Giáo trình Liên hợp quốc tổ chức và hoạt động: Phần 2 - NXB Công An Nhân Dân

Chia sẻ: Bin Bin | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:96

Thêm vào BST

Báo xấu

148
lượt xem 40
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 2 của cuốn Giáo trình Liên hợp quốc tổ chức và hoạt động có nội dung giới thiệu về các tổ chức chuyên môn của Liên hợp quốc. Với các nội dung được trình bày theo từng chương, mỗi chương đều có phần câu hỏi ôn tập sẽ giúp bạn sẽ cũng cố kiến thức đã học một cách khái quát nhất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Liên hợp quốc tổ chức và hoạt động: Phần 2 - NXB Công An Nhân Dân

Ch−¬ng VI C¸c tæ chøc chuyªn m«n cña Liªn Hîp Quèc I. C¸c tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i vµ n¨ng l−îng. a. Tæ chøc Ph¸t triÓn C«ng nghiÖp cña LHQ Tæ chøc Ph¸t triÓn C«ng nghiÖp cña LHQ (tiÕng Anh lµ United Nations Industrial Development Organization (UNIDO) ®−îc thµnh lËp ngµy 01/01/1967 theo tinh thÇn NghÞ quyÕt sè 2089 vµ 2152 (XXI) cña §¹i héi ®ång LHQ. §iÒu lÖ cña UNIDO ®ãng t¹i Viªn (¸o). UNIDO cã 170 n−íc thµnh viªn. UNIDO lµ tæ chøc chuyªn m«n thùc hiÖn viÖc ®iÒu phèi c¸c ho¹t ®éng c«ng nghiÖp cña hÖ thèng LHQ vµ xóc tiÕn hîp t¸c ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. UNIDO theo ®uæi c¸c môc ®Ých c¬ b¶n lµ hç trî vµ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn; t¨ng c−êng, thóc ®Èy viÖc ph¸t triÓn vµ hîp t¸c c«ng nghiÖp trªn ph¹m vi toµn cÇu trong c¸c khu vùc. C¸c c¬ quan chÝnh cña UNIDO gåm §¹i héi ®ång, Ban Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, Uû ban Ng©n s¸ch vµ Ch−¬ng tr×nh. §¹i héi ®ång lµ c¬ quan cao nhÊt cña UNIDO. C¸c khãa häp th−êng kú cña §¹i héi ®ång ®−îc tæ chøc tõng hai n¨m mét víi sù tham gia cña ®¹i diÖn tÊt c¶ c¸c thµnh viªn. Ban Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ c¬ quan th−êng trùc cña UNIDO víi 53 uû viªn. C¸c uû viªn cña Ban Ph¸t triÓn do §¹i héi ®ång bÇu ra trªn c¬ së b¶o ®¶m ®¹i diÖn c©n b»ng c¸c khu vùc ®Þa lý, trong sè ®ã cã 33 ®¹i diÖn c©n b»ng c¸c khu vùc ®Þa lý, trong sè ®ã cã 33 ®¹i diÖn cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, 15 ®¹i diÖn c¸c n−íc T©y ¢u vµ 5 ®¹i diÖn cho §«ng ¢u. C¸c uû viªn cña Ban Ph¸t triÓn C«ng nghiÖp hiÖn nay lµ: An-giª-ri Trung Quèc Iran óc C«-l«m-bia I-r¬-len 112
¸c-hen-ti-na Cèt-®i-voa I-ta-lia NhËt B¶n Bª-la-rót Cr«a-tia C« OÐt BØ Cuba Bungari £-qua-®o Le-x«-t« Buèc-ki-na Pha-x« Ai cËp Li-bi Chilª £-ti-«-pia Lóc-x¨m-bua Thôy §iÓn Ph¸p Thôy SÜ §øc Ma-®a-ga-xca Xiri Ga-na Mª-hi-c« Th¸i Lan Gua-tª-ma-la Ma-rèc Tug-ni-gia Ên §é Thæ NhÜ Kú In-®«-nª-xi-a Na Uy Anh Pa-ki-xtan U-ru-guay Pª-ru Ba Lan Bå §µo Nha Hµn Quèc Nga ¶ rËp Xª-ót T©y Ban Nha Sri-lan-ca Xu-®an Uû ban Ng©n s¸ch vµ Ch−¬ng tr×nh cña UNIDO cã 27 uû viªn do §¹i héi ®ång bÇu ra víi nhiÖm kú 2 n¨m. UNIDO cã 8 Vô ho¹t ®éng t¹i trô së lµ Vô Nghiªn cøu vµ Th«ng tin, Vô Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ nguån nh©n lùc. Vô M«i tr−êng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, Vô Xóc tiÕn ®Çu t− vµ c«ng nghÖ, Vô Ph¸t triÓn chiÕn l−îc quèc gia vµ Ch−¬ng tr×nh, Vô Qu¶n lý vËn ®éng c¸c nguån vèn tµi chÝnh, Vô vÒ Hç trî ®iÒu hµnh vµ Vô vÒ Tæ chøc hµnh chÝnh Bé m¸y ë trung t©m cã kho¶ng 350 viªn chøc lµm viÖc. Ng−êi ®øng ®Çu UNIDO lµ Tæng Gi¸m ®èc víi nhiÖm kú 4 n¨m mét. Tæng Gi¸m ®èc ®−¬ng nhiÖm cña UNIDO lµ «ng C¸c-lèt Ma-ga-ri- n« (¸c-hen-ti-na). Víi víi trß lµ tæ chøc chuyªn m«n t− vÊn vÒ lÜnh vùc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña LHQ, UNIDO ®· hç trî c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, t¹o diÔn ®µn trao ®æi, th−¬ng l−îng gi÷a c¸c n−íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn trong viÖc thóc ®Èy ®Çu t− vµ chuyÓn giao c«ng nghiÖp. Trong ho¹t ®éng cña m×nh, 113
UNIDO t«n träng vµ dùa vµo chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña c¸c n−íc cã tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè x· héi, kinh tÕ, nh©n lùc, b¶o vÖ m«i tr−êng v.v... Trong giai ®o¹n hiÖn nay UNIDO −u tiªn 5 lÜnh vùc lµ gióp c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vÒ chiÕn l−îc vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l−îng s¶n phÈm; hç trî sù ph¸t triÓn vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mét c¸ch hµi hßa, trong ®ã chó träng ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp võa vµ nhá, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë c¸c vïng n«ng th«n; t¨ng c−êng hç trî nguån nh©n lùc th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o kü thuËt, nghiªn cøu vµ qu¶n lý; thùc hiÖn hîp t¸c quèc tÕ vÒ chuyÓn giao c«ng nghiÖp qua ®Çu t− n−íc ngoµi vµ thóc ®Èy viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. UNIDO cã c¸c V¨n phßng dÞch vô hç trî ®Çu t− vµ c¸c V¨n phßng thùc ®Þa víi kho¶ng 950 viªn chøc, chuyªn gia, cè vÊn lµm viÖc. Ng©n quü cña UNIDO cã c¸c nguån kh¸c nhau nh− ®ãng gãp cña c¸c n−íc thµnh viªn vµ ®ãng gãp tù nguyÖn. ViÖt Nam tham gia UNIDO tõ n¨m 1977, UNIDO ®· tham gia thùc hiÖn c¸c dù ¸n th«ng qua sù tµi trî cña UNDP tõ tµi khãa I (1977-1981) ®Õn tµi khãa IV (1992-1996) víi tæng sè tiÒn lµ 70 triÖu ®«la Mü(1). b. Tæ chøc N«ng nghiÖp vµ L−¬ng thùc cña LHQ Tæ chøc N«ng nghiÖp vµ L−¬ng thùc cña LHQ (tiÕng Anh lµ Food and Agriculturel Organization - FAO) ®−îc thµnh lËp ngµy 16-10-1945. Trô së cña FAO ®Æt t¹i R«-ma (I-ta-li-a). HiÖn nay cã 180 quèc gia vµ EU lµ thµnh viªn. FAO theo ®uæi môc tiªu n©ng cao dinh d−ìng vµ møc sèng, t¨ng c−êng s¶n xuÊt, chÕ biÕn, thÞ tr−êng vµ ph©n phèi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ thùc phÈm; khuyÕn khÝch ph¸t triÓn n«ng th«n vµ n©ng cao ®iÒu kiÖn sèng cña ng−êi d©n n«ng th«n, gi¶m n¹n ®ãi. §Ó ®¹t môc tiªu ®ã FAO tiÕn hµnh thu thËp, ph©n tÝch c¸c th«ng tin vÒ l−¬ng thùc, n«ng nghiÖp vµ dinh d−ìng kh¾p thÕ giíi, thùc hiÖn vai trß lµ diÔn ®µn quèc tÕ, cung cÊp t− vÊn vÒ chÝnh s¸ch, khuyÕn khÝch vµ hç trî kü thuËt cho c¸c thµnh viªn. (1) Theo cuèn C¸c tæ chøc quèc tÕ vµ ViÖt Nam NXB chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1999 th× t×nh h×nh cô thÓ ph©n bæ nh− sau: Tµi khãa I (1977-1981): 10,5 triÖu ®«la Mü Tµi kho¸ II (1982-1986): 11,7 triÖu ®«la Mü Tµi khãa III (1987-1981): 36,4 triÖu ®«la Mü Tµi khãa IV (1987-1991): 11,4 triÖu ®«la Mü 114
C¸c c¬ quan chÝnh cña FAO lµ Héi nghÞ chung, Héi ®ång vµ Ban Th− ký. Héi nghÞ chung lµ c¬ quan cao nhÊt cña FAO gåm ®¹i diÖn cña 181 thµnh viªn. C¸c khãa häp th−êng kú cña FAO ®−îc tæ chøc hai n¨m mét lÇn. Chøc n¨ng cña Héi nghÞ lµ quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch cña FAO, th«ng qua ng©n s¸ch vµ c¸c kiÕn nghÞ ®èi víi c¸c thµnh viªn vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn môc ®Ých cña FAO. Héi nghÞ còng bÇu c¸c uû viªn cña Héi ®ång. Héi ®ång gåm 49 uû viªn do Héi nghÞ bÇu ra víi nhiÖm kú 2 n¨m. C¸c uû viªn cña Héi ®ång n¨m 2000 gåm: ¸c-hen-ti-na §øc Mª-hi-c« óc Hy L¹p Ma-rèc ¸o Gua-tª-ma-la Na-mi-bi-a B¨ng-la-®Ðt Hung-ga-ri Ni-giª-ri-a B¾c-ba-®èt Ai-len Pa-ki-stan Bra-xin Ên §é Pa-ra-guay Buèc-ki-na Pha-x« In-®«-nª-xi-a Ba Lan Ca-m¬-run I-ran Qua-ta Ca-na-®a I-ta-li-a A-rËp Xª-ót Chi-lª NhËt B¶n Xª-nª-gan Trung Quèc Hµn Quèc T©y-ban-nha Cu-ba K«-oÐt Xy-ri Ai-cËp Lª-x«-t« Th¸i Lan E-ri-t¬-ri-a Ma-®a-ga-xca Anh E-ti-«-pi-a Ph¸p Ma-lai-xi-a Mü Ga-bon M«-ri-ta-ni Vª-nª-du-ª-la Ban Th− ký do Tæng Gi¸m ®èc ®øng ®Çu víi 2300 viªn chøc lµm viÖc ë Trung t©m. Ngoµi ra FAO cã h¬n 2000 ng−êi lµm viÖc ë c¸c dù ¸n. Ng©n s¸ch cña FAO trong tµi khãa 1998-1999 lµ 650 triÖu ®«la Mü. FAO tiÕn hµnh c¸c Ch−¬ng tr×nh trî gióp c¸c n−íc qua c¸c dù ¸n cña UNDP. Trong c¸c dù ¸n nµy FAO lµ c¬ quan ®iÒu hµnh ®ång thêi cung cÊp hç trî kü thuËt vµ chuyªn gia cho dù ¸n. §ång thêi FAO tiÕn hµnh Ch−¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt (TCP) tõ nguån vèn do Ch−¬ng tr×nh th−êng kú (chiÕm kho¶ng 12% ng©n s¸ch cña ch−¬ng tr×nh). Qua Ch−¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt FAO cung cÊp chuyªn gia, dÞch vô t− vÊn vµ mét sè thiÕt bÞ quan träng. FAO cã Quü uû th¸c tõ nguån viÖn trî cña c¸c ChÝnh phñ vµ c¸c tæ 115
chøc trªn thÕ giíi. Ng©n s¸ch cña FAO trong tµi khãa 1998-1999 lµ 650 triÖu ®«la Mü. ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña FAO. FAO ®· gióp ViÖt Nam thùc hiÖn trªn 100 dù ¸n lËp chÝnh s¸ch vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, kü thuËt trÞ gi¸ trªn 100 triÖu ®«la Mü trong c¸c lÜnh vùc n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thñy s¶n, an ninh l−¬ng thùc v.v... Trong khu«n khæ hîp t¸c khu vùc, FAO ®· gióp ViÖt Nam tham gia 24 dù ¸n kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ FAO cã mét b−íc ph¸t triÓn míi. C¸c hiÖp ®Þnh hîp t¸c 3 bªn gi÷a ViÖt Nam - FAO - Xª-nª-gan còng nh− gi÷a ViÖt Nam - FAO - Bª-nanh ®· ®−îc ký kÕt. c. Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi. Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi (tiÕng Anh lµ World Trade Organization- WTO) ®−îc thµnh lËp vµo ngµy 01/01/1995. Tuy WTO míi ra ®êi vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû 20, nh−ng lÞch sö h×nh thµnh cña Tæ chøc ®−îc thai nghÐn c¸ch ®©y h¬n 50 n¨m. TiÒn th©n cña WTO chÝnh lµ Tæ chøc HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch (GATT) ®−îc thµnh lËp t¹m thêi sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. Sau ®ã 23 n−íc trong tæng sè 50 n−íc thµnh viªn ban ®Çu cña GATT ®· nhÊt trÝ vÒ dù th¶o HiÕn ch−¬ng cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International Trade Organization - ITO). Cuèi th¸ng 3 n¨m 1948, Héi nghÞ vÒ th−¬ng m¹i vµ viÖc lµm cña LHQ tæ chøc t¹i Ha-va-na ®· th«ng qua HiÕn ch−¬ng cña ITO. Do Quèc héi mét sè n−íc kh«ng cã hiÖu lùc vµ GATT trë thµnh c«ng cô ®a ph−¬ng duy nhÊt ®iÒu chØnh th−¬ng m¹i quèc tÕ tõ n¨m 1948 ®Õn n¨m 1994. VÒ mÆt thÓ chÕ GATT lµ mét lo¹t c¸c qui ®Þnh HiÖp ®Þnh ®a ph−¬ng, kh«ng cã c¬ cÊu tæ chøc, chØ cã mét Ban Th− ký nhá g¾n víi môc ®Ých ban ®Çu lµ cè g¾ng thµnh lËp mét tæ chøc th−¬ng m¹i quèc tÕ. GATT ho¹t ®éng trªn c¬ së t¹m thêi. GATT ®· cã nh÷ng ®ãng gãp to lín vµo viÖc thóc ®Èy vµ ®¶m b¶o thuËn lîi hãa, tù do hãa th−¬ng m¹i quèc tÕ vµ tËp hîp ®Õn 123 bªn ký kÕt. Tuy nhiªn c¸c bªn ký kÕt thÊy hÖ thèng GATT cÇn ph¶i ®−îc c¶i tiÕn ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng th−¬ng m¹i quèc tÕ mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. §iÒu ®ã dÉn ®Õn 8 vßng ®µm ph¸n phøc t¹p kÐo dµi trong suèt thêi gian tån t¹i cña GATT. §ã lµ c¸c vßng ®µm ph¸n Gi¬-ne-v¬ (1947), vßng ®µm ph¸n Annecy (1949), vßng ®µm ph¸n Torguay (1951), vßng ®µm ph¸n Gi¬-ne-v¬ (1960-1961) ®Òu bµn vÒ vÊn ®Ò thuÕ, vßng ®µm ph¸n Ken-n¬-®i ë Gi¬-ne-v¬ (1964-1967) vÒ vÊn ®Ò thuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸, vßng ®µm ph¸n T«-ky-« ë Gi¬- ne-v¬ (1973-1979) vÒ vÊn ®Ò thuÕ, c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan vµ c¸c hiÖp ®Þnh khung, vßng ®µm ph¸n U-ru-goay ë Gi¬-ne-v¬ bµn vÒ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c 116
nhau nh− thuÕ quan, c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, c¸c nguyªn t¾c, c¸c dÞch vô, ®Çu t−, c¸c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, gi¶i quyÕt tranh chÊp hµng dÖt may, n«ng nghiÖp, thµnh lËp WTO. TÝnh ®Õn ngµy 30-4-2000 WTO cã 130 n−íc thµnh viªn, víi ng©n s¸ch trong n¨m 2000 lµ 127 triÖu phê-r¨ng Thôy Sü. WTO thõa nhËn c¸c môc tiªu cña GATT lµ quan hÖ gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn trong th−¬ng m¹i vµ kinh tÕ ®−îc tiÕn hµnh nh»m n©ng cao møc sèng, b¶o ®¶m t¹o ®Çy ®ñ viÖc lµm, t¨ng tr−ëng v÷ng ch¾c thu nhËp vµ nhu cÇu thùc tÕ, ph¸t triÓn sö dông c¸c nguån lùc cña thÕ giíi, më réng s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng hãa. WTO thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau ®©y: - T¹o thuËn lîi cho viÖc thùc thi, qu¶n lý vµ tiÕn hµnh c¸c môc tiªu cña HiÖp ®Þnh nµy vµ c¸c hiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng còng nh− c¸c HiÖp ®Þnh ®a ph−¬ng kh¸c; - T¹o diÔn ®µn ®µm ph¸n gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn vÒ quan hÖ th−¬ng m¹i gi÷a c¸c n−íc nµy vÒ c¸c vÊn ®Ò ®−îc nªu trong c¸c hiÖp ®Þnh vµ thùc hiÖn kÕt qu¶ c¸c cuéc ®µm ph¸n ®ã; - Gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn trªn c¬ së qui ®Þnh vµ thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp; - Thùc hiÖn rµ so¸t chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i th«ng qua c¬ chÕ rµ so¸t chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i; - §¹t ®−îc mét sù nhÊt qu¸n h¬n n÷a trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i toµn cÇu. Ho¹ch ®Þch cña WTO dùa trªn hÖ thèng luËt lÖ vµ qui t¾c phøc t¹p bao gåm trªn 60 hiÖp ®Þnh, phô lôc, quyÕt ®Þnh vµ gi¶i thÝch kh¸c nhau ®Ó ®iÒu chØnh c¸c lÜnh vùc th−¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c v¨n b¶n cña WTO ®Òu ®−îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ th−¬ng m¹i kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö (cô thÓ hãa trong c¸c chÕ ®é ®·i ngé tèi huÖ quèc tøc lµ ®èi xö b×nh ®¼ng cho c¸c lo¹i hµng hãa nhËp khÈu tõ c¸c n−íc kh¸c nhau hoÆc xuÊt khÈu ®Õn c¸c n−íc thµnh viªn kh¸c vµ chÕ ®é ®·i ngé quèc gia tøc lµ ®èi xö c«ng b»ng, b×nh ®¼ng gi÷a hµng hãa nhËp khÈu vµ hµng hãa t−¬ng tù ®−îc s¶n xuÊt trong n−íc), viÖc b¶o hé c¸c ngµnh c«ng nghiÖp néi ®Þa chØ ®−îc thùc hiÖn b»ng thuÕ quan, c¸c n−íc thµnh viªn cã nghÜa vô ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh cho th−¬ng m¹i quèc tÕ, ®¶m b¶o cho th−¬ng m¹i ngµy cµng tù do h¬n th«ng qua th−¬ng l−îng vµ t¹o ra m«i tr−êng c¹nh tranh ngµy cµng b×nh ®¼ng. HÖ thèng HiÖp ®Þnh cña WTO bao gåm b¶n th©n HiÖp ®Þnh chÝnh vÒ thµnh lËp Tæ chøc vµ mét lo¹t c¸c HiÖp ®Þnh kh¸c nhau tËp hîp trong 4 Phô lôc kÌm theo. Tõ gãc ®é rµng buéc ph¸p lý, c¸c HiÖp ®Þnh nªu trong c¸c Phô 117
lôc chia thµnh hai nhãm: Nhãm thø nhÊt ®−îc nªu trong c¸c Phô lôc 1, 2, 3 cã gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi mäi thµnh viªn cña WTO; Cßn c¸c HiÖp ®Þnh nªu trong Phô lôc 4 chØ rµng buéc nh÷ng thµnh viªn WTO ®· chÊp nhËn c¸c HiÖp ®Þnh nµy. Phô lôc lµ bao gåm c¸c HiÖp ®Þnh nh− HiÖp ®Þnh vÒ thuÕ quan vµ Th−¬ng m¹i 1994. Phô lôc 2 lµ Tháa thuËn vÒ Quy t¾c vµ Thñ tôc ®iÒu chØnh gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ Phô lôc 3 vÒ c¬ chÕ xem xÐt chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i. Phô lôc 4 gåm c¸c HiÖp ®Þnh nh− HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tµu d©n sù (4a), HiÖp ®Þnh vÒ mua s¾m cña ChÝnh phñ (4b), HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ m× (4c), HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ thÞt (4c), trong HiÖp ®Þnh nµy l¹i gåm 23 v¨n b¶n kh¸c nhau vÝ dô nh− QuyÕt ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p −u ®·i dµnh cho c¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn nhÊt, QuyÕt ®Þnh vÒ thñ tôc th«ng b¸o, QuyÕt ®Þnh vÒ th−¬ng m¹i, dÞch vô vµ m«i tr−êng, QuyÕt ®Þnh vÒ dÞch vô, tµi chÝnh, QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc th−¬ng l−îng ®i l¹i cña tù nhiªn nh©n, QuyÕt ®Þnh vÒ th−¬ng l−îng viÔn th«ng c¬ b¶n v.v... C¸c HiÖp ®Þnh ®a ph−¬ng vÒ th−¬ng m¹i hµng hãa bao gåm GATT n¨m 1994 vµ mét lo¹t hiÖp ®Þnh cô thÓ ®i kÌm lµ: - HiÖp ®Þnh N«ng nghiÖp (AOA) - HiÖp ®Þnh vÒ kiÓm dÞch ®éng, thùc vËt (SPS) - HiÖp ®Þnh vÒ th−¬ng m¹i hµng dÖt vµ may mÆc (ATC) - HiÖp ®Þnh vÒ c¸c hµng rµo c¶n trë th−¬ng m¹i (TBT) - HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Çu t− liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i (TRMS) - HiÖp ®Þnh chèng ph¸ gi¸ - HiÖp ®Þnh ®Þnh gi¸ h¶i quan - HiÖp ®Þnh vÒ gi¸m ®Þnh hµng hãa tr−íc khi xuèng tµu (PSI) - HiÖp ®Þnh vÒ qui t¾c xuÊt xø (Rules of origin) - HiÖp ®Þnh vÒ giÊy phÐp nhËp khÈu (IL) - HiÖp ®Þnh vÒ trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®· ký (SCM) - HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ (AOS) HiÖp ®Þnh chung vÒ th−¬ng m¹i dÞch vô GATS bao gåm: - C¸c qui ®Þnh, nguyªn t¾c trong 29 ®iÒu kho¶n ®iÒu chØnh dÞch vô trong 11 ngµnh vµ 155 tiÓu ngµnh. - C¸c Phô lôc cña GATS vÒ miÔn trõ MFN, vÒ di chuyÓn cña tù nhiªn nh©n vµ cña dÞch vô, vÒ DÞch vô vËn t¶i hµng kh«ng, vÒ DÞch vô tµi chÝnh, vÒ VËn t¶i biÓn, vÒ ViÔn th«ng c¬ b¶n còng nh− c¸c quyÕt ®Þnh cÊp Bé tr−ëng; - C¸c cam kÕt cña tõng n−íc vÒ c¸c lÜnh vùc dÞch vô cô thÓ, vÒ ¸p dông MFN, NT vµ më cöa thÞ tr−êng trong c¸c dÞch vô ®ã. 118
HiÖp ®Þnh vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (TRIPS) ®iÒu chØnh quyÒn t¸c gi¶ vµ c¸c quyÒn cã liªn quan nh·n hµng, chØ dÉn ®Þa lý, thiÕt kÕ c«ng nghiÖp, s¸ng chÕ, thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch thÝch hîp, b¶o hé th«ng tin bÝ mËt vµ h¹n chÕ c¸c ho¹t ®éng chèng c¹nh tranh trong c¸c hîp ®ång chuyÓn giao quyÒn sö dông. C¸c c¬ quan chÝnh cña WTO gåm Héi nghÞ Bé tr−ëng, Héi ®ång chung, Uû ban ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i, Uû ban gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ Ban th− ký. Héi nghÞ Bé tr−ëng lµ c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt cña WTO bao gåm ®¹i diÖn tÊt c¶ c¸c n−íc thµnh viªn. Héi nghÞ Bé tr−ëng ®−îc tæ chøc Ýt nhÊt hai n¨m mét lÇn ®Ó quyÕt ®Þnh tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng. Héi nghÞ Bé tr−ëng lÇn thø 1 ®−îc tæ chøc t¹i Xin-ga-po vµo th¸ng 12- 1996, Héi nghÞ lÇn thø 2 tæ chøc t¹i Gi¬-ne-v¬ vµo th¸ng 5-1998, Héi nghÞ lÇn thø 3 tæ chøc t¹i Si-a-t¬n (Mü) vµo 30-11-1999 ®Õn 3-12-1999. Uû ban chung lµ c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt c«ng viÖc hµng ngµy cña WTO gi÷a c¸c Héi nghÞ Bé tr−ëng. Uû ban nµy còng gåm ®¹i diÖn tÊt c¶ c¸c thµnh viªn. Uû ban chung l¹i chia thµnh 3 Héi ®ång lµ Héi ®ång th−¬ng m¹i dÞch vô, Héi ®ång th−¬ng m¹i hµng hãa vµ Héi ®ång vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i. Héi ®ång th−¬ng m¹i hµng hãa gi¸m s¸t viÖc thùc thi vµ chøc n¨ng cña tÊt c¶ c¸c HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i liªn quan ®Õn hµng hãa. D−íi Héi ®ång nµy l¹i cã 12 Uû ban riªng phô tr¸ch tõng HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i hµng hãa: + Uû ban gi¸m s¸t ngµnh dÖt; + Uû ban chèng ph¸ gi¸; + Uû ban ®Þnh gi¸ h¶i quan; + Uû ban vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Çu t−; + Uû ban n«ng nghiÖp; + Uû ban vÒ c¸c quy t¾c xuÊt xø hµng hãa; + Uû ban th©m nhËp thÞ tr−êng; + Uû ban c¸c tæ chøc an toµn vµ vÖ sinh; + Uû ban vÒ cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu; + Uû ban vÒ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ; + Uû ban kh¸c biÖt kü thuËt trong th−¬ng m¹i. Héi ®ång th−¬ng m¹i dÞch vô cã 5 Nhãm lµm viÖc: + Nhãm lµm viÖc vÒ c¸c dÞch vô nghÒ nghiÖp; + Nhãm ®µm ph¸n vÒ c¸c dÞch vô vËn t¶i biÓn: + Nhãm ®µm ph¸n vÒ sù di chuyÓn cña c«ng d©n: 119
+ Nhãm ®µm ph¸n vÒ viÔn th«ng c¬ së; + Nhãm vÒ th−¬ng m¹i c¸c dÞch vô tµi chÝnh. Ngoµi ra cßn cã 4 Uû ban kh¸c thuéc Héi ®ång chung lµ Uû ban tµi chÝnh, ng©n s¸ch vµ hµnh chÝnh, Uû ban vÒ c¸c h¹n chÕ c¸n c©n thanh to¸n, Uû ban th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn vµ Uû ban vÒ th−¬ng m¹i thÞ tr−êng (riªng Uû ban nµy ®ång thêi quan hÖ trùc tiÕp víi Héi nghÞ Bé tr−ëng). C¸c Uû ban nµy cã ph¹m vi nhá h¬n 3 Héi ®ång nãi trªn. C¬ quan thø ba trùc thuéc Héi ®ång Bé tr−ëng lµ Uû ban gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp. Trong Uû ban cã Uû ban kh¸ng c¸o vµ Ban héi thÈm gi¶i quyÕt tranh chÊp. Trong vßng ®µm ph¸n U-ru-guay c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp lµ mét trong 15 néi dung lín ®−îc ®−a ra ®µm ph¸n. §èi t−îng gi¶i quyÕt cña c¬ chÕ nµy kh«ng ph¶i lµ c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång th−¬ng m¹i mµ chÝnh lµ tranh chÊp vÒ chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i cña c¸c n−íc thµnh viªn. C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp trong WTO chó träng ®Õn giai ®o¹n tham vÊn nh»m t¹o c¬ héi cho c¸c bªn tranh chÊp t×m kiÕm gi¶i ph¸p tháa ®¸ng. NÕu giai ®o¹n ®ã kh«ng cã kÕt qu¶ th× mét Nhãm c«ng t¸c ®Æc biÖt sÏ lËp ra. Nhãm nµy ®−a ra c¸c ®¸nh gi¸ ®Ó C¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cã c¬ së khuyÕn nghÞ. Th¸ng 10/1999 WTO ®· ®−a ra 169 quyÕt ®Þnh vÒ c¸c vô tranh chÊp, trong ®ã cã 49 vô do Mü ®Ò xuÊt. Mét c¬ quan quan träng kh¸c cña WTO lµ Ban Th− ký ®Æt t¹i Gi¬-ne-v¬. §øng ®Çu Ban Th− ký lµ Tæng gi¸m ®èc (hiÖn nay lµ «ng Mix Moore, ng−êi Niu Di-lan) víi 4 Phã Tæng Th− ký phô tr¸ch c¸c m¶ng cô thÓ ë 23 Vô víi kho¶ng 500 nh©n viªn. Tæng Gi¸m ®èc Moor trùc tiÕp phô tr¸ch V¨n phßng Tæng Gi¸m ®èc, Vô Quan hÖ ®èi ngo¹i, Vô Th«ng tin B¸o chÝ, Vô uû ban, Vô c¸c khãa häp Bé tr−ëng. d. Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International Atomnic Energy - IAEA) ®−îc thµnh lËp vµo ngµy 29/7/1958. Qui chÕ cña IAEA ®−îc th«ng qua ngµy 23/10/1956 t¹i trô së LHQ vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 29/7/1958. Cho ®Õn nay Qui chÕ ®· ®−îc söa ®æi bæ sung 3 lÇn vµo n¨m 1963, 1973 vµ 1989. TÝnh ®Õn ngµy 01/12/1999 Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ cã 130 quèc gia thµnh viªn. Víi trô së t¹i Viªn (¸o), IAEA lµ diÔn ®µn liªn chÝnh phñ hîp t¸c khoa häc vµ kü thuËt trong lÜnh vùc h¹t nh©n. IAEA t¨ng c−êng më réng sù ®ãng gãp cña nguån n¨ng l−îng nguyªn tö cho hßa b×nh, y tÕ vµ thÞnh v−îng trªn toµn thÕ giíi vµ b¶o ®¶m r»ng sù gióp ®ì cña IAEA, dï theo ®Ò nghÞ hay d−íi sù gi¸m s¸t vµ kiÓm tra cña IAEA, sÏ kh«ng ®−îc sö dông vµo môc ®Ých qu©n sù. 120
C¸c c¬ quan chÝnh cña IAEA gåm Héi nghÞ chung, Héi ®ång Thèng ®èc (Board of Governors), Ban th− ký. Héi nghÞ chung (Genera Conference) cña tæ chøc gåm ®¹i diÖn cña tÊt c¶ c¸c quèc gia thµnh viªn lµ c¬ quan cao nhÊt cña Tæ chøc, Khãa häp cña Héi nghÞ ®−îc tæ chøc hµng n¨m. Héi nghÞ th¶o luËn vµ khuyÕn nghÞ vÒ mäi vÊn ®Ò thuéc Quy chÕ vµ Chøc n¨ng cña IAEA, bÇu 22 ñy viªn lu©n phiªn cña Héi ®ång Thèng ®èc, xem xÐt vµ th«ng qua b¸o c¸o hµng n¨m cña Hé ®ång Thèng ®èc, bæ nhiÖm Tæng Gi¸m ®èc vµ ng©n s¸ch cña tæ chøc, kÕt n¹p thµnh viªn míi, ®×nh chØ c¸c quyÒn −u ®·i cña thµnh viªn, söa ®æi Qui chÕ. Héi nghÞ chung cã thÓ tho¶ thuËn bÊt cø vÊn ®Ò trong ph¹m vi Quy chÕ vµ khuyÕn nghÞ víi c¸c thµnh viªn Héi ®ång Thèng ®èc vÒ mäi vÊn ®Ò (kho¶n d §iÒu V). Héi nghÞ sÏ quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò mµ Ban Thèng ®èc tr×nh lªn vµ yªu cÇu Ban xem xÐt vµ B¸o c¸o vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chøc n¨ng cña Tæ chøc. §iÒu V Qui chÕ IAEA qui ®Þnh cô thÓ mét lo¹t vÊn ®Ò mµ Héi nghÞ chung sÏ tiÕn hµnh: - BÇu 22 ñy viªn Ban Thèng ®èc; - KÕt n¹p thµnh viªn míi cña IAEA; - §×nh chØ quyÒn vµ −u ®·i cña c¸c thµnh viªn; - Xem xÐt b¸o c¸o hµng n¨m cña Ban: - Th«ng qua ng©n s¸ch; - Th«ng qua c¸c B¸o c¸o sÏ tr×nh lªn LHQ theo HiÖp ®Þnh ®· ký víi LHQ; - Th«ng qua ®iÒu −íc quèc tÕ gi÷a IAEA vµ LHQ hoÆc c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c; - Th«ng qua c¸c Qui t¾c vµ giíi h¹n vÒ thÈm quyÒn vay cña Ban Thèng ®èc, qui t¾c vÒ viÖc nhËn ®ãng gãp tù nguyÖn cña Tæ chøc; - Th«ng qua c¸c söa ®æi, bæ sung Qui chÕ IAEA; - Th«ng qua viÖc cö Tæng Gi¸m ®èc cña IAEA; Héi nghÞ th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh b»ng ®a sè phiÕu, riªng vÊn ®Ò tµi chÝnh - ng©n hµng, bæ sung söa ®æi Qui chÕ cña IAEA vµ ®×nh chØ thµnh viªn ®−îc th«ng qua b»ng ®a sè 2/3. Khãa häp thø 43 cña Héi gnhÞ ®−îc tæ chøc tõ ngµy 27-9 ®Õn 01-10-1999 t¹i Viªn. Héi nghÞ ®· bÇu «ng Abderrahmone Kadri - Chñ tÞch ñy ban N¨ng l−îng nguyªn tö An-giª-ri lµm Chñ tÞch khãa häp, ®· th«ng qua 25 NghÞ quyÕt vÒ c¸c vÊn ®Ò kh¸c nhau nh−: KÕt n¹p H«n-®u-r¸t vµ ¨ng-g«-la lµm thµnh viªn, thùc hiÖn tháa thuËn gi÷a Tæ chøc vµ CHDCND TriÒu Tiªn vÒ ¸p dông b¶o ®¶m, an toµn cña nguån phãng x¹ vµ c¸c chÊt phãng x¹, an toµn cña viÖc vËn t¶i c¸c chÊt phãng x¹, c¸c biÖn ph¸p t¨ng c−êng hîp t¸c quèc tÕ vÒ an toµn h¹t nh©n, phãng x¹ vµ chÊt th¶i, t¨ng c−êng hiÖu lùc vµ 121
hiÖu qu¶ cña hÖ thèng ®¶m b¶o, c¸c biÖn ph¸p chèng vËn chuyÓn phi ph¸p c¸c chÊt h¹t nh©n vµ nguån phãng x¹ kh¸c, bæ sung §iÒu VI cña Qui chÕ, thùc hiÖn c¸c NghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an liªn quan ®Õn I-r¾c v.v… Kho¸ häp lÇn thø 44 dù kiÕn ®−îc tiÕn hµnh tõ 18 – 22/9/2000 víi Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù gåm 25 ®Ò môc.(1) Héi ®ång Thèng ®èc gåm 35 ñy viªn, trong ®ã 13 ñy viªn do Héi ®ång Thèng ®èc nhiÖm kú tr−íc chØ ®Þnh tõ sè c¸c n−íc cã kü thuËt nguyªn tö tiªn tiÕn vµ 22 ñy viªn do Héi nghÞ IAEA bÇu ra trªn c¬ së ph©n theo khu vùc ®Þa lý, vµ ®−îc chia thµnh hai nhãm nh− sau: Nhãm I gåm 20 ñy viªn ®−îc ph©n bæ gi÷a c¸c khu vùc ®Þa lý theo c«ng thøc: 5 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc Mü La-tinh, 4 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc T©y ¢u, 4 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc ch©u Phi, 3 ñy viªn ®¹i diÖn cho §«ng ¢u, 2 ñy viªn ®¹i diÖn cho Trung §«ng vµ Nam ¸, 1 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng vµ 1 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc ViÔn §«ng. §Æc ®iÓm quan träng lµ c¸c ñy viªn trong sè 20 ñy viªn nµy kh«ng ®−îc t¸i øng cö vµo nhãm nµy trong nhiÖm kú tíi. Nhãm 2 gåm 2 uû viªn cßn l¹i trong ®ã 1 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc Trung §«ng vµ Nam ¸, §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng, ViÔn §«ng vµ 1 uû viªn tõ c¸c khu vùc Trung §«ng - Nam ¸, §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng, ch©u Phi. C¸c ñy viªn cña Héi ®ång Thèng ®èc nhiÖm kú 1999-2000 gåm: An-giª-ri, Trung Quèc, Nga, ¸c-hen-ti-na, Cu-Ba, A-rËp Xª-ót, óc, Ai-cËp, Xin-ga-ro, ¸o, In-®«-nª-xi-a, Xl«-va-ki-a, Bª-la-rót, NhËt B¶n, Nam Phi, B«-l«-vi-a, Gioãc-®a-ni, Xu-®¨ng, Bra-xin, Hµn Quèc, Thuþ §iÓn, Ni-giª-ri-a, Xi-ri, Ca-na-®a, Na-uy, Anh, Chi-lª, Ba-lan, Mü, U-ru-goay Chñ tÞch Héi ®ång Thèng ®èc nhiÖm kú 1999-2000 lµ §¹i sø Sergio de Queiroz (Bra-xin). (1) Tµi liÖu GC (44)1 cña IAEA ngµy 20-6-2000. 122
Ngµy 1-10-1999 t¹i khãa häp lÇn thø 43 Héi nghÞ chung cña IAEA ®· th«ng NghÞ quyÕt söa ®æi kho¶n A §iÒu VI Quy chÕ vÒ viÖc t¨ng sè uû viªn cña Héi ®ång lªn 40 vµ ph©n bæ sè ghÕ gi÷a c¸c khu vùc ®Þa lý nh− sau: a. Héi nghÞ Thèng ®èc khãa tr−íc cö 18 uû viªn Héi ®ång tõ c¸c n−íc thµnh viªn tiªn tiÕn nhÊt trong c«ng nghÖ n¨ng l−îng nguyªn tö trong ®ã 2 uû viªn tõ khu vùc B¾c Mü, 2 uû viªn tõ khu vùc Mü La-tinh, 4 uû viªn tõ khu vùc T©y ¢u, 2 uû viªn tõ khu vùc Ch©u Phi, 2 uû viªn thuéc khu vùc §«ng ¢u, 2 ñy viªn thuéc khu vùc §«ng ¢u, 2 ñy viªn ®¹i diÖn cho Trung §«ng vµ Nam ¸, 1 uû viªn thuéc khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng vµ 3 uû viªn thuéc khu vùc ViÔn §«ng. §Æc ®iÓm quan träng lµ c¸c uû viªn trong sè 20 uû viªn nµy kh«ng ®−îc t¸i øng cö vµo nhãm nµy trong nhiÖm kú tíi. b. 22 uû viªn do Héi nghÞ IAEA bÇu ra trªn c¬ së ph©n chia theo khu vùc ®Þa lý vµ còng ®−îc chia thµnh hai nhãm: Nhãm 1 gåm 20 uû viªn ®−îc ph©n bæ gi÷a c¸c khu vùc ®Þa lý theo c«ng thøc: 5 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc Mü La-tinh, 4 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc T©y ¢u, 4 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc Ch©u Phi, 3 uû viªn ®¹i diÖn cho §«ng ¢u, 2 uû viªn ®¹i diÖn cho Trung §«ng vµ Nam ¸, 1 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng vµ 1 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc ViÔn §«ng. §Æc ®iÓm quan träng lµ c¸c uû viªn trong sè 20 uû viªn nµy kh«ng ®−îc t¸i øng cö vµo nhãm nµy trong nhiÖm kú tíi. Nhãm 2 gåm 2 uû viªn cßn l¹i trong ®ã 1 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc Trung §«ng vµ Nam ¸, §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng, ViÔn §«ng vµ 1 uû viªn tõ c¸c khu vùc Trung §«ng vµ Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng, ch©u Phi. ViÖc t¨ng vµ ph©n bæ nµy sÏ ®−îc thùc hiÖn khi cã 2/3 n−íc thµnh viªn t¸n thµnh söa ®æi. Hµng n¨m Héi ®ång Thèng ®èc häp 5 lÇn vµo th¸ng 3, th¸ng 6, th¸ng 9, ngay tr−íc vµ sau khãa häp hµng n¨m cña Héi nghÞ vµ vµo th¸ng 12 ngay sau cuéc häp cña Uû ban Hç trî kü thuËt vµ Hîp t¸c. Mçi uû viªn Héi ®ång Thèng ®èc cã mét phiÕu bÇu. C¸c quyÕt ®Þnh cña Ban Thèng ®èc ®−îc th«ng qua b»ng ®a sè trong c¸c uû viªn dù häp vµ bá phiÕu, riªng vÊn ®Ò tæng sè ng©n s¸ch sÏ ®−îc quyÕt ®Þnh b»ng ®a sè 2/3 sè uû viªn dù häp vµ bá phiÕu (kho¶n E §iÒu VI). Héi ®ång Thèng ®èc cã thÈm quyÒn thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña IAEA theo quy ®Þnh cña Quy chÕ vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc Héi nghÞ chung, cô thÓ lµ Héi ®ång Gi¸m ®èc bæ nhiÖm Tæng Gi¸m ®èc, cö, khen th−ëng, kû luËt viªn chøc, nh©n viªn, quyÕt ®Þnh sè l−îng nguyªn liÖu ®Æc biÖt cña IAEA (tøc lµ chÊt Plu-to-ni-um 239, U-ra-ni-um 233, U-ra-ni-um giµu chÊt 235 hoÆc 123
233 v.v...), xem xÐt yªu cÇu cña c¸c thµnh viªn vÒ viÖc gióp ®ì ®Ó cã ®−îc nguyªn liÖu ®Æc biÖt, trang bÞ cÇn thiÕt cho c¸c dù ¸n sö dông n¨ng l−îng nguyªn tö v× môc ®Ých hßa b×nh, tr×nh Héi nghÞ chung vÒ dù kiÕn ng©n s¸ch, tiÕn hµnh ký kÕt c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ gi÷a IAEA vµ LHQ hoÆc c¸c tæ chøc kh¸c nÕu Héi nghÞ chÊp thuËn, yªu cÇu Tßa ¸n quèc tÕ cho ý kiÕn t− vÊn liªn quan ®Õn ho¹t ®éng vÒ ch−¬ng tr×nh, ng©n s¸ch vµ xem xÐt ®¬n gia nhËp Tæ chøc. Héi ®ång còng th«ng qua c¸c HiÖp ®Þnh b¶o ®¶m vµ c«ng bè c¸c tiªu chuÈn an toµn cña IAEA. Ngoµi ra Héi ®ång chÞu tr¸ch nhiÖm cö Tæng Gi¸m ®èc cña IAEA sau ®ã tr×nh lªn Héi nghÞ chung chÊp thuËn. C¸c quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång ®−îc th«ng qua b»ng ®a sè phiÕu, riªng vÒ c¸c vÊn ®Ò ng©n s¸ch th× cÇn ®a sè 2/3. Ban Th− ký cña IAEA do Tæng Gi¸m ®èc ®øng ®Çu. Tæng Gi¸m ®èc do Héi ®ång Thèng ®èc cö vµ Héi nghÞ th«ng qua. NhiÖm kú cña Tæng Gi¸m ®èc lµ 4 n¨m. Tæng Gi¸m ®èc hiÖn nay cña IAEA lµ «ng Mohamed El Baradai. Ban Th− ký IAEA gåm cã V¨n phßng KiÓm to¸n néi bé, V¨n phßng Quan hÖ ®èi ngo¹i vµ ChÝnh s¸ch, Bé phËn th− ký cña c¸c c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ 6 Vô, cô thÓ lµ Vô Hîp t¸c kü thuËt, Vô N¨ng l−îng nguyªn tö, Vô An toµn h¹t nh©n, Vô Qu¶n trÞ, Vô Khoa häc vµ øng dông h¹t nh©n vµ Vô b¶o ®¶m. §Õn cuèi n¨m 1999 cã 4404 viªn chøc, nh©n viªn lµm viÖc ë Ban Th− ký, trong ®ã cã 2212 viªn chøc chuyªn m«n, 944 viªn chøc cÊp cao vµ 1268 ng−êi thuéc bé phËn dÞch vô chung. IAEA tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nh»m t¨ng c−êng khai th¸c vµ sö dông n¨ng l−îng nguyªn tö vµ chÊt phãng x¹ v× c¸c môc ®Ých hßa b×nh trong c¸c lÜnh vùc y tÕ, n«ng nghiÖp, thuû v¨n, c«ng nghiÖp v.v... trao ®æi th«ng tin khoa häc, kü thuËt qua c¸c khãa ®µo t¹o, héi nghÞ vµ tµi liÖu hîp t¸c vµ trî gióp kü thuËt trong c¸c lÜnh vùc nµy, ho¹ch ®Þnh c¸c tiªu chuÈn vÒ an toµn nguyªn tö, gióp ®Þnh ra c¸c tiªu chuÈn gi¶i quyÕt c¸c khÝa c¹nh ph¸p lý vÒ tai n¹n h¹t nh©n. IAEA còng tiÕn hµnh gi¸m s¸t vµ th¸nh s¸t trªn c¬ së c¸c HiÖp ®Þnh b¶o ®¶m cña HiÖp ®Þnh kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n mµ c¸c n−íc ký víi IAEA(1). C¸c n−íc kh«ng cã vò khÝ h¹t nh©n lµ thµnh viªn cña HiÖp −íc 1968 kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n (NPT) cÇn ph¶i ký c¸c HiÖp ®Þnh b¶o ®¶m víi IAEA. HiÖn nay c¸c HiÖp ®Þnh nh− vËy ®· ®−îc ký víi h¬n 80 quèc gia thµnh viªn HiÖp −íc NPT còng nh− mét sè quèc gia phi h¹t nh©n ch−a ph¶i lµ thµnh viªn HiÖp −íc vµ h¬n 900 c¬ së cã vËt liÖu h¹t nh©n ®· ®−îc ®Æt d−íi sù kiÓm so¸t cña IAEA. (1) Trong n¨m1999 IAEA tiÕn hµnh 2495 ®ît thanh s¸t. 124
Quan hÖ cña IAEA vµ LHQ ®−îc HiÖp ®Þnh ký ngµy 14-11-1957 gi÷a §¹i héi ®ång LHQ vµ IAEA ®iÒu chØnh. Theo HiÖp ®Þnh ®ã vµ §iÒu lÖ cña IAEA, Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ hµng n¨m tr×nh b¸o c¸o vÒ ho¹t ®éng cña m×nh cho §¹i héi ®ång LHQ vµ khi cÇn cho c¶ Héi ®ång B¶o an vµ ECOSOC. NÕu trong ho¹t ®éng cña IAEA cã nh÷ng vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn cña Héi ®ång B¶o an th× IAEA ph¶i th«ng b¸o c¸c vÊn ®Ò ®ã cho Héi ®ång B¶o an (vÝ dô nh− khi c¸c quèc gia thµnh viªn IAEA vi ph¹m c¸c HiÖp ®Þnh ®· ký víi IAEA). IAEA cã hai nguån tµi chÝnh lµ ng©n s¸ch th−êng xuyªn vµ ®ãng gãp tù nguyÖn. Ng©n s¸ch th−êng xuyªn cña IAEA trong n¨m 2000 lµ 226.327.000 ®« la Lü. N−íc ta trë thµnh thµnh viªn cña IAEA tõ n¨m 1978 vµ ®−îc bÇu vµo Héi ®ång Thèng ®èc trong 2 nhiÖm kú 1991 - 1993 vµ 1998 - 1999. ViÖt Nam ®· tham gia mét sè ®iÒu −íc quèc tÕ quan träng trong lÜnh vùc nguyªn tö lµ HiÖp ®Þnh kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n 1968 (NPT); C«ng −íc vÒ gióp ®ì trong tr−êng hîp cã sù cè h¹t nh©n hoÆc cã t×nh tr¹ng khÈn cÊp vÒ phãng x¹; HiÖp ®Þnh hîp t¸c khu vùc vÒ nghiªn cøu ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o trong lÜnh vùc khoa häc kü nghÖ h¹t nh©n. Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ ®· gióp ta mét sè dù ¸n cung cÊp trang thiÕt bÞ, gióp ®µo t¹o ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho c¸n bé chuyªn m«n, cö chuyªn gia gióp thùc hiÖn c¸c dù ¸n, cung cÊp mét sè l−îng lín tµi liÖu vµ th«ng tin kü thuËt vÒ nguyªn tö, còng nh− gióp ta x©y dùng c¸c phßng thÝ nghiÖm h¹t nh©n, mét sè khoa y häc h¹t nh©n v.v... II. C¸c tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc tµi chÝnh a. Ng©n hµng thÕ giíi Héi nghÞ cña LHQ vÒ c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh - tiÒn tÖ tæ chøc t¹i BrÐt-t¬n-ót (Mü) ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp Ng©n hµng quèc tÕ vÒ t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn (IBRD) - th−êng gäi lµ Ng©n hµng thÕ giíi (World Bank - WB). Ng©n hµng nµy cïng c¸c HiÖp héi kh¸c - HiÖp héi Tµi chÝnh quèc tÕ (IEC), HiÖp héi Ph¸t triÓn quèc tÕ (IDA) vµ Tæ chøc ®a ph−¬ng vÒ b¶o ®¶m ®Çu t− (MIGA) t¹o thµnh Nhãm c¸c Ng©n hµng thÕ giíi. TÝnh ®Õn 15-8-2000 Ng©n hµng thÕ giíi cã 181 thµnh viªn, Trô së Ng©n hµng ®ãng t¹i Oa-sinh-t¬n. Héi ®ång Thèng ®èc lµ c¬ quan cao nhÊt cña Ng©n hµng thÕ giíi cã ®¹i diÖn cña c¸c n−íc thµnh viªn. Trong Héi ®ång sè phiÕu cña c¸c n−íc thµnh viªn tû lÖ thuËn víi sè cæ phÇn cña thµnh viªn ®ã trong Ng©n hµng. §Õn ngµy 15-8-2000 WB cã 1.608.693 phiÕu bÇu. Sè phiÕu cña ViÖt Nam 1.218 phiÕu, cßn sè phiÕu cña Nhãm G8 vµ Trung Quèc nh− nhau: 125
Mü 265.219 phiÕu, chiÕm 16,95% tæng sè phiÕu NhËt B¶n 127.250 phiÕu, chiÕm 8,12% tæng sè phiÕu §øc 72.649 phiÕu, chiÕm 4,63% tæng sè phiÕu Anh 69.647 phiÕu, chiÕm 4,44% tæng sè phiÕu Ph¸p 69.647 phiÕu, chiÕm 4,44% tæng sè phiÕu Nga 45.045 phiÕu, chiÕm 2,87% tæng sè phiÕu Cana®a 45.045 phiÕu, chiÕm 2,87% tæng sè phiÕu Trung Quèc 45.045 phiÕu, chiÕm 2,87% tæng sèp hiÕu Nh− vËy, chØ riªng nhãm G.7 ®· cã 45 % phiÕu bÇu trong WB, do ®ã hä cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®èi víi chÝnh s¸ch vµ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Riªng Mü chiÕm 16,95% sè phiÕu vµ c¸i ®ã ®ñ cho Mü phñ quyÕt mäi thay ®æi trong vèn cña Ng©n hµng vµ c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh(1). Ban Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh gåm 24 Gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng chung cña Ng©n hµng. Theo qui ®Þnh cña HiÖp ®Þnh, 5 Gi¸m ®èc do 5 quèc gia cã sè cæ phÇn lín nhÊt - Mü, Anh, §øc, NhËt, Ph¸p cö; 19 Gi¸m ®èc cßn l¹i ®−îc c¸c thµnh viªn bÇu theo nhãm víi thêi h¹n 2 n¨m mét. C¸c Gi¸m ®èc nµy ®¹i diÖn cho c¸c Nhãm n−íc (trong ®ã riªng Nga, Trung Quèc, A-rËp Xª-ót tù t¹o thµnh 3 Nhãm n−íc), Sè l−îng n−íc trong c¸c Nhãm kh¸c nhau: cã nhãm ®Õn 22 n−íc, 24 n−íc, nh−ng cã Nhãm chØ cã 5 n−íc. Nhãm n−íc Bru-nei, Phi-gi, In-®«-nª-xi-a, Lµo, Ma-lai-xi-a, T«n-g« vµ ViÖt Nam cã 2 Gi¸m ®èc ®¹i diÖn. C¸c Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh vÒ c¸c kho¶n vay cña IBRD vµ c¸c ®Ò nghÞ tÝn dông cña IDA do Chñ tÞch ®Ò xuÊt, hä chÞu tr¸ch nhiÖm tr×nh Héi ®ång Thèng ®èc ë c¸c cuéc häp chung th−êng niªn vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh, ng©n s¸ch vµ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Trong n¨m 1999 Ban Gi¸m ®èc cã 93 cuéc häp chÝnh thøc toµn thÓ vµ 88 cuéc häp kh«ng chÝnh thøc. C¸c Gi¸m ®èc cßn tham gia lµm viÖc ë mét hoÆc c¸c Uû ban nh− Uû ban KiÓm to¸n, Uû ban vÒ tÝnh hiÖu qu¶ ph¸t triÓn, Uû ban Ng©n s¸ch, Uû ban Nh©n sù, Uû ban vÒ c¸c vÊn ®Ò hµnh chÝnh. Ngoµi ra Uû ban th−êng trùc cña Ban Gi¸m ®èc (c¬ quan t− vÊn) còng ho¹t ®éng th−êng xuyªn. C¸c Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh bÇu ra Chñ tÞch Ng©n hµng. Ng©n hµng thÕ giíi cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn cã GDP ®Õn 790 ®«la/ng−êi vµ c¸c n−íc bÞ ¶nh h−ëng cña chiÕn tranh vay tÝn dông víi thêi h¹n hoµn vèn tõ 12 ®Õn 20 n¨m, trong ®ã cã 3 ®Õn 5 n¨m ©n h¹n vµ møc l·i suÊt kho¶ng 7,5- 9%/n¨m. §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng cho vay cña WB lµ cho vay theo c¸c dù ¸n vµ (1) Theo qui ®Þnh ®Ó thay ®æi vèn hoÆc c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh cÇn ph¶i cã 85% sè phiÕu. 126
ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn dµi h¹n. Trong 30 n¨m qua Ng©n hµng thÕ giíi ®· cho vay 400 tû ®«la. Trong n¨m tµi khãa 1999 Ng©n hµng ®· cho vay 22,2 tû ®« la cho 131 dù ¸n ë 39 n−íc. Cßn HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ ®· cho vay kho¶ng 115,5 tû ®«la, trong ®ã trong n¨m 1999 cho vay 6,8 tû cho 145 ho¹t ®éng dù ¸n ë 53 n−íc. C¸c kho¶n vay cña HiÖp héi chñ yÕu lµ kh«ng tÝnh l·i mµ chØ tÝnh dÞch vô phÝ 0,75% vèn tÝnh dµi h¹n tõ 35-40 n¨m, trong ®ã cã 10 n¨m ©n h¹n. §¸ng chó ý lµ tuy IDA hoµn toµn riªng biÖt víi WB vÒ mÆt ph¸p lý vµ tµi chÝnh, nh−ng vÒ nh©n sù l¹i chung vµ c¸c dù ¸n cho vay ®Òu theo cïng c¸c tiªu chuÈn cña WB. Trong sè c¸c tæ chøc thuéc Nhãm Ng©n hµng thÕ giíi ta ®· cã quan hÖ víi c¸c tæ chøc lµ HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ, Ng©n hµng t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn quèc tÕ, C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ (IFC) vµ C¬ quan ®¶m b¶o ®Çu t− ®a bªn. KÓ tõ khi ViÖt Nam khai th«ng quan hÖ tµi chÝnh víi QuÜ tiÒn tÖ quèc tÕ, Ng©n hµng thÕ giíi, quan hÖ gi÷a ta víi c¸c tæ chøc nµy ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn tèt ®Ñp. Hai tæ chøc nµy vµ ADB lµ nh÷ng nhµ tµi trî lín cho n−íc ta, gióp ta thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ vµ mét sè dù ¸n h¹ tÇng c¬ së, kinh tÕ, x· héi quan träng nh− giao th«ng vËn t¶i, n¨ng l−îng, thñy lîi, n«ng nghiÖp, cÊp tho¸t n−íc, gi¸o dôc, y tÕ, d©n sè. IDA vµ IFC lµ hai tæ chøc trong Nhãm Ng©n hµng thÕ giíi ®· vµ ®ang tiÕp tôc cho ta vay vèn. Trong thêi kú 1978-1982 IDA ®· cho ta vay 60 triÖu ®«la Mü cho Dù ¸n Thñy lîi DÇu TiÕng vµ tõ 1993 ®Õn 1997 ®· cho ta vay 1625 triÖu ®«la cho 12 dù ¸n vÒ c¬ së h¹ tÇng, y tÕ, gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn thÓ chÕ. Cô thÓ lµ n¨m 1994: 324,5 triÖu ®«la, n¨m 1995: 415 triÖu ®«la, 1996: 502 triÖu ®«la vµ n¨m 1997: 384,2 triÖu ®«la(1). Cßn IFC ®· tµi trî cho 15 dù ¸n ®Çu t− t¹i ViÖt Nam trÞ gi¸ 830 triÖu ®«la, trong ®ã IFC cho vay 337 triÖu ®«la. IFC cã kÕ ho¹ch ®Çu t− ë ViÖt Nam vµo c¸c dù ¸n chÕ biÕn thùc phÈm, y tÕ, hãa chÊt, dÇu khÝ víi tæng chi phÝ 500 triÖu ®«la(2) . Quan hÖ hîp t¸c gi÷a n−íc ta víi Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ Nhãm c¸c Ng©n hµng thÕ giíi ®Æc biÖt lµ HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ cµng ngµy cµng ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Ng©n hµng thÕ giíi (IBRD) vµ IDA ®· dµnh cho n−íc ta nhiÒu kho¶n vay thùc hiÖn c¸c dù ¸n kh¸c nhau nh− Dù ¸n t¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶n lý giao th«ng ®« thÞ ë Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh; Dù ¸n cÊp n−íc cho mét sè thµnh phè; Dù ¸n kh«i phôc quèc lé 1; Dù (1) ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ, trang 96. (2) Häc viÖn Quan hÖ qu«c tÕ - Bé Ngo¹i giao - Hái ®¸p vÒ t×nh h×nh thÕ giíi vµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 1997, tr.307 127
¸n vÖ sinh ë H¶i Phßng, §µ N½ng, Qu¶ng Ninh; Dù ¸n thñy lîi ®ång b»ng s«ng Cöu Long; Dù ¸n b¶o vÖ rõng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. b. Quü TiÒn tÖ quèc tÕ Quü TiÒn tÖ quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International Monetary Fund-IMF) còng ®−îc thµnh lËp t¹i Héi nghÞ LHQ vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ BrÐt-t¬n-ót (Mü) vµo 27/12/1945. Trô së cña IMF ®ãng t¹i Oa-sinh-t¬n (Mü). §Õn th¸ng 7/2000 IMF cã 179 thµnh viªn. IMF lµ tæ chøc tiÒn tÖ, tÝn dông quèc tÕ cã chøc n¨ng ®iÒu chØnh quan hÖ tiÒn tÖ gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn vµ cho c¸c n−íc cã th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n vay ng¾n vµ trung h¹n. C¸c c¬ quan chÝnh cña Quü TiÒn tÖ quèc tÕ lµ Héi ®ång Thèng ®èc, Héi ®ång ChÊp hµnh. Héi ®ång Thèng ®èc lµ c¬ quan cao nhÊt cña Quü. Mçi thµnh viªn IMF cã mét ®¹i diÖn vµ mét Phã ®¹i diÖn trong Héi ®ång. Héi ®ång Thèng ®èc häp hµng n¨m ®Ó quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña IMF. Sè phiÕu cña c¸c thµnh viªn trong Héi ®ång kh¸c nhau tïy thuéc vµo cæ phÇn cña hä trong Quü. Mçi thµnh viªn ®−îc 250 phiÕu, ngoµi ra cø 100.000 cæ phÇn trong Quü sÏ ®−îc thªm 1 phiÕu. Héi ®ång chÊp hµnh thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc hµng ngµy cña Quü. Héi ®ång cã 24 Gi¸m ®èc chÊp hµnh, do ®ã Héi ®ång còng cã thÓ ®−îc gäi lµ Ban Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh. Trong sè 24 Gi¸m ®èc ®ã cã Gi¸m ®èc do 8 n−íc cã sè cæ phÇn lín bæ nhiÖm (Mü, Anh, Ph¸p, §øc, NhËt, Nga, Trung Quèc vµ ¶-rËp Xª-ót). HiÖn nay IMF cã sè vèn 202 tû ®«la vµ nguån vay cña Quü chñ yÕu do c¸c n−íc ®ãng gãp theo cæ phÇn, trong ®ã Mü cã 18,38% cæ phiÕu. NhËt B¶n cã 5,7%, §øc - 5,7%, Ph¸p 5,1% vµ Anh 5,1%. IMF cã c¸c lo¹i tÝn dông th«ng th−êng, vay vèn bæ sung, vay dù phßng, vay dµi h¹n vµ vay bï ®¾p thÊt thu xuÊt khÈu, vay ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu. Trong tr−êng hîp tÝn dông th«ng th−êng th× møc tèi ®a ®−îc vay lµ 100% cæ phÇn cña n−íc ®ã ë Quü vµ c¸c n−íc ®−îc vay ph¶i cã ch−¬ng tr×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ ng¾n h¹n. Thêi h¹n vay tõ 3 n¨m ®Õn 5 n¨m víi ©n h¹n 3 n¨m vµ l·i suÊt kho¶ng 6-7,5%/n¨m. Trong tr−êng hîp vay vèn bæ sung th× møc vay lín h¬n (cã thÓ lµ 100% ®Õn 350% cæ phÇn cña n−íc ®ã t¹i Quü), thêi h¹n vay còng tõ 3 n¨m ®Õn 5 n¨m víi ©n h¹n lµ 3 n¨m vµ l·i suÊt theo thÞ tr−êng. Trong tr−êng hîp vay dù phßng th× møc vay l¹i thÊp h¬n, cô thÓ lµ tèi ®a chØ ®−îc vay 62,5% cæ phÇn cña n−íc ®ã ë Quü. Thêi h¹n vay lµ 5 n¨m víi ©n h¹n lµ 3,5 n¨m vµ l·i suÊt còng theo thÞ tr−êng. 128
Trong tr−êng hîp vay dµi h¹n, møc vay b»ng 140% sè cæ phÇn cña n−íc ®ã t¹i Quü. Thêi h¹n vay lµ 10 n¨m víi ©n h¹n lµ 4 n¨m vµ l·i suÊt vay lµ 6 - 7,5%. Khi vay, n−íc vay ph¶i cã ch−¬ng tr×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ trung h¹n vµ mäi kho¶n vay ph¶i theo ®óng ch−¬ng tr×nh theo tõng quÝ, tõng n¨m. Trong tr−êng hîp vay bï ®¾p thÊt thu xuÊt khÈu, møc vay tèi ®a b»ng 100% cæ phÇn n−íc vay t¹i Quü. Thêi h¹n vay tõ 3 n¨m ®Õn 5 n¨m, l·i suÊt kho¶ng 6-7,5%. Trong tr−êng hîp vay ®Ó duy tr× dù tr÷ ®iÒu hßa c¸c s¶n phÈm c¬ b¶n th× thêi h¹n vµ l·i suÊt còng t−¬ng tù nh− tr−êng hîp trªn. Ngoµi ra, víi sù thèng nhÊt cña Ng©n hµng thÕ giíi, Quü TiÒn tÖ cßn cho vay ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu (dµnh cho c¸c n−íc cã thu nhËp 600 ®« la/ng−êi trong n¨m, møc vay tèi ®a b»ng 62,5% cæ phÇn n−íc ®ã t¹i Quü, thêi h¹n vay 10 n¨m, trong ®ã cã 5 n¨m ©n h¹n vµ víi l·i suÊt lµ 0,5%) hoÆc vay ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu më réng (®èi t−îng ®−îc vay lµ nh÷ng n−íc ®ang ®−îc vay ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu; møc vay tèi ®a b»ng 150% ®Õn 350% cæ phÇn cña n−íc ®ã t¹i Quü; thêi h¹n vay lµ 10 n¨m víi l·i suÊt 6,5%). Sau khi n−íc nhµ ®−îc thèng nhÊt, n−íc ta tiÕp tôc qui chÕ thµnh viªn cña IMF víi cæ phÇn lµ 314 triÖu ®«la (kho¶ng 0,12% tæng sè vèn cña Quü TiÒn tÖ quèc tÕ). ViÖt Nam vay cña Quü 250 triÖu ®«la vµ ®Õn n¨m 1984 do kh«ng tr¶ ®−îc nî cho Quü nªn kh«ng ®−îc vay míi. Vµo n¨m 1989 ta vµ IMF ®i tíi tháa thuËn vÒ Ch−¬ng tr×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ, tháa thuËn vÒ c¸c biÖn ph¸p hîp t¸c vµ cuèi th¸ng 3/1993 víi sù gióp ®ì cña Nhãm hç trî kinh tÕ ta ®· tr¶ xong sè nî qu¸ h¹n cho IMF. Ngµy 10- 11-1993 Quü quyÕt ®Þnh cho ta vay theo thÓ thøc dù phßng h¬n 200 triÖu ®«la víi thêi h¹n 5 n¨m trong ®ã cã 3 n¨m ©n h¹n víi l·i suÊt theo thÞ tr−êng. Qòy còng cho ta vay 17 triÖu ®«la theo thÓ thøc chuyÓn ®æi hÖ thèng trong thêi h¹n 5 n¨m trong ®ã cã 3 n¨m ©n h¹n vµ l·i suÊt theo thÞ tr−êng. c. Quü Quèc tÕ vÒ Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. HiÖp ®Þnh thµnh lËp Quü Quèc tÕ vÒ Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp (tiÕng Anh lµ International Fund for Agriculture Development- IFAD), ®−îc th«ng qua ngµy 13-6-1976 vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 30-11-1997. Trô së cña IFAD ®Æt t¹i R«-ma. Thµnh viªn cña IFAD gåm 161 n−íc, trong ®ã cã ViÖt Nam. C¸c thµnh viªn cña IFAD gåm 3 nhãm n−íc: c¸c n−íc tµi trî ph¸t triÓn (22 n−íc thµnh viªn Tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn OECD); c¸c n−íc tµi trî ®ang ph¸t triÓn (12 n−íc thµnh viªn Tæ chøc c¸c n−íc xuÊt khÈu dÇu OPEC) vµ c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c. IFAD cã 161 thµnh viªn chÝnh thøc vµ mét sè quan s¸t 129
viªn nh− Va-ti-c¨ng - c¸c tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ, c¸c tæ chøc liªn chÝnh phñ vµ phi chÝnh phñ ®−îc Ban chÊp hµnh Quü mêi. Môc ®Ých cña Quü IFAD lµ huy ®éng c¸c nguån vèn ®Ó hç trî cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt l−¬ng thùc vµ dinh d−ìng cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn cã thu nhËp thÊp. Quü quan t©m hç trî sù ph¸t triÓn cña c¸c céng ®ång nghÌo khã ë n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng−êi n«ng d©n kh«ng cã ruéng ®Êt, ng− d©n, ng−êi ch¨n nu«i gia sóc vµ phô n÷ nghÌo, víi quan ®iÓm tiÕp cËn tiªn tiÕn cã sù tham gia cña ®Þa ph−¬ng vµ b¶o vÖ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. C¸c c¬ quan chÝnh cña IFAD lµ Héi ®ång Qu¶n trÞ (Governing Council), Ban §iÒu hµnh (Excutive Board) vµ Ban Th− ký. Héi ®ång qu¶n trÞ cña IFAD lµ c¬ quan cao nhÊt cña Quü. Héi ®ång häp th−êng niªn víi sù tham gia cña c¸c ®¹i diÖn c¸c thµnh viªn. Héi ®ång cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña Quü trong ®ã cã c¸c vÊn ®Ò kÕt n¹p thµnh viªn míi, cö Chñ tÞch IFAD, th«ng qua chÝnh s¸ch, ng©n s¸ch, c¸c tiªu chuÈn vµ qui ®Þnh. Mét ®Æc ®iÓm quan träng trong ho¹t ®éng cña IFAD lµ kh«ng ph¶i mçi thµnh viªn ®Òu cã mét l¸ phiÕu, mµ sè phiÕu cña Héi ®ång qu¶n trÞ ®−îc ph©n bæ nh− sau: mÆc dï sè l−îng thµnh viªn cña 3 nhãm hoµn toµn kh¸c nhau nh−ng sè phiÕu cña ba nhãm lµ ngang nhau. Ban §iÒu hµnh cña IFAD häp ba lÇn trong n¨m (th¸ng 4, th¸ng 9 vµ th¸ng 12). Tr−íc ®©y Ban §iÒu hµnh cã 18 uû viªn chÝnh thøc vµ 17 uû viªn dù bÞ. Th¸ng 2/1997 IFAD th«ng qua NghÞ quyÕt 86/XVIII t¨ng sè uû viªn lªn 18 chÝnh thøc vµ 17 dù bÞ. C¸c uû viªn cña Ban §iÒu hµnh ®−îc bÇu theo 7 nhãm kh¸c nhau víi nhiÖm kú 3 n¨m mét. Ban §iÒu hµnh cã 1800 phiÕu. Ban §iÒu hµnh quyÕt ®Þnh ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng, th«ng qua dù ¸n, ng©n s¸ch, kÕt n¹p thµnh viªn, sau ®ã tr×nh Héi ®ång chuÈn y. Chñ tÞch Quü do Héi ®ång cö víi nhiÖm kú 4 n¨m. Sè l−îng viªn chøc, nh©n viªn cña Ban Th− ký chØ cã 126 ng−êi. IFAD cho vay tiÒn víi ®iÒu kiÖn −u ®·i. Ngoµi viÖc t¨ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, Quü quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn viÖc lµm, dinh d−ìng vµ ph©n chia thu nhËp ë c¸c ®Þa ph−¬ng. IFAD thùc hiÖn c¸c dù ¸n hç trî víi h×nh thøc ®ång tµi trî víi Ng©n hµng thÕ giíi, HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ Ng©n hµng ch©u Phi, Ng©n hµng ch©u ¸, liªn Mü v.v... KÓ tõ n¨m 1977 ®Õn nay IFAD ®· thùc hiÖn 530 dù ¸n ë 115 n−íc víi tæng sè vèn kho¶ng 19,5 tû ®«la Mü (trong ®ã IFAD ®ãng gãp 6,83 tû, c¸c ChÝnh phñ nhËn tµi trî ®ãng gãp 6,95 tû vµ c¸c tæ chøc tµi trî ®ãng gãp 5,73 tû). ViÖt Nam tham gia IFAD tõ n¨m 1977. Ta n»m trong nhãm n−íc ®−îc h−ëng vay vèn ®Æc biÖt −u ®·i cña IFAD. Cho ®Õn n¨m 1997 IFAD ®· cho ta 130
vay 32 triÖu ®«la Mü(1). Sau ®©y lµ mét sè dù ¸n viÖn trî cña IFAD cho ViÖt Nam: + N¨m 1988, IFAD viÖn trî 400.000 ®«la Mü ®Ó nghiªn cøu kh¶ thi dù ¸n thñy lîi Th¹ch Nham (Qu¶ng Ng·i); + N¨m 1993, IFAD th«ng qua Dù ¸n cung cÊp tÝn dông ph¸t triÓn nguyªn liÖu ë Tuyªn Quang; + N¨m 1996, IFAD th«ng qua Dù ¸n b¶o tån vµ ph¸t triÓn c¸c nguån lùc n«ng nghiÖp t¹i tØnh Qu¶ng B×nh; + N¨m 1997, IFAD th«ng qua Dù ¸n Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ë Hµ Giang; + N¨m 1999 IFAD th«ng qua Dù ¸n Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ë Hµ TÜnh. + N¨m 1998 IFAD cho ta vay ®Ó thùc hiÖn Dù ¸n hç trî c¸c d©n téc thiÓu sè. III. C¸c tæ chøc chuyªn m«n vÒ giao th«ng vËn t¶i a. Tæ chøc Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ Tæ chøc Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International Civil Aviation Organization - ICAO) ®−îc thµnh lËp vµo n¨m 1944.V¨n kiÖn thµnh lËp ICAO lµ C«ng −íc vÒ hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ ®−îc lµm t¹i Chi-ca-go n¨m 1944 vµ cã hiÖu lùc tõ 4-4-1947. Trô së cña ICAO ®Æt t¹i M«ng-t¬-rª-an (Ca-na-®a). Môc ®Ých cña ICAO lµ ph¸t triÓn c¸c nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p hµng kh«ng quèc tÕ, ®¶m b¶o an toµn cho c¸c chuyÕn bay, thóc ®Èy viÖc kÕ ho¹ch hãa vµ ph¸t triÓn vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ. C¬ quan tèi cao cña ICAO lµ §¹i héi ®ång gåm ®¹i diÖn cña tÊt c¶ c¸c n−íc thµnh viªn. Khãa häp th−êng kú cho §¹i héi ®ång ®−îc tæ chøc 3 n¨m mét lÇn nh»m x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch cña ICAO, th«ng qua ng©n s¸ch còng nh− th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò kh¸c. §¹i héi ®ång gÇn ®©y lµ §¹i héi ®ång khãa 31 cña ICAO ®−îc tæ chøc t¹i M«ng-t¬-rª-an tõ ngµy 15-9 ®Õn 4-10-1998 víi sù tham gia cña gÇn 950 ®¹i biÓu tõ 150 n−íc thµnh viªn vµ 27 ®oµn quan s¸t viªn quèc tÕ. §¹i héi ®ång ®· bÇu Tr−ëng ®oµn ®¹i biÓu cña Ai-x¬-len lµm Chñ tÞch khãa häp vµ Tr−ëng ®oµn cña Gha-na, £-qua-®o, ¤-man vµ Tuèc-mª-ni-xtan lµm c¸c Phã Chñ tÞch. T¹i khãa häp nµy §¹i héi ®ång ®· xem xÐt ho¹t ®éng cña ICAO trong 3 n¨m 1995-1997 vµ th«ng qua 29 nghÞ quyÕt kh¸c nhau. Ngoµi c¸c vÊn ®Ò kü thuËt liªn quan ®Õn qu¶n lý vµ vËn t¶i hµng kh«ng (¸p dông hÖ thèng míi cña ICAO vÒ th«ng tin, dÉn (1) Bé Ngo¹i giao - C¸c Tæ chøc quèc tÕ vµ ViÖt Nam, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1991, trang 220 131