Gia đình hạnh phúc ở nông thôn Việt Nam hiện nay (Qua khảo sát tại 3 xã ở Yên Bái, Thừa Thiên Huế và Tiền Giang)

Chia sẻ: Chauchaungayxua6 Chauchaungayxua6 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết dựa vào số liệu của dự án Nghiên cứu liên ngành về gia đình Việt từ năm 2004 đến 2007 nhằm tìm hiểu về những thay đổi của gia đình nông thôn Việt Nam trong thời kỳ đổi mới; xem xét những yếu tố quyết định đến hạnh phúc gia đình ở vùng nông thôn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Gia đình hạnh phúc ở nông thôn Việt Nam hiện nay (Qua khảo sát tại 3 xã ở Yên Bái, Thừa Thiên Huế và Tiền Giang)

Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi Sè 1 - 2009 Gia ®×nh h¹nh phóc ë n«ng th«n ViÖt Nam hiÖn nay (Qua kh¶o s¸t t¹i 3 x· ë Yªn B¸i, Thõa Thiªn HuÕ vµ TiÒn Giang) §ç Thiªn KÝnh ViÖn X· héi häc Tãm t¾t: Dùa vµo sè liÖu cña dù ¸n Nghiªn cøu liªn ngµnh vÒ gia ®×nh ViÖt Nam hiÖn nay (2004-2007) nh»m t×m hiÓu vÒ nh÷ng thay ®æi cña gia ®×nh n«ng th«n ViÖt Nam trong thêi kú §æi míi, bµi viÕt nµy tËp trung xem xÐt nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn h¹nh phóc gia ®×nh ë vïng n«ng th«n. KÕt qu¶ tõ m« h×nh håi quy l«gistic vÒ c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn h¹nh phóc gia ®×nh cho thÊy nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ ®êi sèng h«n nh©n vµ sù hßa hîp gi÷a hai vî chång gi÷ vai trß chñ yÕu ®Ó n©ng cao h¹nh phóc gia ®×nh. §iÒu nµy cho thÊy trong gia ®×nh n«ng th«n hiÖn nay viÖc duy tr× h¹nh phóc chñ yÕu vÉn ®ưîc dùa trªn c¬ së t×nh yªu vµ sù hµi lßng vÒ cuéc sèng h«n nh©n gi÷a hai vî chång, còng như gi÷a c¸c thµnh viªn kh¸c nãi chung. Tõ kho¸: Gia ®×nh; Gia ®×nh n«ng th«n; Gia ®×nh h¹nh phóc. 1. Giíi thiÖu Nghiªn cøu nµy dùa trªn c¬ së sè liÖu cña dù ¸n “Nghiªn cøu liªn ngµnh vÒ gia ®×nh ViÖt Nam hiÖn nay (2004-2007)”. §©y lµ dù ¸n nh»m t×m hiÓu vÒ nh÷ng thay ®æi cña gia ®×nh n«ng th«n ViÖt Nam trong thêi kú §æi míi. MÉu nghiªn cøu cña dù ¸n gåm 900 hé gia ®×nh. C¸c hé gia ®×nh ®ưîc lùa chän ë 3 x, mçi x chän 300 hé. Ba x thuéc 3 tØnh ®¹i
48 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 19, sè 1, tr. 47-56 diÖn cho 3 miÒn B¾c (Yªn B¸i), miÒn Trung (Thõa Thiªn HuÕ) vµ miÒn Nam (TiÒn Giang) cña ViÖt Nam. Phư¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu lµ sö dông b¶ng hái so¹n s½n, thùc hiÖn pháng vÊn s©u vµ th¶o luËn nhãm tËp trung. Thêi gian thu thËp sè liÖu ®ưîc tiÕn hµnh vµo 3 lÇn: n¨m 2004 (Yªn B¸i), n¨m 2005 (TiÒn Giang), vµ n¨m 2006 (Thõa Thiªn HuÕ). Gia ®×nh h¹nh phóc trong nghiªn cøu nµy chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng gia ®×nh cã ®Çy ®ñ c¶ hai vî chång. Nã ®ưîc x¸c ®Þnh dùa trªn c©u hái: “Nh×n chung, «ng/bµ cã cho r»ng gia ®×nh cña «ng/bµ lµ “Gia ®×nh hßa hîp vµ h¹nh phóc” kh«ng vµ ë møc ®é nµo?” Cã 5 lùa chän ®Ó tr¶ lêi cho c©u hái nµy: (a) Gia ®×nh t«i lµ gia ®×nh rÊt hßa hîp vµ h¹nh phóc; (b) Gia ®×nh t«i lµ gia ®×nh tư¬ng ®èi hßa hîp vµ h¹nh phóc; (c) Gia ®×nh t«i kh«ng ph¶i lµ gia ®×nh hßa hîp vµ h¹nh phóc; (d) Khã tr¶ lêi; (e) Kh«ng biÕt. ViÖc x¸c ®Þnh như thÕ nµo lµ gia ®×nh h¹nh phóc hoµn toµn do ngưêi tr¶ lêi tù ®¸nh gi¸. 2. Ch©n dung vÒ nh÷ng gia ®×nh h¹nh phóc ë n«ng th«n 2.1. VÒ gia ®×nh h¹nh phóc Sè liÖu ë B¶ng 1 cho thÊy cã tíi 97,4% gia ®×nh h¹nh phóc (gåm 48,1% hé rÊt h¹nh phóc vµ 49,3% hé tư¬ng ®èi h¹nh phóc), chØ cã 1,9% gia ®×nh kh«ng h¹nh phóc. Nhãm gia ®×nh kh«ng h¹nh phóc víi sè quan s¸t qu¸ nhá (15 hé), kh«ng ®ñ ý nghÜa ®Ó so s¸nh víi c¸c gia ®×nh h¹nh phóc cßn l¹i. Do vËy, ®Ó lµm râ sù so s¸nh gi÷a nhãm hé gia ®×nh thùc sù h¹nh phóc víi c¸c nhãm cßn l¹i, nh÷ng gia ®×nh h¹nh phóc ®ưîc x¸c ®Þnh trong nghiªn cøu nµy chØ bao gåm ph¹m trï “RÊt h¹nh phóc” lµ 375 hé gia ®×nh. Nh÷ng gia ®×nh cßn l¹i bao gåm nh÷ng phư¬ng ¸n tr¶ lêi như “Tư¬ng ®èi h¹nh B¶ng 1. Nh÷ng con sè liªn quan ®Õn gia ®×nh h¹nh phóc
§ç Thiªn KÝnh 49 phóc”, “Kh«ng h¹nh phóc” vµ “Kh«ng biÕt” gäi lµ nh÷ng gia ®×nh kh¸c. ViÖc x¸c ®Þnh nh÷ng gia ®×nh h¹nh phóc chØ bao gåm ph¹m trï “RÊt h¹nh phóc” víi hµm ý kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n gia ®×nh ®ã thùc sù h¹nh phóc. Nh÷ng gia ®×nh cßn l¹i, sù h¹nh phóc ®èi víi hä chưa thËt ch¾c ch¾n. 2.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ c¸ nh©n Trong phÇn sau ®©y sÏ lÇn lưît xem xÐt mét sè ®Æc ®iÓm vÒ gia ®×nh h¹nh phóc theo mét sè ®Æc ®iÓm c¸ nh©n cña ngưêi tr¶ lêi như giíi tÝnh, tuæi, häc vÊn, d©n téc, t«n gi¸o, nghÒ nghiÖp, nh»m cã mét ch©n dung vÒ nh÷ng gia ®×nh rÊt h¹nh phóc ë n«ng th«n. Sè liÖu tõ B¶ng 2 cho thÊy mét sè ®iÓm như sau: §èi víi nhãm nam, tû lÖ cho biÕt gia ®×nh rÊt h¹nh phóc cao h¬n nh÷ng B¶ng 2. C¸c ®Æc ®iÓm c¸ nh©n vÒ ngưêi tr¶ lêi
50 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 19, sè 1, tr. 47-56 gia ®×nh kh¸c (51,7% so víi 48,3%). Tr¸i l¹i, trong nhãm n÷ cã tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc lµ Ýt h¬n nh÷ng gia ®×nh kh¸c (44,1% so 55,9%). So s¸nh theo giíi tÝnh ngưêi tr¶ lêi cho thÊy tû lÖ ngưêi tr¶ lêi lµ nam giíi cho biÕt gia ®×nh rÊt h¹nh phóc cao h¬n so víi lµ n÷ (51,7% so víi 44,1%). Trong c¸c nhãm tõ 49 tuæi trë xuèng, tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc Ýt h¬n nh÷ng gia ®×nh kh¸c (44,4% so víi 55,6%; 48,9% so víi 51,2% vµ 49,1% so víi 50,9%). Tr¸i l¹i, trong c¸c nhãm tõ 50 tuæi trë lªn, tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc lµ nhiÒu h¬n nh÷ng gia ®×nh kh¸c (52,5% so 47,5%; 54,4% so víi 45,6% vµ 50,5% so 49,5%). Cã thÓ lµ do vµo thêi kú nµy, con c¸i ® trưëng thµnh, bè mÑ ®ưîc nhµn rçi h¬n vµ møc sèng kinh tÕ cña gia ®×nh còng ®Çy ®ñ h¬n, v× thÕ mµ c¸c gia ®×nh c¶m thÊy h¹nh phóc nhiÒu h¬n. Xu hưíng chung lµ tuæi cña ngưêi tr¶ lêi cµng cao th× c¶m thÊy gia ®×nh h¹nh phóc nhiÒu h¬n, vÝ dô tõ 44,4% ë ®é tuæi dưíi 40, tû lÖ nµy ë ®é tuæi 40-44 lµ 48,9%, lªn tíi 52,5% vµ 54,4% ë dé tuæi trªn 50. Trong c¸c nhãm cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp (tõ trung häc c¬ së trë xuèng), tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc Ýt h¬n nh÷ng gia ®×nh kh¸c (41,7% ë nhãm so víi 58,3%; 45,4% so 54,6% vµ 49,4% so víi 50,6%). Tr¸i l¹i, trong nhãm cã tr×nh ®é häc vÊn cao (tõ trung häc phæ th«ng trë lªn), tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc lµ nhiÒu h¬n nh÷ng gia ®×nh kh¸c (53,9% so 46,1%). Như vËy sè liÖu cho thÊy häc vÊn cña ngưêi tr¶ lêi cµng cao th× c¶m thÊy gia ®×nh h¹nh phóc nhiÒu h¬n. Cô thÓ, tr×nh ®é häc vÊn cµng cao th× tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc còng t¨ng theo tư¬ng øng: 41,7% ë nhãm häc vÊn mï ch÷, tû lÖ ë nhãm tiÓu häc ® lªn tíi 45,4%, ë nhãm häc vÊn trung häc c¬ së lµ 49,4% vµ nhãm häc vÊn trung häc phæ th«ng vµ cao h¬n lµ 53,9%. §èi víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cßn l¹i cña ngưêi tr¶ lêi: nhãm d©n téc Kinh, theo PhËt gi¸o vµ nghÒ phi n«ng nghiÖp cã tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc lín h¬n nh÷ng gia ®×nh kh¸c như: 52,8% so víi 47,2%; 59,8% so víi 40,2% vµ 57,6% so víi 42,5%. Tãm l¹i, sè liÖu trªn ®©y cho thÊy giíi tÝnh cña ngưêi tr¶ lêi lµ nam, nhãm tuæi vµ tr×nh ®é häc vÊn cµng cao, thuéc d©n téc Kinh, theo ®¹o PhËt vµ lµm nghÒ phi n«ng thưêng cã cuéc sèng gia ®×nh h¹nh phóc h¬n nh÷ng ngưêi tr¶ lêi lµ n÷, tuæi vµ tr×nh ®é häc vÊn thÊp, thuéc d©n téc Ýt ngưêi, kh«ng theo ®¹o PhËt vµ lµm nghÒ n«ng nghiÖp. Như vËy, xem xÐt mèi tư¬ng quan gi÷a nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy víi gia ®×nh h¹nh phóc, rÊt cã thÓ chóng sÏ lµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù h¹nh phóc cña gia ®×nh. §iÒu nµy sÏ ®ưîc thùc hiÖn trong m« h×nh håi quy ë phÇn sau.
§ç Thiªn KÝnh 51 2.3. Mét sè yÕu tè t¸c ®éng kh¸c PhÇn sau ®©y sÏ tiÕp tôc xem xÐt mét sè yÕu tè liªn quan ®Õn khÝa c¹nh kh¸c trong gia ®×nh như møc sèng, ®êi sèng h«n nh©n, ph©n c«ng lµm viÖc nhµ trong mèi tư¬ng quan víi h¹nh phóc gia ®×nh (B¶ng 3). KÕt qu¶ tõ B¶ng 3 cho thÊy: VÒ cuéc sèng vËt chÊt, nh÷ng gia ®×nh cã møc sèng kh¸ gi¶ vµ ngưêi chång cã ®ãng gãp nhiÒu nhÊt vµo chi tiªu thưêng xuyªn, th× tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc lín h¬n nh÷ng gia ®×nh kh¸c: 60,4% so 39,6% vµ 57,0% so víi 43,0%. Như vËy xem xÐt mèi tư¬ng quan gi÷a møc sèng kh¸ gi¶ vµ chång cã ®ãng gãp nhiÒu nhÊt vµo chi tiªu hµng ngµy víi nh÷ng gia ®×nh h¹nh phóc, rÊt cã thÓ chóng sÏ lµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn h¹nh phóc gia ®×nh. §iÒu nµy sÏ ®ưîc thùc hiÖn trong m« h×nh håi quy ë phÇn sau VÒ cuéc sèng h«n nh©n, sè liÖu ë B¶ng 3 cho thÊy hai vî chång lµ ngưêi quyÕt ®Þnh h«n nh©n th× tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc còng lín h¬n (48,7%) so víi 46,8% lµ bè mÑ quyÕt ®Þnh lµ chÝnh vµ so víi 42,9% lµ nh÷ng ngưêi kh¸c. §iÒu nµy cã thÓ lµ do hai vî chång quyÕt ®Þnh kÕt h«n th× hä sÏ cã ®êi sèng h«n nh©n hßa hîp h¬n. HoÆc lµ, khi vî chång hµi lßng víi ®êi sèng h«n nh©n vµ kh«ng bao giê ci nhau th× tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc sÏ lín h¬n (50% hµi lßng so víi 9,1% lµ kh«ng hµi lßng; vµ 65,4% ngưêi kh«ng bao giê ci nhau cã gia ®×nh rÊt h¹nh phóc so víi møc ci nhau thưêng xuyªn lµ 49,3%, thØnh tho¶ng lµ 33,3% vµ hiÕm khi lµ 9,5%). §Æc biÖt, khi vî chång kh«ng bao giê ci nhau th× tØ lÖ nh÷ng gia ®×nh h¹nh phóc lín h¬n rÊt nhiÒu tØ lÖ nh÷ng gia ®×nh kh¸c. Như vËy khi hai vî chång quyÕt ®Þnh h«n nh©n lµ chÝnh vµ hµi lßng víi ®êi sèng h«n nh©n vµ kh«ng bao giê ci nhau, th× tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc sÏ lín h¬n. RÊt cã thÓ ®©y còng lµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn h¹nh phóc gia ®×nh. §iÒu nµy sÏ ®ưîc thùc hiÖn trong m« h×nh håi quy ë phÇn sau. VÒ ph©n c«ng lµm viÖc nhµ, sè liÖu còng cho thÊy khi vî lµ ngưêi chñ yÕu ®¶m nhiÖm hoÆc møc ®é c¶ hai vî chång lµm chÝnh c¸c c«ng viÖc nÊu c¬m, röa b¸t vµ giÆt giò th× cã tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc còng lín h¬n c¸c trưêng hîp kh¸c. VÝ dô, ®èi víi nh÷ng gia ®×nh rÊt h¹nh phóc th× tû lÖ vî lµ ngưêi ®¶m nhiÖm c«ng viÖc nÊu c¬m chÝnh chiÕm 50% vµ 46% gia ®×nh lµ c¶ hai vî chång lµm b»ng nhau so víi 35% gia ®×nh viÖc nÊu c¬m do chång lµm chÝnh vµ 43,6% lµ do ngưêi kh¸c. ë nh÷ng c«ng viÖc kh¸c còng cho thÊy t×nh h×nh tư¬ng tù. §iÒu nµy cho thÊy sù ph©n c«ng lao ®éng hîp lý gi÷a hai vî chång th× cuéc sèng gia ®×nh sÏ h¹nh phóc h¬n. LiÖu ®©y cã thÓ còng lµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù h¹nh phóc cña gia ®×nh.
52 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 19, sè 1, tr. 47-56 B¶ng 3. Mét sè yÕu tè t¸c ®éng ®Õn h¹nh phóc gia ®×nh (%)
§ç Thiªn KÝnh 53 ViÖc ph©n c«ng lao ®éng s¶n xuÊt vµ ho¹t ®éng x héi §èi víi c«ng viÖc s¶n xuÊt, mua s¾m ®å ®¹c ®¾t tiÒn vµ c¸c quan hÖ trong gia ®×nh vµ hä hµng, khi c¶ hai vî chång cïng quyÕt ®Þnh nh÷ng c«ng viÖc nµy th× cã tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc lín h¬n so víi chØ vî (hoÆc chØ chång) quyÕt ®Þnh lµ chÝnh. Cô thÓ, c¸c tØ lÖ so s¸nh tư¬ng øng lµ: (54,0% so víi 39,2%; 46,4%); (52,9% so víi 42,0%; 45,5%); (49,7% so víi 40,2%; 48,0%). §èi víi c¸c ho¹t ®éng x héi chung cña c¶ hai vî chång, khi ngưêi chång quyÕt ®Þnh nh÷ng ho¹t ®éng nµy th× cã tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc lín h¬n so víi chØ vî (hoÆc c¶ hai vî chång) quyÕt ®Þnh lµ chÝnh (50,8% so víi 36,3%; 48,1%). LiÖu c¸c ho¹t ®éng nµy còng lµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn h¹nh phóc gia ®×nh. §iÒu nµy sÏ ®ưîc thùc hiÖn trong m« h×nh håi quy ë phÇn sau. 3. M« h×nh vÒ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh gia ®×nh h¹nh phóc MÆc dï ® xem xÐt mèi tư¬ng quan gi÷a c¸c nh©n tè trong c¸c B¶ng 2 vµ B¶ng 3 víi gia ®×nh h¹nh phóc, nhưng sè liÖu tõ hai b¶ng nµy dÔ cã kh¶ n¨ng ưíc lưîng vưît qu¸ vÒ ¶nh hưëng cña tõng nh©n tè ®Õn h¹nh phóc gia ®×nh. VÝ dô, khi ngưêi tr¶ lêi cã tr×nh ®é häc vÊn cao th× møc sèng cña gia ®×nh hä còng cao. TiÕp theo l¹i thÊy nh÷ng gia ®×nh h¹nh phóc th× cã møc sèng kh¸ gi¶ vµ tr×nh ®é häc vÊn cña chñ hé còng cao. VËy, gia ®×nh h¹nh phóc lµ do cã møc sèng kh¸ gi¶? Hay lµ do cã tr×nh ®é häc vÊn cao? Ta cã thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy b»ng c¸ch sö dông ®ång thêi c¸c biÕn sè ®éc lËp trong cïng m« h×nh håi quy. Nã cho phÐp ®o lưêng sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña tõng biÕn sè víi ®iÒu kiÖn gi÷ nguyªn c¸c ¶nh hưëng cña nh÷ng biÕn sè kh¸c ë møc kh«ng ®æi. Sau qu¸ tr×nh ưíc lưîng vµ chän lùa trong sè c¸c m« h×nh, ta cã m« h×nh håi quy logistic tèt nhÊt vÒ gia ®×nh h¹nh phóc như sau: ë B¶ng 4, biÕn sè phô thuéc lµ gia ®×nh h¹nh phóc cña ngưêi tr¶ lêi. BiÕn sè phô thuéc nµy lµ biÕn nhÞ ph©n (binary variable), cã hai gi¸ trÞ lµ 0 hoÆc 1. BiÕn sè nµy b»ng 1, nÕu gia ®×nh ngưêi tr¶ lêi lµ gia ®×nh h¹nh phóc, vµ b»ng 0 nÕu ngưîc l¹i. C¸c biÕn sè ®éc lËp cña m« h×nh hÇu hÕt ®ưîc gi÷ nguyªn như ® miªu t¶ trong c¸c B¶ng 2 vµ B¶ng 3. C¸c biÕn ®éc lËp ®Òu lµ biÕn gi¶ (dummy variables), cã hai gi¸ trÞ lµ 0 hoÆc 1 (trõ biÕn sè tuæi lµ biÕn liªn tôc). Víi nh÷ng biÕn sè cã ý nghÜa thèng kª (P 10% - tøc lµ nh÷ng hÖ sè cã dÊu *, hoÆc **), dÊu ©m cña hÖ sè thÓ hiÖn sù t¸c ®éng ngưîc chiÒu cña biÕn sè ®éc lËp lªn biÕn sè phô thuéc; dÊu dư¬ng thÓ hiÖn sù t¸c ®éng thuËn chiÒu. Nãi c¸ch kh¸c, nÕu hÖ sè mang gi¸ trÞ ©m th× sù thay ®æi cña biÕn phô thuéc bÞ gi¶m ®i; hoÆc nÕu hÖ sè mang gi¸
54 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 19, sè 1, tr. 47-56 trÞ dư¬ng th× sù thay ®æi cña biÕn phô thuéc t¨ng lªn. Ta chØ ph©n tÝch nh÷ng biÕn sè cã ý nghÜa thèng kª. Khi xem xÐt t¸c ®éng trùc tiÕp cña mçi biÕn ®éc lËp lªn biÕn phô thuéc th× ph¶i giíi h¹n víi ®iÒu kiÖn c¸c biÕn ®éc lËp kh¸c ®ưîc gi÷ nguyªn kh«ng ®æi. §Ó hiÓu cô thÓ h¬n vÒ gi¸ trÞ c¸c hÖ sè, ta cã thÓ xem xÐt nh÷ng vÝ dô minh häa b»ng con sè % ë cét cuèi cïng trong B¶ng 3. Nh÷ng con sè nµy lµ kÕt qu¶ tÝnh to¸n dùa trªn c¬ së c¸c hÖ sè cña c¸c biÕn ®éc lËp. CÇn nhí r»ng c¸c gia ®×nh ®Òu cã møc x¸c suÊt ban ®Çu lµ 48% ®Ó trë thµnh gia ®×nh h¹nh phóc. Bëi v× tØ lÖ gia ®×nh h¹nh phóc trong mÉu kh¶o s¸t lµ 48% (B¶ng 1). Ph©n tÝch c¸c biÕn sè trong B¶ng 4 như sau: KÕt qu¶ ë B¶ng 4 cho thÊy cã 10 biÕn sè cã ý nghÜa thèng kª. Trong ®ã, cã 2 biÕn sè t¸c ®éng lµm gi¶m sù h¹nh phóc cña gia ®×nh. §ã lµ c¸c biÕn sè nghÒ nghiÖp vµ vî quyÕt ®Þnh c¸c ho¹t ®éng x héi chung cho c¶ hai vî chång. Khi ngưêi tr¶ lêi lµm nghÒ n«ng nghiÖp, th× x¸c suÊt ®Ó lµ gia ®×nh h¹nh phóc ® gi¶m tõ 48,0% xuèng cßn 35,3% so víi hé gia ®×nh tư¬ng tù mµ ngưêi tr¶ lêi lµm nghÒ phi n«ng. Lµm nghÒ phi n«ng sÏ cã cuéc sèng vËt chÊt ®Çy ®ñ h¬n vµ gia ®×nh h¹nh phóc h¬n. HoÆc lµ, khi ngưêi vî quyÕt ®Þnh c¸c ho¹t ®éng x héi chung cho c¶ hai vî chång, th× x¸c suÊt ®Ó lµ gia ®×nh h¹nh phóc ® gi¶m tõ 48,0% xuèng cßn 34,0% so víi hé gia ®×nh tư¬ng tù mµ ngưêi chång (hoÆc ngưêi kh¸c) quyÕt ®Þnh c¸c ho¹t ®éng x héi. Trong gia ®×nh, ngưêi chång thưêng cã nhiÒu quyÒn lùc h¬n ngưêi vî. §©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó h×nh thµnh gia ®×nh vµo thêi ®iÓm kÕt h«n vµ duy tr× sù ph¸t triÓn cña gia ®×nh vÒ sau. NÕu ngưêi vî nhiÒu quyÒn lùc h¬n chång, th× sù h¹nh phóc cña gia ®×nh cã nguy c¬ bÞ gi¶m sót. §èi víi nh÷ng biÕn sè cã t¸c ®éng lµm t¨ng sù h¹nh phóc cña gia ®×nh, c¸c vÝ dô minh häa còng tư¬ng tù như trªn. Cô thÓ, x¸c suÊt ®Ó cã gia ®×nh h¹nh phóc ® t¨ng tõ 48,0% lÇn lưît lªn tíi 65,9% ®èi víi d©n téc Kinh (so víi d©n téc thiÓu sè), lªn tíi 63,8% ®èi víi ngưêi theo ®¹o PhËt (so víi ngưêi kh«ng theo ®¹o PhËt), lªn tíi 57,7% ®èi víi hé giµu kh¸ (so víi hé trung b×nh, hoÆc nghÌo), lªn tíi 58,0% khi chång ®ãng gãp nhiÒu nhÊt vµo chi tiªu (so víi vî, hoÆc ngưêi kh¸c ®ãng gãp vµo chi tiªu), lªn tíi 92,0% khi hai vî chång hµi lßng víi ®êi sèng h«n nh©n (so víi nh÷ng vî chång kh«ng hµi lßng), lªn tíi 76,3% khi hai vî chång kh«ng bao giê ci nhau (so víi nh÷ng vî chång ci nhau thưêng xuyªn, hoÆc thØnh tho¶ng ci nhau), lªn tíi 57,0% khi vî lµ ngưêi lµm c«ng viÖc lµ nÊu c¬m chñ yÕu trong nhµ (so víi chång hoÆc ngưêi kh¸c cïng lµm c«ng viÖc nµy). Nh×n vµo nh÷ng vÝ dô vÒ x¸c suÊt ®Ó cã gia ®×nh h¹nh phóc, cho ta thÊy
§ç Thiªn KÝnh 55 B¶ng 4. ¦íc lưîng m« h×nh håi quy l«gistic vÒ gia ®×nh rÊt h¹nh phóc ý nghÜa ®ưîc Èn chøa ®»ng sau nh÷ng con sè. Cô thÓ, ngưêi Kinh vµ theo ®¹o PhËt cã x¸c suÊt ®Ó lµ gia ®×nh h¹nh phóc kh¸ lín. §iÒu nµy cã thÓ do triÕt lý ®¹o PhËt ® d¹y ngưêi ta sèng lư¬ng thiÖn h¬n. Møc sèng gia ®×nh kh¸ gi¶ còng gãp phÇn quan träng cñng cè sù h¹nh phóc cña gia ®×nh. Khi
56 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 19, sè 1, tr. 47-56 ngưêi chång ®ãng gãp nhiÒu nhÊt vµo chi tiªu th× còng gãp phÇn lµm t¨ng h¹nh phóc gia ®×nh nhiÒu h¬n (so víi ngưêi vî, hoÆc ngưêi kh¸c ®ãng gãp vµo chi tiªu). §iÒu nµy thÓ hiÖn vai trß trô cét kinh tÕ cña ngưêi chång ® quy ®Þnh vai trß lµ trô cét trong viÖc cñng cè vµ duy tr× h¹nh phóc gia ®×nh cña anh ta. §Æc biÖt, hai vî chång hµi lßng víi ®êi sèng h«n nh©n vµ kh«ng bao giê ci nhau th× x¸c suÊt ®Ó cã gia ®×nh h¹nh phóc lµ rÊt lín. §iÒu ®ã chøng tá nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ ®êi sèng h«n nh©n vµ sù phï hîp lÉn nhau gi÷a hai vî chång gi÷ vai trß chñ yÕu ®Ó duy tr× gia ®×nh h¹nh phóc. KÕt qu¶ tõ m« h×nh nµy còng cho thÊy viÖc vî lµ ngưêi nÊu c¬m chñ yÕu trong nhµ cã møc ý nghÜa thèng kª cho thÊy vai trß néi trî cña ngưêi vî trong viÖc duy tr× gia ®×nh h¹nh phóc. Trªn thùc tÕ ®©y lµ c«ng viÖc phÇn lín do phô n÷ ®¶m nhiÖm tõ trưíc ®Õn nay nhÊt lµ ë n«ng th«n ViÖt Nam. Tãm l¹i, qua nh÷ng tr×nh bµy vµ ph©n tÝch trªn ®©y cã thÓ miªu t¶ tãm t¾t vÒ gia ®×nh h¹nh phóc ë n«ng th«n ViÖt Nam như sau: Gia ®×nh h¹t nh©n ®ang trë nªn chiÕm ưu thÕ vµ kho¶ng qu¸ nöa (65,9%) gia ®×nh h¹nh phóc lµ gia ®×nh h¹t nh©n. TØ lÖ gia ®×nh rÊt h¹nh phóc ë nhãm gia ®×nh h¹t nh©n lµ thÊp h¬n ë c¸c gia ®×nh kh¸c. T×nh tr¹ng nghÒ nghiÖp cña hai vî chång trong gia ®×nh rÊt h¹nh phóc còng tư¬ng tù như mÉu h×nh nghÒ nghiÖp trong gia ®×nh n«ng th«n nãi chung (§ç Thiªn KÝnh, 2007: 44). Nhưng, trong nhãm gia ®×nh rÊt h¹nh phóc t×nh tr¹ng ưu thÕ vÒ nghÒ nghiÖp cña ngưêi chång næi râ h¬n so víi nhãm gia ®×nh kh¸c. Gia ®×nh rÊt h¹nh phóc cã møc sèng kh¸ gi¶ h¬n nh÷ng gia ®×nh kh¸c. HoÆc lµ, trong nhãm hé gia ®×nh cã møc sèng kh¸ gi¶, th× tØ lÖ gia ®×nh rÊt h¹nh phóc lín h¬n nh÷ng gia ®×nh kh¸c. Sù hßa hîp trong gia ®×nh còng lµ yÕu tè ¶nh hưëng ®Õn h¹nh phóc gia ®×nh. Như vËy c¸c kÕt qu¶ rót ra tõ nghiªn cøu nµy cho thÊy nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ ®êi sèng h«n nh©n vµ sù hßa hîp gi÷a hai vî chång gi÷ vai trß chñ yÕu ®Ó n©ng cao h¹nh phóc gia ®×nh. §iÒu nµy chøng tá r»ng, ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng trung t©m cña gia ®×nh hiÖn ®¹i ë ViÖt Nam lµ n©ng cao h¹nh phóc cho c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, th× chñ yÕu lµ duy tr× t×nh yªu vµ sù hµi lßng vÒ cuéc sèng h«n nh©n gi÷a hai vî chång, còng như sù hßa hîp vµ hµi lßng gi÷a c¸c thµnh viªn kh¸c nãi chung. Tµi liÖu tham kh¶o §ç Thiªn KÝnh. 2007. “MÉu h×nh viÖc lµm vµ nghÒ nghiÖp cña cÆp vî chång trong gia ®×nh n«ng th«n ViÖt Nam”. T¹p chÝ X héi häc, sè 3 (99). Ochiai, Emiko. 1997. The Japanese Family System in Transition: A Sociological Analysis of Family Change in Postwar Japan, Tokyo: LTCB International Library Foundation.