intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Giải pháp bảo vệ quyền của cổ đông trong công ty cổ phần

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

14
lượt xem
5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Giải pháp bảo vệ quyền của cổ đông trong công ty cổ phần trình bày một số vấn đề lý luận về cơ sở bảo vệ quyền của cổ đông trong công ty cổ phần, các quy định của pháp luật hiện hành về vấn đề này và kiến nghị giải pháp hoàn thiện.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Giải pháp bảo vệ quyền của cổ đông trong công ty cổ phần

  1. THỰC TIỄN PHÁP LUẬT GIẢI PHÁP BẢO VỆ QUYỀN CỦA CỔ ĐÔNG TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN Lê Thanh Sơn* Đồng Thái Quang** *ThS. Giảng viên Bộ môn Nhà nước và Pháp luật, Khoa Công tác đảng, công tác chính trị Học viện Hậu Cần **TS. Chủ nhiệm Bộ môn Nhà nước và Pháp luật, Khoa Công tác đảng, công tác chính trị Học viện Hậu Cần Thông tin bài viết: Tóm tắt: Từ khóa: Cổ đông, bảo vệ quyền Quyền lợi của cổ đông trong một số công ty cổ phần có thể bị xâm hại bởi lợi của cổ đông, công ty cổ phần. hành vi trục lợi của một số cổ đông lớn. Do đó, cần xây dựng cơ chế bảo vệ cổ đông trong các công ty cổ phần nhằm tăng cường hiệu quả quản lý, thúc Lịch sử bài viết: đẩy hoạt động của công ty và tăng trưởng kinh tế. Trong phạm vi bài viết này, Nhận bài : 22/04/2022 các tác giả trình bày một số vấn đề lý luận về cơ sở bảo vệ quyền của cổ đông Biên tập : 12/05/2022 trong công ty cổ phần, các quy định của pháp luật hiện hành về vấn đề này và Duyệt bài : 14/05/2022 kiến nghị giải pháp hoàn thiện. Article Infomation: Abstract: Keywords: Shareholders; In recent years, the interests of shareholders in a number of joint stock protection of the interests companies had been taken by major shareholders for their own profit. of shareholders; joint-stock Therefore, shareholder protection mechanism is a strategy to achive sound companies. corporate governance, promoting firm performance and economic growth. Within the scope of this article, the authors provide discussions of a number Article History: of theoretical matters on the basis of protecting the rights of shareholders of Received : 22 Apr. 2022 joint-stock company, the current legal provisions on the concerned matter Edited : 12 May. 2022 and also gives out recommendations for furher improvements. Approved : 14 May. 2022 1. Bảo vệ cổ đông và cơ sở bảo vệ quyền của đông hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy khả năng cổ đông trong công ty cổ phần huy động vốn đầu tư, khuyến khích các nhà đầu tư tiếp tục đồng hành cùng công ty và sẵn Bảo vệ cổ đông trong công ty cổ phần sàng bỏ vốn thêm khi công ty có nhu cầu huy (CTCP) được hiểu là các hoạt động được thực động, thay vì phải đi vay vốn tại các ngân hàng, hiện bởi những chủ thể có thẩm quyền nhằm tạo sự bền vững trong quá trình phát triển của bảo vệ các quyền và lợi ích được hưởng của công ty. cổ đông nhằm phòng ngừa, ngăn chặn hành vi vi phạm của cổ đông khác, đồng thời phục hồi Một hệ thống pháp luật bảo vệ cổ đông hiệu những quyền đã bị hạn chế hoặc tước bỏ bởi quả cao phải đảm bảo hai yếu tố: (i) Có sự hiện hành vi vi phạm. Đối với công ty, bảo vệ cổ diện đầy đủ các quy định bảo vệ quyền và lợi 36 Số 10 (458) - T5/2022
  2. THỰC TIỄN PHÁP LUẬT ích của cổ đông; (ii) Cơ chế thực thi hiệu quả giám sát các giao dịch dễ gây rủi ro cho công các quy định đó. Có thể nêu ra các lý do ban ty và cổ đông. hành các quy tắc và cơ chế bảo vệ cổ đông như: Thứ hai, sự lấn át của cổ đông lớn đối với cổ Thứ nhất, nguy cơ lạm quyền của những đông nhỏ. Trong CTCP, quyền của các cổ đông người quản lý công ty. Sự tách bạch giữa quyền tương ứng với số vốn đã góp vào công ty. Do sở hữu và quyền quản lý là một trong những vậy, cổ đông góp nhiều vốn (tức có nhiều cổ đặc trưng của CTCP. Các cơ hội kinh doanh có phần) sẽ có nhiều ưu thế hơn đối với hoạt động thể bị bỏ lỡ nếu lúc nào các quyết định cũng quản lý công ty. Với nguyên tắc thông qua các cần có sự phê chuẩn của tất cả các cổ đông cư quyết định quản lý thông thường khi có quá trú ở khắp mọi nơi. Do vậy, các cổ đông phải nửa số cổ phần biểu quyết tại Đại hội đồng cổ trao quyền lực cho một đội ngũ quản lý chuyên đông (ĐHĐCĐ) chấp thuận, cổ đông nắm ít cổ nghiệp “dùng tiền của mình để kinh doanh”, phần có quyền biểu quyết chịu “lép vế”. Quyền những người này có thể có hoặc không có cổ đối với hoạt động quản lý công ty thuộc về số phần trong công ty. Tuy nhiên, không phải lúc ít các cổ đông lớn. Một mặt, khi nhóm nhỏ cổ nào những người quản lý công ty cũng hành đông chi phối hoạt động của công ty, họ sẽ có động vì mục tiêu tối đa hóa lợi ích cho các cổ động cơ để tối đa hóa giá trị công ty phục vụ đông. Các xung đột về lợi ích giữa cổ đông và lợi ích của chính mình. Mặt khác, lợi ích từ người quản lý luôn hiện hữu, xuất phát từ mối hoạt động kinh doanh của công ty có khả năng quan hệ “ủy quyền - tác nghiệp”. bị phân phối không công bằng cho đa số các cổ đông nhỏ, sự lạm quyền của nhóm cổ đông chi Người quản lý có thể tiến hành các giao phối có khả năng gây hại cho những cổ đông dịch gây phương hại đến lợi ích của công ty nhỏ còn lại. và cổ đông, thậm chí chiếm đoạt lợi ích của cổ đông. Chẳng hạn, dùng tài sản của công ty để Mặt khác, trong tương quan so sánh với các mưu lợi riêng thông qua việc trả lương quá cao, chủ thể có mối liên hệ với công ty như chủ nợ, mua tài sản của công ty với giá hời, vay vốn người lao động, người cung cấp nguyên vật công ty với lãi suất thấp hơn lãi suất thị trường, liệu, cổ đông với tư cách là người góp vốn kinh nâng giá trị hợp đồng việc thuê văn phòng, kho doanh luôn chịu rủi ro nhiều hơn. Thế nhưng, bãi… Vì lẽ đó, cổ đông cần được trao các công lợi ích của cổ đông khó có thể được bảo vệ cụ nhằm kiểm soát người quản lý để đảm bảo thích đáng chỉ bởi các thỏa thuận hợp đồng. họ hành động vì lợi ích của công ty và vì lợi ích Điều này luận giải vì sao luật pháp cần quy của cổ đông. Luật pháp các nước, ít hay nhiều, định cho đối tượng này những quyền nhất định đều thiết lập các nguyên tắc pháp lý, các cơ để kiểm soát hoạt động của công ty. chế bầu, bãi nhiệm thành viên Hội đồng quản 2. Các quy định của pháp luật bảo vệ quyền trị (HĐQT), Giám đốc (GĐ)/Tổng Giám đốc của cổ đông trong công ty cổ phần và kiến (TGĐ), trách nhiệm của những người quản lý, nghị hoàn thiện Số 10 (458) - T5/2022 37
  3. THỰC TIỄN PHÁP LUẬT - Các quy định về nhóm quyền tài sản nghiệp năm 2020 không có bất cứ một quy định nào hạn chế quyền ưu tiên mua cổ phần Thứ nhất, về thanh toán cổ tức: Pháp luật hiện hành không can thiệp sâu vào việc chi trả mới chào bán của cổ đông hiện hữu trong một cổ tức của doanh nghiệp, mà giao toàn quyền số trường hợp cụ thể nào. Do đó, quyền ưu cho ĐHĐCĐ - Cơ quan có quyền cao nhất tiên này phải được hiểu là áp dụng trong mọi trong công ty quyết định. Nhưng ĐHĐCĐ trường hợp và không bị hạn chế do bất cứ điều của các công ty thường chỉ thông qua tỷ lệ cổ kiện nào. Ngoài ra, Luật Doanh nghiệp năm tức, còn thời gian thanh toán lại ủy quyền cho 2020 không có bất cứ quy định nào cho phép HĐQT quyết định. Trên thực tế, có tình trạng ĐHCĐ có thể loại bỏ quyền ưu tiên mua cổ chậm chi trả cổ tức, không chịu chi trả cổ tức phần mới chào bán của các cổ đông hiện hữu. cho cổ đông. Về lý thuyết thì cổ đông có quyền Nói cách khác, theo quy định hiện hành của khởi kiện công ty nợ cổ tức ra Tòa án, nhưng pháp luật Việt Nam, các CTCP khi chào bán việc khởi kiện được đánh giá là khó khả thi trên cổ phần mới phải luôn đảm bảo quyền ưu tiên thực tế. Giả sử cổ đông có thắng kiện thì cũng mua cổ phần mới chào bán của cổ đông hiện có nhiều khó khăn để bản án được thi hành, hữu theo quy định tại Điều 124 Luật Doanh chưa kể nếu có đòi được cũng không tương nghiệp năm 2020. Nếu các cổ đông hiện hữu xứng với chi phí và công sức bỏ ra. không mua hoặc không mua hết thì mới có cơ sở để phân phối cho các đối tượng khác. Khoản 4 Điều 135 Luật Doanh nghiệp năm 2020 quy định cổ tức phải được thanh toán đầy Pháp luật một số nước phát triển lại không đủ trong thời hạn 06 tháng kể từ ngày kết thúc quy định như vậy mà liệt kê một số trường hợp họp ĐHĐCĐ thường niên. HĐQT lập danh cụ thể nếu rơi vào thì quyền này sẽ bị loại bỏ. sách cổ đông được nhận cổ tức, xác định mức Cụ thể như: cổ tức được trả đối với từng cổ phần... Tuy - Theo pháp luật của Cộng hòa Pháp, Điều nhiên, cần quy định rõ việc chi trả cổ tức đúng L225-132 Bộ luật Thương mại Pháp trao cho thời hạn là trách nhiệm và nghĩa vụ của GĐ các cổ đông quyền ưu tiên mua cổ phần mới (TGĐ) hoặc Chủ tịch HĐQT; nếu không thực chào bán. Tuy nhiên, điều luật này cũng quy hiện được đúng, những người này phải chịu định rõ là một cuộc họp ĐHCĐ bất thường để trách nhiệm cá nhân và phải trả thêm lãi suất quyết định về việc tăng vốn của công ty có thể hay lãi phạt. quyết định loại bỏ quyền ưu tiên mua cổ phần Thứ hai, về quyền ưu tiên mua cổ phần: mới chào bán của cổ đông. Cuộc họp ĐHCĐ Theo Luật Doanh nghiệp năm 2020, cổ đông đó (được 2/3 số cổ đông có mặt chấp thuận) có được ưu tiên mua cổ phần mới chào bán tương thể quyết định phân bổ số cổ phần phát hành ứng với tỷ lệ sở hữu cổ phần hiện có của cổ thêm cho một số đối tượng cụ thể (hoặc đáp đông trong công ty (Điều 124). Luật Doanh ứng một số yêu cầu cụ thể)1. 1 Art. L 225-132, French Commercial Code. 38 Số 10 (458) - T5/2022
  4. THỰC TIỄN PHÁP LUẬT - Theo Luật Công ty của Đức, cổ đông có Thứ ba, về quyền yêu cầu công ty mua lại quyền ưu tiên đối với cổ phần mới quyền phát cổ phần: Quyền yêu cầu mua lại này góp phần hành và phải có ít nhất 02 tuần để thực hiện bảo vệ lợi ích của các cổ đông khi họ có sự quyền sau khi giá phát hành được công bố. Tuy thay đổi nguyện vọng. Luật Doanh nghiệp năm nhiên, quyền ưu tiên có thể bị loại trừ bằng 2020 quy định “cổ đông biểu quyết phản đối biểu quyết bởi số cổ đông đại diện cho 3/4 tổng quyết định về việc tổ chức lại công ty hoặc thay số cổ phần tham gia cuộc họp ĐHCĐ. Việc đổi quyền, nghĩa vụ của cổ đông quy định tại loại bỏ quyền ưu tiên phải được xác nhận bằng Điều lệ công ty có quyền yêu cầu công ty mua văn bản của HĐQT và cổ đông có thể phản đối lại cổ phần của mình”. Như vậy, cổ đông chỉ quyết định này . 2 được thực hiện quyền này khi có căn cứ được quy định cụ thể trong LDN, nếu Điều lệ công - Luật Công ty của Anh cũng quy định ty có quy định khác ngoài các trường hợp luật nguyên tắc ưu tiên cho cổ đông hiện hữu khi định thì không có giá trị pháp lý. Quy định phát hành cổ phần. Theo đó, cổ đông hiện hữu như vậy là chưa đầy đủ, bởi Luật chỉ quy định được quyền ưu tiên mua cổ phần mới phát những trường hợp thực sự cần thiết; bên cạnh hành theo tỷ lệ cổ phần của họ trong công ty. đó, hoạt động của công ty còn dựa trên những Tuy nhiên, nguyên tắc này có thể bị loại bỏ cam kết nội bộ của công ty được quy định cụ bằng một quyết định đa số của công ty hoặc thể trong Điều lệ. Mặt khác, pháp luật hầu hết biểu quyết 2/3 chấp thuận việc loại bỏ nguyên các nước đều ghi nhận nguyên tắc cổ đông có tắc này3. quyền yêu cầu công ty mua lại cổ phần nếu có Như vậy, pháp luật các nước nêu trên đều căn cứ luật định hoặc Điều lệ công ty quy định. quy định, cổ đông hiện hữu có quyền ưu tiên - Các quy định về nhóm quyền thông tin mua cổ phần khi công ty phát hành thêm và ĐHCĐ có quyền loại bỏ quyền ưu tiên này với Cổ đông hoặc nhóm cổ đông sở hữu từ 05% một tỷ lệ biểu quyết nhất định. Nhưng điều tổng số cổ phần phổ thông trở lên hoặc một khoản cho phép ĐHCĐ loại bỏ quyền ưu tiên tỷ lệ khác nhỏ hơn theo quy định tại Điều lệ này không có trong Luật Doanh nghiệp (LDN) công ty có quyền xem xét, tra cứu, trích lục sổ Việt Nam. Điều này có thể được diễn giải là khi biên bản và nghị quyết, quyết định của HĐQT, xây dựng LDN, các nhà làm luật quy định cứng báo cáo tài chính giữa năm và hằng năm, báo về việc cổ đông hiện hữu được quyền ưu tiên cáo của Ban Kiểm soát, hợp đồng, giao dịch mua cổ phần mới chào bán và không cho phép phải thông qua HĐQT và tài liệu khác (Điều ĐHCĐ loại bỏ quyền này. Theo các tác giả, nên 115 Luật Doanh nghiệp năm 2020). Quy định nghiên cứu và có thể tiếp thu, bổ sung quy định này mở rộng quyền tiếp cận thông tin và tăng này vào LDN. khả năng giám sát của cổ đông đối với các giao 2 Art. 186.1, 186.3, 186.4-5, German Stock Corporation Act. 3 Art. 561, 570, UK Companies Act 2006. Số 10 (458) - T5/2022 39
  5. THỰC TIỄN PHÁP LUẬT dịch cần được giám sát như giao dịch với người trọng tài hủy nghị quyết ĐHĐCĐ trong một số có liên quan nhằm hạn chế việc thất thoát tài trường hợp, điều này nghĩa là trao cho trọng tài sản, gây thiệt hại cho công ty. Tuy nhiên, Luật thẩm quyền hủy bỏ nghị quyết của ĐHĐCĐ. Doanh nghiệp năm 2020 loại trừ tài liệu liên Các tác giả cho rằng, không nên trao cho trọng quan đến bí mật thương mại, bí mật kinh doanh tài thẩm quyền này bởi việc yêu cầu hủy bỏ của công ty ra khỏi phạm vi của điều này, tức là quyết định của ĐHĐCĐ không phải là một cổ đông sẽ không có quyền tiếp cận loại tài liệu tranh chấp thương mại, do đó theo Luật Trọng này. Vấn đề thế nào là “bí mật thương mại”? tài thương mại năm 2010 thì trọng tài không trong khi luật chuyên ngành là Luật Sở hữu trí thể thụ lý giải quyết yêu cầu này. tuệ chỉ quy định về “bí mật kinh doanh”. Như Vấn đề thứ hai là làm thế nào để cổ đông vậy, công ty có thể lạm dụng loại trừ này để yêu cầu Tòa án hủy bỏ nghị quyết của ĐHĐCĐ cho rằng một tài liệu nào đó là bí mật thương và đây là vụ án hay chỉ là yêu cầu? Thực tế xét mại nhằm từ chối không cho cổ đông tiếp cận. xử cho thấy các tòa, các thẩm phán đang có hai Ngoài ra, phạm vi loại trừ là quá rộng. Một tài cách hiểu về yêu cầu nêu trên. Một là, hiểu đó liệu, chẳng hạn như một bản hợp đồng nào đó là vụ án theo quy định tại Điều 30 Bộ luật Tố phải được HĐQT thông qua, có thể chứa đựng tụng dân sự (BLTTDS) năm 2015; Hai là hiểu (hay như ngôn từ của Luật là “liên quan đến”) đó là yêu cầu đối với việc dân sự theo Điều 31 bí mật thương mại, bí mật kinh doanh. Tuy BLTTDS năm 2015. Các tác giả cho rằng, phải nhiên, thông tin mà cổ đông cần biết trong tài hiểu yêu cầu hủy bỏ quyết định của ĐHĐCĐ liệu đó không nhất thiết phải là bí mật thương theo quan điểm thứ hai mới chính xác vì đây là mại, bí mật kinh doanh nào cả mà là những loại việc dân sự.  thông tin khác. Như vậy, loại trừ toàn bộ nội dung của tài liệu ấy là không cần thiết, bất hợp Một vấn đề khác được đặt ra là địa vị lý và thu hẹp quyền tiếp cận thông tin của cổ pháp lý của các bên đương sự trong trường đông. Để tránh điều khoản loại trừ này bị lạm hợp này như thế nào? Chẳng hạn, quyết dụng, cần phải có định nghĩa rõ ràng thế nào là định của ĐHĐCĐ bầu ra HĐQT mới nhưng “bí mật thương mại, bí mật kinh doanh” trong bị một nhóm cổ đông kiện yêu cầu tòa hủy phạm vi điểm a khoản 2 Điều 115 Luật Doanh bỏ quyết định của ĐHĐCĐ nêu trên thì đại nghiệp năm 2020. diện HĐQT cũ hay mới phải tham gia tố tụng - Các quy định về nhóm quyền phục hồi với tư cách người đại diện cho công ty và cơ quyền lợi quan nào sẽ điều hành công ty trong khoảng thời gian tòa giải quyết tranh chấp? Điều  Thứ nhất, về quyền yêu cầu hủy nghị quyết này cũng chưa được Luật quy định. Một số của Đại hội đồng cổ đông thẩm phán cho rằng, người đứng đầu HĐQT Điều 191 Luật Doanh nghiệp năm 2020 quy mới của công ty phải thay mặt để tham gia tố định cổ đông có quyền yêu cầu Tòa án hoặc tụng. Lý do là quyết định của Hội đồng này 40 Số 10 (458) - T5/2022
  6. THỰC TIỄN PHÁP LUẬT chưa bị hủy bỏ bởi một bản án của Tòa án có để làm sai trái hay cản trở sự phát triển của hiệu lực pháp luật, đồng nghĩa với việc quyết công ty. định của ĐHĐCĐ còn hiệu lực. Quan điểm Thứ hai, theo khoản 3 Điều 115 Luật này cũng giống với quan điểm của Tòa kinh Doanh nghiệp năm 2020, khi HĐQT vi phạm tế - Tòa án nhân dân tối cao4. Và như vậy, nghiêm trọng quyền của cổ đông, nghĩa vụ quyết định đó có thể vi phạm quy định của của người quản lý hoặc ra quyết định vượt Luật, quy trình đại hội… nhưng về nguyên quá thẩm quyền được giao thì cổ đông, nhóm tắc, phải được tôn trọng và chấp hành. Ngoài cổ đông tại khoản 2 Điều 115 có quyền yêu ra, HĐQT mới sẽ là cơ quan quản lý hoạt cầu triệu tập họp ĐHĐCĐ, nhưng Luật lại động của công ty trong suốt quá trình tòa không quy định thế nào là vi phạm nghiêm giải quyết tranh chấp. Theo các tác giả, vấn trọng. Điều này làm cho quy định này mang đề này chưa hợp lý, bởi nếu sau khi Tòa tính hình thức. Văn bản hướng dẫn thi hành án tuyên hủy quyết định của ĐHĐCĐ, giải cần quy định rõ thế nào là vi phạm nghiêm quyết ra sao với quyết định này khi nó đã trọng, trong những trường hợp nào thì HĐQT và đang được thực hiện, có thể nói rằng nhà đã vi phạm nghiêm trọng quyền của cổ đông. làm luật đã đặt việc này vào tình trạng “sự Mặt khác, khi HĐQT có các sai phạm nghiêm đã rồi”. Nếu hiểu theo cách quyết định của trọng này thì cá nhân các cổ đông có được ĐHĐCĐ vẫn có hiệu lực, thì nên bỏ quyền yêu cầu hủy quyết định của ĐHĐCĐ tại Điều quyền khởi kiện trách nhiệm dân sự thành viên 151 Luật Doanh nghiệp năm 2020. Vì vậy, để HĐQT khi đã không thực hiện quyền triệu tập đảm bảo quyền lợi cho cổ đông trong trường ĐHĐCĐ hay không? Vấn đề này cũng không hợp này, LDN nên quy định theo hướng khi được luật đề cập. Theo các tác giả, song song quyết định của ĐHĐCĐ bị cổ đông yêu cầu với việc triệu tập ĐHĐCĐ thì cổ đông không hủy thì quyết định này sẽ tạm thời ngừng mất quyền viện dẫn tới cơ quan nhà nước để hiệu lực cho đến khi có quyết định của Tòa bảo vệ khi lợi ích của mình bị thiệt hại thông án hoặc trọng tài giải quyết vấn đề này, và qua các chế định về khởi kiện trách nhiệm dân những người khởi kiện nhưng không đúng sẽ sự, bởi đây là hai quan hệ độc lập: một quan phải bồi thường thiệt hại cho công ty. Nếu hệ là làm tổn hại lợi ích chung, một quan hệ quy định như nêu trên thì sẽ hạn chế được là gây thiệt hại lợi ích riêng của mỗi cổ đông. sự tác động của các quyết định của ĐHĐCĐ Chính vì vậy, cổ đông có quyền khởi kiện tới đa số các cổ đông, thông qua đó quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại cho bản thân và lợi của cổ đông sẽ được bảo vệ nhiều hơn triệu tập ĐHĐCĐ để chấm dứt hành vi sai trái và không ai dám lợi dụng quyền năng này của HĐQT ■  4 Tòa Kinh tế TAND tối cao (2007), Tham luận về tình hình thụ lý giải quyết các vụ việc kinh doanh thương mại, tr. 12. Số 10 (458) - T5/2022 41
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2