n n÷ giíi (Xem b¶ng 3.25, phÇn Phô lôc).
13 14 3.4.1.2. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi ng−êi th©n theo gãc Hoa ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch quen cïng d©n téc (chiÕm 53,8%) vµ víi ®é tuæi t¸c: §é tuæi cµng cao th× tØ lÖ sö dông tiÕng Hoa ®Ó giao tiÕp kh¸ch l¹ cïng d©n téc (chiÕm 46,2%), cao h¬n c¶ ng−êi Hoa sinh t¹i víi ng−êi th©n trong gia ®×nh (bao gåm c¶ ba thÕ hÖ) cµng cao vµ Trung Quèc (Xem b¶ng 3.33a & b¶ng 3.33b, phÇn Phô lôc). gi¶m dÇn theo løa tuæi (Xem b¶ng 3.26, phÇn Phô lôc). 3.4.2.4. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch theo gãc ®é n¬i 3.4.1.3. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi ng−êi th©n theo gãc ë: TØ lÖ ng−êi Hoa ë Long Xuyªn, Ch©u §èc vµ T©n Ch©u dïng tiÕng ®é n¬i sinh: Ng−êi Hoa sinh t¹i Trung Quèc th−êng dïng tiÕng Hoa Hoa ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch quen, kh¸ch l¹ lµ ng−êi cïng d©n téc bao ®Ó giao tiÕp víi «ng bµ cao nhÊt (chiÕm 56,3%) vµ thÊp nhÊt lµ ng−êi giê còng cao h¬n ng−êi Hoa sèng t¹i c¸c ®Þa bµn kh¸c trong tØnh Hoa sinh t¹i An Giang vµ Campuchia (Xem b¶ng 3.27, phÇn Phô lôc). (Xem b¶ng 3.34a & b¶ng 3.34b, phÇn Phô lôc). 3.4.1.4. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi ng−êi th©n theo gãc 3.4.2.5. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch theo gãc ®é ®é n¬i ë: Ng−êi Hoa ë Long Xuyªn, Ch©u §èc vµ T©n Ch©u th−êng häc vÊn: §a sè nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é tiÓu häc ®Õn PTTH ®Òu dïng dïng tiÕng Hoa ®Ó giao tiÕp víi bè mÑ, con, ch¸u cao h¬n ng−êi Hoa tiÕng ViÖt ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch quen, kh¸ch l¹ lµ ng−êi Kinh vµ c− tró t¹i c¸c n¬i kh¸c trong tØnh (Xem b¶ng 3.28, phÇn Phô lôc). ng−êi d©n téc kh¸c (Xem b¶ng 3.35a & b¶ng 3.35b, phÇn Phô lôc). 3.4.1.5. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi ng−êi th©n theo gãc 3.4.2.6. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch theo gãc ®é ®é häc vÊn: Dï ë bÊt kú tr×nh ®é häc vÊn nµo, kÓ c¶ mï ch÷, ng−êi nghÒ nghiÖp: Nh÷ng ng−êi lµm nghÒ bu«n b¸n cã kh¶ n¨ng giao tiÕp Hoa còng dïng tiÕng ViÖt ®Ó giao tiÕp víi «ng bµ, bè mÑ, con, ch¸u theo kiÓu chuyÓn m· gi÷a tiÕng ViÖt - tiÕng Hoa víi kh¸ch quen, chiÕm tØ lÖ cao h¬n dïng tiÕng Hoa (Xem b¶ng 3.29, phÇn Phô lôc). kh¸ch l¹ cïng d©n téc kh¸ linh ho¹t (cã khi cßn sö dông c¶ tiÕng 3.4.1.6. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi ng−êi th©n theo gãc Khmer) (Xem b¶ng 3.36a &b¶ng 3.36b, phÇn Phô lôc). ®é nghÒ nghiÖp: Ng−êi lµm nghÒ bu«n b¸n dïng tiÕng Hoa ®Ó giao 3.5. §Æc ®iÓm giao tiÕp ng«n ng÷ ngoµi x· héi cña ng−êi Hoa ë tiÕp víi «ng bµ cao nhÊt víi 29,1% (Xem b¶ng 3.30, phÇn Phô lôc). An Giang 3.4.2. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch 3.5.1. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp quy thøc (giao tiÕp hµnh 3.4.2.1. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch theo gãc ®é chÝnh) giíi tÝnh: Nam giíi dïng tiÕng Hoa ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch quen, 3.5.1.1. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp hµnh chÝnh theo gãc ®é giíi kh¸ch l¹ lµ ng−êi cïng d©n téc bao giê còng cao h¬n n÷ giíi (Xem tÝnh: Kh«ng cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ vÒ giíi tÝnh trong viÖc sö dông b¶ng 3.31a & b¶ng 3.31b, phÇn Phô lôc). ng«n ng÷ trong c¸c cuéc häp c¸c cÊp (Xem b¶ng 3.37, phÇn Phô lôc). 3.4.2.2. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch theo gãc ®é 3.5.1.2. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp hµnh chÝnh theo gãc ®é tuæi tuæi t¸c: Ng−êi Hoa tõ 46 tuæi trë lªn th−êng dïng tiÕng Hoa khi giao t¸c: §é tuæi 46 - 60 dïng tiÕng Hoa ®Ó ph¸t biÓu trong tÊt c¶ c¸c cuéc tiÕp víi kh¸ch quen cïng d©n téc cao h¬n nh÷ng ng−êi tõ 46 tuæi trë häp ë ph−êng, x· cao nhÊt víi 28,4% (Xem b¶ng 3.38, phÇn Phô lôc). xuèng (Xem b¶ng 3.32a & b¶ng 3.32b, phÇn Phô lôc). 3.5.1.3. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp hµnh chÝnh theo gãc ®é n¬i 3.4.2.3. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch theo gãc ®é n¬i sinh: Ng−êi Hoa sinh t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh tr¶ lêi dïng tiÕng sinh: Ng−êi Hoa sinh t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh th−êng dïng tiÕng
15 16 Hoa ®Ó ph¸t biÓu trong c¸c cuéc häp t¹i x· chiÕm tØ lÖ kh¸ cao (chiÕm 3.5.2.4. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp phi quy thøc theo gãc ®é häc 33,3%) (Xem b¶ng 3.39, phÇn Phô lôc). vÊn: §a sè ng−êi Hoa ®Òu dïng tiÕng ViÖt ®Ó giao tiÕp víi ng−êi th©n 3.5.1.4. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp hµnh chÝnh theo gãc ®é n¬i ë: quen cïng d©n téc, kh¸c d©n téc, kÓ c¶ ng−êi mï ch÷ quèc ng÷ (Xem Ng−êi Hoa ë Tri T«n dïng tiÕng Hoa ®Ó ph¸t biÓu (chiÕm 34,9%) cao b¶ng 3.47, phÇn Phô lôc). h¬n ng−êi Hoa sèng ë c¸c n¬i kh¸c (Xem b¶ng 3.40, phÇn Phô lôc). 3.5.2.5. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp phi quy thøc theo c¸c nhãm ng−êi Hoa: Ng−êi Qu¶ng §«ng vµ ng−êi TriÒu Ch©u dïng tiÕng Hoa 3.5.1.5. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp hµnh chÝnh theo gãc ®é häc ®Ó trao ®æi riªng víi ng−êi cïng d©n téc trong c¸c cuéc häp cao h¬n vÊn: Khi ®iÒu tra b»ng anket, th× ng−êi Hoa cã tr×nh häc vÊn tù nhËn c¸c nhãm ng−êi Hoa kh¸c (Xem b¶ng 3.48, phÇn Phô lôc). dïng tiÕng Hoa ®Ó ph¸t biÓu trong cuéc häp ë c¸c cÊp chÝnh quyÒn 3.6. §Æc ®iÓm sö dông ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa ë An Giang trong kh¸ cao. Nh−ng khi quan s¸t thùc tÕ th× t×nh h×nh ng−îc l¹i. §iÒu nµy mét sè tr−êng hîp kh¸c ®−îc gi¶i thÝch lµ, do ®Ò cao qu¸ møc tÝnh d©n téc cña mét sè trÝ thøc 3.6.1. §Æt vÊn ®Ò: Kh¶ n¨ng sö dông ng«n ng÷ khi nãi chuyÖn ®iÖn ng−êi Hoa nªn ®· “tù khai” nh− vËy (Xem b¶ng 3.41, phÇn Phô lôc). tho¹i, ghi chÐp riªng, xem s¸ch b¸o, nghe ®µi, xem truyÒn h×nh, cÇu 3.5.1.6. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp hµnh chÝnh theo gãc ®é nghÒ cóng, ho¹t ®éng v¨n nghÖ,…còng thÓ hiÖn ®−îc n¨ng lùc ng«n ng÷ nghiÖp: Ng−êi Hoa lµm nghÒ bu«n b¸n vµ néi trî dïng tiÕng Hoa ®Ó ph¸t biÓu trong c¸c cuéc häp t¹i ph−êng, x· cao h¬n tÊt c¶ nh÷ng cña ng−êi Hoa. ng−êi Hoa lµm c¸c ngµnh nghÒ kh¸c (Xem b¶ng 3.42, phÇn Phô lôc). 3.6.2. Ng−êi Hoa sö dông ng«n ng÷ khi nãi chuyÖn ®iÖn tho¹i 3.5.1.7. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp hµnh chÝnh xÐt theo c¸c nhãm 3.6.2.1. Nãi chuyÖn ®iÖn tho¹i víi ng−êi cïng d©n téc: 674/1024 ng−êi Hoa: Nhãm ng−êi Hoa Phóc KiÕn dïng tiÕng Hoa ®Ó ph¸t biÓu ng−êi hoµn toµn dïng tiÕng ViÖt khi nghe, gäi ®iÖn tho¹i cho ng−êi trong cuéc häp cao nhÊt víi 31,8% (Xem b¶ng 3.43, phÇn Phô lôc). cïng d©n téc; 209/1024 ng−êi dïng tiÕng Hoa; 15/1024 ng−êi sö 3.5.2. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp phi quy thøc dông tiÕng Khmer (Xem tõ b¶ng 3.49 ®Õn b¶ng 3.55, phÇn Phô lôc). 3.5.2.1. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp phi quy thøc theo gãc ®é giíi 3.6.2.2. Nãi chuyÖn ®iÖn tho¹i víi ng−êi Kinh vµ ng−êi d©n téc kh¸c: tÝnh: TØ lÖ sö dông tiÕng Hoa ®Ó trao ®æi riªng trong c¸c cuéc häp t¹i Khi nghe, gäi ®iÖn tho¹i víi ng−êi Kinh (ViÖt), ng−êi Hoa hiÕm khi x· víi ng−êi cïng d©n téc cao nhÊt còng chØ lµ 12,7% vµ kh«ng cã sù dïng tiÕng Hoa (Xem tõ b¶ng 3.49 ®Õn b¶ng 3.55, phÇn Phô lôc). chªnh lÖch nhiÒu gi÷a nam vµ n÷ (Xem b¶ng 3.44, phÇn Phô lôc). 3.6.3. Ng«n ng÷ ®−îc thÓ hiÖn trong ghi chÐp riªng: §a sè ng−êi 3.5.2.2. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp phi quy thøc theo gãc ®é tuæi Hoa c¶m thÊy tho¸i m¸i víi viÖc ghi chÐp riªng b»ng tiÕng ViÖt t¸c: §¸ng chó ý lµ, ng−êi Hoa ë ®é tuæi 20 -30 tr¶ lêi cã sö dông (chiÕm 85,9%) (Xem tõ b¶ng 3.56a ®Õn b¶ng 3.56f, phÇn Phô lôc). tiÕng Hoa ®Ó trao ®æi riªng víi ng−êi cïng d©n téc trong c¸c cuéc häp 3.6.4. Ng«n ng÷ ®−îc thÓ hiÖn trong c¸c ho¹t ®éng v¨n nghÖ: ChØ ë cÊp x· kh¸ cao (chiÕm 21,5%) (Xem b¶ng 3.45, phÇn Phô lôc). cã 6,6% ng−êi Hoa ë ®é tuæi tõ 46 trë lªn ca h¸t mét m×nh b»ng tiÕng 3.5.2.3. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp phi quy thøc theo gãc ®é n¬i Hoa (Xem tõ b¶ng 3.56a ®Õn b¶ng 3.56f, phÇn Phô lôc). ë: Ng−êi Hoa sèng t¹i Long Xuyªn, Ch©u Thµnh, Tho¹i S¬n vµ TÞnh Biªn hÇu nh− kh«ng dïng tiÕng Hoa ®Ó trao ®æi riªng trong c¸c cuéc 3.6.5. Ng«n ng÷ ®−îc thÓ hiÖn khi cÇu cóng, tÕ lÔ: ViÖc dïng tiÕng häp t¹i Êp víi ng−êi cïng d©n téc (Xem b¶ng 3.46, phÇn Phô lôc) Hoa khi cÇu cóng, tÕ lÔ còng chØ cßn tån t¹i ë nh÷ng ng−êi Hoa ë
17 18 nhãm tuæi 46 -60 (chiÕm 9,2%) vµ trªn 60 tuæi (chiÕm 15,8%) (Xem tiªu xa h¬n lµ gãp phÇn vµo tr¶ lêi mét sè vÊn ®Ò nh− sau: 1/ Kh¶ tõ b¶ng 3.56a ®Õn b¶ng 3.56f, phÇn Phô lôc). n¨ng duy tr× tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷. 2/ TiÕng H¸n hiÖn ®¹i liÖu cã thÓ 3.6.6. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó ®äc s¸ch b¸o: HÇu hÕt ng−êi Hoa thay thÕ c¸c tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷ trong céng ®ång ng−êi Hoa hay ®Òu ®äc s¸ch b¸o b»ng tiÕng ViÖt (chiÕm 95,7%); 3,1% ®äc s¸ch b¸o kh«ng. 3/ VÊn ®Ò thô h−ëng gi¸o dôc song ng÷ ViÖt - Hoa. tiÕng Hoa; vµ 1,2% ®äc s¸ch b¸o b»ng tiÕng Khmer (Xem tõ b¶ng 4.1.2. Kh¸i qu¸t vÒ häc sinh ng−êi Hoa víi viÖc gi¸o dôc tiÕng Hoa 3.57 ®Õn b¶ng 3.61, phÇn Phô lôc). t¹i An Giang 3.6.6.1. Møc ®é hiÓu biÕt khi ®äc s¸ch b¸o: 93,8% ng−êi Hoa ë An 4.1.2.1. Giai ®o¹n tr−íc n¨m 1975: Cã 7 tr−êng d¹y tiÕng Hoa cho Giang ®Òu cã kh¶ n¨ng ®äc hiÓu s¸ch b¸o b»ng tiÕng ViÖt (Xem tõ con em ng−êi Hoa do c¸c nhãm ng−êi Hoa tù tæ chøc. b¶ng 3.62 ®Õn b¶ng 3.67, phÇn Phô lôc). 4.1.2.2. Giai ®o¹n sau n¨m 1975: Con em ng−êi Hoa häc chung víi 3.6.6.2. Nh÷ng khã kh¨n khi ®äc s¸ch b¸o: Khã kh¨n lín nhÊt ®èi víi c¸c em ng−êi ViÖt (Kinh) vµ c¸c d©n téc kh¸c. HiÖn nay ë An Giang ng−êi Hoa lín tuæi lµ gÆp nhiÒu tõ míi khi ®äc s¸ch b¸o tiÕng ViÖt cã hai trung t©m d¹y tiÕng H¸n phæ th«ng vµo ban ®ªm. (Xem tõ b¶ng 3.68 ®Õn b¶ng 3.73, phÇn Phô lôc). 4.1.2.3. §èi t−îng kh¶o s¸t: Gåm häc sinh ng−êi Hoa t¹i c¸c tr−êng 3.6.7. Møc ®é hiÓu biÕt khi xem truyÒn h×nh: 95,8% ng−êi Hoa hiÓu phæ th«ng; con em ng−êi Hoa ®ang häc t¹i trung t©m Hoa ng÷; vµ râ khi xem truyÒn h×nh ph¸t b»ng tiÕng ViÖt (Xem tõ b¶ng 3.74 ®Õn phô huynh häc sinh ng−êi Hoa. b¶ng 3.79, phÇn Phô lôc). 4.2. T×nh h×nh sö dông ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa 3. 7. TiÓu kÕt ch−¬ng 3 4.2.1. §èi t−îng kh¶o s¸t cô thÓ: Gåm 10 tr−êng phæ th«ng, cã 3 Nh×n chung, n¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa ë An Giang tr−êng trung häc phæ th«ng, 3 tr−êng trung häc c¬ së vµ 4 tr−êng tiÓu chñ yÕu lµ hä sö dông tèt tiÕng ViÖt, sau ®ã lµ n¨ng lùc sö dông song häc t¹i 8 ®Þa bµn. Tæng sè häc sinh ®iÒu tra lµ 300 em, víi ®é tuæi tõ ng÷ ViÖt - Hoa. Ngoµi ra, cã mét sè Ýt ng−êi Hoa cã n¨ng lùc song 7 - 17 tuæi. Trong ®ã: 163 häc sinh nam; 137 häc sinh n÷, ®−îc ph©n ng÷ ViÖt - Hoa- Khmer. TiÕng Hoa ph−¬ng ng÷ víi t− c¸ch lµ tiÕng chia theo c¸c cÊp häc: 91 häc sinh tiÓu häc; 99 häc sinh trung häc c¬ mÑ ®Î cña hä d−êng nh− cã xu h−íng mai mét theo thêi gian. së; vµ 110 häc sinh PTTH (Xem tõ b¶ng 4.1 ®Õn 4.4, phÇn Phô lôc). Ch−¬ng 4 4.2.2. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa §Æc §iÓm Sö Dông NG¤N Ng÷ Cña Häc SINH 4.2.2.1. §¸nh gi¸ chung: 100% häc sinh ng−êi Hoa ®Òu biÕt tiÕng Ng−êi Hoa vµ th¸I ®é ng«n ng÷ cña häc ViÖt. 171/300 häc sinh biÕt tiÕng Hoa ë c¸c møc ®é kh¸c nhau vµ sinh vµ phô huynh ®èi víi viÖc sö dông 35/300 häc sinh biÕt tiÕng Khmer (Xem b¶ng 4.5, phÇn Phô lôc). ng«n ng÷ trong nhµ tr−êng 4.2.2.2. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa, xÐt tõ gãc ®é ®Þa 4.1. Kh¸i qu¸t vÒ ®èi t−îng kh¶o s¸t bµn c− tró: TØ lÖ häc sinh Tri T«n biÕt nãi, biÕt ch÷ Hoa (55,6%) cao 4.1.1. §Æt vÊn ®Ò: LÊy ®èi t−îng lµ häc sinh ng−êi Hoa vµ t¸ch thµnh h¬n häc sinh sèng t¹i c¸c ®Þa bµn kh¸c (Xem b¶ng 4.6, phÇn Phô lôc). ch−¬ng riªng ®Ó kh¶o s¸t, trong khi t¹i An Giang kh«ng cã tr−êng 4.2.2.3. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa, xÐt tõ gãc ®é häc riªng cho häc sinh ng−êi Hoa, chóng t«i muèn nh»m ®Õn mét môc vÊn: Häc sinh PTTH biÕt tiÕng Hoa nhiÒu h¬n so víi häc sinh tiÓu
19 20 häc vµ THCS, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng biÕt nãi, biÕt ch÷ (Xem b¶ng 4.7, 4.3.2. ý kiÕn cña häc sinh ng−êi Hoa ®èi víi viÖc sö dông ng«n phÇn Phô lôc). ng÷ trong nhµ tr−êng: KÕt qu¶ ®iÒu tra th¸i ®é cña häc sinh ng−êi 4.2.3. Ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa th−êng dïng ®Ó giao tiÕp Hoa trong viÖc lùa chän ng«n ng÷ dïng lµm ph−¬ng tiÖn gi¶ng d¹y trong gia ®×nh trong nhµ tr−êng: 1/ §èi víi c¸c m«n tiÕng ViÖt, to¸n, ®¹o ®øc, tù 4.2.3.1. Ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa th−êng dïng ®Ó giao tiÕp, nhiªn x· héi, khoa häc vµ thÓ dôc, 100% häc sinh ®Òu thÝch dïng xÐt tõ gãc ®é giíi tÝnh: Khi giao tiÕp víi «ng bµ, tØ lÖ häc sinh n÷ dïng tiÕng ViÖt. 2/ §èi víi c¸c m«n lÞch sö, ®Þa lý, ©m nh¹c, mü thuËt, kinh tiÕng ViÖt cao h¬n so víi häc sinh nam (n÷: 54,1% > nam: 48,3%). tÕ gia ®×nh, tøc lµ nh÷ng m«n häc g¾n liÒn víi viÖc thÓ hiÖn vµ häc Ng−îc l¹i, tØ lÖ häc sinh nam dïng tiÕng Hoa l¹i cao h¬n häc sinh n÷ tËp v¨n ho¸, b¶n s¾c cña d©n téc m×nh th× mét sè häc sinh ng−êi Hoa (13,8% > 12,3%) (Xem b¶ng 4.8 & b¶ng 4.9, phÇn Phô lôc). thÝch dïng tiÕng Hoa (tøc tiÕng H¸n phæ th«ng) hoÆc song ng÷ ViÖt- 4.2.3.2. Ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa th−êng dïng ®Ó giao tiÕp, Hoa ®Ó gi¶ng d¹y vµ häc tËp. Cã mét sè Ýt l¹i cho r»ng, sö dông tiÕng xÐt tõ gãc ®é ®Þa bµn: T©n Ch©u lµ ®Þa bµn cã tØ lÖ häc sinh dïng tiÕng Hoa ®Ó d¹y còng rÊt cÇn thiÕt, nh−ng ph¶i dïng tiÕng ViÖt ®Ó hç trî. Hoa ®Ó giao tiÕp víi «ng bµ, bè mÑ vµ anh chÞ cao h¬n häc sinh ë c¸c 3/ Mong muèn chung cña häc sinh ng−êi Hoa, tr−íc hÕt lµ ®−îc häc ®Þa bµn kh¸c (Xem b¶ng 4.11 &b¶ng 4.10, phÇn Phô lôc). tiÕng ViÖt vµ sau ®ã häc thªm tiÕng Hoa ®Ó gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ 4.2.3.3. Ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa th−êng dïng ®Ó giao tiÕp, d©n téc (Xem tõ b¶ng 4.18 ®Õn b¶ng 4.22, phÇn Phô lôc). xÐt tõ gãc ®é cÊp häc: Häc sinh PTTH dïng song ng÷ ViÖt - Hoa ®Ó 4.3.3. ý kiÕn cña phô huynh häc sinh ng−êi Hoa ®èi víi viÖc sö giao tiÕp víi «ng bµ, bè mÑ bao giê còng cao h¬n so víi häc sinh c¸c dông ng«n ng÷ trong nhµ tr−êng cÊp häc d−íi (Xem b¶ng 4.12, phÇn Phô lôc). 4.3.3.1. ý kiÕn chung: §a sè phô huynh cho r»ng, nªn d¹y b»ng tiÕng 4.2.4. Ng«n ng÷ dïng th−êng dïng ®Ó giao tiÕp trong tr−êng häc ViÖt (Xem b¶ng 4.24, phÇn Phô lôc). vµ trong c¸c tr−êng hîp sinh ho¹t kh¸c: 100% häc sinh ®Òu dïng 4.3.3.2. ý kiÕn cô thÓ: 1/ GÇn nh− 100% ng−êi Hoa ë ®é tuæi 20 - 30 tiÕng ViÖt ®Ó giao tiÕp víi thÇy c« gi¸o trong vµ ngoµi giê häc, cho dï mong muèn dïng tiÕng ViÖt ®Ó gi¶ng d¹y ë c¶ 3 cÊp häc. 2/ ý kiÕn ®Ò thÇy c« gi¸o lµ ng−êi Kinh, ng−êi Hoa, hay ng−êi Khmer (Xem tõ nghÞ d¹y song ng÷ tiÕng ViÖt - tiÕng Hoa trong nhµ tr−êng kh«ng b¶ng 4.14 ®Õn b¶ng 4.16, phÇn Phô lôc). ®¸ng kÓ (Xem b¶ng 4.25 & b¶ng 4.26, phÇn Phô lôc). 4.2.5. Nh÷ng khã kh¨n cña häc sinh ng−êi Hoa khi häc tiÕng ViÖt: 4.4. TiÓu kÕt ch−¬ng 4 100% häc sinh c¶ nam lÉn n÷ ®Òu tr¶ lêi lµ kh«ng gÆp bÊt kú khã 1/ 100% häc sinh ng−êi Hoa sö dông tiÕng ViÖt ®Ó giao tiÕp kh¨n nµo khi häc tiÕng ViÖt (Xem b¶ng 4.17, phÇn Phô lôc). trong ph¹m vi gia ®×nh vµ trong nhµ tr−êng ë mäi t×nh huèng. §iÒu 4.3. ý kiÕn cña häc sinh vµ phô huynh ng−êi Hoa ®èi víi viÖc sö nµy cho thÊy, sù “mai mét” tiÕng mÑ ®Î (tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷) lµ dông ng«n ng÷ trong nhµ tr−êng ®Ých thùc - lµ nh·n tiÒn. 2/ VÒ ý kiÕn cña häc sinh ng−êi Hoa còng 4.3.1. Kh¸i niÖm vÒ th¸i ®é ng«n ng÷: ý kiÕn cña häc sinh vµ phô nh− phô huynh häc sinh ng−êi Hoa ®èi víi viÖc sö dông ng«n ng÷ huynh ng−êi Hoa ®èi víi viÖc sö dông ng«n ng÷ trong nhµ tr−êng trong nhµ tr−êng th× cã thÓ thÊy sù thèng nhÊt tuyÖt ®èi lµ ph¶i sö chÝnh lµ th¸i ®é ng«n ng÷ cña hä. dông tiÕng ViÖt.
21 22 KÕt luËn Minh vµ tõ ®ã b¾c cÇu sang Trung Quèc, cho nªn n¨ng lùc tiÕng Hoa 1. An Giang lµ mét trong 13 tØnh ë §ång b»ng s«ng Cöu Long cã 17 còng cã phÇn tèt h¬n so víi c¸c nhãm ng−êi Hoa sinh t¹i n¬i kh¸c. d©n téc cïng chung sèng, trong ®ã cã 4 d©n téc Kinh, Khmer, Hoa, 2.2. Thø hai, lµ mét trong nh÷ng d©n téc di c− ®Õn ®ång b»ng s«ng Ch¨m chiÕm sè l−îng ®«ng vµ nh− thÕ An Giang lµ mét tØnh ®a d©n Cöu Long nãi chung vµ An Giang nãi riªng kh¸ sím, ng−êi Hoa cã téc, ®a ng«n ng÷. quan hÖ rÊt chÆt chÏ víi ng−êi ViÖt vµ còng v× vËy mµ ngay trong ý 1.1. Ng−êi Hoa lµ mét trong nh÷ng d©n téc xuÊt hiÖn kh¸ sím ë An thøc vÒ téc ng−êi còng cã nh÷ng c¸ch nh×n thay ®æi. §iÒu nµy t¸c Giang (theo −íc tÝnh ®· ®−îc 7- 8 thÕ hÖ). D©n téc Hoa céng c− víi ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc sö dông ng«n ng÷. d©n téc Kinh vµ c¸c d©n téc kh¸c, v× thÕ tiÕng ViÖt ®· sím trë thµnh 2.3. Thø ba, xÐt vÒ n¨ng lùc ng«n ng÷, nh×n mét c¸ch tæng thÓ cã thÓ ng«n ng÷ giao tiÕp chung gi÷a c¸c d©n téc ë ®©y vµ còng lµ ng«n ng÷ thÊy: 100% ng−êi Hoa ®Òu cã kh¶ n¨ng giao tiÕp b»ng tiÕng ViÖt. giao tiÕp chung ngay chÝnh trong néi bé céng ®ång ng−êi Hoa. Ngay c¶ nh÷ng gia ®×nh ng−êi Hoa sèng khÐp kÝn, cã ý thøc chØ sö 1.2. Do vÊn ®Ò lÞch sö vµ hµng lo¹t c¸c nh©n tè chÝnh trÞ x· héi, ng−êi dông tiÕng Hoa th× n¨ng lùc tiÕng ViÖt cña hä còng tèt, ng−êi giµ Hoa ®Õn vïng ®Êt Nam Bé nãi chung vµ An Giang nãi riªng tõ c¸c còng vËy. VÒ n¨ng lùc tiÕng Hoa cña ng−êi Hoa, kh¸c víi c¸c d©n téc h−íng kh¸c nhau víi c¸c nhãm ®Þa ph−¬ng kh¸c nhau vµ theo ®ã lµ kh¸c, t×nh h×nh kh¸ phøc t¹p. Ng−êi Hoa ë An Giang hiÖn nay ®ang c¸c ph−¬ng ng÷ kh¸c nhau. Do c¸c ph−¬ng ng÷ H¸n kh¸c nhau rÊt xa tån t¹i c¸c nhãm ph−¬ng ng÷ tiÕng Hoa nh−: Qu¶ng §«ng, TriÒu nªn kh¸i niÖm tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa d−êng nh− cã phÇn phøc Ch©u, Phóc KiÕn, H¶i Nam vµ HÑ. MÆc dï ®Òu lµ ph−¬ng ng÷ cña t¹p h¬n so víi c¸c thµnh phÇn d©n téc thiÓu sè kh¸c ë ViÖt Nam: tiÕng H¸n nh−ng nh÷ng ng−êi thuéc c¸c nhãm ph−¬ng ng÷ kh¸c nhau tiÕng mÑ ®Î ë ®©y võa cã thÓ ®−îc hiÓu lµ tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷ cña nµy l¹i kh«ng thÓ giao tiÕp víi nhau ®−îc. LÝ do lµ v× ph−¬ng ng÷ nµy hä, l¹i cã thÓ hiÓu lµ tiÕng H¸n phæ th«ng - ng«n ng÷ quèc gia cña ®· h×nh thµnh mét c¸ch tù nhiªn c¸c nhãm nhá trong céng ®ång d©n n−íc Céng hoµ Nh©n d©n Trung Hoa. téc Hoa ë ®©y. Cïng víi hµng lo¹t c¸c lÝ do, lÝ do vÒ ng«n ng÷ ®· t¹o 1.3. Quan hÖ gi÷a ng−êi Hoa ë An Giang kh«ng chØ ®èi víi ng−êi nªn phong tôc vµ thãi quen riªng cña mçi nhãm nhá nµy, vµ do ®ã hä Kinh mµ cßn ®èi víi c¶ ng−êi Khmer, ng−êi Ch¨m. V× thÕ cã thÓ nãi cã ý thøc vÒ tõng nhãm nhá cña m×nh. Tr¶i qua nhiÒu th¨ng trÇm, qua r»ng song ng÷ ë ®©y rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. c¸c thÕ hÖ, tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷ cña ng−êi Hoa d−êng nh− ®ang mai 2. Tõ b×nh diÖn ng«n ng÷ häc x· héi, luËn ¸n kh¶o s¸t tr¹ng th¸i song mét dÇn. Nh−ng bï l¹i, mét thø tiÕng mÑ ®Î thø hai (t¹m gäi nh− vËy) ng÷ ViÖt - Hoa cña ng−êi Hoa ë An Giang, víi kÕt qu¶ nh− sau: lµ tiÕng H¸n phæ th«ng b¾t ®Çu h×nh thµnh trong céng ®ång ng−êi 2.1. Tr−íc hÕt, viÖc ng−êi Hoa ®Õn tõ nh÷ng n¬i kh¸c nhau còng lµ Hoa vµ ®−îc ng−êi Hoa sö dông ®Ó giao tiÕp gi÷a nh÷ng ng−êi Hoa nh©n tè t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn n¨ng lùc ng«n ng÷ vµ viÖc sö dông víi nhau, bÊt kÓ hä thuéc nhãm ph−¬ng ng÷ Hoa nµo. N¨ng lùc tiÕng ng«n ng÷ cña hä. Ch¼ng h¹n, nhãm ng−êi Hoa trùc tiÕp tõ Trung ViÖt, tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷ vµ c¶ tiÕng H¸n phæ th«ng cña ng−êi Hoa Quèc ®Õn tØnh An Giang th× kh¶ n¨ng tiÕng ViÖt cña hä tèt h¬n tiÕng phô thuéc vµo rÊt nhiÒu nh©n tè nh− giíi tÝnh, nhãm tuæi, n¬i ë, n¬i Hoa rÊt nhiÒu. Ng−êi Hoa tõ thµnh phè Hå ChÝ Minh chuyÓn vÒ An sinh, tr×nh ®é häc vÊn vµ nghÒ nghiÖp. Giang, do cã nh÷ng mèi liªn hÖ víi ng−êi Hoa ë thµnh phè Hå ChÝ
23 24 2. 4. §Æc ®iÓm næi tréi trong giao tiÕp cña ng−êi Hoa ë An Giang lµ: 3. Do t¸c ®éng cña hµng lo¹t c¸c nh©n tè ng«n ng÷ vµ x· héi trong ®ã tõ gia ®×nh ®Õn x· héi ®Òu sö dông nhiÒu tiÕng ViÖt, tiÕp ®ã lµ hä sö næi lªn lµ nh©n tè vÒ sù kh¸c nhau gi÷a c¸c ph−¬ng ng÷ Hoa mµ tiÕng dông tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷ vµ tiÕng H¸n phæ th«ng. V× 100% ng−êi Hoa ph−¬ng ng÷ cña ng−êi Hoa ë An Giang ®ang mÊt dÇn ë thÕ hÖ Hoa ë An Giang ®Òu cã kh¶ n¨ng giao tiÕp b»ng tiÕng ViÖt. TiÕng hiÖn nay. Theo kh¶o s¸t thùc tÕ cho thÊy, thÕ hÖ häc sinh ng−êi Hoa ViÖt ®· trë thµnh mét ph−¬ng tiÖn giao tiÕp h÷u hiÖu nhÊt ®èi víi hä. hiÖn nay (thuéc thÕ hÖ thø 7, thø 8) hÇu nh− giao tiÕp ®¬n ng÷ b»ng TiÕng Hoa ph−¬ng ng÷ còng ®−îc dïng mét phÇn trong giao tiÕp gia tiÕng ViÖt vµ thùc sù hä kh«ng mÊy mÆn mµ víi tiÕng Hoa ph−¬ng ®×nh. Tuy nhiªn, nã xuÊt hiÖn nhiÒu ë nh÷ng gia ®×nh cã ba thÕ hÖ vµ ng÷. Trong khi ®ã, còng v× nhiÒu lÝ do mµ hä biÕt tiÕng H¸n phæ gia ®×nh cã con trai hoÆc ch¸u trai. §èi víi nh÷ng gia ®×nh cã con trai th«ng ch−a nhiÒu. V× thÕ, nguyÖn väng cña mét sè häc sinh, phô hoÆc ch¸u trai th× tr−íc hÕt lµ «ng bµ sau ®ã lµ bè mÑ rÊt cã ý thøc ®Ó huynh ng−êi Hoa lµ muèn ®uîc ®−a tiÕng H¸n phæ th«ng vµo gi¶ng gióp cho nh÷ng ng−êi con trai, ch¸u trai biÕt ®−îc, biÕt nhiÒu vµ cã d¹y trong nhµ tr−êng. ThiÕt nghÜ, ®©y lµ nguyÖn väng chÝnh ®¸ng, kh¶ n¨ng giao tiÕp b»ng tiÕng mÑ ®Î - tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷. ViÖc sö nh−ng ®Ó thùc hiÖn ®−îc nã lµ c¶ mét vÊn ®Ò. Ch¼ng h¹n, nªn gäi dông tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷ nhiÒu hay Ýt, tiÕng ViÖt nhiÒu hay Ýt còng m«n nµy lµ m«n g×? NÕu coi ®©y lµ m«n häc tiÕng mÑ ®Î th× häc sinh phô thuéc vµo giíi tÝnh, tuæi t¸c, n¬i sinh, n¬i ë, nghÒ nghiÖp vµ tr×nh ph¶i häc thªm ngo¹i ng÷ kh¸c nh− tiÕng Anh, tiÕng Ph¸p,... §iÒu nµy ®é häc vÊn. Ch¼ng h¹n, nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é häc vÊn cµng cao th× sÏ t¨ng thªm g¸nh nÆng häc hµnh cho häc sinh, nhÊt lµ häc sinh phæ cµng Ýt sö dông tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷ mµ sö dông tiÕng ViÖt lµ chñ th«ng ë vïng xa khi mµ tiÕng ViÖt cßn lµ c¶ mét vÊn ®Ò. Nh−ng nÕu yÕu; nam giíi ng−êi Hoa cã tÇn sè sö dông tiÕng Hoa ®Ó giao tiÕp gäi lµ m«n ngo¹i ng÷ th× ch¾c ch¾n ng−êi Hoa sÏ kh«ng chÊp nhËn. trong ph¹m vi gia ®×nh cao h¬n n÷ giíi;… NÕu so víi c¸c vïng d©n §ã míi chØ lµ xÐt vÒ mÆt th¸i ®é ng«n ng÷, cßn bao ®iÒu kiÖn kh¸c téc thiÒu sè kh¸c th× hiÖn t−îng chuyÓn m· trong giao tiÕp cña ng−êi ph¶i tÝnh ®Õn khi më thªm mét m«n häc. Hoa ë An Giang kh«ng nhiÒu. Ng−êi Hoa hoÆc lµ nãi tiÕng ViÖt hoÆc 4. Tr¹ng th¸i song ng÷ ViÖt - Hoa cña ng−êi Hoa ë An Giang ®ang lµ nãi tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷ trong ph¹m vi gia ®×nh. Khi ra ngoµi x· yÕu dÇn v× hÇu hÕt ng−êi Hoa ë ®©y ®· sö dông thµnh th¹o tiÕng ViÖt héi hä sö dông tiÕng Hoa Ýt h¬n. Nh×n chung, sù chuyÓn m· lµ rÊt Ýt vµ quªn dÇn tiÕng Hoa ph−¬ng ng÷. §©y lµ tr¹ng th¸i song ng÷ bÊt vµ nÕu cã chuyÓn m· th× chñ yÕu lµ chuyÓn sang tiÕng ViÖt. Ng−êi b×nh ®¼ng ViÖt - Hoa trong ®ã tiÕng ViÖt chiÕm −u thÕ vµ song ng÷ ë Hoa lµm nghÒ bu«n b¸n th−êng chuyÓn m· trong giao tiÕp nhiÒu h¬n ®©y cã d¸ng dÊp lµ song thÓ ng÷. c¶. ViÖc trén m· th−êng x¶y ra khi ng−êi Hoa sö dông tiÕng Hoa 5. §Ó cã nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n, ®Çy ®ñ h¬n, toµn diÖn h¬n vÒ trong giao tiÕp gia ®×nh. V× vèn tõ tiÕng Hoa cã h¹n nªn hä ph¶i tr¹ng th¸i song ng÷ ViÖt - Hoa ë n−íc ta, thiÕt nghÜ c«ng viÖc nµy cÇn “trén” c¸c tõ tiÕng ViÖt khi giao tiÕp theo c¸ch ph¸t ©m “l¬ lí tiÕng ®−îc tiÕp tôc. Bëi, c«ng viÖc nµy kh«ng chØ lµm râ b¶n chÊt x· héi cña ViÖt”. Chóng t«i chØ coi ®©y lµ hiÖn t−îng trén m· chø kh«ng ph¶i hiÖn t−îng song ng÷ ViÖt - Hoa cña ng−êi Hoa ë ViÖt Nam mµ cßn gãp vay m−în. Giao tiÕp b»ng tiÕng ViÖt hay tiÕng Hoa mµ chóng t«i nªu phÇn quan träng vµo viÖc ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch ng«n ng÷ ®óng ®¾n, ë trªn lµ giao tiÕp nãi (khÈu ng÷). phï hîp víi ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta.
LuËn ¸n ®−îc hoµn thµnh t¹i: C¸C C¤NG Tr×nh Cña T¸c Gi¶ §∙ C¤NG Bè LI£N QUAN §Õn LuËn ¸N VIÖN NG¤N NG÷ HäC 1. Hoµng Quèc (2003), “Gãp thªm suy nghÜ vÒ thµnh ng÷ H¸n ViÖt”, T/c Ng«n ng÷ & §êi sèng, (6), tr.11- 12. 2. Hoµng Quèc (2005), “T×nh h×nh d¹y vµ häc ë tr−êng tiÓu häc Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: cho häc sinh Khmer huyÖn Tri T«n tØnh An Giang”, trong Kû GS.TS NguyÔn V¨n Khang yÕu Héi th¶o khoa häc n©ng cao chÊt l−îng ®µo t¹o vµ båi TS. Ph¹m TÊt Th¾ng d−ìng gi¸o viªn ng÷ v¨n THPT ë tr−êng §¹i häc S− ph¹m, Tr−êng §HSP HuÕ, (HuÕ, th¸ng 6/2005), tr.115 - 120. Ph¶n biÖn 1: GS.TS NguyÔn Ngäc SAN 3. Hoµng Quèc (2005), “T×nh h×nh giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa trªn ®Þa bµn huyÖn TÞnh Biªn, tØnh An Giang”, Ph¶n biÖn 2: GS.TS TrÇn TrÝ DâI trong Ng÷ häc trÎ 2005. Héi Ng«n ng÷ häc ViÖt Nam - Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o Thõa Thiªn HuÕ, Hµ Néi, tr.186 - 188. Ph¶n biÖn 3: GS.TS NguyÔn ThiÖn GI¸P 4. Hoµng Quèc (2006), “Thùc tr¹ng sö dông ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa ë Ch©u §èc (An Giang)”, trong Ng÷ häc trÎ 2006. Héi Ng«n ng÷ häc ViÖt Nam - ViÖn §¹i häc më Hµ Néi, Nxb §¹i LuËn ¸n sÏ ®−îc b¶o vÖ tr−íc Héi ®ång chÊm luËn ¸n cÊp Nhµ n−íc häc S− ph¹m, Hµ Néi, tr.235 -239. häp t¹i ViÖn Ng«n ng÷ häc thuéc ViÖn Khoa häc X· héi ViÖt Nam. 5. Hoµng Quèc (2007), “Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ tr¹ng th¸i song ng÷ Vµo lóc: …giê……ngµy......th¸ng……n¨m 2009 ViÖt - Hoa cña ng−êi Hoa ë An Giang, T/c Ng«n ng÷ (10), tr.66-70. 6. Hoµng Quèc (2008), “Mét sè vÊn ®Ò vÒ tiÕng H¸n vµ ph−¬ng ng÷ H¸n”, trong Héi th¶o khoa häc ®æi míi néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc Ng÷ v¨n - Ngo¹i ng÷ trong tr−êng ®¹i häc, §¹i häc Cöu Long, th¸ng 05/2008, tr.96 - 101. Cã thÓ t×m hiÓu LuËn ¸n t¹i: 1. TH¦ VIÖN QuèC GIA 2. TH¦ VIÖN VIÖN NG¤N NG÷ HäC
Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O VIÖN KHOA HäC X∙ HéI VIÖT NAM VIÖN NG«N NG÷ HäC HOµNG QUèC Nh÷ng ®Æc tr−ng ng«n ng÷ häc x∙ héi Cña hiÖn t−îng song ng÷ T¹I AN GIANG (trªn cø liÖu c¶nh huèng song ng÷ ViÖt - Hoa) LUËN ¸N TIÕN sÜ NG«n ng÷ häc Hµ Néi - 2009
Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O VIÖN KHOA HäC X∙ HéI VIÖT NAM VIÖN NG«N NG÷ HäC HOµNG QUèC Nh÷ng ®Æc tr−ng ng«n ng÷ häc x∙ héi Cña hiÖn t−îng song ng÷ T¹I AN GIANG (trªn cø liÖu c¶nh huèng song ng÷ ViÖt - Hoa) Chuyªn ngµnh: Ng«n ng÷ häc øng dông M· sè : 62.22.01.05 LuËn ¸n TiÕn sÜ Ng«n ng÷ häc Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: 1. GS. TS NguyÔn V¨n Khang 2. TS. Ph¹m TÊt Th¾ng Hµ Néi - 2009
1 Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng c¸ nh©n t«i. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu lµ trung thùc vµ ch−a cã mét t¸c gi¶ nµo kh¸c c«ng bè. T¸c gi¶ luËn ¸n Hoµng Quèc
2 MôC LôC Trang Lêi cam ®oan ..........................................................................................1 Môc lôc.......................................................................................................2 QUY −íC VIÕT T¾t ...................................................................................5 Danh môc c¸c b¶ng .............................................................................6 PhÇn më ®Çu.............................................................................................8 1. LÝ do lùa chän ®Ò tµi ..................................................................................8 2. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu .............................................................10 3. §èi t−îng vµ giíi h¹n t− liÖu kh¶o s¸t ......................................................11 4. Ph−¬ng ph¸p vµ thñ ph¸p nghiªn cøu .......................................................12 5. ý nghÜa lÝ luËn vµ thùc tiÔn .......................................................................13 6. C¸i míi cña luËn ¸n ...................................................................................14 7. Bè côc cña luËn ¸n......................................................................................14 Ch−¬ng 1. Nh÷ng c¬ së lý luËn liªn quan §ÕN luËn ¸N.........16 1.1. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ hiÖn t−îng song ng÷ ........................................16 1.1.1. Kh¸i niÖm song ng÷ x· héi...............................................................16 1.1.2. Nguyªn nh©n n¶y sinh hiÖn t−îng song ng÷ x· héi .........................22 1.1.3. Sù tiÕp xóc gi÷a c¸c ng«n ng÷ trong x· héi song ng÷......................24 1.1.4. Giao tiÕp trong x· héi song ng÷.......................................................30 1.2. Kh¸i niÖm vÒ c¶nh huèng ng«n ng÷ ........................................................34 1.2.1. §Þnh nghÜa c¶nh huèng ng«n ng÷ .....................................................34 1.2.2. Giíi thiÖu ®«i nÐt vÒ c¶nh huèng ng«n ng÷ ë ViÖt Nam nãi chung vµ ë An Giang nãi riªng ....................................................................36 1.3. Mét sè vÊn ®Ò vÒ tiÕng H¸n vµ ph−¬ng ng÷ H¸n ....................................37 1.3.1. §«i nÐt vÒ tiÕng H¸n..........................................................................37 1.3.2. Ph©n lo¹i ph−¬ng ng÷ trong tiÕng H¸n hiÖn nay ..............................41 1.3.3. Ph−¬ng ng÷ H¸n vµ biÕn thÓ cña chóng trong céng ®ång ng−êi Hoa ë An Giang ................................................................................44 1.4. TiÓu kÕt ch−¬ng 1.....................................................................................46 Ch−¬ng 2. Bøc tranh tæng qu¸t vÒ ng−êi Hoa víi tiÕng Hoa ë An Giang ..................................................................47 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ ng−êi Hoa ë miÒn Nam ViÖt Nam .....................................47 2.1.1. VÞ trÝ cña ng−êi Hoa ë ViÖt Nam ....................................................47 2.1.2. C¸c tªn gäi kh¸c nhau ®èi víi ng−êi Hoa .......................................48 2.1.3. LÞch sö di c− cña ng−êi Hoa vµo miÒn Nam ViÖt Nam ...................52 2.1.4. D©n sè vµ ph©n bè d©n c− cña ng−êi Hoa ë miÒn Nam ViÖt Nam.................................................................................................56 2.2. Kh¸i qu¸t vÒ ng−êi Hoa ë An Giang .......................................................64 2.2.1. Kh¸i qu¸t vÒ ®Æc ®iÓm tù nhiªn vµ x· héi tØnh An Giang ................64
3 2.2.2. Kh¸i qu¸t vÒ ng−êi Hoa ë An Giang ................................................67 2.2.3. Kh¸i qu¸t vÒ ®êi sèng ng−êi Hoa ë An Giang .................................74 2.2.4. Kh¸i qu¸t tiÕng Hoa ë An Giang......................................................80 2.3. TiÓu kÕt ch−¬ng 2....................................................................................84 Ch−¬ng 3: n¨ng lùc ng«n ng÷ vµ t×nh h×nh sö dông ng«n ng÷ trong giao tiÕp cña ng−êi Hoa ë An Giang...86 3.1. Giíi h¹n ®èi t−îng kh¶o s¸t .....................................................................86 3.2. ý thøc tù gi¸c téc ng−êi vµ vÊn ®Ò tiÕng mÑ ®Î cña ng−êi Hoa ë An Giang ........................................................................................................89 3.2.1. VÊn ®Ò ý thøc tù gi¸c téc ng−êi........................................................89 3.2.2. VÊn ®Ò tiÕng mÑ ®Î ...........................................................................90 3.3. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa ë An Giang .......................................96 3.3.1. §Æt vÊn ®Ò ........................................................................................96 3.3.2. Kh¶o s¸t n¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa, tõ c¸c gãc ®é kh¸c nhau..................................................................................................97 3.4. §Æc ®iÓm giao tiÕp ng«n ng÷ trong gia ®×nh ng−êi Hoa ë An Giang ......107 3.4.1. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi ng−êi th©n.........................107 3.4.2. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch ................................117 3.5. §Æc ®iÓm giao tiÕp ng«n ng÷ ngoµi x· héi cña ng−êi Hoa ë An Giang ..124 3.5.1. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp quy thøc (giao tiÕp hµnh chÝnh).....124 3.5.2. Ng«n ng÷ dïng trong giao tiÕp phi quy thøc ..................................129 3.6. §Æc ®iÓm sö dông ng«n ng÷ cña ng−êi Hoa ë An Giang trong mét sè tr−êng hîp kh¸c........................................................................................133 3.6.1. §Æt vÊn ®Ò ........................................................................................133 3.6.2. Ng−êi Hoa sö dông ng«n ng÷ khi nãi chuyÖn ®iÖn tho¹i.................133 3.6.3. Ng«n ng÷ ®−îc thÓ hiÖn trong ghi chÐp riªng..................................136 3.6.4. Ng«n ng÷ ®−îc thÓ hiÖn trong c¸c ho¹t ®éng v¨n nghÖ ..................137 3.6.5. Ng«n ng÷ ®−îc thÓ hiÖn khi cÇu cóng tÕ lÔ......................................138 3.6.6. Ng«n ng÷ th−êng dïng khi ®äc s¸ch b¸o.........................................139 3.6.7. Møc ®é hiÓu biÕt khi xem truyÒn h×nh..............................................144 3.7.TiÓu kÕt ch−¬ng 3......................................................................................147 Ch−¬ng 4: §Æc ®iÓm sö dông ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa vµ th¸I ®é ng«n ng÷ cña häc sinh vµ phô huynh ®èi víi viÖc sö dông ng«n ng÷ trong nhµ tr−êng..........................................................................................150 4.1. Kh¸i qu¸t vÒ ®èi t−îng kh¶o s¸t...............................................................150 4.1.1. §Æt vÊn ®Ò ........................................................................................150 4.1.2. Kh¸i qu¸t vÒ häc sinh ng−êi Hoa víi viÖc gi¸o dôc tiÕng Hoa t¹i An Giang...........................................................................................150 4.2. T×nh h×nh sö dông ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa .............................157
4 4.2.1. §èi t−îng kh¶o s¸t cô thÓ ................................................................157 4.2.2. N¨ng lùc ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa....................................158 4.2.3. Ng«n ng÷ cña häc sinh ng−êi Hoa th−êng dïng ®Ó giao tiÕp trong gia ®×nh.............................................................................................165 4.2.4. Ng«n ng÷ th−êng dïng ®Ó giao tiÕp trong tr−êng häc vµ trong c¸c tr−êng hîp sinh ho¹t kh¸c ...............................................................174 4.2.5. Nh÷ng khã kh¨n cña häc sinh ng−êi Hoa khi häc tiÕng ViÖt…… ..175 4.3. ý kiÕn cña häc sinh vµ phô huynh ng−êi Hoa ®èi víi viÖc sö dông ng«n ng÷ trong nhµ tr−êng ................................................................................176 4.3.1. Kh¸i niÖm vÒ th¸i ®é ng«n ng÷ ........................................................176 4.3.2. ý kiÕn cña häc ng−êi Hoa ®èi víi viÖc sö dông ng«n ng÷ trong nhµ tr−êng ........................................................................................178 4.3.3. ý kiÕn cña phô huynh häc sinh ng−êi Hoa ®èi víi viÖc sö dông ng«n ng÷ trong nhµ tr−êng...............................................................182 4.4. TiÓu kÕt ch−¬ng 4 ....................................................................................185 KÕt luËn ..........................................................................................................187 C¸c c«ng tr×nh ®∙ c«ng bè .................................................................191 Tµi liÖu tham kh¶o....................................................................................192