Điều trị ngoại khoa phình động mạch chủ ngực bụng

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> ÑIEÀU TRÒ NGOAÏI KHOA PHÌNH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ NGÖÏC<br /> Phaïm Thoï Tuaán Anh<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Vôùi vieäc söû duïng maùy tim phoåi nhaân taïo, phaãu thuaät ñieàu trò caùc tröôøng hôïp phình ñoäng maïch chuû<br /> ngöïc ñaõ ñöôïc trieån khai maïnh meõ taïi khoa ngoaïi loàng ngöïc BV Chôï raãy. Bao goàm caùc tröôøng hôïp phình<br /> ñoäng maïch chuû leân, phình quai ngang, phình ñoäng maïch chuû xuoáng vaø caû phình ñoäng maïch chuû ngöïc<br /> – buïng. Phình taùch ñoäng maïch chuû ngöïc kieåu A hay B cuõng ñöôïc phaãu thuaät khi coù chæ ñònh. Keát quaû<br /> ban ñaàu ñaët neàn taûng cho moät coâng trình nghieân cöùu laâu daøi hôn veà beänh lyù phình ñoäng maïch chuû<br /> ngöïc taïi beänh vieän Chôï Raãy.<br /> <br /> SUMARRY<br /> SURGICAL TREATMENT OF THORACIC AORTIC ANEURYSM<br /> Pham Tho Tuan Anh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 7 – Supplement of No 1 - 2003: 98 – 100.<br /> <br /> Using cardiopulmonary bypass, the operative procedures for thoracic aneurysm has been developed<br /> forcefully in Department of Thoracic & Cardiovascular Surgery of Cho Ray Hospital. All kind of thoracic<br /> aortic aneurysm are treated, including: ascending aortic aneurysm, aortic arch aneurusm, descending<br /> aortic aneurysm, thoracoabdominal aneurysm. This report may encourage further research on the thoracic<br /> aortic aneurysm.<br /> PÑMCN ñöôïc ñieàu trò noäi khoa vì töø choái moå, hay coù<br /> MÔÛ ÑAÀU<br /> nhöõng beänh lyù khaùc khoâng cho pheùp can thieäp phaãu<br /> Phình ñoäng maïch chuû ngöïc (PÑMCN) laø beänh lyù<br /> thuaät ñöôïc.<br /> khoâng khoù chaån ñoaùn song caàn phaûi ñieàu trò taïi moät<br /> Phaân boá nam nöõ: 14 nam vaø 6 nöõ. Tæ leä nam/ nöõ<br /> trung taâm phaãu thuaät chuyeân khoa tim maïch. Vieäc<br /> laø 7: 3. Tuoåi taùc: trung bình 45,6. Treû nhaát 22. Giaø<br /> söû duïng maùy tuaàn hoaøn ngoaøi cô theå giuùp cho vieäc<br /> nhaát 67.<br /> ñieàu trò ngoaïi khoa PÑMCN trôû neân khaû thi vaø an<br /> Vuøng sinh soáng: TP HCM 05, Tænh thaønh phoá<br /> toaøn hôn.<br /> khaùc 15.<br /> Töø thaùng 3 naêm 2000, taïi beänh vieän Chôï raãy ñaõ<br /> Chaån ñoaùn:<br /> tieán haønh phaãu thuaät tim hôû treân caùc beänh lyù ôû tim<br /> Bieåu hieän laâm saøng<br /> Soá cas<br /> vaø maïch maùu lôùn. Baùo caùo naøy nhaèm toång keát caùc<br /> Ñau ngöïc<br /> 20<br /> tröôøng hôïp PÑMCN ñaõ ñöôïc phaãu thuaät taïi beänh<br /> Ho<br /> 18<br /> vieän Chôï Raãy.<br /> Khoù thôû<br /> 08<br /> Meät<br /> Khoù thôû phaûi ngoài<br /> Choaùng maát maùu<br /> Tím taùi<br /> Khaøn tieáng<br /> Hình aûnh hoïc<br /> <br /> 11<br /> 03<br /> 02<br /> 02<br /> 02<br /> Soá BN<br /> <br /> Nghieân cöùu taäp trung nhöõng tröôøng hôïp<br /> PÑMCN coù can thieäp phaãu thuaät, khoâng keå ñeán caùc<br /> <br /> X quang loàng ngöïc<br /> Sieâu aâm qua thaønh ngöïc<br /> Sieâu aâm qua thöïc quaûn<br /> <br /> 20<br /> 11<br /> 11<br /> <br /> 98<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br /> <br /> SOÁ LIEÄU VAØ KEÁT QUAÛ<br /> Trong hôn 2 naêm, töø thaùng 3/2000 ñeán thaùng<br /> 12/2002 coù 20 tröôøng hôïp PÑMCN ñaõ ñöôïc moå taïi<br /> beänh vieän Chôï Raãy.<br /> *<br /> <br /> Khoa Ngoaïi Loàng Ngöïc Beänh vieän Chôï Raãy<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7* Phuï baûn cuûa Soá 1* 2003<br /> <br /> Bieåu hieän laâm saøng<br /> CT scan<br /> MRI<br /> Chuïp ñoäng maïch<br /> <br /> Soá cas<br /> 20<br /> 05<br /> 00<br /> <br /> Kích thöôùc PÑMCN: trung bình 7,2 cm. Nhoû<br /> nhaát 5 cm. Lôùn nhaát 12cm<br /> Phaân loaïi PÑMCN:<br /> Loaïi PÑMCN<br /> ÑMCN leân<br /> ÑMCN quai<br /> ÑMCN xuoáng<br /> ÑMC ngöïc buïng<br /> ÑMCN boùc taùch A<br /> ÑMCN boùc taùch B<br /> <br /> Soá BN<br /> 02<br /> 03<br /> 06<br /> 02<br /> 5<br /> 3<br /> <br /> Moät tröôøng hôïp vöøa phình quai ngang vöøaphình<br /> ÑMC ngöïc xuoáng.<br /> Phöông phaùp phaãu thuaät:<br /> Phöông phaùp<br /> Moå chöông trình<br /> Moå caáp cöùu<br /> <br /> Soá BN<br /> 14<br /> 06<br /> <br /> Phöông phaùp phaãu thuaät:<br /> Beänh nhaân<br /> Chaån ñoaùn<br /> Phaãu thuaät<br /> Mai thuûy N. Phình ÑMC ngöïc buïng Gheùp oáng Dacron<br /> Taân toân N.* Phình ÑMC ngöïc leân vôõ<br /> PT Bentall<br /> Nguyeãn vaên C* Phình taùch ÑMC ngöïc Thay ÑMC leânngang<br /> tyùp A<br /> Leâ thanh Th<br /> Beå quai ngang ÑMC<br /> Khaâu quai ngang<br /> Ñoã thanh H<br /> Phình ÑMC xuoáng<br /> Gheùp oáng Dacron<br /> Huyønh vaên T<br /> Phình ÑMC xuoáng<br /> Gheùp oáng Dacron<br /> Voõ thò L<br /> Phình ÑMC ngöïc leân<br /> Thay ÑMC leân<br /> Hoà phöôùc T<br /> Phình quai ngang<br /> Vaù quai ngang<br /> Buøi thò L<br /> Phình taùch ÑMC ngöïc<br /> Thay ÑMC leân<br /> tyùp A<br /> Traàn vaên L<br /> Vôõ phình ÑMC ngöïc<br /> Thay ñoaïn ÑMC<br /> xuoáng<br /> xuoáng<br /> Nguyeãn vaên D Phình ÑMC ngöïc xuoáng Thay ñoaïn ÑMC<br /> xuoáng<br /> Buøi minh Ñ * Phình taùch ÑMC ngöïc<br /> PT Bental<br /> tyùp A<br /> Nguyeãn vaên T Phình taùch ÑMC ngöïc Thay ÑMC leân. Söûa<br /> tyùp A<br /> van ÑMC<br /> Ngoâ thò D<br /> Phình ÑMC ngöïc xuoáng Thay ÑMC xuoáng khoâng CPB<br /> Pham vaên C* Phình taùch ÑMC ngöïc<br /> Thay ñoaïn ÑMC<br /> tyùp B<br /> xuoáng<br /> Nguyeãn thò N Phình taùch ÑMC ngöïc<br /> Thay ÑMC leân<br /> tyùp A<br /> Buøi minh G* Phình taùch ÑMC ngöïc<br /> Thay ñoaïn ÑMC<br /> tyùp B<br /> xuoáng<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br /> <br /> Beänh nhaân<br /> Chaån ñoaùn<br /> Phaãu thuaät<br /> Vuõ hoàng Ngoïc Phình taùch ÑMC ngöïc<br /> Thay ñoaïn ÑMC<br /> T<br /> tyùp B<br /> xuoáng<br /> Traàn ngoïc N Phình ÑMC ngöïc buïng Thay ÑMC nhöïc buïng<br /> Nguyeãn trình<br /> Phình quai vaø ÑMC<br /> Thay quai vaø ÑMC<br /> Th *<br /> xuoáng<br /> xuoáng<br /> <br /> Töû vong vaø bieán chöùng:<br /> Bieán chöùng: roái loaïn ñoâng maùu, suy thaän caáp,<br /> suy hoâ haáp, vieâm phoåi, nhieãm truøng huyeát, ngöng<br /> tim.<br /> Töû vong noùi chung: 06 (30%).<br /> Moå chöông trình: 02 (2/14 = 14,2%).<br /> Moå caáp cöùu: 02 (2/6 = 34%)<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Vaøi doøng lòch söû:<br /> Theá kyû II, Galen ñaõ moâ taû chính xaùc tuùi phình<br /> ñoäng maïch.<br /> 1542, Fernelius nhaän xeùt raèng tuùi phình laø do<br /> thaønh ñoäng maïch bò moûng ñi.<br /> 1557, Vesalius laàn ñaàu tieân chaån ñoaùn chính xaùc<br /> phình ñoäng maïch treân laâm saøng<br /> Phaãu thuaät PÑMCN giôùi haïn baèng vieäc boïc laïi<br /> tuùi phình hay phaãu thuaät Matas.<br /> 1956, Cooley vaø DeBakey trình baày kyõ thuaät thay<br /> ÑMC leân baèng oáng gheùp nhaân taïo.<br /> 1960, Mueller thay ÑMC leân keát hôïp söûa van<br /> ÑMC.<br /> 1963, Wheat thay ÑMC leân keát hôïp thay van<br /> ÑMC.<br /> 1968, Bentall thay ÑMC leân vaø van ÑMC baèng<br /> oáng gheùp nhaân taïo coù gaén saün van, ñoàng thôøi caém<br /> laïi ÑM vaønh vaøo oáng gheùp.<br /> Dieãn tieán töï nhieân cuûa PÑMCN:<br /> Ñoäng maïch chuû ngöïc bò phình lôùn trung bình<br /> moãi naêm 0,10 cm. Ñoäng maïch chuû ngöïc xuoáng lôùn<br /> nhanh hôn ñoäng maïch chuû ngöïc leân, khoaûng 0,19<br /> cm so vôùi 0,07 cm moãi naêm. ÑMC caøng lôùn caøng<br /> phình nhanh.<br /> <br /> 99<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> Hai bieán chöùng quan troïng cuûa phình ÑMC<br /> ngöïc laø vôõ hay boùc taùch.<br /> Chæ ñònh phaãu thuaät:<br /> Tuùi phình coù trieäu chöùng neân ñöôïc phaãu thuaät<br /> khoâng keå ñeán kích thöôùc tuùi phình. Ñoái vôùi ÑMC<br /> ngöïc leân, kích thöùôc tuùi phình caàn can thieäp laø 6<br /> cm. Khi tuùi phình ñaït ñeán kích thöôùc naøy, 31% beänh<br /> nhaân seõ bò vôõ hay boùc taùch tuùi phình. Ñoái vôùi ÑMC<br /> ngöïc xuoáng, kích thöôùc caàn can thieäp laø 7 cm. Khi<br /> tuùi phình ñaït ñeán kích thöôùc naøy, 43% beänh nhaân seõ<br /> bò vôõ hay boùc taùch tuùi phình. Caàn chæ ñònh can thieäp<br /> phaãu thuaät tröôùc khi tuùi phình vôõ hay boùc taùch.<br /> Kích thöôùc tuùi phình ÑMC ngöïc khoâng coù trieäu<br /> chöùng caàn phaãu thuaät (John A. Elefteriades)<br /> ÑMC leân<br /> ÑMC xuoáng<br /> <br /> Khoâng h/c Marfan<br /> 5,5 cm<br /> 6,5 cm<br /> <br /> H/C Marfan<br /> 5,0 cm<br /> 6,0 cm<br /> <br /> Bieán chöùng döïa treân kích thöôùc ÑMC (John A.<br /> Elefteriades)<br /> Nguy cô/ naêm<br /> Vôõ<br /> Boùc taùch<br /> Töû vong<br /> Bieán chöùng chung<br /> <br /> >3,5 cm<br /> 0,0%<br /> 2,2%<br /> 5,9%<br /> 7,2%<br /> <br /> Kích thöôùc ÑMC<br /> > 4cm > 5cm<br /> 0,3%<br /> 1,7%<br /> 1,5%<br /> 2,5%<br /> 4,6%<br /> 4,8%<br /> 5,3%<br /> 6,5%<br /> <br /> > 6cm<br /> 3.6%<br /> 3,7%<br /> 10,8%<br /> 14,1%<br /> <br /> Loeùt ÑMC vaø tuï maùu thaønh ÑMC laø 2 thöông<br /> toån coù theå phaùt hieän bôûi chuïp caét lôùp ñieän toaùn,<br /> chuïp coäng höôûng töø, hay sieâu aâm. Caàn can thieäp<br /> phaãu thuaät sôùm caùc tröôøng hôïp naøy vì nguy cô vôõ tuùi<br /> phình raát cao 45%.<br /> Khuyeán caùo neân phaãu thuaät caùc phình ÑMC<br /> ngöïc khoâng trieäu chöùng ñeå phoøng ngöøa nguy cô vôõ<br /> hay boùc taùch. Ñoái vôùi tuùi phình ÑMC ngöïc coù trieäu<br /> chöùng caàn phaãu thuaät khoâng keå ñeán kích thöôùc tuùi<br /> phình.<br /> <br /> 100<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Nguy cô phaãu thuaät phình ÑMC ngöïc ôû caùc<br /> trung taâm chuyeân khoa coù nhieàu kinh nghieäm laø: töû<br /> vong 2,5% ñoái vôùi phình ÑMC leân vaø quai ngang, 8%<br /> ñoái vôùi phình ÑMC xuoáng vaø ngöïc buïng; kích ngaát<br /> (stroke) 8% ñoái vôùi phình ÑMC leân, 5% vôùi phình<br /> ÑMC xuoáng; lieät haï chi 8% ñoái vôùi phình ÑMC<br /> xuoáng.<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> PÑMCN laø toån thöông thöôøng gaëo ôû beänh nhaân<br /> lônù tuoåi, cao huyeát aùp. Ngoaøi ra, hoäi chöùng Marfan<br /> cuõng nhö lieân heä gia ñình laø 2 yeáu toá ñöôïc lieät keâ ra<br /> trong caùc nguyeân nhaân phình ÑMC ngöïc. Phaãu<br /> thuaät PÑMCN caàn thieát söû duïng maùy tuaàn hoaøn<br /> ngoaøi cô theå. Caàn chæ ñònh phaãu thuaät caùc tröôøng<br /> hôïp PÑMCN coù trieäu chöùng hay khoâng coù trieäu<br /> chöùng song kích thöôùc tuùi phình ñaõ lôùn (> 6cm).<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> JOHN A. ELEFTERIADES, MD. 2002. Natural history<br /> of Thoracic Aortic Aneurysms: Indications for Surgery,<br /> and Surgical Versus Nonsurgical Risks. Ann Thorac<br /> Surg, 2002; 74: S 1877-1880.<br /> JOHN<br /> W.MD.1993.<br /> Chronic<br /> Thoracic<br /> and<br /> Thoracoabdominal Aortic Aneurysm. John W. Kirklin.<br /> Cardiac Surgery, Vol 2, Second edition: 1749-1776,<br /> Churchill Livingstone Inc, New York.<br /> NICHOLAS T. KOUCHOUKOS. 1999. Aneurysms of<br /> the Ascending Aorta. ARTHUR E. BAUE, MD. Glenn’s<br /> Thoracic And Cardiovascular Surgery, Vol 2, sixth<br /> edition: 2225- 2237, Prentice – Hall International Inc.<br /> New York.<br /> JOSEPH S. COSELLI, 1999. Aneurysms of the<br /> Tranverse Aortic Arch. ARTHUR E. BAUE, MD.<br /> Glenn’s Thoracic And Cardiovascular Surgery, Vol 2,<br /> sixth edition: 2239- 2253, Prentice – Hall International<br /> Inc. New York.<br /> JAMES I. FANN 1999, Descending Thoracic Aortic<br /> Aneurysms. ARTHUR E. BAUE, MD. Glenn’s Thoracic<br /> And Cardiovascular Surgery, Vol 2, sixth edition: 22552271, Prentice – Hall International Inc. New York.<br /> M. ARISAN ERGIN 1999, Dissections of the Aorta.<br /> ARTHUR E. BAUE, MD. Glenn’s Thoracic And<br /> Cardiovascular Surgery, Vol 2, sixth edition: 22732297, Prentice – Hall International Inc. New York.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br /> <br />