Giáo trình Nhập môn tổ chức vận tải ô tô
lượt xem 196
download
Nội dung giáo trình tập trung nghiên cứu các vấn đề về quá trình vận tải, phương tiện vận tải ô tô, điều kiện khai thác, các vấn đề về kinh tế, tổ chức vận tải hàng hóa và tổ chức vận tải hành khách bằng ô tô.
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Giáo trình Nhập môn tổ chức vận tải ô tô
- ThS. TrÇn ThÞ Lan H−¬ng (Chñ biªn) ThS. NguyÔn ThÞ Hång Mai – Ks L©m Quèc §¹t NhËp m«n tæ chøc vËn t¶i « t« Nhµ xuÊt b¶n giao th«ng vËn t¶i Hµ Néi - 2008 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- L I NÓI ð U Trong ho t ñ ng c a n n kinh t qu c dân, Giao thông v n t i ñóng vai trò r t quan tr ng trong vi c v n chuy n hàng hóa và hành khách, ñáp ng nhu c u v n t i c a toàn xã h i. V n t i bao g m nhi u phương th c v n t i khác nhau như: v n t i ñư ng s t, v n t i ñư ng th y (bao g m v n t i ñư ng sông và ñư ng bi n), v n t i ô tô, v n t i hàng không, v n t i ñư ng ng, các phương th c v n t i h p thành h th ng v n t i th ng nh t và có liên quan m t thi t v i nhau. V n t i ô tô là phương th c v n t i ph bi n hi n nay, có m t m i nơi, t thành th ñ n nông thôn. Do tính cơ ñ ng cao cho nên v n t i ô tô ñã phát huy vai trò quan tr ng trong h th ng v n t i, ñáp ng nhu c u v n t i ña d ng và ngày càng tăng lên c a xã h i. V i m c tiêu ñào t o ki n th c cơ s chuyên ngành r ng, sau ñó ñi vào nghiên c u chuyên sâu ñ i v i kh i lư ng ki n th c chuyên ngành. Môn h c Nh p môn t ch c v n t i ô tô gi i thi u t ng quát v v n t i ô tô trong h th ng v n t i, ph c v cho sinh viên c a các chuyên ngành V n t i; V n t i - Kinh t ; Quy ho ch giao thông v n t i; Khai thác và qu n lý v n t i. ð ñáp ng nhu c u h c t p, nghiên c u tìm hi u c a sinh viên, chúng tôi biên so n cu n giáo trình Nh p môn v n t i ô tô v i khuôn kh th i gian là 45 ti t (3 ñơn v h c trình). N i dung ch y u c a giáo trình t p trung nghiên c u các v n ñ v quá trình v n t i, phương ti n v n t i ô tô, ñi u ki n khai thác, các v n ñ v kinh t , t ch c v n t i hàng hoá và t ch c v n t i hành khách b ng ô tô. Tham gia biên so n g m có: Th c sĩ Tr n Th Lan Hương - Ch biên và vi t các chương 2, 3; Th c sĩ Nguy n Th H ng Mai - Thành viên tham gia và vi t chương 4; Th c sĩ Lâm Qu c ð t - Thành viên tham gia và vi t chương 1. M c dù các tác gi ñã có nhi u c g ng, song do trình ñ và th i gian có h n ch c ch n không tránh kh i nh ng khi m khuy t, các tác gi mong ñư c b n ñ c g n xa ñóng góp ý ki n ñ chúng tôi b sung hoàn thi n trong l n tái b n sau. Nhân d p này, t p th tác gi xin chân thành cám ơn B môn V n t i ñư ng b & thành ph ; Khoa V n t i - Kinh t ; Trư ng ñ i h c Giao thông v n t i; các Nhà khoa h c trong và ngoài trư ng ñã giúp ñ chúng tôi hoàn thành cu n giáo trình này. Hà N i, Tháng 03 - 2008 CÁC TÁC GI NMTCVTOT • 3 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- CHƯƠNG 1 T NG QUAN V V N T I Ô TÔ 1.1 V N T I Ô TÔ TRONG H TH NG V N T I 1.1.1 H TH NG V N T I 1. Khái ni m a. V n t i V n t i là m t ho t ñ ng kinh t có m c ñích c a con ngư i nh m ñáp ng nhu c u di chuy n v trí c a ñ i tư ng v n chuy n, ñ i tư ng v n chuy n g m con ngư i (hành khách)và v t ph m (hàng hoá). S di chuy n v trí c a con ngư i và v t ph m trong không gian r t ña d ng, phong phú và không ph i m i di chuy n ñ u là v n t i. V n t i ch bao g m nh ng di chuy n do con ngư i t o ra nh m m c ñích kinh t (l i nhu n) ñ ñáp ng yêu c u v s di chuy n ñó mà thôi. T t c c a c i v t ch t ch y u c n thi t cho s t n t i và phát tri n xã h i loài ngư i, c a c i v t ch t c a xã h i ñư c t o ra 4 ngành s n xu t v t ch t cơ b n: công nghi p khai khoáng; công nghi p ch bi n; nông nghi p và v n t i. ð i v i m t ngành s n xu t v t ch t như công nghi p, nông nghi p... trong quá trình s n xu t ñ u có s k t h p c a 3 y u t , ñó là công c lao ñ ng, ñ i tư ng lao ñ ng và s c lao ñ ng. V n t i cũng là m t ngành s n xu t v t ch t vì trong quá trình s n xu t c a ngành v n t i cũng có s k t h p c a 3 y u t trên. Ngoài ra, trong quá trình s n xu t c a ngành v n t i cũng ñã tiêu th m t lư ng v t ch t nh t ñ nh như: v t li u, nhiên li u, hao mòn phương ti n v n t i... Hơn n a, ñ i tư ng lao ñ ng (hàng hoá, hành khách v n chuy n) trong quá trình s n xu t v n t i cũng tr i qua s thay ñ i nh t ñ nh. Có th khái ni m v v n t i như sau: v n t i là quá trình thay ñ i (di chuy n) v trí c a hàng hoá, hành khách trong không gian và th i gian ñ nh m tho mãn nhu c u nào ñó c a con ngư i. b. Chu kỳ v n t i (chuy n xe) T t c các công vi c c a quá trình v n t i ñư c th c hi n các ñ a ñi m khác nhau vào th i gian khác nhau nên hi u qu c a quá trình v n t i, tính liên t c c a nó ph thu c vào vi c xác ñ nh th i gian th c hi n m i công vi c. Khi th c hi n quá trình v n t i, các công vi c trên ñư c l p ñi l p l i mang tính chu kỳ ñó là chu kỳ c a quá trình v n t i. Chu kỳ v n t i là m t chuy n xe bao g m các công vi c ñư c th c hi n n i ti p nhau, k t thúc m t chuy n xe là k t thúc m t quá trình s n xu t v n t i, m t s lư ng s n ph m v n t i ñã ñư c s n xu t và tiêu th xong. Cũng gi ng như các ngành s n xu t v t ch t khác, quá trình v n t i (tr v n t i ñư ng ng) ñ u có Chu kỳ s n xu t và sau m i chu kỳ s n xu t ñ u t o ra m t s lư ng s n ph m nh t ñ nh, m t chu kỳ s n xu t v n t i là m t chuy n xe. Chuy n xe là t p h p ñ y ñ t t c các y u t c a quá trình v n t i, k t khi phương ti n ñ n ñ a ñi m x p hàng t i khi phương ti n ñ n ñ a ñi m x p hàng ti p theo sau khi ñã hoàn thành các y u t c a quá trình v n t i. NMTCVTOT • 4 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- c. S n ph m v n t i S n ph m v n t i là “hàng hoá ñ c bi t”, s n ph m v n t i cũng có giá tr và giá tr s d ng, giá tr c a hàng hoá là lư ng lao ñ ng xã h i c n thi t k t tinh trong hàng hoá ñó. Giá tr s d ng c a s n ph m v n t i là kh năng ñáp ng nhu c u di chuy n. Tuy nhiên, so v i các ngành s n xu t v t ch t khác, ngành v n t i có nh ng ñ c ñi m khác bi t v quá trình s n xu t, v s n ph m và quá trình tiêu th s n ph m. Quá trình v n chuy n hàng hóa và hành khách trong không gian và theo th i gian t o nên s n ph m v n t i. S n ph m v n t i ñư c ñánh giá thông qua 2 ch tiêu: – Kh i lư ng v n chuy n (Q): v i v n chuy n hàng hóa ñó là kh i lư ng v n chuy n hàng hóa (ñơn v là t n); v i v n chuy n hành khách là kh i lư ng v n chuy n hành khách (ñơn v là hành khách); – Lư ng luân chuy n (P): v i v n chuy n hàng hóa ñó là lư ng luân chuy n hàng hóa (ñơn v là TKm); v i v n chuy n hành khách là lư ng luân chuy n hành khách (ñơn v là HK.Km). Ngoài ra, ñ i v i v n t i container: kh i lư ng v n chuy n ñư c tính b ng TEU (Twenty feet Equivalent Unit) và lư ng luân chuy n ñư c tính là TEU.Km; trong v n t i hành khách b ng xe con, taxi... thì ñơn v ño s n ph m v n t i là Km doanh nghi p, Km ñư c tr ti n... Ví d : + M t xe ô tô t i có tr ng t i 10 t n ch 8 t n lương th c t Hà N i ñi H i Phòng trên c ly 105 Km, s n ph m v n t i ñư c tính trên tuy n như sau: – Kh i lư ng v n chuy n hàng hóa trên tuy n là Q = 8 t n. – Lư ng luân chuy n hàng hóa trên tuy n là P = 8*105 = 840 TKm + M t xe ô tô khách tr ng t i 45 ch ch 35 hành khách t Hà N i ñi H i Phòng trên c ly 105 Km (gi s t t c 35 hành khách ñi th ng t Hà N i ñi H i Phòng, không có hành khách nào lên và xu ng d c ñư ng), s n ph m v n t i ñư c tính trên tuy n như sau: – Kh i lư ng v n chuy n hành khách trên tuy n là Q = 35 hành khách. – Lư ng luân chuy n hành khách trên tuy n là P = 35*105 = 3.675 HKKm 2. Phân lo i v n t i: Có nhi u cách phân lo i v n t i,có th phân lo i theo các tiêu th c sau ñây: a. Căn c vào phương th c th c hi n quá trình v n t i – V nt i ñư ng bi n; – V nt i thu n i ñ a; – V nt i hàng không; – V nt i ñư ng b ; – V nt i ñư ng s t; – V nt i ñư ng ng; – V nt i trong thành ph (Metro, Trolaybus, Buýt...); NMTCVTOT • 5 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- – V n t i ñ c bi t. b. Căn c vào ñ i tư ng v n chuy n – V n t i hành khách; – V n t i hàng hoá. c. Căn c vào cách t ch c quá trình v n t i – V n t i ñơn phương th c: hàng hoá hay hành khách ñư c v n chuy n t nơi ñi ñ n nơi ñ n b ng m t phương th c v n t i duy nh t; – V n t i ña phương th c: vi c v n chuy n ñư c th c hi n b ng ít nh t là 2 phương th c v n t i, nhưng ch s d ng m t ch ng t duy nh t và ch m t ngư i ch u trách nhi m trong quá trình v n chuy n ñó; – V n t i ñ t ño n: là vi c v n chuy n ñư c th c hi n b ng 2 hay nhi u phương th c v n t i, nhưng ph i s d ng 2 hay nhi u ch ng t v n t i và 2 hay nhi u ngư i ch u trách nhi m trong quá trình v n chuy n ñó. d. Căn c vào tính ch t c a v n t i – V n t i công ngh (v n t i n i b ): là vi c v n chuy n trong n i b xí nghi p, nhà máy, công ty... nh m di chuy n nguyên, v t li u, thành ph m, bán thành ph m, con ngư i ph c v cho quá trình s n xu t c a công ty, xí nghi p b ng phương ti n c a công ty, xí nghi p ñó mà không tr c ti p thu ti n cư c v n t i. V n t i n i b là th c hi n m t khâu c a quá trình công ngh ñ s n xu t s n ph m v t ch t nào ñó. Kh i lư ng hàng hoá c a v n t i n i b không t p h p vào kh i lư ng chung c a ngành v n t i; – V n t i công c ng: là vi c kinh doanh v n t i hàng hoá hay hành khách cho m i ñ i tư ng trong xã h i ñ thu ti n cư c v n t i. e. Phân lo i theo các tiêu th c khác như: phân lo i v n t i theo – C ly v n chuy n; – Theo kh i lư ng v n t i; – Theo ph m vi v n t i... 3. Vai trò, tác d ng c a v n t i trong n n kinh t qu c dân V n t i gi vai trò quan tr ng và có tác d ng l n ñ i v i n n kinh t qu c dân c a m i nư c. H th ng v n t i ñư c ví như m ch máu trong cơ th con ngư i, nó ph n ánh trình ñ phát tri n c a m t nư c. V n t i ph c v t t c các lĩnh v c c a ñ i s ng xã h i: s n xu t, lưu thông, tiêu dùng, qu c phòng. Trong s n xu t v n chuy n nguyên, nhiên, v t li u, bán thành ph m, thành ph m, lao ñ ng ñ ph c v cho quá trình s n xu t, v n t i là y u t quan tr ng c a quá trình lưu thông. V n t i có m t ch c năng ñ c bi t trong xã h i là v n chuy n hàng hoá và hành khách t ñ a ñi m này ñ n ñ a ñi m khác. Không có v n t i thì b t c m t quá trình s n xu t nào c a xã h i cũng không th th c hi n ñư c. V n t i r t c n thi t ñ i v i t t c các giai ño n c a quá trình s n xu t, t v n chuy n nguyên li u, nhiên li u, v t li u cho quá trình s n xu t ñ n v n chuy n s n ph m do quá trình s n xu t t o ra… V n t i cũng ñáp ng ñư c nhu c u ñi l i c a nhân dân. NMTCVTOT • 6 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- V n t i là m ch máu c a n n kinh t qu c dân, n i li n các ngành, các ñơn v s n xu t v i nhau n i li n khu v c s n xu t v i khu v c tiêu dùng, n i li n thành th v i nông thôn, mi n ngư c v i mi n xuôi làm cho n n kinh t thành m t kh i th ng nh t. L c lư ng s n xu t và trình ñ chuyên môn hoá ngày càng phát tri n ñ i s ng nhân dân không ng ng nâng cao ñòi h i v n t i ph i phát tri n nhanh chóng m i ñáp ng ñư c nhu c u v n t i tăng lên không ng ng c a n n kinh t qu c dân. V n t i là y u t quan tr ng nh t c a h th ng logistics c a t ng nhà máy, xí nghi p, công ty, trong t ng xí nghi p hay công ty... ñ u có h th ng cung ng và phân ph i v t ch t, h th ng này bao g m nhi u khâu, nhi u giai ño n khác nhau k t khi mua s m nguyên, v t li u cho s n xu t (cung ng) cho ñ n khi phân ph i s n ph m ñ n tay ngư i tiêu dùng. Ngh thu t qu n lý s v n ñ ng c a nguyên li u và thành ph m t khi b t ñ u s n xu t ñ n nơi tiêu th cu i cùng như trên g i là logistics. Logistics bao g m 4 y u t : v n t i, marketing, phân ph i và qu n lý, trong ñó v n t i là y u t quan tr ng nh t và chi m nhi u chi phí nh t. Tác d ng c a v n t i ñ i v i n n kinh t qu c dân th hi n nh ng m t sau ñây: a. Vai trò c a giao thông v n t i ñ i v i s n xu t V n t i là ngành kinh t nh hư ng ñ n hàng lo t các ngành kinh t . Nh ng phương di n quan tr ng này ñư c tính ñ n ñó là: – T o nên khuynh hư ng ñ nh v công nghi p và xây d ng. – T o nên chi phí s n xu t c a c i v t ch t. – T o nên các ñi u ki n ho t ñ ng cho các doanh nghi p s n xu t. – T o nên ch ng lo i và quy mô s n xu t. – T o nên ch t lư ng s n xu t hàng hoá. S phát tri n c a v n t i ñư c th hi n vi c tăng lên c a m t ñ m ng lư i ñư ng, nâng cao tính ñ u ñ n c a nh ng thao tác v n t i và gi m chi phí. Ta có th th y ñư c vai trò c a v n t i trong các ngành kinh t sau ñây: * ð i v i s n xu t công nghi p M i liên h gi a công nghi p và các ngành kinh t qu c dân do v n t i ñ m nh n. Vi c cung c p nguyên, nhiên li u cho s n xu t và thành ph m cho khu v c tiêu dùng là m t khâu quan tr ng trong quá trình s n xu t công nghi p. Vi c ho t ñ ng bình thư ng c a các doanh nghi p công nghi p ph thu c r t nhi u vào v n t i. V n t i là ñi u ki n quan tr ng ñ phát tri n công nghi p, v n t i có nh hư ng r t l n ñ n s lư ng và ch t lư ng công tác xây d ng cơ b n, ñ n vi c s d ng v n c a các doanh nghi p và giá thành s n ph m công nghi p. * ð i v i s n xu t nông nghi p V n t i phát tri n ñã ñáp ng ho t ñ ng k p th i nhu c u v n chuy n c a nông nghi p và có tác d ng to l n ñ n s n xu t nông nghi p. V n t i cung c p tư li u s n xu t ñúng th i v cho s n xu t nông nghi p, ñ m b o hàng hoá tiêu dùng cho nông dân. ð ng th i v n chuy n s n ph m c a nông nghi p ñ n nơi tiêu dùng m t cách nhanh NMTCVTOT • 7 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- chóng và ñ m b o ch t lư ng. Giá thành v n chuy n h ñã t o ñi u ki n cho nông nghi p phát tri n và c i thi n ñ i s ng c a nông dân. Trong th i gian hi n nay khi quy mô s n xu t nông nghi p ngày càng ñư c m r ng, s phân vùng s n xu t nông nghi p ñư c th c hi n và ngày càng hoàn ch nh, trình ñ cơ gi i hoá trong nông nghi p ngày càng cao, cơ c u kinh t và t ch c s n xu t trên các ñ a bàn ñư c hình thành và t ng bư c hoàn ch nh thì v n t i càng có tác d ng to l n ñ n s phát tri n c a s n xu t nông nghi p, góp ph n c ng c kh i ñoàn k t toàn dân và liên minh công nông. * ð i v i lưu thông phân ph i V n t i là ti p t c quá trình s n xu t trong ph m vi lưu thông, ñây là khâu ch y u trong quá trình lưu thông. Mu n cho s n xu t ngày càng phát tri n, m r ng ph m vi tiêu dùng thì ph i m r ng lưu thông hàng hoá gi a thành th và nông thôn, gi a ñ ng b ng v i mi n núi, gi a ñ a phương này v i ñ a phương khác, gi a các qu c gia v i nhau. Vi c trao ñ i hàng hoá thu c ph m vi ngành thương m i nhưng ho t ñ ng c a nó ph i thông qua v n t i m i có th th c hi n ñư c. Như v y v n t i ho t ñ ng tích c c, giá thành v n chuy n h s t o ñi u ki n m r ng th trư ng tiêu th , kích thích tiêu dùng và kích thích s n xu t phát tri n. b. Vai trò c a v n t i trong ph c v con ngư i V n t i làm cho con ngư i g n l i v i nhau hơn ñ c bi t là nh ng ngư i s ng các vùng có n n văn hoá khác nhau. Nh ti p xúc v văn hoá khoa h c k thu t, du l ch, tôn giáo và gia ñình mà xu t hi n nh ng ñ ng c m khác nhau làm gi u thêm ñ i s ng văn hoá xã h i c a m i qu c gia, c a m i vùng. S phát tri n c a v n t i trong m c ñích g n l i nhau c a con ngư i không ch ñ m b o tính ch t nhân ñ o mà còn nhìn th y m t l i c a kinh t . S có l i này ñư c bi u hi n s gia tăng v thông tin, ki n th c, s khéo léo, vi c gi i quy t các v n ñ nhanh hơn, d hơn, năng su t lao ñ ng cao hơn trong ñ i s ng xã h i. V n t i th c hi n nhi m v v n chuy n con ngư i v i nhi u m c ñích khác nhau. Trong ñó m c ñích quan tr ng nh t là v n chuy n con ngư i v i m c ñích ñi làm, h c t p, công tác. Sau ñó ph i k ñ n các m c ñích ñ th c hi n các ch c năng cơ b n c a ñ i s ng như mua bán, thăm vi ng, ngh ngơi trong nh ng ngày cu i tu n ngh phép ngh l t t, ph c v cho nhu c u du l ch. c. ð i v i vi c xây d ng và b o v T Qu c Trong vi c xây d ng và b o v T Qu c v n t i có ý nghĩa quan tr ng. Trong chi n tranh v n t i th c hi n nhi m v v n chuy n vũ khí ñ n dư c, lương th c th c ph m quân trang quân d ng. Trong th i bình v n t i cùng quân ñ i b o v an ninh qu c phòng xây d ng l c lư ng ñ ng th i th c hi n c nhi n v làm kinh t . d. Ch c năng Qu c t c a v n t i V n t i là m t ngành kinh t ho t ñ ng trong h th ng kinh t c a ñ t nư c. Nó có vai trò quan tr ng ñ i v i vi c giao lưu c a n n kinh t qu c gia v i n n kinh t th gi i ñ c bi t trong th i ñ i hi n nay vi c quan h kinh t v i nư c ngoài ñã ñem l i m t hi u NMTCVTOT • 8 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- qu vô cùng to l n cho ñ t nư c. V n t i ñã th hi n m i quan h qu c t thông qua các ch c năng sau ñây: – Phát tri n xu t kh u hàng hoá, ñ c bi t ñ i v i các qu c gia có kho ng cách ñ a lý l n; – Nh p kh u nguyên li u, v t li u và s n ph m c n thi t; – Phát tri n h p tác qu c t v công nghi p; – Phát tri n du l ch qu c t ; – Phát tri n lưu thông qu c t v văn hoá khoa h c k thu t. 4. Tính ch t c a v n t i V n t i là m t ngành s n xu t v t ch t ñ c bi t: ð i v i m t ngành s n xu t v t ch t, như công nghi p, nông nghi p... thì trong quá trình s n xu t ñ u có s k t h p c a ba y u t : công c lao ñ ng, ñ i tư ng lao ñ ng và s c lao ñ ng. V n t i là m t ngành s n xu t v t ch t vì trong quá trình s n xu t c a ngành v n t i có s k t h p c a ba y u t ñó. Ngoài ra, trong quá trình s n xu t c a ngành v n t i cũng ñã tiêu th m t lư ng v t ch t nh t ñ nh, như v t li u, nhiên li u, hao mòn phương ti n v n t i... ñ i tư ng lao ñ ng (hàng hoá, hành khách) trong quá trình s n xu t c a v n t i cũng tr i qua s thay ñ i v t ch t nh t ñ nh. Là ngành s n xu t v t ch t nên v n t i cũng có s n ph m c a riêng mình, s n ph m c a v n t i chính là s di chuy n c a con ngư i và v t ph m trong không gian. S n ph m v n t i cũng là hàng hoá và cũng có giá tr và giá tr s d ng, giá tr c a hàng hoá là lư ng lao ñ ng xã h i c n thi t k t tinh trong hàng hoá ñó, giá tr s d ng c a s n ph m v n t i là kh năng ñáp ng nhu c u di chuy n. Tuy nhiên, so v i các ngành s n xu t v t ch t khác, v n t i có nh ng ñ c ñi m khác bi t v quá trình s n xu t, v s n ph m và tiêu th s n ph m, th hi n các ñi m sau ñây: – Môi trư ng s n xu t c a v n t i là không gian, luôn di ñ ng ch không c ñ nh như trong các ngành khác; – S n xu t trong v n t i là quá trình tác ñ ng v m t không gian vào ñ i tư ng lao ñ ng ch không ph i tác ñ ng v m t k thu t, do ñó không làm thay ñ i hình dáng, kích thư c c a ñ i tư ng lao ñ ng; – S n ph m v n t i không t n t i dư i hình th c v t ch t và khi s n xu t ra là ñư c tiêu dùng ngay. Hay nói cách khác s n ph m v n t i mang tính vô hình. Trong ngành v n t i, s n xu t và tiêu th di n ra ñ ng th i, do ñó không có kh năng d tr s n ph m v n t i ñ tiêu dùng v sau mà ch có kh năng d tr năng l c v n t i mà thôi; – Quá trình s n xu t c a ngành v n t i không t o ra s n ph m v t ch t m i mà ch làm thay ñ i v trí c a hàng hoá và qua ñó cũng làm tăng giá tr c a hàng hoá. NMTCVTOT • 9 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- 5. Cơ s v t ch t k thu t c a v n t i Cơ s v t ch t k thu t c a ngành v n t i là y u t quan tr ng nh t quy t ñ nh quy mô và ch t lư ng c a h th ng v n t i. Cơ s v t ch t c a ngành v n t i bao g m: a. M ng lư i ñư ng giao thông M ng lư i ñư ng giao thông là nơi ñ phương ti n v n t i th c hi n quá trình v n chuy n, ch t lư ng, chi u r ng c a ñư ng và các y u t k thu t khác c a ñư ng nh hư ng r t l n ñ n v n t c giao thông trên tuy n và tác ñ ng ñ n ch hàng, ñ n hành khách tham gia v n chuy n trên ñư ng. M ng lư i giao thông ph i tho mãn yêu c u: ti n l i, nhanh chóng, an toàn... M ng lư i giao thông ñư ng b ñư c chia theo c p ñư ng: Bao g m m ng lư i ñư ng liên v n qu c t , m ng lư i qu c l , m ng lư i t nh l , m ng lư i huy n l , m ng lư i giao thông nông thôn. b. Phương ti n v n t i Phương ti n v n t i là y u t tr c ti p v n chuy n hàng hóa và hành khách, m i lo i phương ti n v n t i có ch ng lo i s lư ng và ch t lư ng phong phú và ña d ng ñ phù h p v i nhu c u ña d ng c a quá trình v n chuy n. c. Khu ñ u m i giao thông ðây là nơi t p k t phương ti n và hình thành nên các tuy n v n chuy n như b n xe, nhà ga, b n c ng… Các trang thi t b khu ñ u m i giao thông ph i phù h p v i quy mô và tính ch t c a khu ñ u m i. d. Các trang thi t b ph c v cho b o dư ng s a ch a phương ti n v n t i ðây là nơi ñ b o dư ng s a ch a phương ti n v n t i ñ ñ m b o cho các phương ti n v n t i có tình tr ng k thu t t t có th ñưa các phương ti n ra khai thác. 1.2.2 VAI TRÒ V N T I Ô TÔ TRONG H TH NG V N T I – V n t i ô tô có m t ưu th hơn h n các phương th c v n t i khác ñó là v n chuy n m t cách tri t ñ có th v n chuy n "t c a ñ n c a, t kho ñ n kho" hay “door to door” cho nên thông thư ng v n t i ô tô là phương th c ti p chuy n cho các phương th c v n chuy n khác. – V n t i ô tô có th ho t ñ ng trong m i ñi u ki n th i ti t khí h u, nh ng nơi ñi u ki n ñư ng sá khó khăn th m chí c nh ng nơi không có ñư ng ví d như ñư ng r ng núi, nh ng lâm trư ng khai thác g , tuy v y không ph i v i b t c lo i ô tô nào cũng có th ho t ñ ng trong nh ng ñi u ki n khó khăn như v y ñư c. V n t i ô tô có th vư t qua ñư c m t s lo i ñ a hình khó khăn như ñ d c khá cao, các tuy n ñư ng có bán kính quay vòng nh ... V n t i ô tô có th ñi ñ n m i nơi m i ch c a n n kinh t . – Phương ti n v n t i ô tô r t ña d ng và nhi u ch ng lo i khác nhau, ñáp ng cho vi c v n chuy n hàng hoá ña d ng v i hi u qu cao. ð i v i nhu c u v n chuy n hàng hoá và hàng khách trong ñô th v n t i hành khách công c ng trong ñó có v n t i hành khách b ng xe buýt r t ph bi n ñã ñem l i cho ñô th văn minh, gi m t c ngh n giao thông. NMTCVTOT • 10 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- 1.2 TÌNH HÌNH PHÁT TRI N C A Ô TÔ TRÊN TH GI I VÀ VI T NAM 1.2.1 TÌNH HÌNH PHÁT TRI N C A Ô TÔ TRÊN TH GI I 1. T ng quan v l ch s hình thành và phát tri n c a ô tô Giao thông ñư ng b có t r t s m cùng v i vi c con ngư i t o ra bánh xe, xe ng a ñ ch ngư i và hàng hoá. Ban ñ u ñư ng b ch y u do con ngư i trong quá trình ho t ñ ng sinh s ng c a mình ñi nhi u mà t o ra, ñó là các ñư ng mòn n i li n gi a thung lũng sông này v i thung lũng sông khác, n i li n các v trí v i nhau. L ch s ghi nh n ngư i La Mã có ý th c r t s m trong vi c xây d ng ñư ng, h ñã xây d ng các con ñư ng lát ñá r ng hơn 10 mét, dùng cho xe ng a ch y v i t c ñ cao, ñó là nh ng tuy n ñư ng b th t s do con ngư i xây d ng ñ u tiên vào th i c ñ i. ðư ng lát ñá c a ngư i La Mã ch y su t Italia kéo dài qua vùng Ban Căng ñ n Iran v phía Tây ñi qua Pháp t i Tây Ban Nha, con ñư ng này t o ra m t h th ng ñư ng ngang d c bao trùm kh p mi n Nam châu Âu, các con ñư ng thư ng b t ñ u t thành Rôma c a La Mã. T Rôma xe ng a ch ch y 4 ngày ñã t i ñư c Mañrit c a Tây Ban Nha (v i quãng ñư ng 2.300 Km), ñây là ñ nh cao c a giao thông th i c ñ i. ð n th k 19 khi ô tô xu t hi n thì ý tư ng xây d ng ñư ng c a ngư i La Mã ñư c s ng l i, ñư ng ñư c xây d ng ch y u cho ô tô ñi cho nên ñư c g i là ñư ng ô tô, ñư ng nh a xây d ng theo l i th công ch ñ m b o cho xe ch y v i t c ñ 50Km / gi . L ch s hình thành và phát tri n c a v n t i ô tô là c m t quá trình dài, có nhi u thăng tr m, các m c th i gian ñánh d u s ra ñ i c a ô tô là: – Năm 1751: Chi c xe t ch y ñ u tiên c a Cubilin ra ñ i. – Năm 1761: Chi c xe th hai ra ñ i hoàn thi n hơn (ô tô ñ p). – Năm 1763: Poldunop (Nga) thi t k xe ch y b ng máy hơi nư c. – Năm 1769: Julio (Pháp) ñ t ñ ng cơ hơi nư c lên ô tô. – Năm 1885: Bendz và Dailer cùng ch t o th thành công ô tô ch y xăng. Năm 1885 chi c ô tô ñ u tiên ñư c ra ñ i, ñ n nay công ngh ch t o ô tô r t phát tri n vì tính cơ ñ ng cao, m ng lư i ñư ng ô tô có th ti p c n m i nơi v i ñ a hình khác nhau. Ngày nay do yêu c u r t l n c a giao thông ñư ng b trên các tr c giao thông chính ngư i ta xây d ng các ñư ng cao t c, có th hi u ñư ng cao t c là ñư ng ch ch y m t chi u m i chi u có 2– 4 làn xe ch y, ñư ng cao t c có ña s các giao c t khác m c, còn các giao c t ñ ng m c t i ñây ô tô ph i ch y ñư c v i t c 60 Km / h, ñư ng ñư c thi công b ng cơ gi i v i ch t lư ng cao, ñ m b o cho xe ch y v i t c ñ 120 Km / gi . Hi n nay chi u dài ñư ng ô tô trên kh p các l c ñ a vào kho ng 25 tri u Km, chi u dài ñư ng ô tô tăng theo s lư ng ô tô ñư c s d ng trên th gi i. S lư ng ô tô trên th gi i phát tri n qua các năm ñư c th hi n như sau: Năm 1900 toàn th gi i có 11.000 chi c ô tô Năm 1921 toàn th gi i có 10.900.000 chi c ô tô Năm 1945 toàn th gi i có 45.000.000 chi c ô tô Năm 1968 toàn th gi i có 190.000.000 chi c ô tô NMTCVTOT • 11 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- Năm 1974 toàn th gi i có 250.000.000 chi c ô tô Năm 1980 toàn th gi i có 400.000.000 chi c ô tô. Hi n nay trên toàn th gi i có kho ng 1 t chi c ô tô, m i chi c ô tô tu i th trung bình 20 năm, s lư ng ô tô s n xu t ra trung bình hàng năm kho ng 40 ñ n 60 tri u chi c ô tô. Trong nh ng năm 80 th k XX ngư i Nh t chi m lĩnh th ph n s n xu t ô tô c a th gi i r t l n, có năm ñã xu t ñư c 10 tri u ô tô các lo i. Các hãng ô tô n i ti ng c a M là: Ford, General motor, Chrysler,... c a Nh t là: Missubisi, Toyota, Honda... c a Pháp là Renault, Peugeot, c a Nga: Volga, Lada, Kamaz, Maz....c a Thu ði n là: Volvo, Saab...; c a ð c là: Mercedes, BMW, Volkwagel… (xem ph l c s 3) Năm 1992, trong t p chí th ng kê nh ng công ty n i ti ng th gi i ñã công b , trong mư i công ty k ngh hàng ñ u có ñ n 3 công ty s n xu t ô tô là GM, Ford, và Toyota, n u tính 20 công ty s n xu t hàng ñ u trên th gi i thì có ñ n 7 công ty s n xu t ô tô. B ng 1.1. Các t p ñoàn s n xu t ô tô l n trên th g i STT Tên t p ñoàn Doanh s (tri u USD) S công nhân (ngư i) 1 GM 125.126 761.400 2 Ford 98.274 370.400 3 Toyota 64.516 69.849 4 Daimler – Benz 54.259 376.785 5 Fiat 47.751 303.238 6 Volkwagen 43.710 268.744 7 Nissan 40.217 129.546 2. Xu hư ng phát tri n c a công ngh ch t o ô tô trên th gi i a. Xu hư ng s d ng nh ng lo i nhiên li u trong ch t o ô tô Các ô tô hi n nay trên th gi i ch y u dùng nhiên li u xăng ho c diezen, m t s ô tô dùng khí ga, t t c các nhiên li u ñó ñ u là s n ph m c a công nghi p khai thác và ch bi n d u m , ñây là lo i nhiên li u hoá th ch. Nhiên li u hoá th ch là lo i nhiên li u b c n ki t, theo d báo c a các nhà khoa h c lo i nhiên li u này s ch ñ cung c p cho con ngư i trong th i gian ng n. V i m c ñ tăng trư ng v s lư ng phương ti n trên th gi i cùng v i vi c gia tăng s d ng nhiên li u trong cu c s ng, hi n nay giá d u thô ñã ñ t ngư ng trên 100USD m t thùng d u thô vào nh ng ngày ñ u c a năm 2008; giá d u thô s còn tăng r t cao trong th i gian t i, khi m c ñ s d ng d u tăng cao, bên c nh ñó lư ng d u ngày càng c n ki t. S d ng nhiên li u hoá th ch gây ra ô nhi m môi trư ng trên di n r ng, làm bi n ñ i khí h u toàn c u, vi c tìm ra các ngu n nhiên li u không ph i là nhiên li u hoá th ch là m t v n ñ l n ñ i v i các nhà khoa h c, các nhà ch t o phương ti n v n t i ñ c bi t là nhiên li u cho ô tô. NMTCVTOT • 12 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- Xu hư ng s d ng nhiên li u hi n nay trên th gi i – S d ng nh ng lo i nhiên li u s ch và ti t ki m nhiên li u Bư c vào th k XXI, vi c s d ng ña d ng năng lư ng trong v n t i là m t trong hư ng ñi m i cho vi c cung c p nhiên li u cho tương lai, ngu n năng lư ng thay th cho năng lư ng hoá th ch (xăng d u) bao g m: hơi ñ t, rư u ethanol, ñi n, hydrogen… Ngu n năng lư ng m i ñó là hydrô, hydrô là m t lo i khí có nhi t cháy cao nh t trong các lo i nhiên li u trong t nhiên và ñã ñư c s d ng làm nhiên li u ñ phóng các tàu vũ tr . ð c ñi m quan tr ng c a hydro là trong phân t không ch a b t c nguyên t hoá h c nào khác nên s n ph m cháy c a chúng ch là nư c ñây là m t lo i năng lư ng s ch lý tư ng. Hydrô là m t ngu n nhiên li u an toàn không gây b t c s c môi trư ng nào cho con ngư i. Hydrô ñư c s n xu t t nư c và năng lư ng m t tr i, ñây là ngu n năng lư ng vô t n và có kh p m i nơi trong vũ tr , vì v y ñây là ngu n năng lư ng không b c n ki t, không m t qu c gia nào ñ c quy n s h u ho c c nh tranh ngu n năng lư ng như ñã t ng x y ra v i ngu n năng lư ng hoá th ch. ð thu ñư c hydrô nh năng lư ng m t tr i có hai phương pháp: phương pháp ñi n phân nư c nh năng lư ng ñi n m t tr i thông qua các pin m t tr i và phương pháp quang ñi n hoá phân rã nư c nh năng lư ng b c x c a ánh năng m t tr i v i s có m t c a ch t xúc tác. Hi n nay có nhi u m u xe ch y b ng hydrô và xe k t h p gi a ñ ng cơ ñ t trong b ng hydrô và ñ ng cơ ñi n có tên g i ghép (hybrid car) ñây là dòng xe hoàn toàn không có khí x . Hi n nay m t s hãng ô tô n i ti ng như Honda, Ford, Mercedes... ñã trưng bày gi i thi u các s n ph m c a dòng xe này. – T p ñoàn ô tô Toyta ñã gi i thi u nh ng chi c ô tô ch y b ng nhiên li u ethanol và xăng t i Braxin, nh ng chi c xe này có th ch y b ng c hai lo i nhiên li u ethanol và xăng ho c b ng h n h p c a c hai lo i nhiên li u trên. Ethanol ñư c làm t ngô, mía ñư ng, d u d a ho c m t s cây công nghi p khác, chính vì v y giá nhiên li u này r hơn r t nhi u so v i nhiên li u xăng (giá b ng m t n a), m t s qu c gia trên th gi i ñã dùng lo i nhiên li u này như: Braxin, Malaixia… – Xe ch y b ng năng lư ng m t tr i Trong th i ñ i hi n nay vi c ng d ng khoa h c k thu t và th c t s n xu t r t ph bi n, phương ti n ch y b ng năng lư ng m t tr i không ch còn trong phòng thí nghi m mà nó ñã ñư c ñưa ra th c t , tuy nhiên hi n nay v i giá thành s n xu t ra ô tô dùng b ng năng lư ng m t tr i còn quá cao, g p nhi u l n so v i giá c a ô tô thông thư ng. Trong tương lai khi ngu n năng lư ng hoá th ch khan hi m thì lo i phương ti n này s phát tri n và phát huy tác d ng. NMTCVTOT • 13 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- Xe ô tô ch y b ng năng lư ng m t tr i Pin m t tr i Trư ng ñ i h c Nouvelles (Ôxtrâylia) ñã ch t o ra ô tô s d ng năng lư ng m t tr i ñã ch y ñư c c ly 700Km m i ngày trong th i gian 5 ngày v i v n t c trung bình 70 – 80 Km / h ñ ch y t Tây sang ðông Ôxtrâylia. Công ty Grupo MEN c a Mexico v a l p ráp và lưu hành th thành công xe khách 40 ch , tr ng t i 25 t n, ch y b ng năng lư ng m t tr i. Trên tr n xe ñư c l p ñ t m t t m pa–nen dài 26 mét l y năng lư ng m t tr i cung c p ñ ñi n c quy ho t ñ ng. Xe có th ch y v i t c ñ t i ña 85Km / gi trong 10 gi liên t c trên ño n ñư ng dài 500Km. – Xe ch y b ng không khí và xăng Các xe s d ng không khí nén ñ ñ y không khí và xăng vào xi lanh v i áp su t cao, trong m t s trư ng h p xe h t xăng nhưng v n có th ch y ñư c lúc ñó không khí ñư c ñ y dư i áp su t m nh nên có th thay nhiên li u ñ t. Bính ch a không khí nén ñư c ch t o d a trên công ngh ñ c bi t, ñó là công ngh ch t o các bình oxy l ng hay kinh khí l ng, bình ch a là bình nh a có qu n s i cacbon nên có kh năng ch u áp su t l n không gây phát n . Mô tơ ñư c n i v i ñ ng cơ ñi n, ñ ng cơ này ñư c dùng ñ quay mô tơ khi s d ng mô tơ v i ch c năng máy nén khí cao c p và ñóng vai trò như m t máy ñ , máy s c ñi n có tác d ng h tr năng lư ng cho phương ti n. Không khí ñư c liên t c ñ y vào xi lanh nên không khí nén b giãn ra và h p thu nhi t, do ñó phương ti n càng ch y máy càng l nh, ñi u này r t thu n l i ñ i v i các nư c nhi t ñ i như Vi t Nam (khi phương ti n ho t ñ ng c n làm mát ñ ng cơ) Hi n nay lo i phương ti n này ñã ñư c nghiên c u ng d ng t i vi t Nam do 3 thành ph n tham gia là ñ i di n s Khoa h c công ngh thành ph H Chí Minh; T ng công ty Cơ khí V n t i Giao thông TP H Chí Minh và ti n s Lê Sinh – Vi t ki u Pháp. NMTCVTOT • 14 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- b. Gi m nh v t li u – V ch t o: ñ ch t o, ô tô c n có m t lư ng kim lo i và hao phí lao ñ ng r t l n, bên c ch ñó vi c ch t o ô tô ñ ñ m b o giá ô tô s n xu t ra v i giá thành th p t o ñi u ki n gi m chi phí v n t i. Lư ng kim lo i ñ c trưng cho s hoàn thi n c a k t c u ô tô và là ch tiêu quan tr ng nh t c a m c k thu t c a ô tô. Ch tiêu chính ñ ñánh giá lư ng kim lo i ñ ch t o ra ô tô là lư ng kim lo i riêng mr: Pk mt = (1.1) PT * L Trong ñó: Pk – kh i lư ng khô c a ô tô (Kg); PT – t i tr ng c a ô tô (Kg); L – quãng ñư ng xe ch y ñ n s a ch a l n (nghìn Km). Công ngh ch t o ô tô c n tho mãn các yêu c u sau ñây: – Ô tô c n có tính k th a v k t c u và công ngh ; – Có m c ñ th ng nh t hoá cao c a các t ng thành, các c m và các chi ti t; – Có tính công ngh cao; c n chú ý ph i có s hài hoà v tính công ngh c a chi ti t, c a c m chi ti t và c a c ô tô. c. V tính c nh tranh – ð m b o m c công ngh ngang t m v i yêu c u hi n t i c a qu c t , m c công ngh c a ô tô ñư c ñánh giá b ng các ch tiêu: t i tr ng riêng và lư ng kim lo i riêng; tính ch t kéo, t c ñ ; tính kinh t nhiên li u; tính an toàn c a k t c u; tính năng thông qua; tính êm d u v n hành; ñ tin c y; ch tiêu ñi u khi n ô tô m t cách thu n ti n. – Có b n quy n; – ð m b o s th a nh n qu c t ; – Phù h p v i các hi p ñ nh qu c t ; – Phù h p v i yêu c u ñ c trưng c a nư c nh p kh u; – ð m b o các ch tiêu v b o v môi trư ng; – Tho mãn các tiêu chu n qu c t , tiêu chu n qu c gia và tiêu chu n ngành. 3. Xu hư ng kinh doanh ô tô trên th gi i – Công nghi p ô tô t i các nư c phát tri n ñã bão hoà và chuy n d n sang các qu c gia ñang phát tri n, các th trư ng khác là: Châu Á, Châu M Latin, Châu Phi. – Xu hư ng toàn c u hoá trong kinh doanh ô tô (hãng GM là có 34% c ph n trong hãng Isuzu; hãng Nissan liên doanh v i hãng Alfa Romeo. Xu hư ng sát nh p các hãng ñ tr thành hãng l n (hãng Ford mua l i hãng Deawoo v i giá 6,9 t USD). Quan ñi m c a ngư i M trong kinh doanh ô tô ñó là: “N u chúng ta s mua xe ô tô c a h thì t t hơn h t là m i h vào ñ ñem l i vi c làm cho công nhân chúng ta”. Năm 1999, nhu c u tiêu th ô tô 7 nư c Trung Qu c, n ð , ðài Loan, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippine tăng 18 % so v i năm 1998 và ñ t 3,17 tri u chi c. NMTCVTOT • 15 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- Trong nh ng năm g n ñây khi n n kinh t phát tri n, thu nh p c a ngư i dân tăng cao thì s lư ng ô tô tiêu th trên th gi i gia tăng hàng năm r t l n. Trong khi Nh t B n s m ñ u tư vào ðông Nam Á thì M và EU t p trung ñ u tư vào Trung Qu c và n ñ . Hãng GM ñang xây d ng nhà máy t i Thái Lan, Toyota s n xu t t i Trung Qu c vào năm 2002, hãng Honda s n xu t t i Qu ng Châu, ð c có xu hư ng ñ u tư vào Malaysia. B ng1.2. S lư ng ô tô s n xu t t i m t s qu c gia năm 2005 ðơn v : Chi c STT Tên qu c gia S lư ng STT Tên qu c gia S lư ng 1 Nh t 8.353.880 6 Canada 2.221.580 2 M 6.339.300 7 Anh 1.503.570 3 ð c 4.829.927 8 Italia 1.370.420 4 Pháp 3.002.390 9 Mêhicô 1.179.490 5 Hàn Qu c 2.378.780 10 Khác 9.588.330 T ng 42.142.000 4. Phát tri n m ng lư i ñư ng và các công trình ph tr ph c v cho v n t i a. M c ñ phát tri n m ng lư i ñư ng ô tô ñư c ñánh giá b ng các ch tiêu sau: – Ch tiêu chi u dài ñư ng trên 1000 Km2 di n tích lãnh th : các nư c phát tri n, ch tiêu m t ñ ñư ng là 250 – 1000 Km ñư ng ô tô trên 1000 Km2, các nư c ñang phát tri n là 100 – 250 Km ñư ng ô tô trên 1000 Km2, các nư c ch m phát tri n là dư i 100 Km ñư ng ô tô trên 1000 Km2. – Ch tiêu chi u dài ñư ng ô tô tính trung bình trên 1000 dân: ch tiêu này ñ t ñư c m c trung bình v i ch s ñ t 3 – 5 Km ñư ng có có k t c u l p m t ñ t tiêu chu n c p cao trên 1000 dân. – Ch tiêu chi u dài ñư ng ô tô tính trung bình trên 1 phương ti n giao thông: m ng lư i ñư ng ñ t tiêu chu n n u chi u dài ñư ng tính trung bình cho m t ô tô là 50 mét ñư ng; n u ch tiêu này ñ t trong ph m vi 20 – 50 mét ñư ng tính bình quân cho m t ô tô thì c n b sung thêm m ng lư i ñư ng (c n xây d ng thêm các tuy n ñư ng m i) và n u ch tiêu chi u dài ñư ng ñ t dư i 20 mét ñư ng tính bình quân cho m t ô tô thì lúc ñó m ng lư i ñư ng ô tô thi u tr m tr ng d n ñ n ách t c giao thông. NMTCVTOT • 16 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- B ng 1.3. M t s ch tiêu phát tri n k t c u h t ng trên th gi i Nhóm nư c Ch tiêu ðơn v Thu nh p Trên Thu nh p trung bình trung bình cao GDP bình quân / ngư i USD 2.500 4.000 22.000 K t c u h t ng – ðư ng nh a Km / tr.ngư i 300–400 800–2000 6000–14000 – ði n tho i máy / 40 – 50 70 – 390 280 – 680 1000dân – C p ñi n:h / t ng s % 40 – 50 70 – 100 95 – 100 – Dân ñư c c p nư c / % 40 – 60 70 – 95 96 – 100 t ng s – T l dân s ñô th % 62 72 78 – T l tăng 1980 – 1992 % 3,2 3,0 0,8 [Ngu n: Báo cáo k t c u h t ng c a WB ] B ng 1.4. Phát tri n giao thông v n t i Hàn Qu c Ch tiêu ðơn v 1973 1988 1992 (1) (2) (3) (4) (5) GDP bình quân / ngư i USD 396 4127 6749 T ng dân s Tri u ngư i 34 42 43,6 ðư ng cao t c ô tô Km 1013 1550 1600 (1) (2) (3) (4) (5) Xe ô tô bình quân / 100 dân Chi c 4,8 48 120 V n t i hàng hoá T / ngư i 4,7 11,7 16 V n t i hành khách Lư t / ngư i 117 297 320 [Ngu n: Niên giám Th ng kê Hàn Qu c] 1.2.2 TÌNH HÌNH PHÁT TRI N C A V N T I Ô TÔ T I VI T NAM Tr i qua quá trình ñ u tranh và xây d ng, Vi t Nam ñã hình thành m t m ng lư i n i li n các trung tâm giao thông c a ñ t nư c. M t m ng lư i ñư ng t t là m ng lư i có hình d ng phù h p v i các hư ng v n chuy n hành khách và hàng hoá ch y u. Sau ñó trình ñ trang b c a t ng tuy n ph i ñáp ng nhu c u v n chuy n ñ t ra cho nó. Giao thông v n t i c a Vi t Nam phát tri n ch y u trong th i kỳ Pháp thu c, t ñ u th k XX. Trong ba th p k ñ u c a th k XX ngư i Pháp ñã hoàn thành vi c xây NMTCVTOT • 17 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- d ng m ng lư i giao thông v n t i trên cơ s m t m ng lư i giao thông v n t i h u như không có gì dư i th i phong ki n Vi t Nam. Toàn b h th ng ñư ng b , ñư ng s t, các h i c ng, c ng hàng không còn t n t i ñ n ngày nay ñ u ñư c thi t k trong th i kỳ này do ngư i Pháp ñ u tư kinh phí thi công nh m m c ñích khai thác và bóc l t thu c ñ a, bi n ðông Dương thành th trư ng tiêu th hàng hoá c a nư c Pháp. B t ñ u t nh ng chính sách kinh t xã h i c a Pôn ðume (toàn quy n c a Pháp t i ðông Dương) cho ñ n nh ng năm 30 c a th k XX, h th ng ñư ng b c a ðông Dương có t ng chi u dài là 33.600 Km ñã ñư c ñưa vào khai thác, hàng trăm cây c u kiên c có chi u dài trên 100 mét ñã ñư c xây d ng. Năm 1912 là năm kh i công xây d ng nhi u tuy n ñư ng b t i ðông Dương; ñ n 1918 quy ho ch m ng lư i ñư ng b ñã ñư c duy t bao g m 17 tuy n ñư ng; năm 1928 toàn ðông Dương có 7.479 xe du l ch, 1.532 xe t i; năm 1938 có 16.000 xe du l ch, 2.250 xe t i và máy kéo, 1.900 xe v n t i công c ng. M ng lư i giao thông v n t i phân b không ñ ng ñ u, ch y u t p trung ñ ng b ng, duyên h i, ñ ng b ng ven bi n phía ðông t p trung các nút giao thông v n t i quan tr ng hình thành m ng lư i giao thông v n t i v i nhi u hình th c v n t i khác nhau. Trong khi ñó các t nh mi n núi và trung du nh t là các t nh mi n núi Tây B c và Vi t B c ñư ng sá ít ñư c xây d ng, ñây ch y u là các tuy n ñư ng nh h p dùng cho các lo i xe thô sơ, và ch ñi l i ñư c trong m t mùa. Trong nh ng năm 60, 70 c a th k XX t i mi m Nam, ngân sách c a M chi t i hàng t USD vào mi n Nam Vi t Nam, n n kinh t phát tri n ch y u ph c v cho chi n tranh và nhu c u cho t ng l p trên trong xã h i, giao thông v n t i ch y u phát tri n m ng lư i ñư ng b và hàng không. Các tuy n ñư ng b ñư c xây d ng r t t t theo tiêu chu n c a các tuy n ñư ng b qu c t , các tuy n ñư ng quân s cũng ñư c xây d ng trong th i gian này, các tuy n ñư ng ñ t tiêu chu n k thu t cao ví d xa l Sài Gòn – Biên Hoà... Các c u ñư ng b ñư c xây d ng v ng ch c không nh ng ñ m b o nhu c u c a phát tri n kinh t mà còn ñáp ng cho nhu c u c a quân s . T năm 1986 tr l i ñây, n n kinh t phát tri n theo chi u hư ng kinh t th trư ng có s ki m soát c a nhà nư c, nhà nư c có nh ng chính sách nh t ñ nh ñ i v i kinh t ñ c bi t trong ñ i ngo i. Nhà nư c ta ñã m r ng quan h v i các qu c gia trên th gi i v i tinh th n h p tác cùng có l i và không nh hư ng ñ n ch quy n c a m i qu c gia. Trên cơ s ñó r t nhi u nhà ñ u tư nư c ngoài ñã ñ u tư vào Vi t Nam làm cho n n kinh t c a Vi t Nam có nh ng bư c ti n ñáng k . Giao thông v n t i có nh ng bư c phát tri n vư t b c, do có ñ u tư c a nư c ngoài cho nên h th ng ñư ng sá và các công trình ph c v ñư c nâng c p và m r ng, vi c ñ u tư cho các công trình và phương ti n ñã mang l i cho giao thông v n t i c a Vi t Nam nh ng ti n b ñáng k . Các tuy n ñư ng qu c l ñã ñư c m r ng, vi c xoá b các cây c u trên các tuy n qu c l làm cho giao thông v n t i thu n ti n hơn. T i Vi t Nam, năm 1991 có th coi là năm ñ u tiên c a công nghi p ô tô Vi t Nam, v i gi y phép c p cho liên doanh l p ráp ô tô ñ u tiên công ty liên doanh Mekong. ð n cu i năm 1996 có 14 liên doanh v i t ng công su t là 168.000 xe / năm, v i t ng v n ñ u tư là 850 tri u USD, công su t các dây chuy n t 1.700 ÷ 20.000 xe / năm. NMTCVTOT • 18 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- Tính ñ n tháng 08 năm 2007 theo th ng kê c a C c ðăng ki m Vi t Nam, c nư c có 766.000 ô tô ñang lưu hành, trong ñó ch y u t p trung t i 2 thành ph l n là th ñô Hà N i và thành ph H Chí Minh. S xe quá niên h n không ñư c lưu hành ph i lo i b hàng năm kho ng 2%, s ñăng ký hàng năm tăng 15% / năm. Cơ c u xe ô tô hi n Vi t Nam là xe con: 32%, xe t i 32%, xe buýt 16% và xe khác 20%. Nhu c u hàng năm c a Vi t Nam kho ng 35.000 xe bao g m c xe ñã qua s d ng (second hand), nhu c u xe con hàng năm c a Vi t Nam kho ng 6.000 – 8.000 xe / năm. 1.3. CÁC TÁC NGHI P C A QUÁ TRÌNH S N XU T V N T I V n t i là m t quá trình s n xu t, bao g m nhi u y u t h p thành, m i y u t là m t m t xích c a quá trình s n xu t v n t i. Quá trình s n xu t c a v n t i ba công vi c ñư c th c hi n liên ti p: X p hàng lên phương ti n (ho c hành khách lên xe ñi m ñ u) ñ a ñi m g i hàng, v n chuy n hàng hoá (ho c hành khách) t ñi m g i ñ n ñi m ti p nh n, d hàng kh i phương ti n ñi m nh n (hành khách xu ng xe ñi m cu i). 1. Các tác nghi p c a quá trình v n t i hàng hoá a. Tác nghi p x p hàng: Bao g m các công vi c – Chu n b hàng t i nơi giao hàng bao g m: Phân lo i, ñóng gói hàng hoá; phân hàng hoá theo lu ng tuy n và theo ngư i nh n hàng; – X p hàng lên phương ti n bao g m: Cân, ñong, ño, ñ m hàng hoá; ki m ñ nh hàng hoá; ch ng bu c hàng và ñ nh v hàng hóa; – Hoàn thành các th t c gi y t c n thi t ñ giao nh n hàng hoá trong quá trình v n t i. b. Tác nghi p di chuy n: Bao g m các công vi c – L a ch n phương ti n phù h p v i lo i hàng và kh i lư ng hàng; – L p hành trình v n chuy n; – ð m b o an toàn trong v n chuy n hàng hóa bao g m: An toàn cho phương ti n v n t i; an toàn cho lái xe; an toàn cho hàng hóa; an toàn cho các công trình trên ñư ng và an toàn cho các phương ti n cùng tham gia giao thông trên ñư ng; – B n thân quá trình di chuy n hàng hóa ñư c ñ c trưng b i v n t c k thu t c a phương ti n; t ch c th c hi n nh m ñ m b o theo th i gian bi u và bi u ñ v n hành; ñ m b o ch t lư ng v n t i; – Công tác cung c p nguyên, nhiên li u cho quá trình v n t i như: Xăng, diezen, d um . Các tr m cung c p xăng d u dùng ñ cung c p cho xe ô tô nhiên li u khai thác và là doanh nghi p thương m i, các tr m này ngư i ta ti p nhiên li u, tra d u m cho các ô tô, thêm nư c vào b làm mát và ki m tra áp su t l p. Ngoài ra các tr m còn cung c p v t li u bôi trơn, d u gi m ch n, v t tư ph tùng cho ô tô, tr m cũng cung c p các d ch v ăn u ng và làm nh ng tác ñ ng k thu t ñơn gi n cho phương ti n. Các tr m cung c p xăng d u cũng phân thành hai lo i: Lo i trong thành ph và lo i trên ñư ng, quy mô NMTCVTOT • 19 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
- c a các tr m cung c p xăng d u ñư c ño b ng s lư ng cung c p t i ña trong m t ngày ñêm. – Công tác ñ m b o tình tr ng k thu t c a phương ti n ñ ph c v cho quá trình v n t i. c. Tác nghi p d hàng: Bao g m các công vi c – Tìm hi u ñ a ñi m d hàng bao g m ñi u ki n ñư ng sá; kho bãi; phương ti n x p d ; ñi u ki n làm vi c nơi d hàng – Xác ñ nh kh i lư ng hàng, t l và kh i lư ng hàng hóa hao h t – D hàng: Tháo hàng, ch ng bu c, b t thùng xe, d hàng – L p hóa ñơn giao hàng. 2. Các tác nghi p c a quá trình v n t i hành khách V i v n t i hành khách bao g m các tác nghi p sau ñây: Trong v n t i hành khách v i các tuy n v n t i n ñ nh trong th i gian dài ph i ñư c s th a thu n gi a hai ñ a phương c a tuy n v n t i, phương ti n và hành trình v n chuy n ñư c xác ñ nh phù h p v i nhu c u v n chuy n hành khách trên tuy n. a. Tác nghi p khách lên xe t i b n ñ u: Bao g m các công vi c – ðưa xe vào v trí x p khách t i b n xe; – Bán vé và thông báo cho hành khách v th i gian, l ch trình xe ch y…; – Khách lên xe; s p x p hành lý, hàng hóa c a hành khách trên xe và n ñ nh ch ng i c a hành khách. b. Tác nghi p v n chuy n Tác nghi p v n chuy n ñ i v i v n t i hành khách gi ng như v n t i hàng hóa, tuy nhiên ñây là vi c v n chuy n hành khách cho nên y u t an toàn v n chuy n ñư c ñ t ra r t ch t ch . Ngoài ra ñ i v i v n t i hành khách còn có thêm các vi c sau ñây: Các ñi m d ng ñ d c ñư ng ñ ph c v cho hành khách lên xu ng, ăn ngh và gi i quy t các nhu c u cá nhân. Các ñi m d ng ñ ñ i v i v n t i ô tô bao g m các ñi m d ng k thu t và các ñi m d ng thông thư ng khác. c. Tác nghi p khách xu ng xe b n cu i – ðưa xe vào v trí tr khách trong b n; – Xem xét hành lý và hàng hóa c a khách (n u có); – Khách xu ng xe. T t c các y u t c a quá trình v n t i ñ u di n ra trong không gian (v trí) và th i gian khác nhau và t o nên s n ph m v n t i. 1.4. CÁC ðI U KI N KHAI THÁC V N T I Hi u qu s d ng phương ti n v n t i ô tô ph thu c vào s hoàn thi n k t c u c a nó và ph thu c vào s phù h p v i ñi u ki n khai thác. ði u ki n khai thác xe bao g m t t c nh ng nhân t tác ñ ng vào quá trình làm vi c c a phương ti n. Quá trình s n xu t v n t i di n ra bên ngoài doanh nghi p nên các nhân t tác ñ ng h t s c ña d ng và ph c t p. M i m t ñi u ki n ñó ñ u nh hư ng ñ n vi c s d ng xe, qua ñó nh NMTCVTOT • 20 TÀI LIỆU CHIA SẺ TRÊN DIỄN ĐÀN WWW.OTO-HUI.COM
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Đề cương môn Xây dựng Đảng
47 p | 2878 | 848
-
Giáo trình nhập môn vận tải ô tô
202 p | 716 | 254
-
Giáo trình môn tổ chức và quy hoạch mạng viễn thông 1
6 p | 535 | 130
-
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP MÔN BẢO HỘ LAO ĐỘNG Phần 1: An toàn lao động
17 p | 496 | 99
-
Giáo trình Nhập môn tổ chức vận tải ôtô - NXB Giao thông vận tải
208 p | 652 | 88
-
Giáo trình môn tổ chức và quy hoạch mạng viễn thông 18
5 p | 211 | 56
-
Giáo trình Máy móc và thiết bị công nghệ cao trong sản xuất cơ khí - Robot và hệ thống công nghệ robot hóa (giáo trình cao học ngành cơ khí) : Phần 1
85 p | 199 | 42
-
Giáo trình AutoCAD - Nghề: Công nghệ ô tô (Cao đẳng) - CĐ Nghề Đà Lạt
162 p | 76 | 18
-
Giáo trình nhập môn Công nghệ kỹ thuật ô tô
104 p | 134 | 15
-
Giáo trình Nhập môn Công nghệ ô tô (Ngành: Bảo trì và sửa chữa ô tô) - CĐ Kinh tế Kỹ thuật TP.HCM
89 p | 68 | 13
-
Giáo trình Nhập môn nghề công nghệ ô tô - ĐH Sư Phạm Kỹ Thuật Nam Định
149 p | 82 | 13
-
Giáo trình Nhập môn công nghệ ô tô (Nghề: Công nghệ ô tô) - CĐ Kinh tế Kỹ thuật TP.HCM
137 p | 129 | 11
-
Giáo trình Cấu trúc máy tính (Nghề: Điện tử công nghiệp - Trung cấp) - Trường CĐ nghề Việt Nam - Hàn Quốc thành phố Hà Nội
241 p | 25 | 7
-
Giáo trình Nhập môn cơ điện tử (Nghề: Cơ điện tử - Trình độ: Cao đẳng) - Trường Cao đẳng nghề Cần Thơ
39 p | 11 | 7
-
Giáo trình Nhập môn về kỹ thuật (Tái bản năm 2014): Phần 2
204 p | 12 | 6
-
Giáo trình Nhập môn cơ điện tử (Nghề: Cơ điện tử - Cao đẳng): Phần 1 - Trường CĐ nghề Việt Nam - Hàn Quốc thành phố Hà Nội
34 p | 33 | 5
-
Giáo trình Nhập môn cơ điện tử (Nghề: Cơ điện tử - Trung cấp) - Trường CĐ nghề Việt Nam - Hàn Quốc thành phố Hà Nội
65 p | 31 | 3
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn