Điều trị bảo tồn lách trong vỡ lách chấn thương

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> ÑIEÀU TRÒ BAÛO TOÀN LAÙCH TRONG VÔÕ LAÙCH CHAÁN THÖÔNG<br /> Nguyeãn Vaên Long*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Trong thôøi gian töø 11/1999 ñeán 7/2001, coù 200 tröôøng hôïp vôõ laùch do chaán thöông vaø veát thöông vaøo caáp<br /> cöùu BVCR; chuùng toâi löïa choïn ñöôïc 79 tröôøng hôïp vôõ laùch ñeå ñieàu trò baûo toàn (39,5%); trong ñoù baûo toàn laùch<br /> baèng phaãu thuaät (khaâu vaø caét moät phaàn laùch) vôùi tyû leä 30% vaø baûo toàn laùch theo doõi khoâng moå laø 9,5%.<br /> Nam coù 68 ca nhieàu gaáp 6 laàn nöõ (11 ca). Tuoåi töø 2 ñeán 70, tuoåi trung bình laø 26,399 ± 12,356. Lyù do<br /> nhaäp vieän laø ña toån thöông (39%), chaán thöông buïng ñôn thuaàn<br /> (62%) vaø veát thöông buïng (7%). Nguyeân nhaân do tai naïn giao thoâng (ñieàu khieån xe hai baùnh, 62%).<br /> Bieåu hieän laâm saøng trong 2 möùc ñoä: xuaát huyeát noäi vaø vieâm phuùc maïc (60 ca) vaø buïng khoâng coù trieäu<br /> chöùng ngoaïi khoa (19 ca). Khaùm laâm saøng vaø sieâu aâm buïng trong caáp cöùu laø phöông thöùc chaån ñoaùn, phaân<br /> ñoä vôõ vaø theo doõi chuû yeáu hieän nay (54,4% chaån ñoaùn chính xaùc vôõ laùch); CT vaø soi oå buïng chaån ñoaùn baét<br /> ñaàu thöïc hieän trong vaøi tröôøng hôïp.<br /> Ñieàu trò phaãu thuaät baûo toàn laùch chieám ña soá (60 ca) bao goàm: thaùm saùt (do toån thöông töï caàm maùu,<br /> 3ca), khaâu laùch (25 ca) vaø caét moät phaàn laùch (32 ca); ngoaøi ra baûo toàn laùch theo doõi khoâng moå (19 ca).<br /> Bieán chöùng thöôøng gaëp ôû nhoùm phaãu thuaät (5/60, 8,3%), thöôøng gaëp nhaát laø chaûy maùu laïi sau moå (3/60,<br /> 5%); chuùng toâi khoâng coù töû vong.Thaønh coâng ñieàu trò baûo toàn laùch ñaït ñöôïc 96%.<br /> <br /> SUMMARY<br /> THE PRESERVING MANAGEMENT FOLLOWING SPLENIC INJURY<br /> Nguyen Van Long* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 7 * Supplement of No 1 * 2003: 60 - 67<br /> <br /> There were 200 splenic injuries in blunt and penetrating abdominal trauma admitted to the emergency<br /> room of Chôï Raãy hospital during November 1999 and July 2001. We were able to select 79 cases of splenic<br /> injury for the splenic preservation (39,5%). The patients were divided into 3 groups: Splenorrhaphy &<br /> partial splenectomy(30%) and nonoperative management (9,5%).<br /> Of the 79 cases, sex ratio was 6,7/1. The age range was from 2 to 70 years, mean age was 26,399 ±<br /> 12,356. The patients were admitted to the hospital in polytraumatic state (39%), blunt(62%) and penetrating<br /> abdominal injury (7%), vehicle accidents were the most common (62%).<br /> Clinical manifestations of splenic trauma were those of hemoperitoneum and peritonitis (60cases) and<br /> no sign of surgical abdomen (19 cases). The diagnosis of splenic injury was established by clinical<br /> examination and ultrasonography (ruptured degree and follow up of splenic injury). CT scan and<br /> laparoscopy diagnosis have started recently in our series.<br /> The majority of patients were operated on 60 cases in which preserving operation (exploration in 3<br /> cases; suture in 25 cases and partial splenectomy in 32 cases) and non-operative management were<br /> performed in 19 cases.<br /> Postoperative complication were 8,3% (5/60 preserving operation), the most common one was<br /> postoperative bleeding (5%; 3/60) that required re-intervention. No mortality was noted and the successful<br /> rate of splenic preservation was 96% rate (76/79 cases) in our series.<br /> * Khoa – toå boä moân Ngoaïi Toång quaùt – Beänh vieän Chôï Raãy<br /> <br /> 60<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi khoa<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Nguyeân nhaân<br /> <br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> Trong 20 naêm qua coù söï thay ñoåi lôùn trong ñieàu<br /> trò vôõ laùch chaán thöông. Cô sôû cuûa söï thay ñoåi ñieàu<br /> trò vôõ laùch chuû yeáu laø phaãu thuaät caét laùch ñaõ gaây neân<br /> haäu quaû söï nhieãm khuaån caáp caùc vi khuaån coù voû boïc<br /> (OPSI) gaây neân töû vong raát nhanh ôû treû em, ngoaøi ra<br /> ngaøy nay vai troø mieãn dòch cuûa laùch ñaõ ñöôïc chöùng<br /> minh treân thöïc nghieäm vaø treân ngöôøi, töø ñoù caùc taùc<br /> giaû treân theá giôùi thoáng nhaát phaûi baûo toàn nhu moâ<br /> laùch laø moät yeâu caàu quan troïng.<br /> Gaàn ñaây vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ caùc kyõ thuaät<br /> chaån ñoaùn hình aûnh nhö sieâu aâm CT xoaén oác, soi oå<br /> buïng chaån ñoaùn trong caáp cöùu, caùc thaày thuoác laâm<br /> saøng ñaùnh giaù ñöôïc chính xaùc hôn möùc ñoä toån<br /> thöông laùch, phaân ñoä vôõ laùch vaø tieân löôïng höôùng<br /> ñieàu trò baûo toàn laùch trong hai lómh vöïc: phaãu thuaät<br /> baûo toàn laùch vaø baûo toàn laùch khoâng moå. Töø ñoù coù<br /> giaûm ñöôïc kyõ thuaät caét laùch theo quan nieäm coå ñieån.<br /> <br /> SOÁ LIEÄU<br /> Trong 21 thaùng keå töø 11/1999 ñeán 7/2001,<br /> chuùng toâi choïn 79 tröôøng hôïp vôõ laùch trong 200<br /> tröôøng hôïp vôõ laùch chaán thöông ñeå ñieàu trò baûo toàn,<br /> tæ leä 39,5%.<br /> Toång soá 79 BN goàm nam (68 ca, 86%) nhieàu<br /> gaáp 6 laàn nöõ (11 ca). Tuoåi töø 2-70; tuoåi nhoû nhaát laø 2<br /> vaø lôùn nhaát laø, tuoåi trung bình laø 26,399 ± 12,356.<br /> <br /> Lyù do nhaäp vieän<br /> Chaán thöông buïng ñôn thuaàn<br /> Veát thöông buïng<br /> Ña toån thöông cô quan<br /> <br /> Tai naïn giao thoâng<br /> Tai naïn lao ñoäng<br /> Bò ñaâm<br /> Söùc eùp do noå vôõ<br /> <br /> 20<br /> 15<br /> <br /> 5<br /> <br /> 5<br /> <br /> %<br /> 62<br /> 31,6<br /> 5<br /> 1,4<br /> <br /> Nhoùm caét laùch Nhoùm baûo toàn<br /> (121 BN)<br /> laùch<br /> (79 BN)<br /> Coù toån thöông nhieàu cô quan<br /> 47/121<br /> 31/79<br /> (38,8%)<br /> (39%)<br /> trong cô theå (toån thöông laùch<br /> keøm toån thöông chænh hình, soï<br /> naõo, tieát nieäu vaø loàng ngöïc).<br /> Chaán thöông buïng ñôn thuaàn<br /> 74/121<br /> 48/79<br /> (vôõ laùch ñôn thuaàn hoaëc vôõ<br /> (61,2%)<br /> (61%)<br /> laùch coù keøm theo toån thöông (trong ñoù coù 32 (trong ñoù coù 5<br /> ca coù toån<br /> ca coù toån<br /> cô quan khaùc trong oå buïng)<br /> thöông noäi taïng thöông noäi<br /> khaùc)<br /> taïng khaùc<br /> thuoäc nhoùm<br /> PTBT)<br /> Beänh lyù ñi keøm (laùch soát reùt,<br /> 16/121<br /> khoâng<br /> (13%)<br /> coù thai, HIV, xô gan, roái loaïn<br /> ñoâng maùu, beänh tim baåm<br /> sinh, HA=0 trong moå)<br /> <br /> Ñaëc ñieåm laâm saøng<br /> Nhoùm Nhoùm baûo<br /> PTBT toàn khoâng<br /> (60 BN)<br /> moå<br /> <br /> 24<br /> <br /> 10<br /> <br /> n=79<br /> 49<br /> 25<br /> 4<br /> 1<br /> <br /> Ñaëc ñieåm chaán thöông vôõ laùch ôû ngöôøi lôùn<br /> <br /> 31<br /> <br /> 25<br /> <br /> %<br /> 54<br /> 7<br /> 39<br /> <br /> Nguyeân nhaân gaây toån thöông laùch<br /> <br /> 35<br /> 30<br /> <br /> n=79<br /> 43<br /> 5<br /> 31<br /> <br /> 7<br /> <br /> 8<br /> 4<br /> <br /> 0<br /> 2-10t 11-20t 21-30t 31-40t 41-50t 51-70t<br /> <br /> Bieåu ñoà 1: Phaân boá theo tuoåi<br /> <br /> 61<br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi khoa<br /> <br /> Choaùng giaûm theå tích:<br /> Coù choaùng<br /> Khoâng choaùng<br /> Tri giaùc:<br /> Tænh taùo tieáp xuùc toát<br /> Löø ñöø, lô mô, vaät vaõ<br /> Meâ saâu<br /> Bieåu hieän da nieâm:<br /> Xanh nhôït<br /> Hoàng nhaït<br /> Hoàng haøo<br /> Trieäu chöùng cô naêng:<br /> Khoâng than phieàn ñau haï söôøn<br /> traùi khi naèm yeân.<br /> Than phieàn ñau haï söôøn traùi khi<br /> <br /> %<br /> <br /> 8<br /> 52<br /> <br /> 0<br /> 19<br /> <br /> 10,2<br /> 89,8<br /> <br /> 48<br /> 12<br /> 0<br /> <br /> 19<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 85<br /> 15<br /> 0<br /> <br /> 2<br /> 19<br /> 39<br /> <br /> 0<br /> 7<br /> 12<br /> <br /> 2,6<br /> 32,9<br /> 64,5<br /> <br /> 0<br /> <br /> 14<br /> <br /> 17,7<br /> <br /> 1<br /> <br /> 5<br /> <br /> 7,7<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> Nhoùm Nhoùm baûo<br /> PTBT toàn khoâng<br /> (60 BN)<br /> moå<br /> naèm yeân.<br /> Than ñau khaép buïng khi naèm<br /> yeân.<br /> Toån thöông thaønh buïng vuøng haï<br /> söôøn traùi:<br /> Khoâng daáu traày saùt.<br /> Traày söôùc da.<br /> Tuï maùu döôùi da.<br /> Raùch da vaø caân cô.<br /> Nhìn buïng:<br /> Buïng loõm.<br /> Buïng tröôùng vöøa.<br /> Buïng tröôùng caêng.<br /> Aán chaàn buïng:<br /> Khoâng coù phaûn öùng thaønh buïng.<br /> Coù phaûn öùng thaønh buïng.<br /> Co cöùng thaønh buïng.<br /> Thaêm khaùm tröïc traøng:<br /> Tuùi cuøng khoâng phoàng, khoâng<br /> ñau.<br /> Tuùi cuøng phoàng, ñau.<br /> Dung tích hoàng caàu:<br /> Hct < 20%<br /> Hct = 20 – 30%<br /> Hct > 30%<br /> <br /> %<br /> <br /> 0<br /> <br /> 74,6<br /> <br /> 29<br /> 26<br /> 1<br /> 4<br /> <br /> 17<br /> 2<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 58<br /> 35,4<br /> 1,6<br /> 5<br /> <br /> 5<br /> 51<br /> 4<br /> <br /> 18<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 29,2<br /> 65,8<br /> 5,0<br /> <br /> 0<br /> 56<br /> 4<br /> <br /> 18<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 22,7<br /> 72,1<br /> 5,2<br /> <br /> 0<br /> <br /> 16<br /> <br /> 20,3<br /> <br /> 60<br /> <br /> 3<br /> <br /> 79,7<br /> <br /> 2<br /> 19<br /> 39<br /> <br /> 1<br /> 5<br /> 13<br /> <br /> 4,2<br /> 30<br /> 65,8<br /> <br /> Caùc phöông tieän chaån ñoaùn<br /> Sieâu aâm buïng trong caáp cöùu.<br /> <br /> Laø phöông tieän höõu duïng nhaát hieän nay cuûa<br /> chuùng toâi vaø thöïc hieän thöôøng qui.<br /> n=79<br /> <br /> %<br /> <br /> 4<br /> 11<br /> 64<br /> <br /> 5,2<br /> 13,8<br /> 81,0<br /> <br /> 36<br /> 43<br /> <br /> 45,6<br /> 54,4<br /> <br /> CT scan<br /> <br /> Ñöôïc chæ ñònh khi BN coù huyeát ñoäng hoïc oån<br /> ñònh, ñöôïc chæ ñònh trong 4 ca; 3 BN coù daäp laùch (ñoä<br /> I vaø II) neân ñieàu trò baûo toàn theo doõi khoâng moå; 1 BN<br /> coù vôõ ñoä IV chaûy maùu thì 2 chæ ñònh moå caáp cöùu.<br /> Soi oå buïng chaån ñoaùn<br /> <br /> Trong 1 tröôøng hôïp do chaûy maùu trong oå buïng<br /> chöa roû nguyeân nhaân, nhìn qua oáng soi ghi nhaän vôõ<br /> <br /> 62<br /> <br /> laùch ñoä IV ñang chaûy maùu coù chæ ñònh moå caét 1 phaàn<br /> laùch sau ñoù.<br /> Chaån ñoaùn<br /> <br /> 59<br /> <br /> Keát quaû sieâu aâm<br /> Phaùt hieän coù tuï dòch baát thöôøng trong oå buïng:<br /> Khoâng dòch oå buïng.<br /> Dòch raát ít döôùi laùch vaø khoang Morrison.<br /> Dòch nhieàu trong oå buïng vaø cuøng ñoà Douglas.<br /> Nhìn roõ toån thöông nhu moâ laùch:<br /> Khoâng ghi nhaän toån thöông laùch.<br /> Ghi nhaän toån thöông laùch.<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Chaån ñoaùn<br /> n=79<br /> 1. Chaûy maùu trong oå buïng chöa roû nguyeân do. 32<br /> 2. Chaûy maùu trong oå buïng do vôõ laùch.<br /> 24<br /> 3. Daäp laùch (ñoä I vaø II).<br /> 19<br /> 4. Vieâm phuùc maïc nghi vôõ taïng roãng.<br /> 4<br /> <br /> %<br /> 40,5<br /> 30,3<br /> 24,2<br /> 5,0<br /> <br /> Ñieàu trò (döïa vaøo phaân ñoä cuûa Hieäp<br /> hoäi phaãu thuaät chaán thöông Hoa Kyø,<br /> 1989)<br /> Phaãu thuaät baûo toàn laùch (60 ca).<br /> <br /> Ñoä I: 3 ca khoâng laøm gì do sang thöông töï caàm<br /> maùu.<br /> 1 ca khaâu laùch.<br /> Ñoä II: 18 ca khaâu laùch.<br /> Ñoä III: 6 ca khaâu laùch.<br /> 20 ca caét moät phaàn laùch.<br /> Ñoä IV: 12 ca caét moät phaàn laùch.<br /> theo doõi<br /> 5%<br /> <br /> khaâu laùch<br /> 42%<br /> <br /> caét 1 phaàn<br /> 53%<br /> <br /> Baûo toàn laùch theo doõi khoâng moå (19 ca)<br /> <br /> Chuû yeáu chaån ñoaùn daäp laùch (ñoä I vaø II), ñieàu trò<br /> baèng caùch cho BN naèn yeân treân giöôøng, giaûm ñau,<br /> khaùng sinh döï phoøng, taêng cöôøng ñoâng maùu baèng<br /> vit K1, vaø transamin. Theo doõi tình traïng buïng haèng<br /> ngaøy, daáu hieäu sinh toàn, sieâu aâm buïng theo doõi<br /> (thöôøng sau 48 giôø vaø buïng vaãn ñau vaø tröôùng daàn)<br /> vaø dung tích hoàng caàu.<br /> Ña soá 19 ca heát ñau vaø xuaát vieän, ngaøy naèm vieän<br /> trung bình 6,32 ± 3,22 ngaøy.<br /> Bieán chöùng vaø töû vong<br /> Nhoùm PTBT: bieán chöùng thöôøng gaëp laø chaûy<br /> maùu sau moå (3/60 ca, 5%) coù chæ ñònh moå laïi (caét<br /> phaàn laùch coøn laïi) tröôùc 6 giôø sau moå. Ngoaøi ra<br /> chuùng toâi coù 1 ca suy thaän caáp sau moå (sau ñoù chaïy<br /> thaän nhaân taïo 6 laàn vaø oån ñònh) vaø 1 ca baùn taéc ruoät<br /> do dính, nhoùm naøy khoâng coù töû vong.<br /> Nhoùm baûo toàn laùch theo doõi khoâng moå: khoâng<br /> coù bieán chöùng vaø töû vong.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi khoa<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> Tæ leä thaønh coâng baûo toàn laùch trong 76/79 ca laø<br /> 96%.<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Aristotle cho raèng laùch laø cô quan khoâng caàn<br /> thieát cho cô theå vaø phaãu thuaät caét laùch gioáng nhö<br /> caét boû ruoät thöøa khoâng aûnh höôûng ñeán söùc khoeû<br /> ngöôøi beänh(12).<br /> Phaãu thuaät caét laùch trong vôõ laùch chaán thöông<br /> ñöôïc thöïc hieän ñaàu tieân do Riegner vaøo naêm 1893<br /> coi nhö kieåu maåu cho ñieàu trò vôõ laùch(9); sau ñoù<br /> Dretzka (1930) baùo caùo veà kyõ thuaät khaâu laùch vaø<br /> phaùt trieån theâm kyõ thuaät caét baùn phaàn laùch(13). Ñoàng<br /> thôøi trong thôøi gian ñoù, Billroth (1881) trong moät<br /> baùo caùo cho raèng toån thöông laùch do chaán thöông<br /> coù theå töï laønh khi oâng moå töû thi moät chaùu beù cheát<br /> do chaán thöông soï naõo vaø chaán thöông buïng maø<br /> tröôùc ñoù treân laâm saøng khoâng coù trieäu chöùng xuaát<br /> huyeát noäi(13).<br /> Tuy nhieân trong suoát theá chieán I, ngöôøi ta ghi<br /> nhaän tyû leä töû vong khaù cao > 60% trong vôõ laùch<br /> chaán thöông vaø veát thöông, vì luùc ñoù caùch xöû trí laø<br /> cheøn gaïc vaø khaâu laùch. Ñeå traùnh tyû leä töû vong cao<br /> ngöôøi ta tieán haønh caét laùch trieät ñeå trong theá chieán<br /> II; tyû leä töû vong coù giaûm coøn 24%, sau ñoù laø 10% vaø<br /> ngaøy nay chæ coøn 1% neáu BN ñeán sôùm tröôùc 48 giôø<br /> vaø khoâng coù choaùng chaán thöông naëng. Phaãu thuaät<br /> caét laùch trieät ñeå ñöôïc caùc taùc giaû ñoàng tình vì cöùu<br /> soáng raát nhieàu BN hôn; theo Kocher (1911) “Phaãu<br /> thuaät caét laùch seõ giaûm nguy cô chaûy maùu laïi vaø caàm<br /> maùu trieät ñeå” (2). Töø nhöõng toång keát ñoù phaãu thuaät<br /> caét laùch xem nhö moät phöông phaùp ñieàu trò trieät ñeå<br /> vaø an toaøn nhaát trong vôõ laùch chaán thöông vaø phoå<br /> bieán cho ñeán ngaøy nay.<br /> King vaø Schumaker (1952) baùo caùo hoäi chöùng<br /> nhieãm khuaån caáp (OPSI) coù theå gaây töû vong ôû treû<br /> em sau caét laùch(3), töø ñoù ngöôøi ta hieåu raèng laùch coù<br /> vai troø cöïc kyø quan troïng trong heä thoáng voõng noäi<br /> moâ vaø moät khi caét laùch voâ tình loaïi ñi chöùc naêng<br /> <br /> 1.Choaùng chaán thöông<br /> 2.Khoâng choaùng<br /> <br /> 63<br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi khoa<br /> <br /> mieãn dòch; töø ñoù baét ñaàu söû duïng vaéc xin vaø khaùng<br /> sinh döï phoøng seõ ngöøa nhieãm pheá caàu truøng vaø<br /> ngöôøi ta ghi nhaän tyû leä xuaát hieän OPSI coù giaûm coøn<br /> 7%(1).<br /> Töø ñoù, ngöôøi ta xem xeùt laïi lòch söû ñieàu trò vôõ<br /> laùch, nghieân cöùu saâu veà sinh lyù laùch, phaân tích giaûi<br /> phaãu laùch vaø phaùt trieån phöông tieän chaån ñoaùn nhö<br /> sieâu aâm, CT scan laø neàn taûng cho vieäc phaân ñoä vôõ veà<br /> maët giaûi phaãu beänh, ñeà xuaát cho phöông caùch baûo<br /> toàn nhu moâ laùch: baûo toàn laùch khoâng moå vaø caùc<br /> phaãu thuaät baûo toàn laùch.<br /> Phaân ñoä vôõ laùch<br /> Ngaøy nay phoå bieán phaân ñoä vôõ laùch döïa vaøo ñeà<br /> nghò cuûa Moore (1989)(4), Uûy ban ñaùnh giaù toån<br /> thöông cô quan cuûa Hieäp hoäi phaãu thuaät chaán<br /> thöông Hoa kyø, chia vôõ laùch thaønh 5 ñoä.<br /> Ñoä I: noâng, khoâng saâu quùa 1 cm vaøo nhu moâ, coù<br /> khuynh höôùng töï caàm maùu.<br /> Ñoä II:vôõ nhu moâ saâu 1-3cm, khoâng toån thöông<br /> maïch maùu beø laùch.<br /> Ñoä III: veát raùch saâu hôn 3 cm toån thöông maïch<br /> maùu beø laùch.<br /> Ñoä IV: Veát raùch toån thöông maïch maùu maïch<br /> maùu thuøy, ngöng tuaàn hoaøn > 25% theå tích laùch.<br /> Ñoä V: veát nöùt roán laùch gaây ngöng tuaàn hoaøn<br /> toaøn boä laùch.<br /> Töø söï phaân ñoä cho thaáy möùc ñoä toån thöông laùch<br /> vaø möùc ñoä chaûy maùu coù khaùc nhau vaø cho thaáy coù söï<br /> khaùc bieät treân laâm saøng.<br /> Ñoä vôõ laùch khaùc nhau coù nhöõng bieåu hieän<br /> laâm saøng khaùc nhau.<br /> <br /> Khaûo saùt giöõa caùc nhoùm BTL (79 ca) vaø nhoùm<br /> caét laùch (121 ca, nhoùm chöùng) trong cuøng thôøi gian<br /> cho thaáy laâm saøng cuûa töøng nhoùm.<br /> <br /> Nhoùm caét laùch<br /> (121ca)<br /> n=121 %<br /> 28 (23%)<br /> 93 (77%)<br /> <br /> Nhoùm PTBT (60 ca) Nhoùm BTK khoâng moå<br /> n=60 %<br /> (19ca)<br /> n=19 %<br /> 8 (13%)<br /> 0 (0%)<br /> 52 (87%)<br /> 19 (100%)<br /> <br /> p (χ2)<br /> <br /> 0,027<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> Tri giaùc: tænh taùo<br /> Lô mô,vaät vaõ<br /> Meâ<br /> Nhìn hình thaùi buïng:<br /> 1.Buïng loõm<br /> 2.Buïng tröôùng nheï<br /> 3.Buïng tröôùng caêng<br /> <br /> Nhoùm caét laùch<br /> (121ca)<br /> n=121 %<br /> 89 (74%)<br /> 28 (23%)<br /> 4 (3%)<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Nhoùm PTBT (60 ca) Nhoùm BTK khoâng moå<br /> n=60 %<br /> (19ca)<br /> n=19 %<br /> 48 (80%)<br /> 19 (100%)<br /> 12 (20%)<br /> 0 (0%)<br /> 0 (0%)<br /> 0 (0%)<br /> <br /> p (χ2)<br /> <br /> 14 (12%)<br /> 89 (73%)<br /> 18 (15%)<br /> <br /> 5 (8,3%)<br /> 51 (85%)<br /> 4 (6,7%)<br /> <br /> 18 (95%)<br /> 1 (5%)<br /> 0 (0%)<br /> <br /> < 0,001<br /> <br /> Daáu chöùng buïng ngoaïi khoa:<br /> 1.Phaûn öùng thaønh buïng<br /> 2.Buïng cöùng nhö goå<br /> 3.Buïng meàm hoaøn toaøn<br /> <br /> 111 (92%)<br /> 10 (8%)<br /> 0 (0)<br /> <br /> 56 (93%)<br /> 4 (7%)<br /> 0 (0%)<br /> <br /> 1 (5%)<br /> 0 (0%)<br /> 18 (95%)<br /> <br /> < 0,001<br /> <br /> Dung tích hoàng caàu:<br /> Hct ≤ 20%<br /> Hct = 21 – 30%<br /> Hct > 30%<br /> Löôïng maùu truyeàn<br /> <br /> 7 (5,4%)<br /> 48 (39,6%)<br /> 66 (55%)<br /> 4-10 ñv maùu<br /> <br /> 2 (3%)<br /> 19 (32%)<br /> 39 (65%)<br /> 1,28±1,80 ñv<br /> maùu<br /> <br /> 1 (5%)<br /> 5 (27%)<br /> 13 (68%)<br /> 78,95 ± 187,32 ml<br /> <br /> Sieâu aâm trong caáp cöùu:<br /> 1. Löôïng dòch trong oå buïng<br /> Nhieàu<br /> Ít<br /> Khoâng<br /> 2. Nhìn roû toån thöông laùch<br /> <br /> 121 (100%)<br /> 0<br /> 0<br /> 27 (22%)<br /> <br /> 4 (21%)<br /> 11 (58%)<br /> 4 (21%)<br /> 19 (100%)<br /> <br /> Ñoä vôõ laùch<br /> <br /> Ñoä III, IV vaø V<br /> <br /> 60 (100%)<br /> 0<br /> 0<br /> 24 (40%)<br /> Ñoä III, IV<br /> <br /> 0,059<br /> <br /> Ñoä I vaø II<br /> <br /> Töø baûng treân cho pheùp chuùng ta nhaän xeùt töøng<br /> ñaëc ñieåm rieâng töøng nhoùm.<br /> <br /> Ngoaøi ra chuùng toâi coøn ghi nhaän ñaëc ñieåm<br /> chung trong chaán thöông vôõ laùch.<br /> <br /> Nhoùm caét laùch: nhoùm BN naëng, coù choaùng<br /> (28/121, 23%), nhoùm BN coù sinh hieäu khoâng oån<br /> do ña toån thöông vaø nhieàu beänh lyù ñi keøm naëng neà<br /> doøi hoûi phaûi moå nhanh, 92% (111)BN coù phaûn öùng<br /> thaønh buïng vaø 8%(10) BN coù buïng cöùng nhö goå,<br /> sieâu aâm coù 100% löôïng dòch nhieàu trong oå buïng.<br /> Thuoäc nhoùm beänh coù chæ ñònh moå caáp cöùu.<br /> <br /> Ña soá BN khi vaøo vieän ñeàu khoâng coù choaùng<br /> (164/200; 82%).<br /> <br /> Nhoùm PTBT: nhoùm coù choaùng ít hôn 13%(8/60)<br /> vaø laø nhoùm coù sinh hieäu oån, ña toån thöông cô theå ít<br /> hôn, khoâng coù nhieàu beänh lyù ñi keømvaø laø nhoùm coù<br /> phaûn öùng thaønh buïng, 100% sieâu aâm coù dòch nhieàu<br /> trong oå buïng. Nhoùm beänh naøy ít yeáu toá nguy cô coù<br /> theå coù nhieàu thôøi gian thöïc hieän kyõ thuaät khaâu hoaëc<br /> caét moät phaàn laùch.<br /> Nhoùm baûo toàn laùch khoâng moå: nhoùm beänh coù<br /> sinh hieäu oån, buïng khoâng coù dòch hoaëc ít dòch trong<br /> oå buïng vaø quan troïng nhaát laø khoâng coù daáu hieäu<br /> buïng ngoaïi khoa caáp cöùu.<br /> <br /> 64<br /> <br /> BN luoân luoân tænh khi vaøo vieän (156/200; 78%).<br /> Buïng thöôøng tröôùng nheï, daáu coù dòch trong oå<br /> buïng (141/200; 70,5%).<br /> Daáu hieäu sinh toàn oån (104/200; 52%).<br /> 56% BN (112/200) coù Hct >30%.<br /> Töø nhöõng daáu chöùng treân, chuùng toâi keát luaän<br /> ñaëc tính chung cuûa vôõ laùch laø coù theå töï caàm hoaëc<br /> möùc ñoä chaûy maùu khoâng oà aït.<br /> Chæ ñònh phöông phaùp ñieàu trò vôõ laùch<br /> Söï quyeát ñònh phöông phaùp ñieàu trò seõ döïa vaøo<br /> vieäc ñaùnh giaù toån thöông vaø phaân ñoä vôõ laùch. Theo<br /> Moore, Shackford vaø Pachter ñeà nghò caùch xöû trí seõ<br /> döïa vaøo söï phaân ñoä cuûa Hieäp hoäi phaãu thuaät chaán<br /> thöông Hoa kyø.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi khoa<br /> <br />