Giáo án Lịch sử 10 bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (Nửa đầu thế kỷ XIX

Chia sẻ: Nguyễn Ngọc Lâm | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

854
lượt xem 99
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời quý thầy cô và các bạn tham khảo Giáo án Lịch sử 10 bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (Nửa đầu thế kỷ XIX để nâng cao kĩ năng và kiến thức soạn giáo án theo chuẩn kiến thức, kỹ năng trong chương trình dạy học. Giáo án Lịch sử 10 bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (Nửa đầu thế kỷ XIX được soạn với hình thức 3 cột phù hợp quy định bộ GD và nội dung súc tích giúp học sinh dễ dàng hiểu bài học hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo án Lịch sử 10 bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (Nửa đầu thế kỷ XIX

BÀI 25 TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, KINH TẾ, VĂN HÓA DƯỚI TRIỀU NGUYỄN (NỬA ĐẦU THẾ KỶ XĨ) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Giúp HS hiểu được 1. Về kiến thức - Tình hình chung về các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa ở nước ta nửa đầu th ế kỷ XIX dưới vương triều Nguyễn trước khi diễn ra cuộc kháng chiến ch ống xâm lược của thực dân Pháp. - Thống trị nước ta vào lúc chế độ phong kiến đã bước vào giai đoạn suy vong lại là nc người thừa kế của giai cấp thống trị cũ, vương triều Nguyễn không tạo được điều kiện đưa đất nước bươc sang một giai đoạn phát tri ển mới phù h ợp với hoàn cảnh của thế giới. 2. Về tư tưởng, tình cản - Bồi dưỡng ý thức vươn lên, đổi mới trong học tập. - Giáo dục ý thức quan tâm đến đời sống nhân dân đất n ước mà tr ước h ết là những người xung quanh. 3. Về kĩ năng Rèn luyện kĩ năng phân tích, so sánh gắn sự kiện với thực tế cụ thể. II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC - Bản đồ Việt Nam (thời Minh Mạng, sau cải cách hành chính). - Một số tranh ảnh về kinh thành Huế, tranh dân gian... III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC 1. Kiểm tra bài cũ - Kể tên các loại hình nghệ thuật tiêu biểu của nước ta trong các th ế kỷ XVI - XVIII. Qua đó nhận xét về đời sống tinh thần của nhân dân ta thời đó. 2. Mở bài Sau khi đánh bại các vương triều Tây Sơn, Nguy ễn Ánh lên ngôi vua, thành l ập nhà Nguyễn. Trong 50 năm đầu thống trị, nửa đầu thế kỷ XVIII tình hình đ ất nước ta đã thay đổi như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu bài 25. 3. Tổ chức dạy và học Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản Hoạt động 1: I. Xây dựng và củng cố - GV gợi cho HS nhớ lại sự kiện 1792 vua bộ máy Nhà nước, chính Quang Trung mất, Triều đình rơi vào tình sách ngoại giao trạng lục đục, suy yếu, nhân cơ hội đó, Nguyễn Ánh đã tổ chức tấn công các vương
triều Tây Sơn. 1802 các vương triều Tây Sơn lần lượt sụp đổ. Nguyễn Ánh lên ngôi vua. - GV giảng giải thêm về hoàn cảnh lịch sử - Năm 1802 Nguyễn Ánh đất nước và thế giới khi nhà Nguyễn thành lên ngôi (Gia Long). Nhà lập: Nguyễn thành lập, đóng đô Lần đầu tiên trong lịch sử, một triều đại ở Phú Xuân (Huế). phong kiến cai quản một lãnh thổ rộng lớn thống nhất như ngày nay. + Nhà Nguyễn thành lập vào lúc chế độ phong kiến Việt Nam đã bước vào giai đoạn suy vong. + Trên thế giới chủ nghĩa tư bản đang phát triển, đẩy mạnh nhòm ngó, xâm lược thuộc địa, một số nước đã bị xâm lược. - HS nghe, ghi nhớ. - GV tiếp tục trình bày: Trong bối cảnh lịch sử mới yêu cầu phải củng cố ngay quyền thống trị của nhà Nguyễn. Vì vậy sau khi lên ngôi Gia Long đã bắt tay vào việc tổ chức bộ * Tổ chức bộ máy nhà máy nhà nước. nước. - GV có thể dùng bản đồ Việt Nam thời Minh - Chính quyền Trung ương Mạng để chỉ các vùng từ Ninh Bình trở ra tổ chức theo mô hình thời Bắc là Chấn BắcThành, từ Bình Thuận trở Lê. vào Nam là Chấn Gia Định Thành. Chính - Thời Gia Long chua nước quyền Trung ương chỉ quản lý trực tiếp từ ta làm 3 vùng: Bắc Thành, Thanh Hóa đến Bình Thuận. Còn lại hai khu Gia Định Thành và các trực tự trị Tổng chấn có toàn quyền. Đó là giải doanh (Trung Bộ) do Triều pháp tình thể của vua Gia Long trong bối đình trực tiếp cai quản. cảnh lúc đầu mới lên ngôi. - HS nghe, ghi nhớ. - Năm 1831 - 1832 Minh - GV tiếp tục trình bày kết hợp bản đồ Việt Mạng thực hiện một cuộc Nam thời Minh Mạng, yêu cầu HS quan sát và cải cách hành chính chia cả nhận xét. nước là 30 tỉnh và một Phủ - HS quan sát lược đồ và nhận xét sự phân Thừa Thiên. Đứng đầu là chia tỉnh thời Minh Mạng. tổng đốc tuần phủ hoạt - GV bổ sung, chốt ý: Sự phân chia của Minh động theo sự điều hành của Mạng được dựa trên cơ sở khoa học, phù hợp triều đình. về mặt địa lý, dân cư, phong tục tập quán địa phương phù hợp với phạm vi quản lý của một tỉnh. Là cơ sở để phân chia các tỉnh như
ngày nay. Vì vậy cải cách của Minh Mạng được đánh giá rất cao. - HS nghe, ghi nhớ. - GV trình bày tiếp về tổ chức bộ máy th ời Nguyễn. - Tuyển chọn quan lại: - HS nghe, ghi chép. thông qua giáo dục, khoa cử. - Luật pháp ban hành Hoàng triều luật lệ với 400 điều hà khắc. - Quân đội: được tổ chức - Phát vấn: so sánh bộ máy nhà nước thời quy củ trang bị đầy đủ song Nguyễn với thời Lê sơ, em có nhận xét gì? lạc hậu, thô sơ. - HS suy nghĩ trả lời. - GV nhận xét, kết luận: Nhìn chung bộ máy Nhà nước thời Nguyễn giống thời Lê sơ, có cải cách chút ít. Song những cải cách của nhà Nguyễn nhằm tập trung quyền hành vào tay vua. Vì vậy nhà nước thời Nguyễn cũng chuyên chế như thời Lê sơ. - HS lắng nghe, ghi nhớ. Hoạt động 2: - GV trình bày khái quát chính sách ngoại giao của nhà Nguyễn. * Ngoại giao. - HS nghe, ghi chép. - Thần phục nhà Thanh (Trung Quốc). Bắt Lào, Cam-pu-chia thần phục. - Phát vấn: Em có nhận xét gì về chính sách - Với phương Tây "đóng ngoại giao của nhà Nguyễn, mặt tích cực và cửa, không chấp nhận việc hạn chế? đặt quan hệ ngoại giao của - HS suy nghĩ trả lời. họ". - GV bổ sung, kết luận: + Tích cực: Giữ được quan hệ với các nước láng giềng nhất là Trung Quốc. + Hạn chế: Đóng cửa không đặt quan hệ với các nước phương Tây, không tạo điều kiện giao lưu với các nước tiên tiến đương thời. Vì vậy không tiếp cận được với nền công nghiệp cơ khí, dẫn đến tình trạng lạc hậu và
bị cô lập. - HS nghe, ghi nhớ. Hoạt động 1: - GV yêu cầu HS đọc SGK để thấy được II. Tình hình kinh tế và những chính sách của nhà Nguyễn với nông chính sách của nhà nghiệp và tình hình nông nghiệp thời Nguyễn. Nguyễn - HS theo dõi sgk phát biểu. - GV bổ sung, kết luận: GV có thể so sánh với chính sách quân điền thời kỳ trước để thấy được ở thời kỳ này do * Nông nghiệp: ruộng đất công còn nhiều cho nên quân điền + Nhà Nguyễn thực hiện có tác dụng rất lớn còn ở thời Nguyễn do chính sách quân điền, song ruộng đất công còn ít nên tác dụng của chính do diện tích đất công ít sách quân điền không lớn. (20% tổng diện tích đất), Một hình thức khẩn hoang phổ biến ở thời đối tượng được hưởng Nguyễn đó là hình thức: khẩn hoang doanh nhiều, vì vậy tác dụng điền: Nhà nước cấp vốn ban đầu cho nhân không lớn. dân → mua sắm nông cụ, trâu bò để nông dân khai hoang , ba năm sau mới thu thuế theo ruộng tư. Chính sách này đưa đến kết quả - Khuyến khích khai hoang lớn: có những nơi một năm sau đã có huyện bằng nhiều hình thức, nhà mới ra đời như Kim Sơn (Ninh Bình), Tiền nước và nhân dân cùng khai Hải (Thái Bình). hoang. - HS nghe, ghi chép. - GV phát vấn: Em có nhận xét gì về cuộc sống nông nghiệp và tình hình nông nghiệp thời Nguyễn? - Nhà nước còn bỏ tiền, huy - HS suy nghĩ trả lời. động nhân dân sửa, đắp đê điều. - GV nhận xét, kết luận: - Trong nhân dân, kinh tế tiểu nông cá thể vẫn duy trì như cũ. → Nhà Nguyễn đã có những biện pháp phát triển nông nghiệp, song đó chỉ là những biện pháp truyền Hoạt động 2: thống, lúc này không có - GV yêu cầu HS theo dõi SGK tình hình th ủ hiệu quả cao. công nghiệp nước ta dưới thời Nguyễn. + Nông nghiệp Việt Nam - HS theo dõi SGK phát biểu. vẫn là một nền nông
- GV bổ sung, kết luận. nghiệp thuần phong kiến, rất lạc hậu. * Thủ công nghiệp: - Thủ công nghiệp: Nhà nước được tổ chức với quy mô lớn, các quan xưởng được xây, sản xuất tiền, vũ khí, đóng thuyền, làm đồ trang sức, làm gạch ngói (nghề cũ). + Thợ quan xưởng đã đóng tàu thủy - được tiếp cận với kỹ thuật chạy bằng máy hơi nước. - Trong nhân dân: Nghề thủ - HS nghe, ghi chép. công truyền thống được - GV phát vấn: Em có nhận xét gì về tình hình duy trì nhưng không phát thủ công nghiệp thời Nguyễn? Có biến đổi so triển như trước. với thời trước không? Mức độ tiếp cận với khoa học kĩ thuật như thế nào? - HS suy nghĩ, so sánh với công nghiệp của phương Tây để trả lời: + Nhìn chung thủ công nghiệp vẫn duy trì phát triển nghề thủ công truyền thống (cũ). + Đã tiếp cận chút ít với kĩ thuật ph ương Tây như đóng thuyền máy chạy bằng hơi nước. Nhưng do chế độ công thương hà khắc nên chỉ dừng lại ở đó. + Thủ công nghiệp nhìn chung không có điều kiện tiếp cận kỹ thuật của các nước tiên tiến, vì vậy so với nền công nghiệp phương Tây, thủ công nghiệp nước ta lạc hậu hơn nhiều. Hoạt động 3: - GV yêu cầu HS theo dõi tiếp SGK để thấy được tình hình thương nghiệp nước ta thời Nguyễn. - HS đọc SGK phát biểu. - GV bổ sung, kết luận. * Thương nghiệp - GV phát vấn: Em có nhận xét gì về chính + Nội dung phát triển chậm sách ngoại thương của nhà Nguyễn? chạp do chính sách thuế
- Suy nghĩ trả lời: khóa phức tạp của Nhà + Chính sách hạn chế, ngoại thương của nhà nước. Nguyễn (nhất là hạn chế giao thương với + Ngoại thương: Nhà nước phương Tây) không tạo điều kiện cho sự phát nắm độc quyền, buôn bán triển giao lưu và mở rộng sản xuất. Không với các nước láng giềng: xuất phát từ nhu cầu tự cường dân tộc mà Hoa, Xiêm, Malai. xuất phát từ mua bán của Triều đình. Dè dặt với phương Tây, tàu Hoạt động 1: Cả lớp thuyền các nước phương - GV yêu cầu HS lập bảng thống kê các thành Tây chỉ được ra vào cảng tựu cộng hòa xã hội chủ nghĩa việt nam tiêu Đà Nẵng. biểu của thời Nguyễn ở nửa đầu thế kỷ XIX Đô thị tàn lụi dần. theo mẫu: III. Tình hình văn hóa - Các lĩnh vực Thành tựu giáo dục - Giáo dục - Tôn giáo Các lĩnh Thành tựu - Văn học vực - Sử học - Giáo - Giáo dục - Kiến trúc dục Nho học được - Nghệ thuật dân củng cố song gian không bằng các thế kỷ trước. - Tôn - Độc tôn Nho giáo giáo, hạn chế Thiên chúa giáo. - Văn học chữ - Văn học Nôm phát triển. Tác phẩm xuất sắc của - HS theo dõi SGK tự lập bảng thống kê. Nguyễn Du, - GV: Sau khi lập bảng thống kê GV có thể Hồ Xuân treo lên một bảng thông tin phản hồi đã được Hương, Bà chuẩn bị sẵn ở nhà. Huyện Thanh - HS: Đối chiếu phần của mình tự làm với Quan. bảng thông tin phản hồi của GV để chỉnh sửa - Quốc sử cho chuẩn xác. - Sử học quán thành - GV phát vấn: Em có nhận xét gì về Văn hóa lập nhiều bộ
- Giáo dục thời Nguyễn? sử lớn được - Trả lời: Văn hóa giáo dục thủ cựu nh ưng đã biên soạn: đạt nhiều thành từu mới. Có thể nói nhà Lịch triều Nguyễn có những cống hiến, đóng góp. Giá hiến chương trị về lĩnh vực văn hóa, giáo dục: Đại thi hào loại chí... Nguyễn Du, di sản hóa thế giới: Cố đô Huế, - Kinh đô sử sách đến giờ vẫn chưa khai thác hết..... để Huế, Lăng lại một khối lượng văn hóa vật thể và phi vật tẩm, Thành thể rất lớn. - Kiến Lũy ở các trúc tỉnh, cột cờ ở Hà Nội. - Tiếp tục phát triển. - Nghệ thuật dân gian 4. Củng cố - Ưu điểm và hạn chế của kinh tế thời Nguyễn. - Đánh giá chung về nhà Nguyễn. 5. Dặn dò - HS học bài, sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về thời Nguyễn.