Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc Việt Nam trong thời kỳ hội nhập toàn cầu

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

373
lượt xem 91
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bản sắc văn hoá Việt Nam trải qua bao lần tiếp biến vẫn không bị lệch lạc, phai mờ, thậm chí qua mỗi lần đất nước bị xâm lăng, dân tộc bị thôn tính, bản sắc đó không những không mất đi mà ngày càng được khẳng định và phát triển. Xu thế hội nhập toàn cầu hiện nay là một cuộc tiếp biến lớn lao của văn hoá Việt Nam với văn hoá thế giới, vậy cần phải làm gì để tiếp thu được những yếu tố tiên tiến của văn hoá nhân loại mà không làm mất đi mà ngày càng được khẳng định và phát triển.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc Việt Nam trong thời kỳ hội nhập toàn cầu

GIỮ GÌN VÀ PHÁT HUY BẢN SẮC VĂN HOÁ DÂN TỘC VIỆT NAM TRONG THỜI KỲ HỘI NHẬP TOÀN CẦU ThS. LÊ THỊ THUÝ Bộ môn Những nguyên lý cơ bản của CNMLN Khoa Lý luận chính trị Trường Đại học Giao thông Vận tải Tóm tắt: Bản sắc văn hoá Việt Nam trải qua bao lần tiếp biến vẫn không bị lệch lạc, phai mờ, thậm chí qua mỗi lần đất nước bị xâm lăng, dân tộc bị thôn tính, bản sắc đó không những không mất đi mà ngày càng được khẳng định và phát triển. Xu thế hội nhập toàn cầu hiện nay là một cuộc tiếp biến lớn lao của văn hoá Việt Nam với văn hoá thế giới, vậy cần phải làm gì để tiếp thu được những yếu tố tiên tiến của văn hoá nhân loại mà không làm mờ đi bản sắc văn hoá dân tộc. Summary: The Vietnamese nation and culture have been successfully pased through the country difficulty periods for several times. It does not change its character when country is invaded or the nationlism is interferred, in fact it becomes stronger and better. The curent integrating into the world environment is a vast demostrion of the Vietnamese nation and culture.Therefore, what has tobe done to learn the advantages of the world culture, but not to lose the Vietnam nation and culture it lelf. MLN- VTKT-2 mặt tích cực, nhận biết và ngăn chặn, đẩy lùi I. ĐẶT VẤN ĐỀ những mặt tiêu cực của “nền văn hoá bên Không ngoài xu thế của thời đại Việt ngoài”. Bức tranh đời sống văn hoá nước ta Nam đang tiến hành công cuộc đổi mới, mở hiện nay không chỉ có một màu hoặc sáng cửa giao lưu rộng rãi với các nước trên thế hoặc tối cho nên việc bảo vệ, duy trì, phát giới ở nhiều lĩnh vực. Tình hình đó tác động huy, phát triển những nét văn hoá truyền lớn đến nền văn hoá dân tộc. thống tốt đẹp không thể không đồng thời hạn chế, đẩy lùi, xoá bỏ những hiện tượng lỗi thời, Cùng với nền kinh tế thị trường thì các lạc hậu đang làm vẩn đục môi trường văn hoá sản phẩm văn hoá của nền kinh tế thị trường - xã hội, tạo miếng đất cho sự xâm nhập tư bản chủ nghĩa sẽ có cơ hội vào nước ta. Sự những sản phẩm văn hoá độc hại ngoại lai. tác động của nền văn hoá bên ngoài vào nền văn hoá dân tộc sẽ nảy sinh những thời cơ và Văn hoá dân tộc là một vấn đề rộng lớn, thách thức mới, những thuận lợi và khó khăn rất phong phú và phức tạp có tác động to lớn mà hậu quả không những tác động đến nền đến sự trường tồn của dân tộc. Vì vậy, vấn đề văn hoá dân tộc mà còn tác động đến tươnglai giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc của đất nước. Vì vậy, trong quá trình hội nhập luôn được coi là nhiệm vụ quan trọng và cấp chúng ta phải biết tiếp thu và phát huy những bách trong xu thế hội nhập toàn cầu.
những đường nét, màu sắc riêng biệt không thể II. NỘI DUNG trộn lẫn của một nền văn hoá. Bản sắc dân tộc 1. Văn hoá và bản sắc văn hoá dân tộc làm nên cốt lõi vững chắc giúp cho nền văn hoá a. Văn hoá là gì? luôn giữ được tính duy nhất, tính nhất quán Muốn nghiên cứu vai trò của văn hoá đối trong quá trình phát triển. Mỗi cá nhân với tư với sự tồn tại và phát triển, trước hết chúng ta cách là một chủ thể sáng tạo văn hoá luôn thống phải có một khái niệm về văn hoá. Văn hoá là nhất cái riêng của bản thân mình và cái chung một lĩnh vực rộng lớn rất phong phú và đa của dân tộc và cái nhân loại. Do vậy, bản sắc dạng. Ở đây chúng ta nêu nên một định nghĩa dân tộc của văn hoá luôn chứa đựng cả tính về văn hoá của cựu tổng giám đốc UNESCO nhân loại, cả tính khu vực và tính tộc người. Federico Mayor: “Văn hoá phản ánh và thể Bản sắc văn hoá dân tộc là sắc thái hiện một cách tổng quát và sống động mọi “gốc”, nó được ví như tấm chứng minh thư, mặt của cuộc sống (của mỗi cá nhân và cả thẻ căn cước, những màu sắc và đường nét cộng đồng) đã diễn ra trong quá khứ cũng như đang diễn ra trong hiện tại, qua hàng bao thế riêng biệt không thể trộn lẫn của một nền văn kỷ nó đã cấu thành một hệ thống các giá trị, hoá. Do đó, bản sắc văn hoá dân tộc có vai trò truyền thống, thẩm mỹ và lối sống mà dựa cực kỳ quan trọng đối với sự tồn tại và phát trên đó từng dân tộc tự khẳng định bản sắc triển của đất nước. Với vai trò là “bệ đỡ” bản riêng của mình”. sắc văn hoá dân tộc đã giúp cho dân tộc Việt Nam đứng vững suốt hàng chục thế kỷ trước Văn hoá là một hiện tượng khách quan, là tổng hoà của tất cả các khía cạnh của đời sống. sự nô dịch cũng như âm mưu đồng hoá của Ngay cả những khía cạnh nhỏ nhặt nhất của ngoại bang. Và chính sự du nhập của văn hoá cuộc sống cũng mang những dấu hiệu văn hoá. ngoại bang đã tạo nên cốt cách, diện mạo MLN- Rất nhiều thứ thoạt nhìn thì giống nhau, nhưng không thể bị tiêu diệt của văn hoá Việt Nam. VTKT 2 nếu xem xét kỹ lại có những điểm riêng biệt. 2. Giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc Việt Cũng như tất cả các ngành khoa học xã Nam trong thời kỳ hội nhập toàn cầu hội khác, văn hoá cũng có lịch sử phát triển, Suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ hình thành và phát triển lâu dài trong lịch sử nước những sắc thái văn hoá dân tộc Việt xã hội loài người. Do đó, trong quá trình phát Nam được kết tinh rất đậm và riêng biệt, tiêu triển của lịch sử thì quan niệm về văn hoá biểu là “lòng yêu nước nồng nàn, ý thức tự cũng có những biến đổi. cường, tinh thần đoàn kết, ý thức cộng đồng Văn hoá tồn tại dưới các hình thức như: gắn kết cá nhân – gia đình – làng xã, tổ quốc, các công trình kiến trúc, vật dụng, ẩm thực, lòng nhân ái khoan dung trọng tình nghĩa, đạo ngôn ngữ, tập quán, âm nhạc, tôn giáo… lý, đức tính cần cù, sáng tạo trong lao động, Văn hoá tồn tại và phát triển trong mối sự tinh tế trong ứng xử, tính giản dị trong lối quan hệ thích nghi giữa con người với tự nhiên, sống… Bản sắc văn hoá dân tộc Việt Nam giữa con người với con người. Vì vậy, văn hoá còn dậm nét trong các hình thức biểu hiện không phải là giá trị cố định, bất biến mà văn mang tính dân tộc độc đáo”. Bản sắc văn hoá hoá luôn phát triển. Văn hoá là mục tiêu và động Việt Nam đậm nét bởi suốt hàng nghìn năm bị lực của sự phát triển kinh tế – xã hội. ngoại bang đô hộ, hàng trăm năm bị xâm lăng bởi nhiều thế lực hùng mạnh mà những nét b. Bản sắc văn hoá dân tộc là gì? đặc trưng của nó không những không mất mà Bản sắc văn hoá dân tộc là sắc thái gốc, là
còn ngày càng được khẳng định và phát triển. chúng ta vẫn giữ gìn và phát huy được bản sắc văn hoá dân tộc đã là vấn đề bức xúc đặt ra Mở cửa hội nhập toàn cầu với Việt Nam cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta hiện thực sự đang là một cuộc tiếp biến lớn lao, rất nay. Vì mục đích của chúng ta tham gia hội căn bản của văn hoá Việt Nam với văn hoá nhập không chỉ vì một cuộc sống tiện nghi mà thế giới. Bởi vì, hội nhập quốc tế sẽ làm tăng còn là phát triển một nền văn hoá dân tộc Việt nhanh nhiều loại sản phẩm văn hoá, trong đó, Nam ngày càng tiên tiến, hiện đại và đậm đà bên cạnh những yếu tố tốt đẹp có cả những bản sắc dân tộc. yếu tố không phù hợp với văn hoá truyền Để hoà vào trình độ phát triển của thế thống, thậm chí độc hại. Vậy trong quá trình giới và giữ gìn được bản sắc văn hoá dân tộc hội nhập chúng ta phải chủ động lựa chọn chúng ta cần phát huy các giá trị truyền thống trước sự thâm nhập ồ ạt từ bên ngoài vào để và lấy yếu tố nội sinh làm chủ thể để tiếp nhận chống lại sự đảo lộn những thói quen, nếp các yếu tố ngoại sinh, còn coi yếu tố ngoại sống và cả những suy nghĩ của mọi người sinh làm chất kích thích sự biến hoá của các trong xã hội. yếu tố nội sinh. Nếu nhân danh sự tiếp thu mà Thực trạng những năm gần đây, không chỉ bê nguyên xi những cái bên ngoài vào thì rút ở thành thị mà cả những vùng nông thôn, điều cuộc văn hoá của dân tộc sẽ bị mất gốc, bị kiện sống, tiện nghi sinh hoạt, lối sống đã và đồng hoá. Mất nước chúng ta có thể giành lại đang có sự thay đổi lớn. Sự thay đổi đó không được nước, nhưng mất bản sắc văn hoá dân chỉ ở đời sống vật chất mà ngay cả trong đời tộc thì chúng ta sẽ mất tất cả. sống tinh thần và cách suy nghĩ của con người. Thực tế nhiều nước ở Châu Á, Phi, Mỹ la Sự khủng hoảng ở một số mặt trong nhiều tinh khi mở rộng giao lưu, phát triển đã đồng phương tiện đời sống đang hình thành và liên MLN- nhất hiện đại hoá với phương Tây hoá. Kết quan đến từng gia đình. Trước đây một số VTKT-2 quả là sự thu nhập tuỳ tiện các giá trị bên người đi tìm sự thoả mãn lối sống phóng đãng ngoài không phù hợp với chính mình đã làm của họ ở nước ngoài, thì nay lối sống đó đã nảy cho những chuẩn mực giá trị văn hoá của họ nở ở tại Việt Nam. Trên một số lĩnh vực, lối bị biến chất và xã hội thì rối loạn. sống đó đang có xu hướng khống chế lối sống truyền thống Việt Nam. Nhiều cách sinh hoạt, Việt Nam chủ động và tích cực tham gia cách sống, cách nghĩ… thực sự đang xung đột hội nhập quốc tế nhằm tăng cường giao lưu văn với những chuẩn mực mà nhân dân ta cho là hoá với các nước nhằm mục tiêu xây dựng nền lành mạnh. Nhiều hiện tượng trước đây hoàn văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc toàn xa lạ thì nay không ít người xem là văn hoá dân tộc. Giữ gìn và bảo vệ bản sắc văn chuyện bình thường như: bạo lực, kích dâm, hoá của mỗi dân tộc trên thế giới đã góp phần xem tiền là tối thượng… đồng minh của lối làm phong phú thêm cho nền văn minh của sống buông thả là luận điệu tự do, dân chủ nhân loại. Việc giao lưu văn hoá giữa các nước không danh giới. Tất cả những cái đó nếu trên thế giới là rất cần thiết, nó làm cho các nền không kịp thời ngăn chặn thì đến một lúc nào văn hoá vốn trước đây hoàn toàn khác biệt nay đó an ninh của quốc gia, thậm chí nền độc lập có thể xích lại gần nhau hơn. Tuy nhiên hội của dân tộc sẽ là cái bia bắn phá, lối sống và nhập toàn cần không có nghĩa là xoá bỏ văn văn hoá dân tộc sẽ bị coi là lạc hậu, lạc lõng. hoá dân tộc để tiếp thu một nền văn hoá khác Vậy, làm thế nào trong khi hội nhập mà có tính chất “mẫu mực” cho toàn thế giới.
Thực tế, không thể có một nền văn hoá mẫu hơn cả đang huỷ hoại lối sống truyền thống mực như vậy. Hội nhập toàn cần là sự mở rộng nhân nghĩa, truyền thống đạo đức của dân tộc. biên giới văn hoá từ phạm vi địa phương, dân Vậy, mở rộng giao lưu văn hoá bên cạnh tộc, quốc gia ra phạm vi toàn thế giới. Hội cơ hội để tiếp thu những tinh hoa văn hoá thế nhập toàn cầu tạo điều kiện để giới thiệu những giới thì những sản phẩm văn hoá xấu, độc hại thành tựu, những nét độc đáo của văn hoá dân cũng vào nước ta. Nạn sách đen, băng đĩa tộc, xuất khẩu những sản phẩm văn hoá của phản động, kích thích bạo lực, kích dâm đã và dân tộc này cho các dân tộc khác, đồng thời đang len lỏi đến tận ngõ xóm làng quê, chúng tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa văn hoá ta mất bao nhiêu công sức truy quét mà vẫn của các dân tộc khác để làm giàu, làm phong chưa xoá bỏ được. Những sản phẩm văn hoá phú thêm nền văn hoá dân tộc mình. Một nền xấu này rất nguy hại, làm vẩn đục môi trường văn hoá đóng cửa khép kín sẽ khô héo, thiếu văn hoá, ảnh hưởng đến lối sống, thuần phong sức sống và kém phát triển. Hội nhập toàn cầu mỹ tục của dân tộc nhất là lớp trẻ. Càng mở là con dao hai lưỡi nó đem lại cho chúng ta rộng giao lưu, càng được ngăn chặn quyết liệt nhiều điều hay, điều lợi, nhưng cũng đem lại những sản phẩm văn hoá độc hại và phản vô số điều xấu xa, bất lợi. Vì vậy, vấn đề đặt ra động. Việc ngăn chặn có hiệu quả chính là khi hội nhập quốc tế là không chỉ tiếp thu góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hoá những tinh hoa văn hoá của nhân loại mà phải tốt đẹp của dân tộc. giữ được nền văn hoá dân tộc, không đánh mất đi bản sắc của chính mình. III. KẾT LUẬN Việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc cần Hội nhập toàn cầu về văn hoá giúp chúng được quan tâm ngay trong cuộc sống hằng ta có điều kiện để giới thiệu văn hoá Việt MLN- ngày, chẳng hạn trong lĩnh vực nghệ thuật đã VTKT Nam với bạn bè quốc tế và trong quá trình 2 xảy ra tình trạng không ít bạn trẻ đua nhau giao lưu chúng ta có điều kiện chủ động tiếp chạy theo nhạc Rock, Pop, Hiphop… mà quay thu những tinh hoa văn hoá của thế giới để lưng lại với nghệ thuật truyền thống như hát làm giàu cho nền văn hoá dân tộc, khẳng định dân ca, tuồng, chèo… Nhiều người mẹ trẻ bản sắc văn hoá của dân tộc mình. Mặt khác, không thuộc một bài hát ru, những sản phẩm ngăn ngừa được những yếu tố tiêu cực, phản âm nhạc suy đồi đang được bày bán công động du nhập từ các nền văn hoá của các dân khai, những sản phẩm văn hoá đồi truỵ, những tộc khác tràn vào. tài liệu chính trị phản động được giới thiệu trên mạng Internet. Ngay cả cách ăn mặc, nói Tài liệu tham khảo năng, cử chỉ, hành vi giao tiếp hàng ngày [1]. Tài liệu nghiên cứu Nghị quyết Trung ương muốn giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc cần VIII. Nxb Chính trị Quốc gia – Hà Nội, 1998. [2]. C. Mác – Ph.Ăngghen Toàn tập, tập 3. Nxb phải dựa trên cơ sở thuần phong mỹ tục của Chính trị Quốc gia – Hà Nội, 1995. ông cha từ bao đời để lại. Mỗi gia đình cần [3]. C. Mác – Ph.Ăngghen Toàn tập, tập 4. Nxb phải giữ được nề nếp gia phong, con cháu Chính trị Quốc gia – Hà Nội, 1995. [4]. Trần Trọng Đoàn. Văn hoá - mở rộng giao hiếu thảo, vợ chồng thủy chung, anh em thuận lưu, mở rộng tiếp nhận- giữ gìn bản sắc dân tộc. hoà, khu dân cư phải có tình làng nghĩa xóm. Tạp chí Nghiên cứu trao đổi số 4, tháng 2/1999. Điều cấp thiết hiện nay là phải xây dựng được [5]. Nguyễn Tấn Hùng. Mối quan hệ giữa các nền lối sống thấm nhuần đạo lý con người Việt văn hoá, văn minh trong kỷ nguyên toàn cầu từ cách tiếp cận triết học. Tạp chí Triết học, số 10, 2006♦ Nam. Lối sống thực dụng tôn thờ đồng tiền