Giáo án Lịch sử 10 bài 35: Các nước Anh, Pháp, Mỹ và sự bành trướng thuộc địa

Chia sẻ: Nguyễn Ngọc Lâm | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

801
lượt xem 63
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời quý thầy cô và các bạn tham khảo Giáo án Lịch sử 10 bài 35: Các nước Anh, Pháp, Mỹ và sự bành trướng thuộc địa để nâng cao kĩ năng và kiến thức soạn giáo án theo chuẩn kiến thức, kỹ năng trong chương trình dạy học. Giáo án Lịch sử 10 bài 35: Các nước Anh, Pháp, Mỹ và sự bành trướng thuộc địa được soạn với hình thức 3 cột phù hợp quy định bộ GD và nội dung súc tích giúp học sinh dễ dàng hiểu bài học hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo án Lịch sử 10 bài 35: Các nước Anh, Pháp, Mỹ và sự bành trướng thuộc địa

BÀI 35 CÁC NƯỚC ĐỂ QUỐC ANH, PHÁP, ĐỨC, MĨ VÀ SỰ BÀNH TRƯỚNG THUỘC ĐỊA I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần nắm được 1. Kiến thức - Nắm được những nét khái quát về tình hình kinh tế, chính trị c ủa các n ước Anh, Pháp, Đức, Mĩ hồi cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX; những nét chung và đặc điểm riêng. - Hiểu được đây là thời kì các nước đế quốc đẩy mạnh việc xâm lược thuộc địa, phân chia lại thị trường thế giới làm cho mâu thuẫn giữa các đế quốc với đế quốc và giữa để quốc với thuộc địa ngày càng sâu sắc. 2. Tư tưởng, tình cảm Giúp HS nâng cao nhận thức về bản chất của chủ nghĩa đế quốc, ý thức cảnh giác cách mạng; đấu tranh chống các thế lực gây chiến, bảo vệ hòa bình. 3.Về kĩ năng Rèn luyện kĩ năng phân tích sự kiện lịch sử để thấy được từng đặc điểm riêng của chủ nghĩa đế quốc. II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC - Bảng thống kê biểu thị sự thay đổi về sản lượng công nghiệp của các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ. - Sơ đồ thay đổi vị trí kinh tế các nước đế quốc cuối th ế kỷ XIX đầu th ế k ỷ XX. - Lược đồ các nước đế quốc dầu thế kỷ XX. III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC 1. Kiểm tra bài cũ Câu hỏi 1: Nêu những thành tựu về khoa học kĩ thuật cu ối th ế k ỷ XIX đầu th ế kỷ XX? Câu hỏi 2: Sự ra đời và những đặc điểm cơ bản của chủ nghĩa tư bản ở giai đoạn đế quốc chủ nghĩa? 2. Dẫn dắt vào bài mới Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX là thời kì phát triển mạnh m ẽ c ủa các n ước t ư bản tiên tiến, đánh dấu bước chuyển từ giai đoạn tự do c ạnh tranh sang giai đoạn độc quyền. Cùng với đó là chính sách mở rộng xâm lược thuộc địa để có thêm thị trường và vơ vét nguyên liệu đưa về chính quốc. Sự tranh chấp thuộc địa đã làm cho mâu thuẫn giữa các nước đế quốc trở nên sâu s ắc. Tình hình kinh tế, chính trị và chính sách đối ngoại các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ như thế nào? 3. Tổ chức các hoạt động trên lớp Tiết 1:
A. ANH VÀ PHÁP CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức cần đạt Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân I. Nước Anh - Trước hết, GV trình bày và phân tích: Đầu thập niên 70 của thế kỷ XIX, nền công nghiệp Anh vẫn đứng đầu thế giới. Sản lượng than của Anh gấp 3 lần Mĩ và Đức; sản lượng gang gấp 4 lần Mĩ và gần 5 lần Đức. Về xuất khẩu kim loại sản lượng của 3 nước Pháp, Đức, Mĩ gộp lại không bằng Anh. - Tiếp đó GV nêu câu hỏi: Cuối thập niên 70 tình hình kinh tế ra sao? * Tình hình kinh tế - HS đọc SGK trả lời câu hỏi. - Từ cuối thập niên 70, Anh - GV nhận xét và chốt ý: Từ cuối thập mất dần địa vị độc quyền công niên 70 Anh mất dần địa vị độc quyền nghiệp, do vậy mất luôn cả vai công nghiệp, do vậy mất luôn cả vai trò trò lũng đoạn thị trường thế lũng đoạn thị trường thế giới, bị Mĩ và giới, bị Mĩ và Đức vượt qua. Đức vượt qua. - GV giới thiệu "Bảng thống kê biểu thị sự thay đổi về sản lượng công nghiệp của các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ" trong SGK. GV hỏi: Nguyên nhân của sự giảm sút đó? - HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi. - GV nhận xét và trình bày: nguyên nhân là: + Máy móc thiết bị xuất hiện sớm nên đã cũ và lạc hậu, việc hiện đại hóa rất tốn - Tuy vậy, Anh vẫn chiếm ưu kém. thế về tài chính, xuất cảng tư + Một số lớn tư bản chạy sang thuộc địa, bản, thương mại, hải quân và vì ở đây lợi nhuận tư bản đẻ ra nhiều thuộc địa. hơn chính quốc. Mặt khác, cướp đoạt thuộc địa có lợi nhiều hơn so với đầu tư cải tạo công nghiệp. - GV nhấn mạnh: Tuy vai trò bá chủ thế giới về công nghiệp bị giảm sút, song
Anh vẫn chiếm ưu thế về tài chính, xuất cảng tư bản, thương mại, hải quân và thuộc địa. - Công nghiệp: Quá trình tập Hoạt động 2: Nhóm trung tư bản diễn ra mạnh mẽ, - GV chia lớp thành các nhóm và nêu câu nhiều tổ chức độc quyền ra đời hỏi: Quá trình tập trung sản xuất trong chi phối toàn bộ đời sống kinh công nghiệp diễn ra như thế nào? tế nước Anh. - HS làm việc theo nhóm đọc SGK cử đại diện trả lời câu hỏi. - Nông nghiệp: Nước Anh lâm - GV nhận xét và chốt ý: Đây là thời kì vào tình trạng khủng hoảng quá trình tập trung tư bản diễn ra mạnh trầm trọng, Anh phải nhập mẽ, nhiều tổ chức độc quyền ra đời chi khẩu lương thực. phối toàn bộ đời sống kinh tế nước Anh, 5 ngân hàng ở khu Xi-ti Luân Đôn nắm 70% số tư bản cả nước. - GV giới thiệu cho HS biết: Nông nghiệp * Tình hình chính trị: nước Anh lâm vào tình trạng khủng - Anh là nước theo thể chế hoảng trầm trọng. Nguyên nhân là do tư chính trị quân chủ lập hiến với sản Anh không đầu tư vào sản xuất nông việc thực hiện chế độ hai Đảng nghiệp mà chủ yếu vào buôn bán lương (Đảng Tự do và Đảng Bảo thủ) thực vì giá lương thực châu Âu và Mĩ rất thay nhau cầm quyền lợi của rẻ. giai cấp tư sản. Hoạt động 3: Cả lớp và cá nhân - GV trình bày và phân tích: Anh là nước theo thể chế chính trị quân chủ lập hiến với việc thực hiện chế độ hai Đảng (Đảng Tự do và Đảng Bảo thủ) thay nhau cầm quyền. Sự khác biệt giữa hai Đảng là không đáng kể, chủ yếu là về biện pháp cụ thể song đều thống nhất với nhau trong việc bảo vệ lợi ích của giai - Đây là thời kì giai cấp tư sản cấp tư sản, đàn áp phong trào quần chúng Anh tăng cường mở hệ thống và đẩy mạnh xâm lược thuộc địa. thuộc địa đặc biệt ở châu Á và - GV nêu câu hỏi: Cho biết chính sách đối châu Phi. ngoại của Anh? - HS dựa vào SGK trả lời câu hỏi. - GV nhận xét và chốt ý: Đây là th ời kỳ giai cấp tư sản Anh tăng cường mở rộng hệ thống thuộc địa đặc biệt ở châu Á và châu Phi. GV kết hợp khai thác lược đồ - Đặc điểm đế quốc Anh: là
để HS nhận biết được hệ thống thuộc địa chủ nghĩa đế quốc thực dân. rộng lớn của đế quốc Anh đầu thế kỷ XX trải dài từ Bắc Mĩ, châu Phi, châu Á đến châu Đại Dương. - GV nhấn mạnh: Chủ nghĩa đế quốc Anh tồn tại và phát triển dựa trên sự bóc lột một hệ thống thuộc địa rộng lớn (chiếm 1/4 dân số thế giới) do vậy được mệnh danh là chủ nghĩa đế quốc thực dân "Mặt trời không bao giờ lặn" trên đất nước Anh.. Lê-nin nhận xét: "Nước Anh không chỉ là quê hương của hệ thống công II. Nước Pháp xưởng của chủ nghĩa tư bản, mà còn là Tình hình kinh tế thủy tổ của chủ nghĩa đế quốc hiện đại". - Cuối thập niên 70 trở đi công Chủ nghĩa thực dân Anh đã trở thành đặc nghiệp Pháp bắt đầu phát triển trưng riêng của chủ nghĩa đế quốc chậm lại. Anh...Việc xuất khẩu tư bản của Anh mang những qui mô to lớn. Nước Anh là một cường quốc thuộc địa chính. Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân -Nguyên nhân: - GV: Trước 1870, công nghiệp Pháp + Pháp thất bại trong cuộc đứng hàng thứ hai thế giới, cuối thập niên chiến tranh Pháp - Phổ do đó 70 trở đi công nghiệp Pháp bắt đầu chậm phải bồi thường chiến tranh. lại. + Nghèo tài nguyên và nhiên - GV nêu câu hỏi: Nguyên nhân tại sao liệu, đặc biệt là than đá. công nghiệp Pháp phát triển chậm lại? + Giai cấp tư sản chỉ chú trọng - HS dựa vào SGK tự trả lời câu hỏi. đến xuất cảng tư bản, không - GV nhận xét và chốt ý: chú trọng phát triển công + Pháp thất bại trong cuộc chiến tranh nghiệp trong nước. Pháp - Phổ, do đó phải bồi thường chiến tranh. + Nghèo tài nguyên và nhiên liệu, đặc biệt là than đá. + Giai cấp tư sản chỉ chú trọng đến xuất cảng tư bản sang những nước chậm phát triển để thu lợi nhuận cao chứ không chú trọng phát triển công nghiệp trong nước. - GV kết luận: Hậu quả là cuối thế kỷ XIX sản xuất công nghiệp của Pháp tụt xuống hàng thứ tư sau Đức, Mĩ, Anh, kĩ
thuật lạc hậu rõ rệt so với những nước công nghiệp trẻ. - GV nêu câu hỏi: Bên cạnh những yếu kém đó công nghiệp Pháp có những tiến bộ gì? - HS đọc SGK trả lời câu hỏi. - GV trình bày và phân tích: Mặc dù có s ự sút kém, song công nghiệp Pháp cũng có tiến bộ đáng kể. Hệ thống đường sắt lan rộng khắp cả nước đã đẩy nhanh sự phát - Sự thâm nhập của phương triển của ngành khai mỏ, luyện kim và thức: sản xuất tư bản chủ nghĩa thương nghiệp. Việc cơ khí hóa sản xuất trong nông nghiệp ở Pháp diễn được tăng cường. Từ năm 1852 - 1900 số ra chậm chạp do đất đai bị chia xí nghiêp sử dụng máy móc tăng lên 9 lần, nhỏ. số động cơ chạy bằng hơi nước tăng lên 12 lần. Nông nghiệp Pháp vẫn giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế Pháp vì phần đông dân cư sống bằng nghề nông. Tình trạng đất đai phân tán, manh mún không - Đầu thế kỷ XX quá trình tập cho phép sử dụng máy móc và kĩ thuật trung sản xuất cũng diễn ra canh tác mới. trong lĩnh vực công nghiệp, dẫn - GV chốt ý: Những biểu hiện của tình đến việc hình thành các công ty hình nông nghiệp trên chứng tỏ sự xâm độc quyền, từng bước chi phối nhập của phương thức sản xuất tư bản nền kinh tế Pháp, đặc biệt trong chủ nghĩa trong nông nghiệp ở Pháp diễn lĩnh vực ngân hàng. ra chậm chạp. Hoạt động 2: Cá nhân - GV: Quá trình tập trung sản xuất hình thành các công ty độc quyền diễn ra như thế nào? - HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi. - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý: Đầu thế kỷ XX quá trình tập trung sản xuất cũng diễn ra trong lĩnh vực công nghiệp, dẫn đến việc hình thành các công ty độc quyền, từng bước chi phối nền kinh tế Pháp, đặc biệt trong lĩnh vực ngân hàng (GV nhấn mạnh ở Pháp quá trình diễn ra chậm hơn các nước khác).
- GV nêu câu hỏi: Đặc điểm nổi bật của các tổ chức độc quyền ở Pháp? - Đặc điểm: Tư bản Pháp phần - HS dựa vào SGK và vốn hiểu biết của lớn đưa vốn ra nước ngoài, cho mình trả lời câu hỏi. các nước chậm tiến vay với lãi - GV nhận xét và chốt ý: suất lớn. Chủ nghĩa đế quốc + Sự tập trung ngân hàng đạt đến mức cho vay nặng lãi. cao: 5 ngân hàng lớn ở Pa-ri nắm 2/3 tư Tình hình chính trị bản của các ngân hàng trong cả nước. - Sau cách mạng tháng 9 - 1870, + Khác với Anh tư bản chủ yếu đầu tư nước Pháp thành lập nền cộng vào thuộc địa, còn ở Pháp tư bản phần hòa thứ ba, song phái cộng hòa lớn đưa vốn ra nước ngoài, cho các nước đã sớm chia thành hai nhóm: Ôn chậm tiến vay với lãi suất lớn. hòa và Cấp tiến thay nhau cầm - GV cho HS đọc đoạn chữ nhỏ trong quyền. SGK để thấy được số vốn mà tư bản - Đặc điểm của nền cộng hòa là Pháp đầu tư ở nước ngoài nhiều như thế tình trạng thường xuyên khủng nào. hoảng nội các. - GV nêu câu hỏi: Hãy nêu đặc điểm cơ bản của chủ nghĩa đế quốc Pháp? - HS trả lời câu hỏi. - GV kết luận: chủ nghĩa đế quốc Pháp là chủ nghĩa đế quốc cho vay nặng lãi. Hoạt động 3: Cả lớp và cá nhân - GV trình bày và phân tích: - Pháp tăng cường chạy đua vũ + Sau cách mạng tháng 9 - 1870 nước trang để trả mối thù với Đức; Pháp thành lập nền cộng hòa thứ ba, song tiến hành những cuộc chiến phái cộng hòa đã sớm chia thành hai tranh xâm lược thuộc đìa chủ nhóm: Ôn hòa và cấp tiến thay nhau cầm yếu ở khu vực châu Á và châu quyền. Phi. Đặc điểm của nền cộng hòa là tình trạng thường xuyên khủng hoảng nội các. Trong vòng 40 năm (1875 - 1914) ở Pháp diễn ra 50 lần thay đổi chính phủ. - GV nêu câu hỏi: Nêu chính sách đối ngoại của Pháp? - HS đọc SGK trả lời câu hỏi. - GV nhận xét và chốt ý: Pháp tăng cường chạy đua vũ trang để trả mối thù với Đức; tiến hành những cuộc chiến tranh xâm lược thuộc địa chủ yếu ở
khu vực châu Á và châu Phi. - HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK để thấy được chính sách xâm lược thuộc địa của Pháp, qua đó thấy được hệ thống thuộc địa của Pháp rất rộng lớn, chỉ sau Anh. 4. Sơ kết bài học - Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi: Tình hình kinh t ế, chính tr ị n ổi b ật c ủa Anh và Pháp cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX? Nêu đặc điểm của ch ủ nghĩa đế quốc Anh và Pháp? 5. Dặn dò, bài tập - Học bài cũ, trả lời câu hỏi trong SGK. - Nguyên nhân dẫn đến việc hình thành các đặc điểm của đế quốc Anh và Pháp? BÀI 35 CÁC NƯỚC ĐẾ QUỐC ANH, PHÁP, ĐỨC, MĨ VÀ SỰ BÀNH TRƯỚNG THUỘC ĐỊA (Tiếp) : B. ĐỨC VÀ MĨ CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX 1. Kiểm tra bài cũ Câu hỏi 1: Tình hình kinh tế, chính trị nổi bật của Anh và Pháp cu ối th ế k ỷ XIX đầu thế kỷ XX? Nêu đặc điểm của chủ nghĩa đế quốc Anh và Pháp? Câu hỏi 2: Nguyên nhân dẫn đến việc hình thành các đ ặc đi ểm c ủa đ ế qu ốc Anh và Pháp? 2. Dẫn dắt vào bài mới Tiết học trước chúng ta đã tìm hiểu Anh, Pháp chuyển sang giai đoạn đế qu ốc chủ nghĩa đó là hai nước tư bản già. Còn hai nước t ư b ản trẻ là Đ ức và Mĩ quá trình chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa diễn ra nh ư thế nào? Bài h ọc hôm nay sẽ lí giải vấn đề trên. Các hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức cần đạt Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân I.NƯỚC ĐỨC - Trước hết, GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết những biểu hiện phát triển công nghiệp của Đức sau khi thống nhất?
- HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi. - Sau khi thống nhất đất nước tháng - GV nhận xét trình bày và phân tích: 1- 1871, nên kinh tế Đức phát triển Sau khi thống nhất đất nước tháng 1 với tốc độ mau lẹ vươn lên đứng - 1871, nền kinh tế Đức phát triển đầu châu Âu và thứ hai thế giới. với tốc độ mau lẹ. Từ 1870 - 1900 sản xuất than tăng 4 lần, gang tăng 6 lần, độ dài đường sắt tăng gấp đôi. Đức đã vượt Pháp và đuổi kịp Anh. Trong những ngành công nghiệp mới như kĩ nghệ điện, hóa chất... Đức đạt thành tựu đáng kể. Năm 1883, công nghiệp hóa chất của Đức đã sản xuất 2/3 lượng thuốc nhuộm trên thế giới. - GV nêu câu hỏi: Nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của công nghiệp Đức? - HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK trả lời câu hỏi. - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý: Nguyên nhân công nghiệp Đức phát - Nguyên nhân: Thị trường dân tộc triển là: thống nhất, giàu tài nguyên, nhờ tiền Thị trường dân tộc thống nhất, giàu bồi thường chiến tranh với Pháp, tài nguyên, nhờ tiền bồi thường tiếp thu những thành tựu khoa học - chiến tranh với Pháp, tiếp thu những kĩ thuật hiện đại của những nước đi thành tựu khoa học - kĩ thuật hiện trước, có nguồn nhân lực dồi dào. đại của những nước đi trước, có nguồn nhân lực dồi dào. - GV giới thiệu những số liệu về tốc độ tăng trưởng công nghiệp của Đức trong những năm 1890 - 1900 là 163% và bảng thống kê hàng hóa xuất nhập khẩu trong SGK để thấy được việc xuất khẩu hàng hóa tăng lên rõ rệt. - Sau đó, GV kết luận: Đến đầu năm 1900, Đức đã vượt Anh về sản xuất thép. Về tổng sản lượng công nghiệp Đức dẫn đầu châu Âu thứ hai trên thế giới chỉ đứng sau Mĩ.
Hoạt động 2: Cá nhân - GV nêu câu hỏi: Sự phát triển của công nghiệp đã tác động như thế nào đến xã hội? - HS dựa vào vốn hiểu biết của mình - Tác động xã hội: Thay đổi cơ cấu và SGK trả lời câu hỏi. dân cư giữa thành thị và nông thôn. - GV nhận xét và chốt ý: Thay đổi cơ Nhiều thành phố mới, nhiều trung cấu dân cư giữa thành thị và nông tâm thương nghiệp, bến cảng xuất thôn. Từ năm 1871 - 1901 dân cư hiện. thành thị tăng từ 36% đến 54,3% . Nhiều thành phố mới, nhiều trung tâm thương nghiệp bến cảng xuất hiện. - GV nêu câu hỏi: Quá trình tập trung sản xuất hình thành các tổ chức độc quyền diễn ra như thế nào? - Quá trình tập trung sản xuất và - HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi. hình thành các công ty độc quyền - GV nhận xét, trình bày và phân tích: diễn ra mạnh mẽ và sớm hơn các + Quá trình tập trung sản xuất cà nước khác ở châu Âu. Với hình thức hình thành các công ty độc quyền độc quyền là Cácten và Xanh-đi-ca. diễn ra mạnh mẽ và sớm hơn các nước khác ở châu Âu. Với hình thức độc quyền là Các-ten và Xanh-đi-ca. GV dẫn chứng: Không đầy 1% xí nghiệp sử dụng hơn 3/4 tổng số điện lực, trong khi 91% là xí nghiệp - Quá trình tập trung Ngân hàng cũng nhỏ chỉ nhận có 7% thôi; số lượng diễn ra cao độ. Tư bản công nghiệp Các-ten tăng lên nhanh chóng: năm kết hợp với tư bản ngân hàng thành 1905 có 835, đến năm 1911 có tới tư bản tài chính. 550 - 600. + Tư bản công nghiệp kết hợp với tư bản ngân hàng thành tư bản tài chính. Quá trình tập trung Ngân hàng cũng diễn ra cao độ. - GV nêu câu hỏi: Tình hình nông - Nông nghiệp Đức có tiến bộ song nghiệp Đức phát triển như thế nào? chậm chạp. - HS trả lời câu hỏi. - GV nhận xét và chốt ý: Nông nghiệp Đức có tiến bộ song chậm chạp.
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu nguyên nhân trên là do: Việc tiến hành cách mạng không triệt để, phần lớn ruộng đất nằm trong tay quí tộc và địa chủ; phương pháp canh tác vẫn còn tàn dư của chế độ phong kiến. - GV nhấn mạnh: Hậu quả của sự phát triển của chủ nghĩa tư bản làm Tình hình chính trị: cho nông dân Đức càng phân hóa sâu sắc. Phần lớn nông dân bị phá sản -Đức là một Liên bang theo chế độ phải đi làm thuê cho địa chủ, phú quân chủ lập hiến, Hoàng đế là nông hoặc đi kiếm ăn ở các cơ sở người đứng đầu có quyền lực tối công nghiệp. cao. Hoạt động 3: Cả lớp và cá nhân - GV trình bày và phân tích về chính trị: + Hiến pháp 1871 qui định nước Đức là một Liên bang gồm 22 bang và 3 thành phố tự do, theo chế độ quân chủ lập hiến. Hoàng đế là người đứng đầu có quyền lực tối cao như tổng chỉ huy quân đội, bổ nhiệm và cách chức Thủ tướng, triệu tập và giải tán Quốc hội. Quyền lập pháp trong tay hai viện: Thượng viện và Hạ viện nhưng quyền lực bị thu hẹp, các bang vẫn giữ hình thức vương quốc tức có cả vua, chính phủ và quốc hội. GV nhấn mạnh cho HS thấy rõ: Phổ là bang lớn nhất trong Liên bang Đức, vai trò của Phổ trong liên bang rất lớn: Hoàng đế Đức là vua Phổ, Thủ tướng Đức là Thủ tướng Phổ. Nhà nước liên bang được xây dựng trên cơ sở liên minh giữa giai cấp tư sản và quý tộc hóa tư sản, đây là lực - Chế độ chính trị ở Đức không phải lượng đã lãnh đạo cuộc thống nhất là đại nghị tư sản mà thực chất là đtn bằng con đường vũ lực có vị thế chế độ bán chuyên chế phục vụ giai chính trị, kinh tế và giữ vai trò quan cấp tư sản và quí tộc hóa tư sản, đi
trọng khi Đức chuyển sang giai đoạn ngược lại quyền lợi của nhân dân. đế quốc chủ nghĩa. - GV giúp HS thấy rõ: Mặc dù có Hiến pháp và Quốc hội nhưng chế độ chính trị ở Đức không phải là đại nghị tư sản mà thực chất là chế độ - Chính sách đối ngoại: bán chuyên chế, áp dụng sự thống trị + Công khai đòi chia lại thị trường và của Phổ trên toàn nước Đức. thuộc đìa thế giới. - GV nêu câu hỏi: Nêu chính sách đối + Ráo riết chạy đua vũ trang chuẩn ngoại của Đức? bị gây chiến, dẫn đến mâu thuẫn - HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi. giữa Đức với Anh và Pháp càng sâu - GV nhận xét và chốt ý: sắc. + Công khai đòi chia lại thị trường và - Đặc điểm của chủ nghĩa đế quốc thuộc địa thế giới. Đức: là chủ nghĩa quân phiệp hiếu + Ráo riết chạy đua vũ trang chuẩn chiến. bị gây chiến, dẫn đến mâu thuẫn giữa Đức với Anh và Pháp càng sâu sắc. II. NƯỚC MĨ - GV nêu câu hỏi: Đặc điểm nổi bật a. Tình hình kinh tế của chủ nghĩa đế quốc Đức? - Cuối thế kỉ XIX nền kinh tế phát - Sau khi HS trả lời GV chốt ý: Tính triển nhanh chóng vươn lên hàng thứ chất quân phiệt hiếu chiến là đặc nhất thế giới, sản lượng công điểm nổi bật của chủ nghĩa đế quốc nghiệp bằng 1/2 tổng sản lượng Đức. công nghiệp các nước Tây Âu và gấp Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân 2 lần Anh. - GV trình bày và phân tích: Cuối th ế kỷ XIX nền kinh tế phát triển nhanh chóng vươn lên hàng thứ nhất trên thế giới. Về sản lượng công nghiệp bằng 1/2 tổng sản lượng công nghiệp các nước Tây Âu và gấp 2 lần Anh, sản xuất thép và máy móc đứng đầu thế giới. Năm 1913 sản lượng gang, thép của Mĩ vượt Đức hai lần, vượt Anh 4 lần, than gấp hai lần Anh và Pháp gộp lại. - GV nêu câu hỏi: Vì sao kinh tế Mĩ phát triển vượt bậc? - Nguyên liệu: - HS dựa vào vốn kiến thức của + Mĩ giàu nguyên liệu, nhiên liệu mình trả lời câu hỏi. giàu có, có nguồn nhân lực dồi dào.
- GV nhận xét và chốt ý: Nguyên + Phát triển sau nên áp dụng được nhân là do: những thành tựu khoa học và kinh + Mĩ giàu nguyên liệu, nhiên liệu nghiệm của các nước đi trước. giàu có, có nguồn nhân lực dồi dào. + Có thị trường rộng lớn. + Phát triển sau nên áp dụng được những thành tựu khoa học và kinh Nông nghiệp: Nông nghiệp Mĩ đạt nghiệm của các nước đi trước. thành tựu đáng kể, Mĩ trở thành vựa + Có thị trường rộng lớn. lúa và nơi cung cấp thực phẩm cho - GV nêu câu hỏi: Tình hình nông châu Âu. nghiệp Mĩ phát triển như thế nào? - HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi. - GV nhận xét trình bày và phân tích: Nông nghiệp Mĩ có bước phát triển đáng kể, Mĩ trở thành vựa lúa và nơi cung cấp lượng thực cho châu Âu. - HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK để thấy được sự phát triển nhanh chóng của nông nghiệp Mĩ. Hoạt động 2: Cá nhân - GV nêu câu hỏi: Quá trình tập trung - Quá trình tập trung sản xuất và ra sản xuất hình thành các công ty độc đời các công ty độc quyền diễn ra quyền diễn ra như thế nào? nhanh chóng, hình thức chủ yếu là - HS đọc SGK trả lời câu hỏi. Tờ-rớt với những ông vua dầu lửa, - GV nhận xét và chốt ý: Sự cạnh vua ô-tô, vua thép chi phối mọi hoạt tranh gay gắt trong sản xuất công động kinh tế, chính trị nước Mĩ. nghiệp đã thúc đẩy quá trình tập trung sản xuất và ra đời các công ty độc quyền, hình thức chủ yếu là Tờ rớt với những ông vua dầu lửa, vua ô-tô, vua thép chi phối mọi hoạt động kinh tế, chính trị nước Mĩ. - HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK để thấy được việc hình thành các công ty độc quyền chi phối các hoạt động kinh tế của nước Mĩ. - GV nhấn mạnh để HS thấy rõ Mĩ không chỉ phát triển kinh tế ở trong nước mà còn vươn lên phát triển ngoại thương và xuất cảng tư bản. Thị trường đầu tư và buôn bán của b. Tình hình chính trị
Mĩ là Can-na-đa, các nước vùng Ca- - Chế độ chính trị ở Mĩ là nơi điển ri-bê, Trung Mĩ và một số nước châu hình của chế độ hai đảng, Đảng Á khác như Nhật Bản, Ấn Độ, Trung cộng hòa và Đảng dân chủ thay nhau Quốc. cầm quyền. Hoạt động 3: Cả lớp và cá nhân - Thống nhất việc củng cố quyền - GV trình bày và phân tích: Chế độ lực của giai cấp tư sản, trong việc chính trị ở Mĩ la nơi điển hình của đối xử phân biệt với người lao động, chế độ hai đảng (Đảng cộng hòa - cũng như đường lối bành trướng ra đại diện cho lợi ích của đại tư sản bên ngoài. và Đảng dân chủ - đại diện cho lợi ích của tư sản nông nghiệp và trại chủ) thay nhau lên cầm quyền song đều bảo vệ lợi ích của giai cấp tư sản. GV nhấn mạnh thêm: Tuy có khác nhau về một số chính sách và biện pháp cụ thể nhưng đều nhất trí trong việc củng cố quyền lực của giai cấp tư sản, trong việc đối xử phân biệt với người lao động, cũng như đường lối bàng trướng ra bên ngoài. - GV cho HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK để minh chứng cho chính sách phân biệt đối xử giữa người da - Chính sách đối ngoại; đen và người da trắng. + Mĩ mở rộng biên giới đến bờ Thái - GV nêu câu hỏi: Hãy cho biết chính Bình Dương. sách đối ngoại của Mĩ? - HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi. - GV nhận xét và chốt ý: + Đây là thời kì Mĩ đẩy mạnh việc + Bành trướng khu vực Mĩ-Latinh thôn tính những đất đai rộng lớn ở gây chiến với Tây Ban Nha để tranh miền Trung và Tây của thổ dân In- giành Ha-oai, Cu Ba và Phi-líp-pin... đi-an, mở rộng biên giới đến bờ Thái Xâm nhập vào thị trường Trung Bình Dương. Quốc. + Từ thập niên 80, Mĩ bành trướng khu vực Mĩ - Latinh gây chiến với Tây Ban Nha để tranh giành Ha-oai, Cu Ba và Phi-líp-pin... Xâm nhập vào thị trường Trung Quốc.
4. Sơ kết bài học - GV tổ chức cho các em trả lời các câu hỏi: Tình hình kinh t ế, chính tr ị và chính sách đối ngoại của Đức và Mĩ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. - Yêu cầu HS chỉ trên biểu đồ vị trí kinh tế và lược đồ chính trị th ế gi ới đ ể th ấy được sự thay đổi về vị trí kinh tế và thuộc địa của các đế quốc cuối th ế k ỷ XIX đầu thế kỷ XX và cho nước. 5. Dặn dò, bài tập về nhà - Học bài cũ, đọc trước bài mới. - Trả lời câu hỏi SGK.