DỰ ÁN TRỒNG VÀ SƠ CHẾ DƯỢC LIỆU SẠCH THEO HƯỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:66

Thêm vào BST

Báo xấu

363
lượt xem 159
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dựa trên kết quả nghiệm thu cấp nhà nước dự án “Xây dựng mô hình áp dụng tiến bộ kỹ thuật nhằm phát triển cây dược liệu và nấm hương tạo nguồn thu nhập thay thế nguồn thu từ cây thuốc phiện cho đồng bào dân tộc huyện Sa Pa, Lào Cai” được Hội đồng nghiệm thu cấp nhà nước đánh giá xuất sắc, sau dự án người dân địa phương tiếp tục sản xuất tạo sản phẩm dược liệu xuất khẩu với sản lượng trên 30 tấn/năm....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: DỰ ÁN TRỒNG VÀ SƠ CHẾ DƯỢC LIỆU SẠCH THEO HƯỚNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA

D ÁN TR NG VÀ SƠ CH DƯ C LI U S CH THEO HƯ NG S N XU T HÀNG HÓA 1
C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM c l p – T do – H nh phúc ________________ D ÁN TR NG VÀ SƠ CH DƯ C LI U S CH THEO HƯ NG S N XU T HÀNG HÓA T I: T NH HÒA BÌNH CÔNG TY TNHH U TƯ VÀ NG D NG CÔNG NGH MÔI TRƯ NG A CH : T NH HÒA BÌNH I N THO I: EMAIL: Hòa Bình, tháng 02 năm 2012 2
Ch−¬ng 1 S C N THI T VÀ M C TIÊU U TƯ 1.1. C¨n cø ph¸p lý vµ tµi liÖu sö dông 1.1.1. C¨n cø ph¸p lý Nh n th c rõ ư c t m quan tr ng c a ngành công nghi p dư c trong n n kinh t và s nghi p chăm sóc s c kh e nhân dân, Chính ph ã có chính sách phát tri n ngành công nghi p dư c theo l trình và ư c th hi n vi c ã ban hành các văn b n pháp lý sau: • Quy t nh s 108/2002/Q -TTg ngày 15 tháng 08 năm 2002 c a Th tư ng Chính ph phê duy t chi n lư c phát tri n ngành dư c t i năm 2010. • Quy t nh s 61/2007/Q -TTg c a Th tư ng Chính ph v “Chương trình nghiên c u khoa h c công ngh tr ng i m Qu c gia phát tri n công nghi p hóa dư c n năm 2020”. • Quy t nh s 43/2007/Q -TTg c a Th tư ng chính ph v án án “Phát tri n công nghi p dư c và xây d ng mô hình h th ng cung ng thu c Vi t Nam giai o n 2007-2015 và t m nhìn n 2020”. • Thông tư s 14/2009/TT-BYT ngày 03/9/2009 c a B Y T hư ng d n tri n khai ‘ Th c hành t t tr ng tr t và thu hái cây thu c’ theo khuy n cáo c a t ch c Y t th gi i. Các m c tiêu chính c a các văn b n trên là: + Xây d ng và phát tri n h th ng các nhà máy s n xu t thu c trong nư c, ti n t i áp ng cơ b n nhu c u v thu c phòng và ch a b nh cho nhân dân, m b o thu c s n xu t trong nư c áp ng ư c 70% giá tr ti n thu c vào năm 2015 và 80% vào năm 2020. + Tăng cư ng năng l c nghiên c u khoa h c bao g m: nghiên c u cơ b n, nghiên c u ng d ng, nghiên c u tri n khai và s n xu t th nghi m các nguyên li u làm thu c ph c v phát tri n công nghi p hóa dư c và áp ng nhu c u nguyên li u s n xu t thu c trong nư c. 3
+ Xây d ng và phát tri n các nhà máy hóa dư c nh m s n xu t và cung c p nguyên li u ph c v cho công nghi p dư c bào ch thu c, m b o áp ng ư c 20% nhu c u nguyên li u ph c v cho công nghi p bào ch thu c vào năm 2015 và 50% vào năm 2020. + Phát huy ti m năng, th m nh v Dư c li u và thu c y h c c truy n y m nh công tác qui ho ch, nuôi tr ng và ch bi n dư c li u, xây d ng ngành công nghi p bào ch thu c t dư c li u và thu c y h c c truy n tr thành m t ph n quan tr ng c a ngành dư c Vi t Nam. 1.1.2. Tµi liÖu sö dông - D a trên k t qu nghi m thu c p nhà nư c d án “Xây d ng mô hình áp d ng ti n b k thu t nh m phát tri n cây dư c li u và n m hương t o ngu n thu nh p thay th ngu n thu t cây thu c phi n cho ng bào dân t c huy n Sa Pa, Lào Cai” ư c H i ng nghi m thu c p nhà nư c ánh giá xu t s c, sau d án ngư i dân a phương ti p t c s n xu t t o s n ph m dư c li u xu t kh u v i s n lư ng trên 30 t n/năm. - D a vào k t qu bư c uc a tài “Nghiên c u thành ph n ch t, công ngh nhân gi ng, chăm sóc thu hái m t s cây dư c li u quý hi m t nh Cao B ng: Ích m u, Hà th ô, u t u, Ngh , Ngũ gia bì, Hoàng tinh, Th ph c linh” do Vi n dư c li u th c hi n t năm 2004 cho th y các cây dư c li u: Ích m u, Hà th ô, u t u, Ngh , Ngũ gia bì, Hoàng tinh, Th ph c linh” có th phát tri n t t trên t Cao B ng cho năng su t cao áp ng yêu c u s n xu t dư c li u và xu t kh u. tài: “ i u tra nghiên c u b o t n ngu n gen cây thu c có ho t tính t i huy n Sìn H Lai Châu” do Khoa Nông Lâm Trư ng i h c Tây B c ti n hành ã i u tra sưu t m trên 200 cây thu c t nhiên t i huy n Sìn H và vùng ph c n và m t s bài thu c c a các dân t c a phương. 1.2. Môc tiªu ®Çu t− - K t h p v i Vi n Dư c Li u Trung Ương tr ng và sơ ch 5 lo i cây dư c li u: ( Cây ương quy, Cây Xuyên khung, Cây B ch tru t, Cây c ho t, Cây 4
tr ng ) t i Thung Quan, Xã Thung Khe, Huy n Mai Châu, T nh Hòa Bình t năng su t cao, ch t lư ng t t ph c v cho tiêu dùng trong nư c và xu t kh u, thông qua vi c chuy n giao quy trình, áp d ng nguyên t c, tiêu chu n GACP “ Th c hành t t tr ng tr t và thu hái cây thu c” theo khuy n cáo c a t ch c Y t th gi i. - Chuy n giao công ngh tr ng các lo i cây dư c li u trên cho bà con nông dân khu v c huy n Mai Châu, T nh Hòa Bình, góp ph n phát tri n kinh t a phương. 1.3. Sù cÇn thiÕt ®Çu t− 1.3.1. ChÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh liªn quan ®Õn s¶n xuÊt dư c li u ë ViÖt Nam Huy n Mai Châu- Hòa Bình có nhi u ti m năng phát tri n kinh t r ng, nhi u loài cây dư c li u quí như : tr ng, ương quy, Xuyên khung, c ho t, B ch ch , Nhân sâm, Hoài Sơn, L ng Sâm, T c o n,Thiên niên ki n, Kê huy t ng, Bách b , b y lá 1 hoa ...m c t nhiên. Tuy nhiên hi n nay cùng v i n n khai thác r ng b a bãi là s m t i ngu n tài nguyên t nhiên. Nh ng loài cây dư c li u quí, hi m c a t nh có trong Sách Vi t Nam ang d n b c n ki t và có nguy cơ tuy t ch ng n u không có chính sách u tư b o t n thích áng. Theo các nhà nghiên c u dư c h c, xu hư ng t i c a th gi i là dùng thu c có ngu n g c thiên nhiên vì nó có tác d ng tr li u cao, không gây tác d ng ph . G n ây, m t s cây thu c như: ương Quy, Kim ti n th o, ích m u, Di p h châu, Chè dây, Chè ng ư c các công ty dư c ch bi n thành các lo i thu c phòng, tr các b nh c hi u có hi u qu t t. Hi n m t s cây thu c quí c a m t s a phương ư c khai thác bán thô cho Trung qu c v i gía thu mua khá cao : tr ng, Bách b , Kê huy t ng, Cây 01 lá, Thiên niên ki n, Gi o c lam....trong khi ó c nư c ang ph i nh p n 80% lư ng ông nam dư c có ngu n g c t các dư c li u ó. B nh vi n y h c c truy n dân t c và nhi u nhà thu c ông y c a t nh m i tháng ph i dùng n hàng t n thu c các lo i, song nhi u ngư i v n ph i ch thu c vì thi u ch ng lo i. 5
Cây thu c quí t nh có nhi u nhưng ngư i dân k c các nhà thu c có uy tín chưa có ý th c trong vi c gây tr ng, phát tri n m t s cây thu c quí hi m. Trên a bàn t nh cũng chưa có m t ơn v nào ư c giao ho c ch ng trong vi c tr ng th và ch bi n các cây thu c quí. Vi c nghiên c u thành ph n ho t ch t, k thu t nhân gi ng và công ngh ch bi n các lo i thu c c h u cũng chưa y , nh t là chưa có mô hình tr ng cây thu c nào t o ra s n ph m có giá tr làm cho ngư i dân hi u ư c, tai nghe, m t th y l i ích kinh t , l i ích xã h i làm theo. Cho nên vi c nghiên c u phát tri n dư c li u m t cách toàn di n theo hư ng s n xu t hàng hoá áp ng nhu c u tiêu th s n ph m nguyên li u dư c trong nư c và có th tham gia xu t kh u tăng thu nh p cho ngư i dân trên ơn v canh tác t r ng là r t c n thi t và quan tr ng. Th c hi n Ngh quy t 37 - NQ.TW ngày 01/7/2005 c a B Chính tr . Căn c chi n lư c phát tri n kinh t xã h i c a t nh n 2015 mà i h i t nh ng b ã ra, chương trình phát tri n kinh t xã h i huy n Mai Châu nh m phát huy ti m năng, l i th c a vùng khí h u, sinh thái. Ch th 02/CP c a Chính ph v phát tri n y h c c truy n và nâng cao n i l c trong công tác m b o thu c ch a b nh và chăm sóc s c kho c ng ng ã và ang t o ra bư c chuy n bi n m i trên c nư c v tr ng và bào ch thu c t dư c li u. ây là nhân t quan tr ng thúc y vi c xây d ng m t d án ưa cây dư c li u tham gia chuy n i cơ c u cây tr ng nông nghi p nh m phát tri n s n xu t, nâng cao hi u qu canh tác trên ơn v di n tích và xây d ng cơ s ch bi n, góp ph n tiêu th s n ph m thu ho ch t r ng cho nông dân t i c m xã và các vùng xung quanh huy n. Hình thành nên cơ s công nghi p ch bi n cho các xã vùng cao s ng ch y u nh r ng có thêm thu nh p, nâng cao m c s ng. V i nh ng i u ki n t nhiên thu n l i cho vi c phát tri n dư c li u ã ư c quy ho ch là vùng phát tri n cây dư c li u, k t h p s n xu t dư c li u v i du l ch chăm sóc s c kho b ng các lo i dư c li u c a a phương như: t m thu c, ngh dư ng…v i vi c qu ng bá các s n ph m dư c li u s ch v i ngh dư ng s thu hút ư c m t s lư ng l n du khách trong và ngoài nư c du l ch theo tuy n Hà N i-Hòa Bình-Mai Châu-Sơn La- i n Biên, c bi t là tuy n du l ch Hà Nôi- B n Lác( Mai Châu) ang thu hút khách du l ch trong và ngoài nư c do tuy n giao thông qu c l 6 ã ư c c i t o nâng c p, t o thuân l i cho vi c thông thương hàng hoá và du l ch. Nhi u công ty s n xu t dư c li u trong và ngoài nư c có nhu c u cao v các ngu n dư c li u s ch như : Traphaco, ông Nam dư c B o Long…s tiêu th m t s 6
lư ng l n dư c li u các lo i. Các Vi n nghiên c u trong nư c như: Vi n Hoá h c, Vi n Dư c li u cũng ang y m nh vi c tìm ki m các ngu n dư c li u ph c v cho công tác nghiên c u và s n xu t. Vi c tri n khai th c hi n mô hình tr ng và ch bi n cây dư c li u là quan tr ng và c n thi t, ngoài vi c h tr thúc y ngư i dân bi t áp d ng k thu t vào tr ng, chăm sóc và ch bi n dư c li u theo hư ng s n xu t hàng hoá còn có tác d ng kích thích ngư i dân quan tâm hơn n vi c phát tri n v n r ng, thay i cách nghĩ, cách làm trong khai thác r ng cung c p nguyên li u cho s n xu t dư c liêu và ph c v công nghi p ch bi n c a a phương, t ng bư c n nh cu c s ng, nâng cao thu nh p, c i thi n m c s ng ngư i dân vùng núi cao; xây d ng i ngũ công nhân k thu t là ngư i dân t c thi u s , góp ph n ưa Công nghi p hóa – Hi n i hóa vào nông nghi p nông thôn mi n núi. 1.3.2. Sù cÇn thiÕt ®Çu t− Theo t ch c y t th gi i WHO, 80% dân s th gi i n m khu v c các nư c ang phát tri n và 80% dân s các nư c này s d ng thu c có ngu n g c t nhiên như m t l a ch n hàng u trong vi c phòng và ch a b nh. V i s dân kh ng l , nhi u b nh t t nên nhu c u s d ng thu c hi u qu cao ngày càng tăng. Nhu c u v s d ng thu c trên th gi i là r t l n, c v s lư ng và ch t lư ng. ây ang là m t thách th c l n i v i các nư c ang phát tri n nói riêng và nhân lo i nói chung. Cho n nay, th c v t v n là ngu n nguyên li u chính trong phát tri n các lo i thu c m i trên th gi i. Các dư c ph m có ngu n g c t nhiên chi m t i 50% t ng s dư c ph m ang ư c s d ng trong lâm sàng, trong ó kho ng 25% t ng s thu c có ngu n g c t th c v t b c cao. Trong s 20 thu c bán ch y nh t trên th gi i năm 1999, có 9 s n ph m có ngu n g c t thiên nhiên v i doanh thu hàng năm lên n hàng ch c t ô la. Theo ư c tính, doanh s thu c t cây thu c và các s n ph m c a nó t trên 100 t ô la/năm. Các công ty dư c ph m l n trên th gi i cũng ã tr l i quan tâm n vi c nghiên c u tìm ki m các ho t ch t sinh h c t th o dư c và sau ó là phát tri n nó thành thu c ch a b nh. S k t h p v i nh ng ti n b c a khoa h c k thu t ã em l i hi u qu cao hơn cho vi c ch a b nh b ng y h c c truy n, cho quá trình tìm và phát tri n thu c m i. 7
Vi t Nam cũng có m t l ch s lâu i trong s d ng cây c t nhiên và m t n n y h c c truy n có b n s c riêng phòng và ch a b nh cho con ngư i. N m trong khu v c nhi t i ông Nam Á có a d ng sinh h c r t cao. Theo ư c tính Vi t Nam có kho ng trên 12.000 loài th c v t b c cao, chi m kho ng 4-5% t ng s loài th c v t b c cao ã bi t trên th gi i và kho ng 25% s loài th c v t b c cao ã bi t châu Á. Trong s này, có kho ng 4.000 loài th c v t và 400 loài ng v t ư c dùng làm thu c. Th nhưng, các thu c này m i ch y u ư c s d ng trong y h c c truy n và y h c dân gian Vi t Nam. Hi n nay, các công ty dư c ph m c a Vi t Nam ã và ang phát tri n s n xu t thu c t ngu n nguyên li u t nhiên, t c là Dư c li u. ã có nhi u công ty phát tri n r t t t, có th k n là Công ty c ph n Dư c ph m Traphaco, Công ty c ph n Dư c ph m Nam Hà, Công ty Dư c li u Trung Ương 3 (H i Phòng), các Công ty c ph n Dư c ph m Tu Linh, Phúc Vinh, Phúc Hưng… S phát tri n này ã góp ph n giúp chúng ta t cung c p ư c trên 40% nhu c u s d ng thu c c a t nư c, giúp gi m giá thành các lo i thu c s d ng cho vi c phòng và i u tr b nh t t, ng th i cũng t o ra nhi u công ăn vi c làm cho nhân dân. Hoµ B×nh lµ mét tØnh miÒn nói n»m ë cöa ngâ vïng T©y B¾c n−íc ta, tiÕp gi¸p víi c¸c tØnh S¬n La, Phó Thä, Hµ Néi, Hµ Nam, Ninh B×nh, Thanh Ho¸ vµ ®Æc biÖt gi¸p víi Tam gi¸c t¨ng tr−ëng kinh tÕ Hµ Néi - H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh. Trung t©m tØnh Hoµ B×nh c¸ch Trung t©m Thñ §« Hµ Néi 75 km theo Quèc lé 6. Víi vÞ trÝ nµy, Hoµ B×nh cã vai trß quan träng trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng t©y B¾c. Tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña Hoµ B×nh lµ 459.635 ha, trong ®ã: + Rõng vµ ®Êt rõng lµ: 241.534 ha chiÕm 52,54% diÖn tÝch. + §Êt chuyªn dïng, khu d©n c− vµ ®Êt ch−a sö dông: 162.013 ha chiÕm 35,24%. + §Êt n«ng nghiÖp lµ: 56.088 ha chiÕm 12,22% diÖn tÝch. D©n sè kho¶ng 83 v¹n ng−êi gåm 7 d©n téc anh em sinh sèng. Vi n Dư c Li u ã nghiên c u tr ng kh o nghi m 1 s vùng nguyên li u phía b c như: ương quy Hà Giang, Lão quan th o, Actiso SaPa, và ang có xu hư ng khai thác ti m năng dư c li u Cao B ng. Trư c d án này, Vi n Dư c Li u ã k t h p v i S KH&CN Cao B ng th c hi n tài khoa h c : “Nghiên c u thành ph n ho t ch t, công ngh nhân gi ng, chăm sóc thu hái m t s cây 8
dư c li u quý hi m t nh Cao B ng: Ích m u, Hà th ô, u t u, Ngh , Ngũ gia bì, Hoàng tinh, Th ph c linh” t k t qu t t. D a vào c i m th như ng, khí h u tương t v i các t nh vùng núi phía b c khác ã tr ng thành công các loài dư c li u, Công ty TNHH Lan Tr n ư c s giúp c a Vi n Dư c Li u ã ghiên c u xây d ng mô hình tr ng và sơ ch cây dư c li u s ch theo hư ng s n xu t hàng hoá quy mô t i Thung Quan-Xã Thung Khe-Huy n Mai Châu-T nh Hòa Bình. D án l a ch n 05 cây thu c cơ b n trong danh m c các v thu c c truy n thi t y u do B Y T quy t nh ưa vào mô hình nhân gi ng, tr ng thâm canh và xen dư i tán r ng: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t, tr ng. Nh ng cây thu c này ang có th trư ng tiêu th trong nư c và xu t kh u n nh. Công ty TNHH Lan Tr n l a ch n d án này vì nó mang l i hi u qu kinh t v nhi u m t: - Phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi còng nh− chiÕn l−îc, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi chung cña tØnh trong t−¬ng lai. - T o ra nh ng lo i s n ph m dư c li u có ch t lư ng cao ph c v cho th trư ng dư c li u trong nư c và xu t kh u. - T n d ng nh ng vùng t gò i, thung lũng, khe núi hoang hóa tr ng cây dư c li u, góp ph n phát tri n kinh t và b o v môi trư ng. - T¹o ®−îc thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho lao ng a phương. - Phát tri n kinh t c a a phương thông qua vi c óng góp vào ngân sách nhà nư c. 1.3.3. Tình hình nghiên c u, s d ng và phát tri n thu c t ngu n dư c li u t i ViÖt Nam và Th gi i a) Th trư ng th gi i Theo t ch c y t th gi i WHO, 80% dân s th gi i n m khu v c các nư c ang phát tri n và 80% dân s các nư c này s d ng thu c có ngu n g c t nhiên như m t l a ch n hàng u trong vi c phòng và ch a b nh. V i s dân kh ng l , nhi u b nh t t nên nhu c u s d ng thu c hi u qu cao ngày càng tăng. Nhu c u v s d ng thu c trên th gi i là r t l n, c v s lư ng và ch t 9
lư ng. ây ang là m t thách th c l n i v i các nư c ang phát tri n nói riêng và nhân lo i nói chung. Cho n nay, th c v t v n là ngu n nguyên li u chính trong phát tri n các lo i thu c m i trên th gi i. Các dư c ph m có ngu n g c t nhiên chi m t i 50% t ng s dư c ph m ang ư c s d ng trong lâm sàng, trong ó kho ng 25% t ng s thu c có ngu n g c t th c v t b c cao. Trong s 20 thu c bán ch y nh t trên th gi i năm 1999, có 9 s n ph m có ngu n g c t thiên nhiên v i doanh thu hàng năm lên n hàng ch c t ô la. Theo ư c tính, doanh s thu c t cây thu c và các s n ph m c a nó t trên 100 t ô la/năm. Các công ty dư c ph m l n trên th gi i cũng ã tr l i quan tâm n vi c nghiên c u tìm ki m các ho t ch t sinh h c t th o dư c và sau ó là phát tri n nó thành thu c ch a b nh. S k t h p v i nh ng ti n b c a khoa h c k thu t ã em l i hi u qu cao hơn cho vi c ch a b nh b ng y h c c truy n, cho quá trình tìm và phát tri n thu c m i Xu hư ng s d ng thu c phòng và ch a b nh có ngu n g c t dư c li u ang tr thành nhu c u ngày càng cao trên th gi i. V i nh ng lí do : thu c tân dư c thư ng có hi u ng nhanh nhưng hay có tác d ng ph không mong mu n; thu c th o dư c có hi u qu ch a b nh cao, ít c h i và tác d ng ph . Ư c tính nhu c u dư c li u trên Th gi i : 15 t USD/năm, riêng M là 4 t USD/năm, châu Âu là 2, 4 t USD/năm, Nh t b n là 2,7 t USD/năm, các nư c châu á khác kho ng 3t /USD năm . M t s dư c li u ư c ưa chu ng trên th trư ng M như : Sâm M , Sâm Tri u Tiên, ương quy, Lô h i, ma hoàng, Valeriana, B ch qu , t i, g ng, Các th trư ng l n tiêu th dư c li u : Anh, c, Hà Lan, Pháp, Thu S , Trung Qu c,Hàn Qu c, ài Loan, Sin gapo, n , Nh t B n. M t trong nh ng nư c xu t kh u nhi u dư c li u g m Trung Qu c : 2t USD/năm, Thái Lan : 47 tri u USD/năm. b, Th trư ng trong nư c Vi t Nam cũng có m t l ch s lâu i trong s d ng cây c t nhiên và m t n n y h c c truy n có b n s c riêng phòng và ch a b nh cho con ngư i. 10
N m trong khu v c nhi t i ông Nam Á có a d ng sinh h c r t cao. Theo ư c tính Vi t Nam có kho ng trên 12000 loài th c v t b c cao, chi m kho ng 4- 5% t ng s loài th c v t b c cao ã bi t trên th gi i và kho ng 25% s loài th c v t b c cao ã bi t châu Á. Trong s này, có kho ng 4000 loài th c v t và 400 loài ng v t ư c dùng làm thu c. Th nhưng, các thu c này m i ch y u ư c s d ng trong y h c c truy n và y h c dân gian Vi t Nam. Hi n nay, các công ty dư c ph m c a Vi t Nam ã và ang phát tri n s n xu t thu c t ngu n nguyên li u t nhiên, t c là Dư c li u. ã có nhi u công ty phát tri n r t t t, có th k n là Công ty c ph n Dư c ph m Traphaco, Công ty c ph n Dư c ph m Nam Hà, Công ty Dư c li u Trung Ương 3 (H i Phòng), các Công ty c ph n Dư c ph m Tu Linh, Phúc Vinh, Phúc Hưng… S phát tri n này ã góp ph n giúp chúng ta t cung c p ư c trên 40% nhu c u s d ng thu c c a t nư c, giúp gi m giá thành các lo i thu c s d ng cho vi c phòng và i u tr b nh t t, ng th i cũng t o ra nhi u công ăn cho nhân dân. Theo s li u i u tra cơ b n ngu n dư c li u toàn qu c c a Vi n Dư c Li u-B Y T (2003) Vi t Nam có 3.830 loài th c v t làm thu c chi m kho ng 36% s th c v t có m t Vi t Nam. Trong d án “ Quy ho ch t ng th u tư phát tri n ngành dư c Vi t Nam n năm 2010 “ v i n i dung quy ho ch,s n xu t dư c li u và xây d ng các vùng dư c li u chuyên canh nh m t các m c tiêu chính sau: - áp ng nhu c u 20.000 - 30.000t n dư c li u/năm t cây thu c cho Y h c c truy n và 10.000 n 15.000t n dư c li u cho công nghi p ch bi n thu c ông dư c. - S n xu t trong nư c cung ng cho nhu c u phòng và ch a b nh cho c ng ng ch y u t dư c li u - ph i t 70% giá tr thu c s d ng( hi n m i t 20 - 30%) - Tăng nhanh kh i lư ng s n ph m xu t kh u t dư c li u trong nư c, m c tiêu xu t kh u 30.000t n/năm, t giá tr kho ng 100tri u USD/năm Trong Danh m c 100 loài cây dư c li u có th m nh d ki n t p trung khai thác, phát tri n t o s n ph m hàng hoá 1996 - 2010 c a T ng Công ty Dư c Vi t Nam có 73 loài ư c ưa vào tr ng( trong s ó có 28 loài nh p n i) , ch còn 27 loài là thu hái ngoài t nhiên. Trong s các loài nh p n i, Vi n Dư c Li u ã di th c và tr ng thành công t i Tr m nghiên c u tr ng cây thu c 11
SaPa 24 loài. i u này nói lên th m nh v khí h u vùng núi cao c a các t nh biên gi i phía b c trong ó có Mai Châu ( Hòa Bình ), Lào Cai, Hà Giang, Cao B ng. Xu th tr ng dư c li u thay th thu hái t nhiên ngày càng tr nên h p lí b i tính n nh v s n lư ng và s ng nh t v ch t lư ng c a s n ph m. c) VÒ yªu cÇu nhËp khÈu Theo các s li u t ng h p, hi n nay s lư ng l n các lo i cây dư c li u ph c v cho nhu c u s n xu t trong nư c ph i nh p kh u, m i năm lên t i hàng ngàn t n. 1.3.4. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô cây dư c li u Theo Q§ sè 43/2007/Q§-TTg ngµy 29 th¸ng 3 n¨m 2007 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt ®Ò ¸n “Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp d−îc vµ x©y dùng m« h×nh hÖ thèng cung øng thuèc cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2007-2015 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020”, mét trong nh÷ng nhiÖm chñ yÕu cña ®Ò ¸n ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp d−îc lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt thuèc cã nguån gèc tõ d−îc liÖu, cô thÓ cÇn qui ho¹ch, x©y dùng c¸c vïng nu«i trång vµ chÕ biÕn d−îc liÖu, ®Õn n¨m 2015 c¸c vïng träng ®iÓm ph¶i ®¹t tiªu chuÈn thùc hµnh tèt nu«i trång, thu h¸i vµ s¶n xuÊt d−îc liÖu cña tæ chøc Y tÕ thÕ giíi (GACP) ®Ó ®¶m b¶o ®ñ nguån nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt thuèc. §Õn n¨m 2020 x©y dùng ®−îc c¸c vïng c«ng nghiÖp nu«i trång d−îc liÖu b¶o ®¶m cung cÊp ®ñ nguyªn liÖu cho c¸c c¬ së chÕ biÕn d−îc liÖu trong n−íc vµ xuÊt khÈu. Theo khuyÕn c¸o cña nhiÒu n−íc t¹i v¨n b¶n WHA 56.31 göi tæ chøc Y tÕ thÕ giíi WHO yªu cÇu WHO gióp ®ì vÒ ph−¬ng ph¸p luËn, vÒ c«ng nghÖ vµ c¶ vÒ tµi chÝnh ®Ó tõng n−íc thµnh viªn cña WHO s¶n xuÊt vµ thu h¸i d−îc liÖu theo nguyªn t¾c GAP vµ GACP (Good agricultural and Collection Practices), do t×nh h×nh chÊt l−îng d−îc liÖu ngµy cµng bÞ kÐm ®i. NhiÒu c«ng ty d−îc phÈm n−íc ngoµi nh− Tokai, Naganoken (NhËt B¶n) Bionexx (Ph¸p), Grandick Trading LTD. Hång K«ng v.v... ®ång ý ký hîp ®ång tiªu thô hµng chôc tÊn d−îc liÖu mçi n¨m víi ®iÒu kiÖn d−îc liÖu ViÖt Nam ®ù¬c s¶n xuÊt theo tiªu chuÈn GAP. Cuèi n¨m 2006 WHO ®· xuÊt b¶n nguyªn t¾c trång vµ thu h¸i d−îc liÖu Thanh cao (Artemisia annua L.) s¹ch ®èi víi c©y thanh cao (WHO monograph on good agricultural and Collection practices (GACP) for Artemisia annua L.) trong ®ã cã 2 nhµ khoa häc ViÖt Nam tham gia t− vÊn. 12
NhiÒu xÝ nghiÖp s¶n xuÊt thuèc tõ d−îc liÖu trong n−íc cã nhu cÇu d−îc liÖu s¹ch hµng tr¨m tÊn n¨m nh− Traphaco, Savifarm, Danapha v.v... VÒ lÜnh vùc c«ng nghÖ: s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn d−îc liÖu s¹ch kh¸c nhiÒu so víi s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn d−îc liÖu b×nh th−êng. 1.3.5. KÕt luËn vÒ sù cÇn thiÕt ®Çu t− Công ty Lan Tr n k t h p v i Vi n Dư c Li u tri n khai d án tr ng và sơ ch 5 lo i cây dư c li u s ch theo hư ng s n xu t hàng hóa: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t, tr ng t i Thung Quan-Xã Thung Khe- Huy n Mai Châu-T nh Hòa Bình v i m c tiêu chính là t o vùng s n xu t dư c li u t i Mai Châu-Hòa Bình t tiêu chu n GACP nh m chi t xu t nguyên li u làm thu c hay th c ph m ch c năng ph c v cho tiêu dùng trong nư c và xu t kh u. D án s d ng ch y u là t gò i, thung lũng khe núi hoang hóa nên góp ph n t n d ng t ai, b o v môi trư ng ng th i giúp nâng cao thu nh p cho ngư i dân t i a phương. 1.4. H×nh thøc ®Çu t− 1.4.1. Lùa chän h×nh thøc ®Çu t− D án tr ng và sơ ch 5 lo i cây dư c li u s ch theo hư ng s n xu t hàng hóa: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t, tr ng ư c Vi n Dư c Li u chuy n giao công ngh . §Ó ®¶m b¶o sù ®Çu t− ®ång bé, vµ qu¶n lý viÖc ®Çu t− cã hiÖu qu¶, C«ng ty TNHH ®Çu t− vµ øng dông c«ng nghÖ m«i tr−êng Lan TrÇn sÏ lùa chän h×nh thøc ®Çu t− ng b 100% vµ trùc tiÕp qu¶n lý dù ¸n. 1.4.2. Chñ ®Çu t− Chñ ®Çu t−: C«ng ty TNHH ®Çu t− vµ øng dông c«ng nghÖ m«i tr−êng Lan TrÇn §Þa chØ: Sè nhµ 37, tiÓu khu 2, ThÞ TrÊn Mai Ch©u, huyÖn Mai Ch©u, tØnh Hßa B×nh §iÖn tho¹i: 0218.6269116 Email: congtylantran@gmail.com 13
Công ty có i ngũ cán b tr , có năng l c và kinh nghi m trong nuôi tr ng và ch bi n dư c li u, có m i quan h t t trong s n xu t, kinh doanh dư c ph m. Công ty s n sàng và có kh năng ti p nh n các khoa h c k thu t m i, tri n khai d án và tiêu th s n ph m trong t nh Hòa Bình và trên toàn lãnh th Vi t Nam. m b o ư c u ra n nh s giúp doanh nghi p yên tâm tr ng và s n xu t dư c li u, gi i quy t vi c làm cho l c lư ng lao ng t i a phương, óng góp vào s phát tri n kinh t c a T nh Hòa Bình. ây chính là các y u t quan tr ng góp ph n làm nên s thành công c a D án. 1.4.3. Lùa chän qui m« ®Çu t− C¨n cø vµo nhu c u s n xu t dư c ph m trong nư c và Th gi i. Căn c vào k t qu kh o sát khí h u, th y văn, th như ng,… t i khu v c Mai Châu-Hòa Bình, quy mô tr ng và sơ ch 5 lo i cây dư c li u s ch theo hư ng s n xu t hàng hóa: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t, tr ng ư c tri n khai trên toàn b di n tích 35,5 ha t thu c Thung Quan-Xã Thung Khe-Huy n Mai Châu-T nh Hòa Bình. 1.4.4. Lùa chän c«ng nghÖ ®Çu t− Tính tiên ti n và thích h p c a công ngh ư c chuy n giao §Æc ®iÓm vµ xuÊt xø cña c«ng nghÖ dù kiÕn ¸p dông. XuÊt ph¸t tõ kÕt qu¶ ®Ò tµi KHCN cÊp nhµ n−íc giai ®o¹n 2001-2005: "X©y dùng mét sè quy tr×nh s¶n xuÊt d−îc liÖu s¹ch vµ chÕ biÕn s¹ch ®Ó bµo chÕ mét sè chÕ phÈm chÊt l−îng cao"; M· sè KC 10-02; do ViÖn D−îc liÖu chñ tr×. §Ò tµi ®· ®−îc nghiÖm thu ngµy 16 th¸ng 8 n¨m 2005, ®¹t lo¹i B (QuyÕt ®Þnh sè 675/Q§-BKHCN ngµy 10/4/2006 vÒ viÖc ghi nhËn kÕt qu¶ nghiªn cøu ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ nghiªn cøu §Ò tµi/ Dù ¸n Khoa häc vµ c«ng nghÖ cÊp Nhµ n−íc) Héi ®ång nghiÖm thu cÊp Nhµ n−íc ®· nhÊt trÝ ®Ò nghÞ Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ tiÕp tôc ®Çu t− ®Ó thùc hiÖn ¸p dông kÕt qu¶ ®Ò tµi vµo thùc tiÔn t¹o d−îc liÖu s¹ch cho ngµnh d−îc liÖu. 14
TÝnh tiªn tiÕn: - §Þa ®iÓm triÓn khai: Kh«ng gÇn c¸c khu c«ng nghiÖp lín, kh«ng gÇn c¸c bÖnh viÖn, tr−êng häc, khu ®«ng d©n c−, c¸ch xa ®−êng giao th«ng tèi thiÓu 100m. §Êt ph¶i cã lÞch sö s¹ch tr−íc ®ã Ýt nhÊt 2 n¨m. - N−íc t−íi: Kh«ng ®−îc dïng n−íc « nhiÔm ®Ó t−íi. N−íc t−íi ph¶i ®ñ tiªu chuÈn s¹ch - Ph©n bãn: ChØ ®−îc sö dông c¸c lo¹i ph©n h÷u c¬ hoai môc. TuyÖt ®èi kh«ng ®−îc dïng ph©n t−¬i, c¸c lo¹i ph©n ho¸ häc ®−îc sö dông rÊt h¹n chÕ, kh«ng bãn ph©n gÇn víi ngµy thu ho¹ch 40 ngµy... - B¶o vÖ thùc vËt: Dïng c¸c lo¹i thuèc b¶o vÖ thùc vËt ®−îc phÐp sö dông theo quy ®Þnh, −u tiªn sö dông c¸c lo¹i thuèc cã nguån gèc th¶o méc hoÆc vi sinh. - ChÕ biÕn: Kh«ng sö dông c¸c ho¸ chÊt ®éc h¹i. Sö dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh− lß sÊy, d©y chuyÒn nÊu cao... - Bao b× ®ãng gãi vµ b¶o qu¶n, theo nh÷ng quy tr×nh tiªn tiÕn nh− ®ãng gãi ch©n kh«ng, b¶o qu¶n ë kho tiªu chuÈn, kho l¹nh, kho cã kh¶ n¨ng khèng chÕ ®é Èm... D−îc liÖu s¹ch s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn trªn nguyªn t¾c GACP, chÊt l−îng ®−îc n©ng cao h¬n d−îc liÖu b×nh th−êng, gi¸ trÞ ch÷a bÖnh vµ båi bæ søc khoÎ cho céng ®ång v× thÕ ®−îc n©ng cao. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cao h¬n d−îc liÖu b×nh th−êng, dù kiÕn cao gÊp 2 ®Õn 4 lÇn so víi d−îc liÖu b×nh th−êng. Ng−êi s¶n xuÊt, chÕ biÕn v× thÕ cã thu nhËp cao h¬n, kh«ng nh÷ng trong n−íc vµ c¶ thÞ tr−êng xuÊt khÈu. TÝnh thÝch hîp cña c«ng nghÖ dù kiÕn ¸p dông Huy n Mai Châu-T nh Hòa Bình cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu phï hîp cho viÖc ph¸t triÓn vïng trång 5 lo i c©y d−îc li u: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t, tr ng cho n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao. VÒ tr×nh ®é lao ®éng, lùc l−îng lao ®éng cña ®Þa ph−¬ng s½n cã phï hîp víi viÖc ph¸t triÓn trång trät trong ®ã cã trång và sơ ch cây d−îc liÖu. Nªn viÖc 15
triÓn khai x©y dùng m« h×nh trång d−îc liÖu, t¹o nghÒ míi phï hîp víi tr×nh ®é canh t¸c vµ lùc l−îng lao ®éng t¹i ®Þa ph−¬ng tØnh Hòa Bình. TriÓn khai dù ¸n “Tr ng và ch bi n d−îc liÖu s¹ch theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ t i Huy n Mai Châu-T nh Hòa Bình” lµ phï hîp víi môc tiªu phÊn ®Êu ph¸t triÓn chung cña tØnh Hòa Bình: - T¹o c«ng ¨n viÖc lµm t¨ng thu nhËp, gãp phÇn gi¶m tû lÖ ®ãi nghÌo - T¨ng c¬ cÊu lao ®éng trong khu vùc n«ng nghiÖp - T¹o ra s¶n phÈm tham gia xuÊt khÈu - Ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng –l©m nghiÖp d−îc liÖu chÊt l−îng cao lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng chñ lùc cña tØnh. Tham gia x©y dùng vïng núi cao Mai Châu-Hòa Bình thµnh khu du lÞch sinh th¸i, du lÞch v¨n ho¸ vµ nghØ d−ìng. D án l a ch n Vi n Dư c Li u - B Y T là ơn v chuy n giao công ngh . ây là ơn v chuyên ngành dư c li u, chuyên nghiên c u tr ng và ch bi n cây thu c, có nhi u kinh nghi m nghiên c u và tr ng cây thu c trên khu v c có i u ki n tương ng v i Mai Châu-Hòa Bình. . 1.4.5. Nguån vèn vµ h×nh thøc huy ®éng vèn Nguån vèn cña dù ¸n sÏ bao gåm: - Vèn dµi h¹n + 60% vèn dµi h¹n sÏ lÊy tõ vèn tù cã cña C«ng ty TNHH ®Çu t− vµ øng dông c«ng nghÖ m«i tr−êng Lan TrÇn + 40% vèn dµi h¹n cßn l¹i sÏ vay tõ c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn - Vèn ng¾n h¹n: Nguån vèn ng¾n h¹n ®Ó ®¸p øng cho c¸c nhu cÇu vèn l−u ®éng cña dù ¸n, dù kiÕn vay tõ c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i víi l·i suÊt 16%/n¨m. Vèn ng¾n h¹n sÏ ®−îc vay tr−íc khi d án ®i vµo ho¹t ®éng, vµ sÏ ®−îc thu håi l¹i vµo thêi ®iÓm cuèi cña ®êi dù ¸n. Trong kÕ ho¹ch dù ¸n th× vèn ng¾n h¹n sÏ ®−îc tÝnh to¸n tõ n¨m ®Çu cña giai ®o¹n s¶n xuÊt vµ t¨ng theo c«ng suÊt hµng n¨m. 16
1.5. a i m tri n khai d án 1.5.1. VÞ trÝ ®Þa lý a i m u tư thu c Thung Quan, xã Thung Khe, huy n Mai Châu, t nh Hòa Bình. Thung Quan là m t thung lũng r ng 35,5 ha, trong quy ho ch là t tr ng cây hàng năm và t b ng chưa x d ng b b hoang t trư c t i nay vì không có ư ng giao thông t ư ng qu c l xu ng. N m g n QL6 ( t i km 121), xung quanh là núi, có ngu n nư c t nhiên, có lư i i n qu c gia ch y qua. Kho ng cách g n nh t t i khu dân cư kho ng 2km. ( Xem b n trích l c b n a chính khu t ính kèm theo). 1.5.2. §iÒu kiÖn khÝ hËu N m cao g n 900 mét, khu v c có khí h u nhi t i gió mùa ( có hư ng ôn i c trưng c a khu v c mi n núi Tây B c). Mùa ông l nh, ít mưa, nhi u sương mù, nhi t trung bình 13,5-15,5 , tháng l nh nh t là tháng 1 trung bình kho ng 11 ; mùa hè nhi t mát m , mưa nhi u, nhi t trung kho ng 22-24 , tháng 7 có nhi t cao nh t trong năm trung bình 25-27 ; 1.5.3. §iÒu kiÖn ®Þa chÊt Là m t thung lũng có n n a ch t n nh, t ai phì nhiêu màu m r t thu n l i cho vi c tr ng 5 lo i cây dư c li u: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t, tr ng ( theo k t qu ã nghiên c u c a Vi n Dư c Li u) và xây d ng các công trình ph c v d án như h th ng giao thông n i b , xư ng sơ ch dư c li u, nhà i u hành d án, các công trình phúc l i,... 1.5.4. §Þa ®iÓm thùc hiÖn dù ¸n §Þa ®iÓm tri n khai d án cÇn tháa m·n c¸c yªu cÇu sau ®©y: - C¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt: Kh«ng gÇn c¸c khu c«ng nghiÖp lín, kh«ng gÇn c¸c bÖnh viÖn, tr−êng häc, khu ®«ng d©n c−, c¸ch xa ®−êng giao th«ng tèi thiÓu 100m và ph i ti n cho vi c v n chuy n. §Êt ph¶i cã lÞch sö s¹ch tr−íc ®ã Ýt nhÊt 2 n¨m. - C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn gi¸ thµnh x©y dùng vµ chi phÝ s¶n xuÊt: MÆt b»ng nhµ m¸y cÇn ®−îc bè trÝ gÇn nguån ®iÖn ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ ®−êng d©y ®iÖn, h¹n chÕ t×nh tr¹ng sôt ¸p trong khi s¶n xuÊt do d©y dÉn. 17
- C¸c vÊn ®Ò x· héi cña ®Þa ®iÓm: Theo thùc tÕ ë mét sè d án ®ang tri n khai các t nh th× mäi ho¹t ®éng cña d án kh«ng g©y ¶nh h−ëng lín ®Õn m«i tr−êng, m«i sinh xung quanh khu vùc. - Tõ c¸c yÕu tè ph©n tÝch trªn, chän ®Þa ®iÓm tr ng và sơ ch 5 lo i cây dư c li u s ch theo hư ng s n xu t hàng hóa: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t, tr ng ư c tri n khai u tư t¹i khu v c Thung Quan, xã Thung Khe, huy n Mai Châu, t nh Hòa Bình. 1.6. Ch−¬ng tr×nh tr ng và sơ ch dư c li u theo tiêu chu n GACP có công su t 500-1.000 kg/ngày theo tiêu chu n c a Vi n Dư c Li u. 1.6.1 . Chương trình tr ng 5 lo i cây dư c li u s ch theo hư ng s n xu t hàng hóa: ương quy, Xuyên khung, B ch tru t, c ho t, tr ng. a, Cây ương quy Tên khoa h c: Radix Angelica acutiloba Dư c li u là r , c ã phơi ho c s y khô c a cây ương quy di th c t Nh t B n (Angelica acutiloba Sieb.et.Zucc) Kitagawa. H th c v t: H Hoa tán( Apiaceae.) * Tính phù h p: - ương quy ư c nh p t Tri u Tiên vào tr ng nư c ta t nh ng năm 60 c a th k 20. Năm 1990, Vi n Dư c Li u nh p m i gi ng ương quy Nh t B n có ho t ch t cao, thích ng v i vùng núi phía b c nư c ta cao 800m tr lên, nơi có khí h u mát quanh năm. ương quy có th tr ng thu dư c li u, khai thác khí h u l nh m c a mùa ông xuân các t nh ng b ng B c B . - Nhu c u tiêu th trong nư c cao, khí h u và th như ng phù h p * Tiêu chu n ch t lư ng dư c li u: ( áp d ng theo Dư c i n Vi t Nam in l n 3 năm 2002, trang 366-367) : - Ph n vi ph u, soi b t và nh tính (Xem Dư c i n VN trang 366) - m không ư c quá 15% ( Ph l c 9.6) 18
- T l các b ph n khác c a cây l n trong DL không quá 2% ( Ph l c 9.4) - T p ch t không l n hơn 1% ( Ph l c 9.4) - Tro toàn ph n không l n hơn 6% ( Ph l c 7.6) - Tro không tan trong acid không l n hơn 4,5% ( Ph l c 7.5) K thu t tr ng và ch bi n H t gi ng: H t ương quy ph i gi ng vùng núi cao, l nh mát quanh năm, gieo tr ng vào v ông xuân thì m i thu ho ch ư c dư c li u t t. ng b ng, cây ương quy cũng ra hoa nhưng qu thư ng b lép và c bi t là cây gieo tr ng b ng h t, ương quy l y gi ng ng b ng s cho cây ương quy s m phát d c ra hoa, b g hoá, không n c, không dùng làm thu c ư c. Th i v : gieo vào tháng 2-3 và thu ho ch vào cu i năm. Gieo h t:Trư c khi gieo, ph i x lý h t. Ngâm h t gi ng vào nư c m 40 (1sôi, 3 l nh) trong vài gi . V t h t lép n i trên m t nư c, b i; s còn l i ch t h t nư c, trong d ng c chuyên dùng trong kho ng 10 ngày. Khi h t trương n t, tr n thêm tro khô cho tơi h t r i gieo trên m t lu ng ươm ã làm s n. Gieo xong y rơm ho c r kín lu ng r i tư i m hàng ngày. 4-5 ngày sau h t ra lá m m. i khi lá m m lên r thì r r cho ánh sáng chi u nhi u và kích thích ra lá th t. B ng tr ng: Ru ng tr ng ương quy ph i ư c cày sâu và p t th t nh . Bón lót phân chu ng hoai m c, v i kh i lư ng 700-800kg cho m t sào B c b (20T/Ha). Lên lu ng r ng 80cm, cao 20cm, chi u dài tuỳ theo ru ng. Khi cây ương quy vư n ươm ã có 4-5 lá th t (cao kho ng 10cm) thì có th b ng tr ng. Tr ng v i m t 20cm & 20cm. Tr ng xong tư i nh nhàng b ng thùng tư i có hoa sen. Lúc u ngày nào cũng ph i tư i 1 l n. Khi cây ã c ng cáp thì các l n tư i có th thưa hơn. Khi cây ã kín lu ng thì có th tư i b ng cách ưa nư c vào ru ng ng p rãnh, dùng tay té nư c lên m t lu ng r i tháo nư c ngay, làm như v y s có m cho cây tr ng. Giai o n này có th dùng phân NPK t ng h p, pha loãng tư i vào toàn cây và m t lu ng thúc cho cây giao tán. Ph i thư ng xuyên làm c cho cây phát tri n t t. Tr sâu h i b nh: ương quy nói chung ít sâu b nh nhưng th i kỳ cây con, d b sâu xám c n. N u cây có n m b nh trên m t lá thì dùng dung d ch Boóc- ô t c là h n h p vôi + ng Sunfat + nư c v i t l 1-1-100 tư i vào cây. N u g p sương mu i thì sáng hôm sau ph i tư i r a lá ngay cây kh i b táp lá. 19
Thu ho ch và ch bi n sơ b : Kho ng 5-6 tháng sau khi tr ng, khi cây ã có m t s lá vàng g c, ào th th y c to và ch c, là có th thu ho ch ư c. C t c t thân, phơi cho ráo nư c r i x p vào lò xông lưu huỳnh. Xông lưu huỳnh xong thì em phơi cho n khi khô ki t. Ép và óng gói chân không, nơi khô mát. b, Cây Xuyên Khung ( Thân r ) (Rhizoma Ligusticum wallichii; khung cùng, tăng kì), cây th o lâu năm, Thân r c a cây Xuyên khung phơi ho c s y khô (Ligusticum wallichii Franch ) h Hoa tán (Apiaceae). Tr ng cao trên 800 mét, khí h u trung bình tháng nóng nh t dư i 26 . Thân th ng, r ng ru t. Lá m c cách. Hoa tán kép, tr ng. Qu b ôi, hình tr ng. R có mùi thơm. Cây dư c li u ư c tr ng mi n Nam Trung Qu c và Sa Pa (Vi t Nam). R phơi, s y khô, ư c dùng làm thu c i u kinh, dư ng huy t, ch a c m m o, nh c u, phong th p, nh c m i, b ng y trư ng, m n nh t, hoa m t; dùng dư i d ng thu c s c, b t hay rư u thu c. Theo Trung Y: L y Xuyên khung khô ngâm nư c 1 gi , kín 12 gi cho m m u, thái lát dày 1mm, phơi khô. Theo kinh nghi m Vi t Nam: R a s ch 2 - 3 ngày êm cho n khi m m, c nào chưa m m l i (không nên , d b nát, bay h t tinh d u), thái lát, ho c bào m ng 1 - 21y. Phơi ho c s y nh l a (40 - 50o) dùng s ng (thư ng dùng). Sau khi thái có th sao qua cho thơm, ho c phơi khô r i t m rư u m t êm, sao qua. ng thùng kín, nơi khô ráo, lâu ph i s y diêm sinh. D b m c m t. Kiêng ky: âm hư ho m nh, d cư ng dương, m hôi không nên dùng. • Tiêu chu n ch t lư ng dư c li u: - Ph n vi ph u, soi b t và nh tính (Xem Dư c i n VN in l n 3 năm 2002 trang 507) - m không ư c quá 13% ( Ph l c 9.6) - Tro toàn ph n không quá 6% ( Ph l c 7.6) - T p ch t không l n hơn 1% ( Ph l c 9.4) 20