Tham khảo tài liệu 'giáo trình hình thành chiến lược ứng dụng nguyên lý quốc hữu hóa doanh nghiệp tư bản tư nhân p2', khoa học xã hội, kinh tế chính trị phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Giáo trình hình thành chiến lược ứng dụng nguyên lý quốc hữu hóa doanh nghiệp tư bản tư nhân p2
- II. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn KTNN ë
ViÖt Nam
Sau c¸ch m¹ng th¸ng t¸m níc ta qu¸ ®é tõ chÕ ®é nöa
phong kiÕn thùc d©n lªn XHCN bá qua giai ®oan TBCN.
Víi chñ nghÜa M¸c Lenin vµ t tëng Hå ChÝ Minh lµ kim
chØ nam.
Cïng víi c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc. KTNN ®·
®îc ra ®êi víi môc ®Ých:
- Quèc h÷u ho¸ XHCN. Xo¸ bá toµn diÖn triÖt ®Ó chÕ
®é t h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt, xo¸ bá chÕ ®é ngêi
bãc lét ngêi, tÞch thu, quèc h÷u ho¸ ®Êt ®ai tµi s¶n cña ®Þa
chñ, t b¶n. Thùc nguyªn t¾c tµi s¶n thuéc vÒ giai cÊp c«ng
d©n vµ nh©n d©n lao ®éng.
- C¶i t¹o XHCN: c¶i t¹o, xo¸ bá tµn d cña chÕ ®é cò
x©y dùng mét Nhµ níc cña d©n do d©n vµ v× d©n.
- - §Çu t x©y dùng míi: trong giai ®o¹n qua ®é lªn
CNXH th× KTNN lµ lùc lîng lßng cèt chñ lùc ®i ®Çu trong
c«ng cuéc c«ng nghiÖp h¸o hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, x©y dng
c¬ së vËt chÊt cho XHCN.
Tõ ®ã ®Õn nay KTNN ë ViÖt Nam ®· ®îc h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn qua c¸c giai ®o¹n:
1. Giai ®o¹n 1945-1960
Sau khi hoµ b×nh lÆp l¹i ë miÒn B¨c, §¶ng vµ Nhµ
níc ta ®· lùa chän con ®êng x©y dùng CNXH ë miÒn B¾c
vµ tiÕp tôc ®Êu tranh gi¶i phãng miÒn Nam. Theo chñ
tr¬ng ®ã c«ng cuéc c¶i t¹o XHCN b¾t ®Çu ®îc thùc hiÖn
ë miÒn B¾c víi nhiÖm vô thñ tiªu kinh tÕ t nh©n, x©y dùng
kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ.®iÒu ®ã ®· dÉn ®Ôn
viÖc thu hÑp vµ xo¸ bá kinh tÕ t nh©n vµ chuyÓn sang h×nh
thøc së h÷u toµn d©n, x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh,
tiÕn hµnh hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt nhá ë thµnh
thÞ. KÕt qu¶ ®Õn n¨m 1960 ®· cã:
-Trong c«ng nghiÖp:
- + Sè xÝ nghiÖp quèc doanh thuéc KTNN: 1012
+ C¸c xÝ nghiÖp quèc doanh t¹o ra 53,3% gi¸ trÞ
tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp.
- Trong n«ng nghiÖp:
+ Sè n«ng trêng quèc doanh: 56
+ Sö dông 74800 ha ®Êt n«ng nghiÖp.
+ Kinh tÕ quèc doanh t¹o ra 2% gi¸ trÞ tæng s¶n
lîng n«ng nghiÖp.
- Th¬ng nghiÖp quèc doanh chiÕm:
+ 93,6% tæng møc b¸n bu«n.
+ 51% tæng møc b¸n lÎ.
Kinh tÕ quèc doanh ®· thu hót vµ sö dông lùc lîng
lao ®éng gåm 477000 ngêi. Nh vËy, kinh tÕ quèc doanh
- tõ chç rÊt nhá bÐ v¬n lªn trë thµnh lùc lîng kinh tÕ chñ
yÕu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Víi chñ tr¬ng x©y dùng nÒn
kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ, ®i lªn CNXH, vai trß chñ ®¹o, chñ
lùc ®· ®îc giao cho kinh tÕ quèc doanh.
2. Giai ®o¹n tõ 1960-1975
Víi chñ tr¬ng c«ng nghiÖp ho¸ XHCN ë miÒn B¾c
“u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng mét c¸ch hîp lý” nhµ
níc tiÕp tôc ®Çu t x©y dùng kinh tÕ quèc doanh ngµy
cµng lín m¹nh vÒ sè lîng. Bªn c¹nh c¸c khu c«ng nghiÖp
cò ®· ®îc c¶i t¹o ë Hµ Néi, H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh, 1 lo¹t
c¸c khu c«ng nghiÖp míi ra ®êi nh Thîng §×nh, má
Minh Khai, §«ng Anh Hµ Néi, ViÖt Tr×, Th¸i Nguyªn,
Vinh…Trong giai ®o¹n nµy KTQD ph¸t triÓn m¹nh mÏ
trong c¸c ngµnh ®iÖn lùc, c¬ khÝ, ho¸ chÊt khai th¸c. §Õn
n¨m 1975 lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®· cã 1357 xÝ
nghiÖp quèc doanh, lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã 72
n«ng trêng quèc doanh, tæng sè c¸n bé c«ng nh©n viªn lµ
1753400 ngêi. Lùc lîng kinh tÕ quèc doanh ®· cïng víi
kinh tÕ tËp thÓ ®· ra 84,4% thu nhËp quèc d©n.
- XÐt trªn ph¬ng diÖn kinh tÕ, vai trß cña kinh tÕ quèc
doanh trong giai ®o¹n nµy ®îc thÓ hiÖn kh«ng chØ nh lµ
mét c«ng cô quan träng ®Ó nhµ níc thùc hiÖn chñ tr¬ng
c«ng nghiÖp ho¸ XHCN ë miÒn B¾c theo híng u tiªn
ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña s¶n
xuÊt vµ chiÕn ®Êu cho c¶ hËu ph¬ng vµ tiÒn tuyÕn mµ cßn
nh lµ mét tÊm g¬ng ph¶n ¸nh sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh
x©y dùng CNXH ë níc ta. Cßn xÐt trªn ph¬ng diÖn chÝnh
trÞ, x· héi, kinh tÕ quèc doanh lu«n ®îc quan niÖmk lµ lùc
lîng tiÕn bé x· héi, lµ ®éi qu©n tiªn phong trong viÖc t¨ng
cêng vµ më réng quan hÖ s¶n xuÊt míi vµ quan hÖ s¶n
xuÊt XHCN.
3.Giai ®o¹n tõ 1975 ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 80.
Cïng víi chñ tr¬ng tiÕp tôc cñng cè vµ më réng quan
hÖ s¶n xuÊt XHCN vµ c«ng nghiÖp ho¸ XHCN c«ng cuéc
c¶i t¹o XHCN ë miÒn Nam ®· lµm cho sè lîng xÝ nghiÖp
quèc doanh ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp,
n«ng nghiÖp, th¬ng nghiÖp ®Òu t¨ng lªn mét c¸ch nhanh
chãng, ®Õn n¨m 1980 níc ta ®· cã:
- + C«ng nghiÖp: 2627 xÝ nghiÖp quèc doanh.
+ N«ng nghiÖp: 232 n«ng trêng quèc doanh.
+ Th¬ng nghiÖp: 10915 ®iÓm b¸n hµng cña th¬ng
nghiÖp quèc doanh.
Trong giai ®o¹n nµy kinh tÕ quèc doanh vÉn ®ãng vai
trß quan träng trong c«ng cuéc c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò,
x©y dùng vµ ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt míi XHCN, còng
nh trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ. Tuy nhiªn, xÐt trªn
gi¸c ®é kinh tÕ, søc ®ãng gãp cña kinh tÕ quèc doanh ®·
gi¶m so víi tríc. §Õn n¨m 1980 c«ng nghiÖp quèc doanh
chØ t¹o ra ®îc 68,6% gi¸ trÞ tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp,
th¬ng nghiÖp quèc doanh chiÕm 29,8% tæng møc b¸n lÎ.
4. Giai ®o¹n tõ 1980-1985.
Trong nh÷ng n¨m 1980-1985 mÆc dï nÒn kinh tÕ níc
ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n so víi tríc, n¨ng lùc s¶n xuÊt
cña kinh tÕ quèc doanh nãi riªng vµ søc s¶n xuÊt x· héi nãi
chung kh«ng ®îc sö dông hÕt do thiÕu vËt t mét c¸ch
- nghiªm träng song xuÊt ph¸t tõ quan niÖm truyÒn thèng vÒ
quan hÖ s¶n xuÊt XHCN nªn c¸c gi¶i ph¸p th¸o gì trong
giai ®o¹n nµy vÉn tËp trung chñ yªu vµo c¶i tiÕn qu¶n lý ®èi
víi xÝ nghiÖp quèc doanh. ë giai ®o¹n nµy c¬ chÕ kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung thuÇn tuý ®· ®îc c¶i tiÕn dÇn trªn nguyªn t¾c
phi tËp trung ho¸ trong qu¶n lý kinh tÕ, song kinh tÕ quèc
doanh vÉn gi÷ vai trß tuyÖt ®èi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ
x· héi cña ®Êt níc, c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh n¾m toµn bé
c¸c nghµnh then chèt nh : ®iÖn, luyÖn kim, khai th¸c, xi
m¨ng, gang thÐp, ho¸ chÊt c¬ b¶n…Tuy nhiªn ®ãng gãp cña
c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh vµo tæng s¶n phÈm x· héi vµ thu
nhËp quèc d©n ®· gi¶m, tÝnh ®Õn n¨m 1985 kinh tÕ quèc
doanh chØ t¹o ra ®îc 37% tæng s¶n phÈm x· héi vµ 28%
thu nhËp quèc d©n.
5. Giai ®o¹n tõ 1985-1990.
Giai ®o¹n b¾t ®Çu thùc hiÖn ®æi míi kinh tÕ, t tëng
x©y dùng mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®îc ®a ra.
Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn c«ng
t¸c qu¶n lý kinh tÕ quèc doanh vÉn tiÖp tôc ®îc c¶i tiÕn
theo híng phi tËp trung ho¸, kÕ ho¹ch ho¸ vµ qu¶n lý ®èi
- víi kinh tÕ quèc doanh. §iÓm næi bËt trong c¶i tiÕn qu¶n lý
ë giai ®o¹n nµy lµ viÖc t¸ch b¹ch gi÷a quyÒn qu¶n lý nhµ
níc vÒ kinh tÕ vµ quyÒn qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, quan ®iÓm míi næi bËt ë giai
®o¹n nµy lµ quan niÖm kh«ng ph¶i nÒn kinh tÕ qu¸ ®é nªn
CNXH ë níc ta chØ cã kinh tÕ quèc doanh, chñ tr¬ng cña
®¶ng vµ nhµ níc ta kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi c¶i
tiÕn qu¶n lý ®èi víi kinh tÕ quèc doanh mµ cßn ph¸t huy
søc s¶n xuÊt cña kinh tÕ t nh©n, c¸ thÓ còng nh c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ kh¸c. Trong c¬ chÕ kinh tÕ míi ®ã kinh tÕ
quèc doanh vÉn ®ãng vai trß chñ ®¹o nhng kh«ng ph¶i ®éc
t«n. N¨m 1990, kinh tÕ quèc doanh t¹o ra 66% tæng s¶n
phÈm x· héi.
6.Giai ®o¹n tõ n¨m 1990 ®Õn nay.
Chóng ta kh¼ng ®Þnh chñ tr¬ng l©u dµi lµ x©y dùng
nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cã sù qu¶n lý cña
nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. Chñ tr¬ng nµy ®îc
biÕn thµnh thùc tÕ bëi qu¸ tr×nh ban hµnh vµ hoµn thiÖn hÖ
thèng luËt ph¸p, ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt vÒ kinh tÕ, nh»m t¹o
ra hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi b×nh ®¼ng cho c¸c doanh
- nghiÖp. §Æc trng c¬ b¶n cña giai ®o¹n nµy lµ doanh nghiÖp
nhµ níc chØ lµ mét bé phËn hîp thµnh nÒn kinh tÕ quèc
d©n thèng nhÊt.
§Õn n¨m 1996, Trong c«ng nghiÖp cßn 6032 DNNN
sè doanh nghiÖp nµy t¹o ra 41% GDP (doanh nghiÖp ngoµi
quèc doanh t¹o ra 59%). Trong c¬ chÕ kinh tÕ míi DNNN
vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o vµ chñ lùc: Trªn gi¸c ®é kinh tÕ,
DNNN n¾m gi÷ toµn bé nh÷ng ngµnh träng yÕu nh ®iÖn,
than s¹ch, thÐp c¸n, xi m¨ng, dÇu th«, giÊy…
Nh vËy, lÞch sö ph¸t triÓn cña KTNN tõ sau c¸ch
m¹ng th¸ng t¸m ®Õn nay ®· h×nh thµnh mét hÖ thèng
DNNN trªn kh¾p ®Êt níc. HÖ thèng c¸c doanh nghiÖp nhµ
níc nµy nhiÒu vÒ sè lîng, n¾m gi÷ c¸c lÜnh vùc then chèt
cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, sö dông lùc lîng lao ®éng kü
thuËt cã tr×nh ®é cao, lùc lîng DNNN ®· ®ãng vai trß rÊt
quan träng, më ®êng vµ híng dÉn ®èi víi viÖc ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ níc ta tríc ®©y vµ ngµy nay. Trong nÒn kinh
tÕ nhiÒu thµnh phÇn, hÖ thèng DNNN vÉn ®ãng vµi trß chñ
®¹o ®èi víi sù ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
- III. Vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa.
1. TÝnh tÊt yÕu cña vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh
tÕ nhµ níc
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lu«n lu«n tån t¹i ®ång
thêi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ nh÷ng nÒn kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn ë nh÷ng níc cã chÕ ®é chÝnh trÞ kh¸c nhau l¹i
mang nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau rÊt c¨n b¶n. NÕu nh
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa thµnh phÇn
kinh tÕ t b¶n t nh©n gi÷ vai trß thèng trÞ th× trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN nh ë níc ta th×
thµnh phÇn KTNN gi÷ vai trß chñ ®¹o vµ KTNN cïng víi
kinh tÕ tËp thÓ ®îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Ó ngµy cµng trë
thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho sù ®i lªn vµ ph¸t triÓn cña x·
héi.
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
