intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Giáo trình tin học trong quản lý xây dựng - Chương 2

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:120

Thêm vào BST
Báo xấu
123
lượt xem 20
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo Giáo trình điện tử môn học tin học trong quản lý xây dựng ( GV. ThS. Nguyễn Thanh Phong - Khoa kỹ thuật và công nghệ ) - Chương 2 Phân tích ra quyết định

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình tin học trong quản lý xây dựng - Chương 2

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH CHƯƠNG 2 PHÂN TÍCH RA QUY T Đ N H (DA-DECISION ANALYSIS) * M C TIÊU H C T P Sau khi hoàn t t h c t p chương 2, sinh viên s có kh năng: 1. N êu tên các bư c cơ b n đ p hân tích ra quy t đ nh. 2. Mô t các lo i môi trư ng ra quy t đ nh. 3. S d ng các giá tr xác su t c a các m i tr ng thái đ gi i bài toán ra quy t đ nh trong đi u ki n r i ro. 4. Tính toán đư c giá tr kỳ v ng c a thông tin hoàn h o-EVPI. 5. Áp d ng các tiêu chu n ra quy t đ nh trong đi u ki n không ch c ch n. 6. Th hi n bài toán ra quy t đ nh ph c t p b ng cây quy t đ nh. 7. Tính toán xác su t trong Cây quy t đ nh b ng công th c Bayes. 8. Tính toán giá tr kỳ v ng thông tin m u (EVSI) 9. Ch ra đư c t m q uan tr ng c a lý thuy t đ h u ích trong bài toán ra quy t đ nh. 10. S d ng các công c tin h c ng d ng đ gi i bài toán ra quy t đ nh đơn gi n và ph c t p. 1. LÝ THUY T PHÂN TÍCH RA QUY T Đ N H TRONG QU N LÝ 1.1. G i i thi u Đã t r t lâu, các công c toán h c đã đ ư c s d ng đ gi i quy t nhi u v n đ trong th c t . Tuy nhiên, ch b t đ u t th k 20, nh ng nghiên c u và ng d ng m t cách chính th ng nh ng k thu t đ nh lư ng h tr cho vi c ra quy t đ nh m i th t s bùng n . Các k thu t này đư c áp d ng cho r t nhi u bài toán t nh đ n ph c t p trong GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 47
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH nhi u lãnh v c khác nhau như kinh doanh, qu n lý, s n xu t, hành chính, giáo d c, y t , quân s và nhi u lĩnh v c khác… Thông thư ng, bài toán ra quy t đ nh có th phân thành 2 lo i: ra quy t đ nh trong đi u ki n x ác đ nh; và ra quy t đ nh trong đi u ki n b t đ nh. Trong bài toán ra quy t đ nh trong đi u ki n xác đ nh, m t quy t đ nh t t s cho m t k t qu t t, ngư i ra quy t đ nh thu đư c nh ng gì h d ki n vì v y k t q u là xác đ nh. Đi u này tùy thu c r t nhi u vào cách th c mà các y u t không th ki m soát đư c tác đ ng đ n k t qu và có bao nhiêu thông tin đ ngư i ra quy t đ nh d báo v các y u t nói trên. Trong bài toán ra quy t đ nh, ngoài vi c áp d ng m t cách toán h c nh ng k thu t đ nh lư ng c n ph i n m ch c v gi i h n c a k thu t đư c áp d ng, các ràng bu c, nh ng gi thi t và ph m vi áp d ng c a nó. Vi c áp d ng thành công các k thu t đ nh lư ng s cho ta nh ng k t qu chính xác, kinh t , tin c y và d s d ng. Thông thư ng v i bài toán l n, các k thu t đ nh lư ng s th hi n s c m nh ch d dàng tìm ra nh ng l i gi i chính xác hơn là nh ng k thu t đ nh tính. Tuy nhiên, ra quy t đ nh không ch là căn c trên nh ng k t q u đ nh lư ng mà còn ph thu c r t nhi u vào đ yêu thích cá nhân, nh ng ư c lư ng ch q uan, nh ng y u t đ nh tính và m c tiêu c a t ch c. Như v y, k t qu đ nh lư ng r t c n nhưng chưa đ . Các nhà phân tích đ nh lư ng c g ng cung c p các cơ s có lý nh m h tr cho quá trình ra quy t đ nh b ng cách tìm ki m s hi u bi t và c u trúc c a các tình hu ng ph c t p và dùng s hi u bi t này đ phán đoán các hành vi c a h th ng và nâng cao hi u qu c a h th ng. H u h t các công vi c này đư c th c hi n b ng cách s d ng các k thu t p hân tích và li t kê đ p hát tri n và v n d ng các mô hình toán h c và máy tính c a m t h th ng có c u trúc bao g m con ngư i, máy móc và chu i các ho t đ ng. GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 48
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH th p niên 80, ngư i ra quy t đ nh ph i gi i quy t cùng m t lúc nhi u m c tiêu như tài chính, chính tr , xã h i, môi trư ng… th i đi m này, vi c hình thành các bài toán và đ ngh gi i thu t cho các bài toán đa m c tiêu, đa tiêu chu n đ ã tr nên b c thi t. th p niên 90 và nh ng năm đ u c a th k XXI. Bài toán ra quy t đ nh đã có nh ng thay đ i khá l n, vai trò c a nhi u ngư i ra quy t đ nh đ ã tr nên quan tr ng. Vi c lư ng hóa nh ng nh n đ nh, đánh giá đ nh tính cũng tr nên c p bách. K thu t ra quy t đ nh nhóm (Group decision making) tr nên ch đ o. Nhìn chung, quá trình ra quy t đ nh hi n đ i không còn ch d a vào nh n xét c m tính, nh ng ư c lư ng ch quan c a ngư i ra quy t đ nh n a mà ngày càng đòi h i vai trò cao hơn c a nh ng nhà phân tích đ nh lư ng (Analyst). Nhà phân tích đ m nh n vi c xây d ng bài toán, đ xu t p hương pháp gi i quy t và tìm ki m nh ng phương án vư t tr i cho ngư i ra quy t đ nh l a ch n. T nh ng v n đ th c t , ngư i ra quy t đ nh ph i suy nghĩ cách gi i quy t. Ông ta cũng suy nghĩ nh ng phương án gi i quy t và đưa cho nhà phân tích h tr ra quy t đ nh. Nhà phân tích ph i tìm hi u v n đ th c t th t c n k m i nguyên nhân hay hi n tư ng và h u qu kéo theo c a v n đ . N hà phân tích s ph i phân tích, đ t bài toán, mô hình hóa v n đ thành bài toán đ gi i quy t b ng nh ng phương pháp đ nh lư ng. Nhà phân tích còn có vi c quan tr ng n a là ch n l c và trình bày k t qu cho ngư i ra quy t đ nh ch n l a phương án gi i quy t v n đ . Tóm l i, lý thuy t phân tích ra quy t đ nh là m t phương pháp phân tích có tính h th ng dùng đ nghiên c u vi c t o ra các quy t đ nh. Đ có đư c m t quy t đ nh t t, nh ng nhà phân tích ra quy t đ nh c n ph i d a trên: lý lu n, t t c d li u có s n, t t c m i gi i pháp có th có và s d ng các phương pháp đ nh lư ng h tr . GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 49
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 1.2. Xây d ng l i gi i và ra quy t đ nh “Vi c ra quy t đ nh là m t vi c không d d àng, r t thú v và đ y th thách!”. Vi c ra quy t đ nh là công vi c c a Ngư i ra quy t đ nh (Decision Maker), công vi c này th c ch t là ch n l a m t phương án đáng giá nh t trong các phương án có th có. T p các phương án có th bao g m m t s phương án h u h n (t p r i r c), có th là t p vô h n các phương án (t p liên t c). Khi ti n hành ra quy t đ nh, Ngư i ra quy t đ nh thư ng có th dùng cách ti p c n đ nh lư ng (d a trên các k t qu c th b ng s ) ho c cách ti p c n đ nh tính (d a trên nh ng suy di n, l p lu n ho c kinh nghi m). Ngư i ra quy t đ nh ph i cân nh c ch n l a d a trên m c tiêu c a t ch c, các ràng bu c v t lý, ràng bu c logic, và cu i cùng d a trên các tiêu chu n đư c ưu tiên, th hi n q ua các tr ng s . Các phương pháp đ nh lư ng giúp cho ngư i ra quy t đ nh đ ra đư c nh ng l i gi i không t m thư ng, ngư i ra quy t đ nh v i nh ng đ yêu thích riêng c a mình s ch n nh ng l i gi i trong các l i gi i không t m thư ng trên. Đ ti n hành xây d ng l i gi i, nhà phân tích thư ng s d ng các phương pháp toán h c như: + Q ui ho ch tuy n tính; + Q ui ho ch phi tuy n; + Lý thuy t trò chơi; + Phân tích c n b iên; + Cây quy t đ nh; + Lý thuy t đ h u ích; + Các phương pháp ra quy t đ nh đa tiêu chu n; + Q ui ho ch t i ưu đa m c tiêu; … Nh ng phương pháp đ nh lư ng nêu trên giúp các Ngư i phân tích đ nh lư ng (Analyst) xác đ nh đư c t p phương án không b vư t tr i GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 50
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH (non-dominated). M t phương án không b vư t tr i là phương án không b b t kỳ phương án nào vư t qua xét trên toàn b các tiêu chu n so sánh. V í d : H ình 2.1 minh h a phương án không b tr i (phương án 1 và phương án 2) và phương án b tr i (phương án 3). Phương án 1 và phương án 2 là hai phương án không b tr i, nhưng phương án 3 là phương án b tr i, b phương án 1 tr i hơn (l n át) cho c hai tiêu chu n. + Tiêu chu n 1 = Ch t lư ng; + Tiêu chu n 2 = L i nhu n. Tieâu chuaån 1 PA 1 PA 3 PA 2 Tieâu chuaån 2 Hình 2.1. Minh h a cho phương án không b vư t tr i GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 51
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 2. CÁC BƯ C TRONG QUÁ TRÌNH PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 2.1. Các bư c phân tích ra quy t đ nh X aùc ñònh roõ vaán ñeà caàn giaûi quyeát: Muïc tieâu Ÿ Tieâu chuaån Ÿ Raøn g buoäc Ÿ Ñoä öa thích Ÿ Lieät keâ taát caû caùc phöông aùn coù theå Nhaän ra caùc traïn g thaùi/tình huoán g coù theå xaûy ra (toát vs. xaáu ) Öôùc löôïn g lôïi ích/chi phí cuûa töøn g phöông aùn öùn g vôùi moãi traïn g thaùi Löïa choïn moâ hình toaùn trong lyù thuyeát Ra Quyeát Ñònh AÙp duïn g moâ hình vaø Ra Quyeát Ñònh Hình 2.2. Các b ư c phân tích ra quy t đ nh * Lý thuy t phân tích ra quy t đ nh thư ng đư c ti n hành theo sáu bư c sau đây: GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 52
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH Bư c 1. Xác đ nh rõ ràng v n đ c n gi i quy t (Clearly define the problem at hand); Bư c 2. Li t kê t t c các phương án có th có (List the possible alternatives); Bư c 3. Nh n ra t t c các tr ng thái (state of nature) hay tình hu ng có kh năng x y ra (Identify the possible outcomes or states of nature); Bư c 4. Ư c lư ng t t c l i ích và chi phí c a t ng phương án ng v i m i tr ng thái (List the payoff or profit of each combination of alternatives and outcomes); Bư c 5. L a ch n m t mô hình toán h c trong lý thuy t phân tích ra quy t đ nh đ tìm l i gi i t i ưu (Select one of the mathematical decision theory models); Bư c 6. Áp d ng mô hình đ tìm l i gi i và d a vào đó đ ra quy t đ nh (Apply the model and make your decision) Bư c th 1 đ n 4 là th t c chung ph bi n cho t t c các v n đ ra quy t đ nh. Còn bư c 5 và bư c 6 thì ph thu c vào các mô hình ra quy t đ nh đang s d ng. 2.2. Ví d minh h a Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam Ông Nam là giám đ c c a Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam đang mu n ra quy t đ nh v m t v n đ s n x u t kinh doanh. Ông đang xem xét li u có nên m r ng quy mô s n xu t c a công ty b ng cách s n x u t và ti p th m t lo i g ch m i đ tham gia th trư ng hay không. Ông Nam nh n đư c m t đ xu t t nhóm các chuyên gia trong công ty bao g m các trư ng phòng ti p th , s n xu t, GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 53
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH tài chính và thi t k s n p h m. Đ xu t này g m hai phương án như sau: + Phương án 1: Xây d ng m t nhà máy l n; + Phương án 2: Xây d ng m t nhà máy nh . Theo l i khuyên c a trư ng phòng ti p th r ng nhu c u có th tăng lên trong nh ng năm t i, ông Nam yêu c u phòng tài chính tính toán l i nhu n kỳ v ng cho c hai phương án trên. K t qu tính toán đư c cho trong b ng sau: B ng 2.1. L i nhu n c a các phương án m r ng s n xu t Phương án L i nhu n (USD) X ây d ng nhà máy l n 200,000 Xây d ng nhà máy nh 100,000 Sau cùng, ông Nam quy t đ nh ch n phương án đ u tiên - Xây d ng nhà máy l n. * Câu h i th o lu n 1. H ãy phân tích tình hu ng trên và cho bi t nh ng sai l m có th trong quy t đ nh c a ô ng Nam. 2. Hãy mô t tình hu ng c a ông Nam theo các bư c phân tích c a lý thuy t ra quy t đ nh. Hư ng d n tr l i: 1. Nh ng sai l m có th trong quy t đ nh c a ông Nam: - Thi u m t c t “Thi t h i”. - Thi u 1 p hương án: Không làm gì c (Do nothing) ho c có thêm các phương án khác. 2. Theo lý thuy t phân tích ra quy t đ nh, ông Nam l n lư t th c hi n sáu bư c như sau: Bư c 1 : Xác đ nh rõ ràng v n đ c n g i i quy t GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 54
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH Ông Nam nêu v n đ : “Có nên m r ng dây chuy n s n xu t c a công ty b ng cách xây thêm nhà máy đ s n xu t m t lo i g ch m i đ tham gia th trư ng hay không?” Bư c 2 : Li t kê t t c các phương án có th có Ông Nam cho r ng có ba phương án như sau: - Phương án 1: Xây d ng 1 nhà máy có qui mô l n đ s n xu t s n ph m g ch m i. - Phương án 2: Xây d ng 1 nhà máy có qui mô nh đ s n xu t s n ph m g ch m i. - Phương án 3: Không làm gì c (Do Nothing). C hú ý: M t trong nh ng l i thư ng g p nh t c a ngư i đưa ra quy t đ nh là b sót các phương án quan tr ng. C n lưu ý trong th c t , đ ôi khi “Không làm gì c ” (Do Nothing) cũng là m t phương án t t. Vì v y chúng ta không đư c b sót phương án này. B ư c 3: Nh n ra t t c các tr ng thái hay tình hu ng có kh năng x y ra Ông Nam cho r ng ch có hai tr ng thái c a th trư ng s x y ra là: - Th trư ng t t (TTT), nghĩa là nhu c u cho s n ph m là cao; và - Th trư ng x u (TTX), nghĩa là nhu c u cho s n ph m là th p. C hú ý: Đ i v i các phương án thì chúng ta có th l a ch n đư c nhưng đ i v i các tr ng thái (state of nature) thì không th . B ư c 4: Ư c lư n g t t c l i ích và chi phí c a t ng phương án ng v i m i tr ng thái, nghĩa là chúng ta đưa ra các k t q u cho m i s k t h p gi a t ng phương án đ i v i m i tr ng thái. Trong trư ng h p này, ông Nam mu n c c đ i l i nhu n nên ông Nam s d ng l i nhu n (profit) đ làm căn c và ti n đư c l y làm đơn v tính. T t nhiên không ph i trong b t kỳ trư ng h p nào chúng ta cũng ph i s d ng ti n t làm đơn v tính toán đo lư ng, nh ng phương ti n đo lư ng khác cũng có th đư c s d ng. Trong lý thuy t GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 55
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH phân tích ra quy t đ nh, chúng ta g i chúng là nh ng giá tr đ i u ki n (conditional values)/ giá tr đánh đ i/giá tr thư ng ph t/giá tr l i l ( pay-offs). Ông Nam ư c lư ng l i nhu n tương ng cho các k t h p gi a các phương án và các tr ng thái như sau: Đ i v i phương án xây d ng nhà máy l n, n u th trư ng t t thì s mang l i l i nhu n ròng là 200.000 USD cho công ty Phương Nam. L i nhu n ròng 200.000 USD chính là giá tr đ i u ki n (pay-offs) b i vì công ty Phương Nam ch có th đ t đư c l i nhu n này khi đó là phương án xây d ng nhà máy l n v à th trư ng t t. Tương t , cũng là phương án xây d ng nhà máy l n, n u th trư ng x u thì s l ròng là 180.000 USD. Đ i v i phương án xây d ng nhà máy nh , n u th trư ng t t thì s mang l i l i nhu n ròng là 100.000 USD; ngư c l i, n u th trư ng x u thì s l ròng là 20.000 USD. Và cu i cùng, đ i v i p hương án không làm gì c thì t t nhiên là l i nhu n s b ng 0 USD cho c hai trư ng h p th trư ng t t và th trư ng x u. Cách d nh t đ trình bày các giá tr này là s d ng b ng quy t đ nh (decision table), đôi khi còn đư c g i là b ng pay-offs. Trong đó, t t c các phương án đư c li t kê thành c t và đ t p hái bên trái c a b ng; và các tr ng thái thì đư c đ t hàng trên cùng như trình bày trong b ng dư i đây. B ng 2.2. B ng quy t đ nh th hi n các giá tr đi u k i n c a Công ty Phương Nam Tr ng thái Th trư ng t t Th trư ng x u Phương án (USD) (USD) 1. Xây d ng nhà máy 200.000 - 180.000 ln 2. Xây d ng nhà máy 100.000 - 20.000 nh GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 56
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 3. Không làm gì 0 0 Bư c 5 và 6: L a ch n m t mô hình toán h c trong lý thuy t phân tích ra quy t đ nh đ tìm l i gi i t i ưu và d a vào đó đ đưa ra quy t đ nh. Vi c ch n l a mô hình đư c d a vào s hi u b i t, vào thông tin ít hay nhi u v kh năng xu t hi n các tr ng thái c a h th ng. Nói cách khác, vi c ch n mô hình tùy thu c vào môi trư ng ra quy t đ nh và m c đ r i ro cũng như tính ch c ch n có liên quan. Đ làm đư c bư c này, chúng ta s tìm hi u các lo i môi trư ng ra quy t đ nh. 3. PHÂN LO I MÔI TRƯ N G RA QUY T Đ N H Môi trư ng ra quy t đ nh đư c phân thành 3 lo i như sau: + Lo i 1: Ra quy t đ nh trong đi u ki n ch c ch n (Decision Making Under Certainty); + Lo i 2 : Ra quy t đ nh trong đi u ki n r i ro (Decision Making Under Risk); + Lo i 3: Ra quy t đ nh trong đi u ki n không ch c ch n (Decision Making Under Uncertainty). 3.1. Lo i 1 - Ra quy t đ nh trong đi u ki n ch c ch n (Decision Making Under Certainty) Trong môi trư ng Ra quy t đ nh trong đi u ki n ch c ch n (Decision Making Under Certainty), ngư i ra quy t đ nh bi t ch c ch n k t qu c a m i phương án. Các thông tin thu th p đư c xem là thông tin hoàn h o (Perfect Information). Do đó, ngư i ra quy t đ nh s d dàng và nhanh chóng ra quy t đ nh b ng cách ch n phương án nào làm c c đ i l i nhu n hay c c ti u thi t h i cho mình. Ví d : Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam: N u ông Nam bi t ch c ch c th trư ng trong tương lai là th trư ng t t thì GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 57
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH ông s ch n p hương án xây d ng nhà máy l n b i nó đem l i cho ông l i nhu n ròng cao nh t = 200.000 USD. 3.2. Lo i 2 – Ra quy t đ nh trong đi u ki n r i ro (Decision Making Under Risk) Trong môi trư ng Ra quy t đ nh trong đi u ki n r i ro (Decision Under Making Risk), ngư i ra quy t đ nh tuy không bi t m t cách ch c ch n nhưng bi t đư c xác su t x y ra c a m i tr ng thái và c g ng làm c c đ i kỳ v ng l i nhu n c a mình. Thông tin thu th p đư c trong môi trư ng này đư c xem là thông tin không đ y đ (Partial Information). Trong môi trư ng này, ngư i ta thư ng s d ng hai tiêu chu n: 1. C c đ i Giá tr ti n t kỳ v ng– Max EMV (Expected Moneytary Value); 2. C c ti u Thi t h i cơ h i kỳ v ng - Min EOL (Expected Opportunity Loss). 3.3. Lo i 3 - Ra quy t đ nh trong đi u ki n không ch c ch n (Decision Making Under Uncertainty) Trong môi trư ng Ra quy t đ nh trong đi u k i n không ch c ch n (Decision Under Uncertainty), ngư i ra quy t đ nh không bi t đ ư c xác su t x y ra c a m i tr ng thái ho c các d ki n liên quan đ n v n đ c n ph i gi i quy t. Nói cách khác, ngư i ra quy t đ nh không bi t đư c b t c m t thông tin nào. M c dù trong trư ng h p này, ngư i ra quy t đ nh v n bi t là có các tr ng thái có th x y ra (ví d như th trư ng t t và th trư ng x u) nhưng xác su t hay kh năng x y ra th trư ng t t và th trư ng x u là bao nhiêu thì chưa xác đ nh đư c. GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 58
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 4. RA QUY T Đ NH TRONG ĐI U KI N KHÔNG CH C CH N (DECISION MAKING UNDER UNCERTAINTY) Thông thư ng, các doanh nghi p khi mu n tìm hi u nhu c u, th hi u c a ngư i tiêu dùng cho m t s n p h m d ch v nào đó thư ng tìm đ n các công ty nghiên c u th trư ng đ thuê các công ty này ti n hành các cu c nghiên c u kh o sát th trư ng. Và k t qu nghiên c u đư c cung c p t các công ty này là ngu n d li u quan tr ng (c th như xác su t c a nhu c u cao hay nhu c u th p) đ các doanh nghi p căn c vào đó đ ra quy t đ nh. Tuy nhiên, không ph i doanh nghi p nào cũng đ ngu n l c đ thuê ho c t th c hi n nghiên c u th trư ng. Vì v y, trong nh ng trư ng h p không có nhi u thông tin, các doanh nghi p v n ph i t ra quy t đ nh. Khi đó, môi trư ng ra quy t đ nh c a doanh nghi p thu c lo i ra quy t đ nh trong đi u ki n không ch c ch n (Decision Making Under Uncertainty). Đ i v i đa ph n các doanh nghi p nh t i Vi t Nam, ra quy t đ nh trong đi u ki n không ch c ch n là r t ph bi n. Vì v y, vi c ng d ng các tiêu chu n ra quy t đ nh trong môi trư ng này vào trong ho t đ ng c th c a doanh nghi p mình là đ i u r t c n thi t. Trong môi trư ng ra quy t đ nh này, ngư i ra quy t đ nh không bi t đư c xác su t x y ra c a m i tr ng thái ho c các d ki n liên quan đ n v n đ c n ph i gi i quy t. Nói cách khác, ngư i ra quy t đ nh không bi t đư c b t c m t thông tin nào (các d ki n xác su t không có s n). Trong môi trư ng này, ngư i ra quy t đ nh có th dùng m t trong 5 tiêu chu n sau: 1. Tiêu chu n Maximax (Tiêu chu n ra quy t đ nh l c quan- Optimistic decision criterion); 2. Tiêu chu n Maximin (Tiêu chu n ra quy t đ nh bi quan - Pessimistic decision criterion); GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 59
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 3. Tiêu chu n Laplace (Đ ng đ u ng u nhiên-Equally likely); 4. Tiêu chu n Herwice (Tiêu chu n hi n th c-Criterion of realism); 5. Tiêu chu n Minimax (Savage Minimax Regret). Trong đó, 4 tiêu chu n đ u tiên đư c tính toán tr c ti p t b ng quy t đ nh (decision payoff table). Còn tiêu chu n Minimax thì đư c tính toán b ng cách s d ng b ng thi t h i cơ h i (opportunity loss table). Chúng ta s l n lư t nghiên c u các tiêu chu n này đ ra quy t đ nh cho tình hu ng c a công ty Phương Nam v i gi thi t công ty này không có b t c thông tin gì v xác su t c a các tr ng thái. 4.1. Tiêu chu n Maximax Tiêu chu n Maximax giúp ta tìm đư c p hương án làm c c đ i nh ng giá tr l i nhu n l n nh t so sánh v i nh ng phương án khác. Cách tính: Theo tiêu chu n này, trư c tiên chúng ta tìm giá tr c c đ i l i nhu n trong t ng phương án (t ng hàng). Sau đó, so sánh các giá tr c c đ i này và ch n phương án có giá tr l n nh t (Maximax). B i vì tiêu chu n này ch n giá tr cao nh t có th có nên nó còn đư c g i là tiêu chu n ra quy t đ nh l c quan (Optimistic decision criterion). * Ví d : Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam B ng 2.3. Tính toán theo tiêu chu n Maximax cho công ty Phương Nam Tr ng thái Maximum Th trư ng Th trư ng trong t ng xu tt hàng (USD) (USD) Phương án 1. Xây d ng nhà máy 200.000 200.000 - 180.000 ln (Maximax) 2. Xây d ng nhà máy 100.000 - 20.000 100.000 nh GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 60
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 3. Không làm gì 0 0 0 D a vào b ng trên, theo tiêu chu n Maximax, chúng ta s ch n phương án 1 – Xây d ng nhà máy l n. Đây là phương án có giá tr l n nh t trong các giá tr c c đ i trong t ng hàng. 4.2. Tiêu chu n Maximin Đây là tiêu chu n đ ch n p hương án làm c c đ i nh ng giá tr l i nhu n nh nh t trong t ng phương án. Cách tính: Theo tiêu chu n này, trư c tiên chúng ta tìm giá tr c c ti u l i nhu n trong t ng phương án (t ng hàng). Sau đó, so sánh các giá tr c c ti u này và ch n phương án có giá tr l n nh t (Maximin). B i vì tiêu chu n này s ch n nh ng phương án có thi t h i ít nh t nên nó còn đư c g i là tiêu chu n ra quy t đ nh bi quan (Pessimistic decision criterion). * Ví d : Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam B ng 2.4. Tính toán theo tiêu chu n Maximin cho công ty Phương Nam Tr ng thái Minimum Th trư ng Th trư ng trong t ng xu tt hàng (USD) (USD) Phương án 1. Xây d ng nhà máy - 180.000 200.000 - 180.000 ln 2. Xây d ng nhà máy 100.000 - 20.000 - 20.000 nh 3. Không làm gì 0 0 0 (Maximin) D a vào b ng 2.4 trên, theo tiêu chu n Maximin, chúng ta s ch n phương án 3 – Không làm gì. Đ ây là phương án có giá tr l n nh t trong các giá tr c c ti u trong t ng hàng. GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 61
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 4.3. Tiêu chu n Hurwicz (Tiêu chu n hi n th c-Criterion of realism) Tiêu chu n Hurwicz còn g i là tiêu chu n hi n th c (Criterion of realism). Nó s d ng phương pháp trung bình có tr ng s (weighted average) đư c xác đ nh theo công th c (2.1) sau đây: (Hurwicz) = Max (weighted average) = Max [α *Max P ij + (1 - α)*Min P ij] (2.1) (Hurwicz) = Max [α*(c c đ i trong t ng hàng) + (1 -α )*(c c ti u trong t ng hàng)] th c t (Coefficient of Realism) α có giá tr n m Trong đó, h s trong kho ng [0,1]. + N u α → 1: Ngư i ra quy t đ nh l c quan v tương lai, + còn n u α → 0 : Ngư i ra quy t đ nh bi quan v tương lai. Do đó, đây là mô hình dung hòa gi a tiêu chu n ra quy t đ nh l c quan và tiêu chu n ra quy t đ nh bi quan. Như v y, phương pháp này có d ng m m d o hơn, giúp cho ngư i ra quy t đ nh đưa đư c c m xúc cá nhân c a mình (tính l c quan hay bi quan) vào trong mô hình tính toán. Cách tính: Theo tiêu chu n này, trư c tiên chúng ta tính trung bình có tr ng s (weighted average) trong t ng phương án (t ng hàng). Sau đó, so sánh các giá tr trung bình có tr ng s này và ch n phương án có giá tr l n nh t (Max). * Ví d : Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam Gi s ông Nam ch n h s th c t α = 0,8, ta có: B ng 2.5. Tính toán theo tiêu chu n Hurwicz cho công ty Phương Nam Tr ng thái Hurwicz Th trư ng Th trư ng α = 0,8 xu tt (USD) (USD) Phương án GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 62
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 1. Xây d ng nhà máy 124.000 200.000 - 180.000 ln (Max) 2. Xây d ng nhà máy 76.000 100.000 - 20.000 nh 3. Không làm gì 0 0 0 trên, theo tiêu chu n H urwicz v i α = 0,8, D a vào b ng 2.5 chúng ta s ch n p hương án 1 – Xây d ng nhà máy l n. B i vì đây là phương án có giá tr trung bình có tr ng s là l n nh t: 0,8 * 200.000 + (1-0,8) * (-180.000) = 124.000 USD 4.4. Tiêu chu n Laplace (Tiêu chu n đ ng đ u ng u nhiên- Equally likely) Tiêu chu n Laplace (còn g i là tiêu chu n đ ng đ u ng u nhiên) là tiêu chu n đi tìm phương án làm c c đ i giá tr trung bình các l i nhu n. Nói cách khác, tiêu chu n này gi thi t các tr ng thái có xác su t là như nhau. Cách tính: Theo tiêu chu n này, trư c tiên chúng ta ph i tính k t qu trung bình (average payoff) cho m i phương án t ng hàn b ng cách c ng t t c các giá tr payoffs và chia cho s lư ng payoffs đó. Sau đó, ch n phương án có giá tr trung bình l n nh t. * Ví d : Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam B ng 2.6. Tính toán theo tiêu chu n Laplace cho công ty Phương Nam Tr ng thái Th trư ng t t Th trư ng x u Trung bình (USD) (USD) Phương án Xác su t: p1 = Xác su t: p2 = 0,5 0,5 1. Xây d ng nhà máy 200.000 - 180.000 10.000 ln 2. Xây d ng nhà máy 100.000 - 20.000 40.000 GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 63
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH nh 3. Không làm gì 0 0 0 D a vào b ng 2.6 trên, theo tiêu chu n Laplace, chúng ta s ch n p hương án 2 – Xây d ng nhà máy nh . Đây là phương án có giá tr trung bình l n nh t trong t t c các giá tr l i nhu n trung bình trong t ng hàng. 4.5. Tiêu chu n Minimax (Savage Minimax Regret) Đ i v i m t tr ng thái cho trư c, Thi t h i cơ h i (OL- Opportunity Loss), đôi khi còn g i là s đáng ti c (regret), là s khác bi t (kho ng chênh l ch) gi a l i ích t i đa (giá tr l n nh t) và l i ích th c s thu nh n đư c cu tr ng thái đó. Thi t h i Cơ h i (OL) đ ư c x ác đ nh theo công th c (2.2) sau đây: OLij = Max Mij - Mij (2.2) Trong đó: + O Lij: Thi t h i cơ h i c a phương án i đ i v i tr ng thái j; + Mij: L i nhu n c a phương án i ng v i tr ng thái j; Thi t h i C ơ h i (OL), m t cách t ng quát có th đư c đ nh nghĩa là l i ích đã b qua (chi phí cơ h i) do quy t đ n h không ch n đúng phương án t t nh t ng v i m i tr ng thái (cái l i m t đi do mình không n m b t cơ h i đó). Thi t l p b ng thi t h i cơ h i (Opportunity Loss Table): B ng này đư c xây d ng b ng cách xác đ nh chi phí cơ h i (l i ích đã b qua) cho vi c không ch n đúng phương án t t nh t ng v i m i tr ng thái. Thi t h i cơ h i cho t ng tr ng thái (hay t ng c t) ng v i m i phương án đư c tính b ng cách l y l i ích t i đa (giá tr l n nh t) tr đi cho l i ích t i m i ô đó. * Ví d : Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 64
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH B ng 2.7. B ng Thi t h i cơ h i công ty Phương Nam (Thi t h i mang d u dương) Tr ng thái Th trư ng t t (USD) Th trư ng x u T t nh t (Max Mi1): (USD) 200.000 T t nh t (Max Mi2): Phương án Xác su t: p1 = 0,5 0 Xác su t: p1 = 0,5 1. XD nhà máy 200.000 –200.000 = 0 0 - ( -180.000 ) = ln 180.000 2. XD nhà máy 200.000 – 100.000 = 0 - ( -20.000) = 20.000 nh 100.000 3. Không làm gì 200.000 – 0 = 200.000 0–0=0 Tiêu chu n Minimax d a trên b ng thi t h i cơ h i (Opportunity Loss Table).Tiêu chu n này d a trên vi c c c ti u hóa nh ng giá tr thi t h i cơ h i l n nh t trong t ng phương án. Cách tính: Theo tiêu chu n này, trư c tiên chúng ta ph i thi t l p b ng thi t h i cơ h i (Opportunity Loss Table) b ng cách xác đ nh giá tr thi t h i cơ h i do không ch n p hương án t t nh t. Sau đó, tìm giá tr thi t h i cơ h i l n nh t trong t ng phương án (t ng hàng). Cu i cùng, ch n p hương án có giá tr thi t h i cơ h i th p nh t b ng cách l y Min c a các giá tr v a tìm đ ư c. * Ví d : Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam B ng 2.8. Tính toán theo tiêu chu n Minimax cho Công ty Phương Nam Tr ng thái Th trư ng Th trư ng Tiêu chu n tt xu Minimax Phương án (USD) (USD) 1. Xây d ng nhà máy 0 180.000 180.000 ln GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 65
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 2. PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 2. Xây d ng nhà máy 100.000 100.000 20.000 nh (Minimax) 3. Không làm gì 200.000 0 200.000 D a vào b ng 2.8 trên, theo tiêu chu n Minimax, chúng ta s ch n phương án 2 – Xây d ng nhà máy nh . Đây là phương án s c c ti u đư c thi t h i cơ h i l n nh t. 5. RA QUY T Đ N H TRONG ĐI U KI N R I RO (DECISION MAKING UNDER RISK) Ra quy t đ nh trong đi u ki n r i ro (Decision Under Certainty) là tình hu ng ra quy t đ nh khi bi t xác su t c a tr ng thái. - H ai tiêu chu n cho vi c ra quy t đ nh: 1. C c đ i Giá tr ti n t kỳ v ng - Max EMV (Expected Moneytary Value); 2. C c ti u Thi t h i cơ h i kỳ v ng - Min EOL (Expected Opportunity Loss). * Ví d : Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam G i s tình hình th trư ng t t hay th trư ng x u đ u có xác su t như nhau là 50%, chúng ta xây d ng b ng l i nhu n cho t ng phương án ng v i m i tr ng thái như b ng sau: B ng 2.9. B ng l i nhu n c a công ty Phương Nam Tr ng thái Th trư ng t t Th trư ng x u (USD) (USD) Xác su t: p2 = 0,5 Xác su t: p1 = Phương án 0,5 1. Xây d ng nhà máy 200.000 - 180.000 ln 2. Xây d ng nhà máy 100.000 - 20.000 nh 3. Không làm gì 0 0 GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 66
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.15: Bộ Đồ Án Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Cơ Khí
65 tài liệu
2418 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2