Tham khảo tài liệu 'giáo trình hình thành phân đoạn ứng dụng nguyên lý thị trường phát triển ở trình độ cao p2', khoa học xã hội, cnxh - kh phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Giáo trình hình thành phân đoạn ứng dụng nguyên lý thị trường phát triển ở trình độ cao p2
- I.2.3. Qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü
thuËt vµ c«ng nghÖ lµm xuÊt hiÖn c¸c thÞ trêng míi
Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø nhÊt lµ
cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt diÔn ra vµo nöa sau cña thÕ kØ
XVIII. Cuéc c¸ch m¹ng lµm xuÊt hiÖn c«ng cô m¸y mãc ®Ó
thaythÕ c«ng cô thñ c«ng. §¹i c«ng nghiÖp m¸y mãc ®·
dÉn ®Õn sù biÕn ®æi to lín trong c¬ cÊu ngµnh nghÒ thóc
®Èy sù ph¸t triÓn to lín cña lùc lîng s¶n xuÊt x· héi còng
nh nÒn chÝnh trÞ x· héi ®· dÉn ®Õn sù ra ®êi cña chñ nghÜa
t b¶n trªn ph¹m vi thÕ giíi
Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø hai næ ra
vµo nöa sau thÕ kØ XIX. Cuéc c¸ch m¹ng lÇn nµy cã tiªu chÝ
chñ yÕu lµ vËn dông réng r·i søc ®iÖn vµ sù ph¸t minh ra
®éng c¬ ®èt trong, khiÕn cho loµi ngêi bíc vµo thêi ®¹i
®iÖn khÝ ho¸. Më ra con ®êng tù ®éng ho¸ s¶n xuÊt. Cuéc
c¸ch m¹ng ®Èy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt cña c¸c níc
t b¶n chñ nghÜa lªn tr×nh ®é cao h¬n, quan hÖ kinh tÕ quèc
tÕ më réng nhanh chãng
Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø ba næ ra
sau chiÕn tranh thÕ giíi II. Tiªu chÝ chñ yÕu cña cuéc c¸ch
m¹ng nµylµ sù ph¸t triÓn vµ ¸p dông réng r·i kü thuËt
nguyªn tö vµ ®iÖn tö. Khoa häc - c«ng nghÖ trë thµnh lùc
11
- lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp, më ®Çu thêi ®¹i tù ®éng ho¸ toµn
bé
Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ thóc ®Èy sù x·
héi hµng lo¹t ngµnh nghÒ míi vµ lµm cho nh÷ng ngµnh
nghÒ cò ®îc c¶i t¹o. Cuéc c¸ch m¹ng lµm cho c¬ cÊu
ngµnh nghÒ cña c¸c níc cã sù thay ®æi lín. Trong thêi k×
kinh tÕ t¨ng trëng nhanh sau chiÕn tranh, c«ng nghiÖp ho¸
dÇu lµ tæ hîp ngµnh nghÒ míi, cã t¸c dông quan träng.
Ngµy nay nh÷ng ngµnh nghÒ míi xuÊt hiÖn nhê cã sù ph¸t
triÓn s©u s¾c cña c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ ®· kh«ng
chØ cã mét hai ngµnh mµ xuÊt hiÖn hµng lo¹t ngµnh c«ng
nghiÖp míi nh c«ng nghiÖp ®iÖn tö, c«ng nghiÖp quang
häc, c«ng nghiÖp nguyªn tö, c«ng nghiÖp sinh vËt, c«ng
nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp tÇu vò trô….. ph¸t triÓn m¹nh
mÏ. Sù xuÊt hiÖn c¸c tæ hîp ngµnh nghÒ míi, c¸c ngµnh
nghÒ cò kh«ng bÞ xo¸ bá, mµ ®îc c¶i t¹o mét c¸ch triÖt ®Ó.
ViÖc sö dông réng r·i m¸y dÖt kh«ng cã thoi, ®Çu m¸y h¬i
níc, sù ph¸t triÓn réng r·i cña lß luyÖn thÐp ®iÖn vµ ®óc
gang thÐp liªn hoµn, sù t¨ng vät cña hÖ thèng m¸y c«ng cô
®iÒu khiÓn vµ ngêi m¸y c«ng nghiÖp… .TÊt c¶ nh÷ng c¸i
®ã khiÕn cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cò nh: dÖt, xe löa,
gang thÐp, m¸y c«ng cô… ®Òu ®æi míi vÒ chÊt lîng. Sù
ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ gióp cho
12
- c¸c ngµnh nghÒ míi vµ c¸c ngµnh nghÒ cò ngµy cµng kÕt
hîp chÆt chÏ víi nhau. C¸c ngµnh míi lÊy c«ng nghiÖp
truyÒn thèng lµm chç dùa vµ thÞ trêng chñ yÕu cho sù ph¸t
triÓn cña m×nh, c¸c ngµnh cò th× dùa vµo c¸c ngµnh c¶i t¹o
kü thuËt mµ t¨ng thªm søc m¹nh míi
MÆt kh¸c c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ cßn t¹o ra
mét lo¹t thÞ trêng míi nh: thÞ trêng c«ng nghÖ, thÞ
trêng vèn, thÞ trêng lao ®éng, thÞ trêng tµi chÝnh tiÒn
tÖ…TÊt c¶ nh÷ng thÞ trêng nµy ®Òu cã mèi quan hÖ mËt
thiÕt víi nhau, vµ sù ph¸t triÓn cña chóng ®Òu phô thuéc
vµo sù ph¸t triÓn cña khoa häc - c«ng nghÖ
I.2.4. Sù ph¸t triÓn ph©n c«ng vµ trao ®æi ë ph¹m vi quèc
tÕ
Do ph©n c«ng lao ®éng nªn mçi ngêi chØ s¶n xuÊt
mét hay mét vµi s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. Song nhu cÇu s¶n
xuÊt vµ tiªu dïng cña mçi ngêi cÇn cã nhiÒu lo¹i s¶n
phÈm. V× vËy, ®ßi hái hä ph¶i cã mèi liªn hÖ trao ®æi s¶n
phÈm cho nhau, phô thuéc vµo nhau. Khi lùc lîng s¶n
xuÊt ph¸t triÓn cao, ph©n c«ng lao ®éng ®îc më réng th×
dÇn dÇn xuÊt hiÖn trao ®æi hµng ho¸
13
- Quan hÖ së h÷u kh¸c nhau vÒ t liÖu s¶n xuÊt ®· chia
rÏ ngêi s¶n xuÊt, lµm cho hä t¸ch biÖt víi nhau vÒ mÆt
kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, ngêi s¶n xuÊt nµy muèn sö
dông s¶n phÈm cña ngêi s¶n xuÊt kh¸c th× ph¶i trao ®æi
s¶n phÈm lao ®éng cho nhau
Tõ 1980 ®Õn nay, xu híng toµn cÇu ho¸ ph¸t triÓn
m¹nh mÏ, l«i cuèn nhiÒu níc ë kh¾p c¸c ch©u lôc trªn thÕ
giíi vµo thÞ trêng quèc tÕ. §Æc trng cña hiÖn tîng nµy lµ
sù chuyÓn ®éng nguån t b¶n quèc tÕ khæng lå, sù h×nh
thµnh c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia vµ lµn sãng ngêi di c.
Sù t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ
chøc chÝnh trÞ, x· héi, t ph¸p ho¹t ®éng mang tÝnh khu vùc
vµ quèc tÕ ra ®êi
Khi c¸ch m¹ng c«ng cô s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt
ph¸t triÓn th× sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp
míi ra ®êi thóc ®Èy c¸c ngµnh, lÜnh vùc kinh tÕ vµ hÖ thèng
giao th«ng vËn t¶i ph¸t triÓn ®ång bé. Sù ph¸t triÓn ®ã ph¸
vì tÝnh tù cÊp,tù tóc, më réng thÞ trêng giao lu, trao ®æi
hµng ho¸ kh«ng chØ trong ph¹m vi quèc gia mµ cßn diÔn ra
trªn thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi. Lóc nµy nhu cÇu tiªu
dïng cña d©n c kh«ng chØ ®îc ®¸p øng b»ng n¨ng lùc s¶n
14
- xuÊt cña tõng quèc gia riªng lÎ, mµ cßn ®îc cung cÊp tõ
c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi vµ khu vùc
Sù ph©n bè kh«ng ®Òu vÒ tµi nguyªn, khÝ hËu vµ m«i
trêng dÉn ®Õn sù kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn, thu
nhËp, møc sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn. §©y lµ nguyªn nh©n
cña nh÷ng lµn sãng di d©n tõ vïng cã mËt ®é d©n sè cao,
®iÒu kiÖn kiÕm viÖc lµm khã kh¨n, thu nhËp thÊp, ®êi sèng
khã kh¨n ®Õn n¬i cã d©n c tha thít, dÔ kiÕm viÖc lµm, thu
nhËp cao, m«i trêng sèng tèt h¬n. §iÒu ®ã diÔn ra thêng
xuyªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi
MÆt kh¸c con ngêi ph¶i t×m c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc
t×nh tr¹ng khan hiÕm tµi nguyªn b»ng c¸ch giao th¬ng,
trao ®æi, mua b¸n hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i tµi nguyªn
kho¸ng s¶n nh»m khai th¸c nguån lùc d thõa cña c¸c níc
®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng khan hiÕm, thiÕu hôt nguån lùc cña
níc m×nh. Nh÷ng yÕu tè nµy t¹o nªn xu thÕ tÊt yÕu phôc
vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ
giíi. Bëi v× trªn thÕ giíi kh«ng cã mét quèc gia nµo cã ®Çy
®ñ c¸c yÕu tè nguån lùc ®Ó tù m×nh x©y dùng mét nÒn kinh
tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng
Nh vËy toµn cÇu ho¸ kinh tÕ nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng
khan hiÕm vµ ph©n bè tµi nguyªn kh«ng ®Òu, ®¸p øng nhu
15
- cÇu tiªu dïng cña con ngêi ngµy cµng cao vµ sè lîng d©n
c ngµy mét nhiÒu. Nhng nhiÖm vô ®ã chØ ®îc diÔn ra
khi mµ khoa häc - c«ng nghÖ vµ lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t
triÓn ë tr×nh ®é cao
Do thµnh tùu cña c¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt, sù
bïng næ th«ng tin vµ tù ®éng ho¸ ë tr×nh ®é cao, xu thÕ
quèc tÕ ho¸ lùc lîng s¶n xuÊt ®· t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh
c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia vµ xu híng s¸p nhËp c¸c c«ng
ty nhá thµnh c¸c c«ng ty cã quy m« khæng lå ®Ó t¨ng kh¶
n¨ng c¹nh tranh, nh»m ®éc chiÕm vai trß chi phèi thÞ
trêng quèc tÕ vµ khu vùc ®ang ngµy mét t¨ng nhanh
I.3. C¸c bíc ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng
I.3.1. Tõ nÒn kinh tÕ tù nhiªn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ gi¶n ®¬n
MÆc dï cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng, nhng tÊt c¶ c¸c
ph¬ng thøc s¶n xuÊt tiÒn t b¶n chñ nghÜa ®Òu cã nÐt
chung lµ nÒn kinh tÕ tù nhiªn. Trong nÒn kinh tÕ tù nhiªn,
s¶n xuÊt nhá chiÕm u thÕ. NÒn kinh tÕ tù nhiªn do nhiÒu
®¬n vÞ kinh tÕ thuÇn nhÊt hîp thµnh vµ mçi ®¬n vÞ kinh tÕ
Êy lµm ®ñ viÖc ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cuèi cïng
16
- Trong c¸c nÒn kinh tÕ tù nhiªn, ruéng ®Êt lµ t liÖu s¶n
xuÊt chñ yÕu, n«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt c¬ b¶n, c«ng
cô vµ kü thuËt canh t¸c l¹c hËu, dùa vµo lao ®éng ch©n tay
lµ chñ yÕu, chØ cã trong mét sè trang tr¹i cña ®Þa chñ hoÆc
phêng héi míi cã hiÖp t¸c lao ®éng gi¶n ®¬n. Trong nÒn
kinh tÕ díi chÕ ®é phong kiÕn, ph©n c«ng lao ®éng kÐm
ph¸t triÓn, c¬ cÊu ngµnh ®¬n ®iÖu, míi chØ cã mét sè ngµnh
nghÒ thñ c«ng t¸ch khái n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt chñ yÕu
híng vµo gi¸ trÞ sö dông, cã tÝnh chÊt tù cung, tù cÊp
Bíc ®i tÊt yÕu cña s¶n xuÊt tù cung, tù cÊp lµ tiÕn lªn
s¶n xuÊt hµng gi¶n ®¬n. ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸
nµy lµ sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng x· héi. Ph©n c«ng x· héi
lµ c¬ së cña kinh tÕ hµng ho¸. Xu híng ph¸t triÓn cña ph©n
c«ng x· héi lµ biÕn viÖc s¶n xuÊt kh«ng nh÷ng tõng s¶n
phÈm riªng biÖt, mµ viÖc s¶n xuÊt tõng bé phËn cña s¶n
phÈm, tõng thao t¸c trong chÕ biÕn s¶n phÈm thµnh nh÷ng
ngµnh c«ng nghiÖp riªng biÖt. C«ng nghiÖp chÕ biÕn t¸ch
khái c«ng nghiÖp khai th¸c vµ mçi ngµnh c«ng nghiÖp ®ã
l¹i chia thµnh nhiÒu lo¹i vµ ph©n lo¹i nhá. Chóng s¶n xuÊt
ra díi h×nh thøc hµng ho¸ - nh÷ng s¶n phÈm riªng biÖt vµ
®em trao ®æi víi nh÷ng s¶n phÈm cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt
kh¸c. ChÝnh sù ph¸t triÓn ngµy cµng s©u réng ®ã cña ph©n
c«ng x· héi lµ nh©n tè chñ yÕu dÉn ®Õn h×nh thµnh thÞ
17
- trêng trong níc. H×nh thµnh nªn nh÷ng khu vùc nhµ níc
chuyªn m«n ho¸ vµ dÉn ®Õn sù trao ®æi kh«ng nh÷ng gi÷a
s¶n phÈm víi s¶n phÈm c«ng nghÖ, mµ c¶ gi÷a c¸c s¶n
phÈm nhµ níc víi nhau
Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, sù h×nh
thµnh trung t©m c«ng nghiÖp, søc hót cña chóng ®èi víi d©n
c ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn ®êi sèng n«ng th«n, thóc ®Èy
n«ng nghiÖp hµng ho¸ ph¸t triÓn
Nh÷ng ngêi s¶n xuÊt ë nh÷ng vïng kh¸c nhau cã
nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c nhau, cã kh¶ n¨ng vµ u thÕ
trong s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm kh¸c nhau cã hiÖu qu¶ h¬n.
ngay trong mét vïng, mét ®Þa ph¬ng, nh÷ng ngêi s¶n
xuÊt còng cã nh÷ng kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn vµ kinh nghiÖm
s¶n xuÊt kh¸c nhau. Mçi ngêi s¶n xuÊt chØ tËp trung s¶n
xuÊt s¶n phÈm nµo mµ m×nh cã u thÕ, ®em s¶n phÈm cña
m×nh trao ®æi (mua vµ b¸n) lÊy nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt
cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña m×nh. Hä trë thµnh nh÷ng
ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸. Trao ®æi, mua b¸n, thÞ trêng,
tiÒn tÖ ra ®êi vµ ph¸t triÓn
S¶n xuÊt hµng ho¸ ra ®êi, lóc ®Çu díi h×nh thøc s¶n
xuÊt hµng ho¸ nhá, gi¶n ®¬n, nhng lµ mét bíc tiÕn lín
trong lÞch sö ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i
18
- I.3.2. Tõ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n chuyÓn sang nÒn
kinh tÕ tù do cæ ®iÓn
Qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ gi¶n ®¬n sang nÒn
kinh tÕ tù do cæ ®iÓn ®îc thùc hiÖn qua ba giai ®o¹n ph¸t
triÓn c¶ vÒ lùc lîng s¶n xuÊt, c¶ vÒ quan hÖ s¶n xuÊt míi
thÝch øng víi tõng bíc ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt
Kü thuËt thñ c«ng dùa trªn lao ®éng hiÖp t¸c gi¶n ®¬n:
HiÖp t¸c gi¶n ®¬n t b¶n chñ nghÜa dùa trªn c¬ së kü
thuËt thñ c«ng, víi quy m« lín h¬n so víi tæ chøc s¶n xuÊt
phêng héi vµ s¶n xuÊt nhá c¸ thÓ. Trong giai ®o¹n hiÖp t¸c
gi¶n ®¬n, c«ng nh©n phô thuéc vµo nhµ t b¶n vÒ kinh tÕ
nhng vÉn cßn ®éc lËp vÒ mÆt kü thuËt. §Ó tæ chøc hiÖp t¸c
lao ®éng, bíc ®Çu tiªn ph¶i tËp trung t liÖu s¶n xuÊt, trªn
c¬ së ®ã tËp trung søc lao ®éng.TËp trung hiÖp t¸c lao ®éng
®ßi hái ph¶i cã sù chØ ®¹o ®Ó ®iÒu hoµ nh÷ng ho¹t ®éng c¸
nh©n, b¶o ®¶m sù nhÞp nhµng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®¹t
®Õn môc ®Ých chung. Víi s¶n xuÊt quy m« lín, trong hiÖp
t¸c gi¶n ®¬n, ph¶i mua c¶ ®èng nguyªn liÖu vµ bu«n b¸n
hµng ho¸, do ®ã ®· lµm xuÊt hiÖn mét m¹ng líi mua gom
nguyªn liÖu vµ b¸n lÎ hµng ho¸, tõ ®ã thóc ®Èy viÖc s¶n
xuÊt vµ trao ®æi s©u réng trong x· héi. HiÖp t¸c gi¶n ®¬n ®·
bíc ®Çu lµm xuÊt hiÖn s¶n xuÊt lín t b¶n chñ nghÜa, n©ng
19
- cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi lªn rÊt nhiÒu. ViÖc hiÖp t¸c
gi¶n ®¬n lµm xuÊt hiÖn s¶n xuÊt lín vÒ mÆt quy m« lµ mét
bíc ngoÆt rÊt quan träng tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín
Ph©n c«ng c«ng trêng thñ c«ng T b¶n chñ nghÜa:
Sù ph¸t triÓn cña hiÖp t¸c gi¶n ®¬n t b¶n chñ nghÜa tÊt
yÕu dÉn tíi hiÖp t¸c cã ph©n c«ng, lµm xuÊt hiÖn c¸c c«ng
trêng thñ c«ng t b¶n chñ nghÜa. C«ng trêng thñ c«ng lµ
h×nh thøc xÝ nghiÖp t b¶n thùc hiÖn sù hiÖp t¸c cã ph©n
c«ng dùa trªn c¬ së kü thuËt thñ c«ng. C«ng trêng thñ
c«ng h×nh thµnh b»ng c¸ch tËp hîp nh÷ng thî thñ c«ng
kh¸c nghÒ, hoÆc nh÷ng thî thñ c«ng cïng nghÒ vµo trong
mét xëng ®Ó cïng s¶n xuÊt ra mét lo¹i hµng ho¸
§Æc ®iÓm vÒ tæ chøc vµ kü thuËt cña c«ng trêng thñ
c«ng lµ: Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc ph©n chia thµnh nh÷ng
giai ®o¹n, nh÷ng c«ng viÖc bé phËn ®Ó cã s¶n phÈm hoµn
chØnh, trªn c¬ së ®ã mçi c«ng nh©n chØ chuyªn lµm mét
c«ng viÖc bé phËn. §Æc ®iÓm cña sù ph©n c«ng nµy lµ
chuyªn m«n ho¸ hÑp.
C¬ së kü thuËt vÉn lµ thñ c«ng víi c«ng cô chuyªn
dïng, ph©n phèi s¶n xuÊt theo kinh nghiÖm cæ truyÒn nªn
chñ yÕu dùa vµo tay nghÒ khÐo lÐo cña c«ng nh©n. C¬ cÊu
20
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
