Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 4 * 2001<br />
<br />
GOÙP PHAÀN NGHIEÂN CÖÙU XAÙC ÑÒNH VAØ / HOAËC HOAØN THIEÄN<br />
MOÄT SOÁ TIEÂU CHUAÅN CHAÅN ÑOAÙN TEÁ BAØO HOÏC<br />
TRONG 5 LOAÏI UNG THÖ PHEÁ QUAÛN THÖÔØNG GAËP<br />
Nguyeãn Vöôïng* – Leâ Trung Thoï *– Ñaëng Theá Chaân *<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
50 tröôøng hôïp ung thö pheá quaûn bao goàm 14 ung thö bieåu moâ vaûy, 18 ung thö bieåu moâ tuyeán, 8 ung thö<br />
bieåu moâ teá baøo lôùn, 8 ung thö bieåu moâ teá baøo nhoû, 2 ung thö bieåu moâ vaûy – tuyeán ñaõ ñöôïc nghieân cöùu veà teá baøo<br />
hoïc vaø khaúng ñònh chaån ñoaùn qua ñoái chieáu moâ beänh hoïc. Caùc tieâu chuaån chaån ñoaùn teá baøo hoïc ñaõ ñöôïc trình<br />
baøy vaø baøn luaän.<br />
<br />
SUMMARY<br />
CONTRIBUTION TO THE ESTABLISHMENT AND/OR IMPROVEMENT STUDY SOME CRITERIA OF<br />
CYTOLOGIC DIAGNOSIS 5 MAJOR LUNG CARCINOMAS.<br />
Nguyeãn Vöôïng, Leâ Trung Thoï, Ñaëng Theá Chaân * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Special issue of Pathology - Vol. 5 Supplement of No 4 – 2001: 32-36<br />
<br />
50 cases of lung cancer including 14 squamous carcinomas, 18 adenocarcinomas, 8 large cell<br />
carcinomas, 8 small cell carcinomas and 2 adeno-squamous carcinomas were diagnosed cytologically and<br />
confirmed by histologycal confrontation. Criteria of cytologic diagnosis were presented and discussed..<br />
chænh cho moïi típ ung thö.<br />
ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br />
Trong Y giôùi, haàu nhö ai cuõng bieát hieän nay<br />
ung thö phoåi chieám vò trí haøng ñaàu trong caùc ung<br />
thö ôû nam giôùi vaø ñeå chaån ñoaùn beänh chính xaùc, boä<br />
ba chaån ñoaùn baèng hình aûnh, noäi soi, hình thaùi hoïc<br />
coù vai troø quyeát ñònh trong ñoù chaån ñoaùn teá baøo hoïc<br />
– moâ beänh hoïc coù yù nghóa cuûa tieâu chuaån vaøng. ÔÛ<br />
Vieät Nam, tröôùc nay, chaån ñoaùn teá baøo hoïc trong<br />
ung thö phoåi thöôøng chæ xaùc ñònh coù teá baøo ung thö<br />
hay khoâng (keå caû haøng chuïc luaän aùn, luaän vaên veà<br />
chuû ñeà ung thö phoåi coù lieân quan chaån ñoaùn teá baøo<br />
hoïc), haàu nhö khoâng ñònh típ ung thö vaø cuõng<br />
khoâng neâu nhöõng tieâu chuaån chaån ñoaùn teá baøo hoïc<br />
ngoaøi moät vaøi taøi lieäu cuûa Nguyeãn Vöôïng vaø coäng<br />
söï(1,2,3,5).<br />
Ngay ôû nhöõng nöôùc phaùt trieån, tuy chaån ñoaùn teá<br />
baøo hoïc ung thö phoåi ñöôïc ñeà caäp töø laâu(2,6,7,8,9) song<br />
vì kinh nghieäm chöa thoáng nhaát, vieäc phaân loaïi vaø<br />
ñònh típ coøn ñang dieãn tieán neân ñöông nhieân, caùc<br />
tieâu chuaån chaån ñoaùn teá baøo hoïc chöa theå hoaøn<br />
<br />
ÔÛ coâng trình naøy, chuùng toâi chæ haïn cheá trong<br />
xaùc ñònh tieâu chuaån chaån ñoaùn teá baøo hoïc 5 loaïi<br />
ung thö phoåi thöôøng gaëp khoâng ngoaøi muïc ñích gôïi<br />
môû höôùng ñieàu trò, tieân löôïng beänh cuõng nhö giuùp<br />
cho vieäc nhaân leân roäng raõi ôû caùc cô sôû giaûi phaãu<br />
beänh – teá baøo beänh hoïc.<br />
<br />
VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br />
CÖÙU<br />
Do kinh phí haïn heïp vaø thôøi gian nghieân cöùu<br />
ngaén, chuùng toâi chæ coù theå nghieân cöùu treân 50 maãu<br />
beänh.<br />
Vieäc löïa choïn beänh nhaân phaûi ñaùp öùng 2 yeâu<br />
caàu:<br />
Chaån ñoaùn teá baøo hoïc xaùc ñònh chaéc chaén coù<br />
ung thö vaø típ (chæ döïa vaøo beänh phaåm queùt, aùp<br />
vaø/hoaëc choïc huùt kim xuyeân thaønh ngöïc). Dó nhieân,<br />
khoâng laáy caùc beänh phaåm töø maøng phoåi hoaëc beänh<br />
phaåm nöôùc traøn dòch, ñôøm.. Cuõng loaïi caùc tröôøng<br />
hôïp ung thö di caên hoaëc chöa ñònh típ<br />
<br />
* Boä Moân Giaûi Phaãu Beänh – Ñaïi hoïc Y Haø Noäi<br />
<br />
Chuyeân ñeà Giaûi Phaãu Beänh g<br />
<br />
1<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 4 * 2001<br />
Coù beänh phaåm moâ beänh hoïc ñoái chieáu caùc chaån<br />
ñoaùn, ôû ñaây laø 35 beänh phaåm phaãu thuaät vaø 15 sinh<br />
thieát tröôùc phaãu thuaät ñaõ chaån ñoaùn roõ típ ung thö.<br />
Vieäc nhuoäm teá baøo theo kyõ thuaät Giemsa thoâng<br />
duïng, coøn xöû lyù tieâu baûn moâ beänh hoïc nhö kyõ thuaät<br />
chuaån vaãn laøm taïi Boä moân vaø Khoa Giaûi phaãu<br />
beänh, beänh vieän Baïch Mai. Moãi típ beänh ñeàu ñöôïc<br />
chuïp aûnh vi theå maøu, laøm phim döông baûn.<br />
Vôùi muïc ñích nghieân cöùu treân, chuùng toâi khoâng<br />
quan taâm tôùi tyû leä caùc típ beänh, ñoä tuoåi, giôùi... vaø vì<br />
theá cuõng khoâng aùp duïng toaùn thoáng keâ, tyû leä döông<br />
tính giaû, aâm tính giaû, ñoä nhaïy, ñoä ñaëc hieäu v.v...<br />
nhö ñaõ coâng boá ôû caùc coâng trình tröôùc.<br />
Thöïc chaát ñaây laø moät nghieân cöùu boå sung theâm<br />
veà chaån ñoaùn teá baøo hoïc trong ung thö phoåi so vôùi<br />
nhöõng taøi lieäu chuùng toâi ñaõ coâng boá tröôùc ñaây.<br />
<br />
KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU<br />
Trong 50 beänh nhaân ñöôïc xaùc chaån vaø ñònh típ<br />
ung thö veà caû teá baøo hoïc, moâ beänh hoïc, coù ung thö<br />
(K) bieåu moâ vaûy: 14 tröôøng hôïp, chieám tyû leä 28%;<br />
K bieåu moâ tuyeán 18 tröôøng hôïp (36%); K bieåu moâ<br />
teá baøo lôùn 8 tröôøng hôïp (16%); K bieåu moâ teá baøo<br />
nhoû: 8 tröôøng hôïp (16%); vaø K bieåu moâ vaûy tuyeán:<br />
2 tröôøng hôïp (4%). Nhöõng soá lieäu vaø tyû leä naøy<br />
khoâng phaûn aùnh tình hình caùc típ ung thö phoåi maø<br />
chuû yeáu giôùi thieäu kinh nghieäm chaån ñoaùn ñaõ ñöôïc<br />
ñoái chieáu teá baøo – moâ beänh tæ mæ treân nhöõng soá<br />
löôïng beänh nhaân coù theå tin caäy ñöôïc vì ôû haøng<br />
nghìn tröôøng hôïp chaån ñoaùn döông tính khaùc, vieäc<br />
ñoái chieáu thöôøng khoù theo doõi hoaëc thieáu chuaån xaùc<br />
vì nhieàu lyù do khaùc nhau.<br />
K bieåu moâ vaûy<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
noïc. Chuùng coù theå ñöùng ñôn ñoäc nhöng thöôøng tuï<br />
thaønh ñaùm nhoû, ñaùm loûng leûo saùnh nhau hoaëc ñaùm<br />
hôi chuøm leân nhau. Vieäc phaân tích kyõ caùc ñaëc ñieåm<br />
teá baøo rieâng leõ coù yù nghóa quan troïng trong chaån<br />
ñoaùn.<br />
Baøo töông: neùt ñaëc tröng laø ít nhieàu coù keratin,<br />
caàu bieåu moâ phaûn aùnh ñoä bieät hoùa cuûa teá baøo K vaø<br />
laø yeáu toá quan troïng ñeå chaån ñoaùn K bieåu moâ vaûy.<br />
Ñoä bieät hoùa caøng cao, baøo töông caøng roäng, ranh<br />
giôùi teá baøo caøng roõ, möùc ñoä öa bazô caøng taêng vaø<br />
do ñoù tyû leä nhaân / baøo tröông tuy vaãn lôùn hôn ôû teá<br />
baøo bình thöôøng song töông ñoái nhoû so vôùi caùc típ<br />
teá baøo K khaùc. Khi sinh nhieàu keratin, baøo töông<br />
cöùng gaàn nhö boùp cheát nhaân vaø coù theå taïo thaønh<br />
nhöõng teá baøo boùng ma (nhaân lì, môø, chìm ñi, chæ<br />
coøn veát tích nhaân hoaëc boùng môø maøng nhaân..)hoaëc<br />
hình thaønh nhöõng khoái söøng nhoû goïi laø haït trai<br />
trong baøo töông. ÔÛ nhöõng K bieåu moâ vaûy bieät hoùa<br />
vöøa hay keùm bieät hoùa, neáu xem kyõ, toaøn dieän caùc<br />
phieán ñoà vaãn coù theå thaáy ít nhieàu teá baøo bieät hoùa<br />
söøng.<br />
Nhuoäm Giemsa, keratin baét maøu xanh, laøm cho<br />
baøo töông töø xanh nhaït, saùng tôùi xanh ñaäm, ñoâi khi<br />
laïc saéc, coù maøu hoàng.<br />
Nhaân: trong ñaïi ña soá tröôøng hôïp, thöôøng naèm<br />
giöõa teá baøo , taêng saéc vaø hình thaùi raát thay ñoåi, töø<br />
teo ñaëc, nhaân lì ñi nhö gioït möïc taøu cho tôùi nhaân<br />
quaùi, nhaân nhieàu muùi ñeán nhaân hình thoi, noøng noïc.<br />
Teá baøo caøng söøng hoùa thì hình raêng cöa cuûa maøng<br />
nhaân khoâng roõ, maøng nhaân keùm daøy, tính baét maøu<br />
giaûm vaø haït nhaân khoù thaáy. ÔÛ nhöõng nhaân lôùn, coù<br />
theå thaáy moät vaøi haït nhaân khoâng ñeàu, vò trí thay<br />
ñoåi. Hieám nhaân chia nhaát laø loaïi baát thöôøng.<br />
<br />
Chuùng toâi coá gaéng neâu nhöõng ñaëc ñieåm chung<br />
nhaát cho chaån ñoaùn, khoâng ñi saâu vaøo caùc bieán theå<br />
hoaëc thöù nhoùm maø cho ñeán nay phaân loaïi vaãn ñang<br />
dieãn tieán.<br />
<br />
Treân neàn phieán ñoà, coù theå thaáy hoàng caàu ít<br />
nhieàu thoaùi hoùa, teá baøo vieâm, chaát caën vaø maûnh<br />
vuïn teá baøo .<br />
<br />
Trong moïi tröôøng hôïp, K bieåu moâ vaûy ñeàu coù<br />
teá baøo K ít nhieàu gôïi teá baøo bieåu moâ vaûy bình<br />
thöôøng. Ñoù laø:<br />
<br />
Nhìn chung, nhoùm u naøy ñaëc tröng baèng söï<br />
hieän dieän caùc khoaûng daïng tuyeán (coù hay khoâng<br />
keøm caáu truùc nhuù) vaø/hoaëc coù chaát nhaày ôû teá baøo<br />
naèm trong caùc ñaùm teá baøo u thöôøng choàng leân nhau<br />
song tính chaát to nhoû khoâng ñeàu cuûa teá baøo ôû möùc<br />
vöøa phaûi vaø ranh giôùi cuûa chuùng töông ñoái roõ. Teá<br />
baøo u rieâng leû hay xeáp thaønh nhoùm nhoû ít gaëp hôn.<br />
<br />
Teá baøo u thöôøng coù nhöõng thay ñoåi deã nhaän<br />
bieát veà hình thaùi, kích thöôùc song ña soá gôïi hình ña<br />
dieän (ñaù laùt), moät soá ít hoaëc ñoâi khi coù hình kyø quaùi<br />
vaø thöôøng khoâng thieáu teá baøo hình thoi, daïng noøng<br />
<br />
2<br />
<br />
K bieåu moâ tuyeán<br />
<br />
Chuyeân ñeà Giaûi Phaãu Beänh<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 4 * 2001<br />
<br />
Tuøy ñoä bieät hoùa, nôi phaùt sinh vaø caùch phaùt trieån<br />
trong nhu moâ phoåi, chia 2 nhoùm chính: K bieåu moâ<br />
tuyeán pheá quaûn, K bieåu moâ tieåu pheá quaûn – pheá<br />
nang.<br />
Baøo töông: ñieån hình môùi hình truï hay khoái<br />
vuoâng lôùn (deã xaùc ñònh) nhöng thöôøng hình elíp<br />
hay baàu duïc song cuõng khoâng ít teá baøo hình troøn<br />
hay ña dieän lôùn. Löôïng baøo töông thöôøng vöøa phaûi,<br />
ít nhieàu öa bazô nhöng coù khi khaù nhieàu, saùng,<br />
chöùa caùc khoâng baøo côõ khaùc nhau, trong coù theå thaáy<br />
roõ chaát nhaày khi nhuoäm ñaëc bieät song khoâng nhaän<br />
ñöôïc caùc hình loâng. Coù theå thaáy hoaït ñoäng thöïc baøo<br />
, bieåu thò baèng caùc maûnh vuïn teá baøo hoaëc söï xaâm<br />
nhaäp cuûa baïch caàu ña nhaân trong baøo töông teá baøo<br />
u. Tröôøng hôïp keùm bieät hoùa, baøo töông coù theå bò<br />
hö, ñeå laïi caùc boù, ñaùm nhaân trô.<br />
Nhaân: thöôøng hình troøn hay baàu duïc, naèm leäch<br />
moät beân vaø ôû teá baøo truï cao, deã thaáy naèm ôû ñaùy; côõ<br />
nhaân thay ñoåi nhöng thöôøng to hôn ôû teá baøo bieåu<br />
moâ pheá quaûn (khoâng thay ñoåi nhieàu trong moät soá<br />
típ K tieåu pheá quaûn pheá nang), rìa nhaân maûnh, nhaün<br />
ít coù hình gai hay raêng cöa, neáp gaáp (thöôøng chæ<br />
thaáy loaïi sau khi ñöùng rieâng leû hay nhoùm nhoû).<br />
Nhaân thöôøng taêng saéc nheï hoaëc ñuïc, cuõng coù khi<br />
khaù saùng vôùi löôùi chromatin laám chaám haït nhoû, caù<br />
bieät coù hình nhieàu nhaân. Tyû leä nhaân treân baøo tröông<br />
thay ñoåi nhöng lôùn hôn so vôùi teá baøo bieåu moâ pheá<br />
quaûn bình thöôøng. Haït nhaân thöôøng to, noåi roõ, naèm<br />
giöõa nhaân, thöôøng hình troøn, ñôn ñoäc, deã thaáy ôû típ<br />
K bieåu moâ pheá quaûn vaø khoù nhaän trong K bieåu moâ<br />
tieåu pheá quaûn – pheá nang vì nhaân ñuïc hôn vaø khi<br />
coù, haït nhaân thöôøng nhoû.<br />
Caàn löu yù laø trong nhieàu tröôøng hôïp, khoâng theå<br />
phaân bieät veà teá baøo hoïc giöõa 2 típ K bieåu moâ pheá<br />
quaûn vaø K bieåu moâ tieåu pheá quaûn – pheá nang.<br />
K bieåu moâ teá baøo nhoû<br />
Duø chia thaønh caùc thöù nhoùm teá baøo luùa maïch,<br />
típ trung gian hay toå hôïp, ñaây laø nhoùm u coù nhöõng<br />
ñaëc ñieåm chung gioáng nhau vaø phaùc ñoà ñieàu trò<br />
rieâng. Ñaëc ñieåm ñaëc tröng vaø chung nhaát laø teá baøo<br />
K nhoû, khoâng bieät hoùa song caàn phaân bieät vôùi caùc<br />
ung thö di caên. Teá baøo u maát tính keát dính roõ,<br />
thöôøng xeáp thaønh töøng ñaùm loûng leûo, keøm caùc teá<br />
baøo rieâng leû, raûi raùc, ñoâi khi thaønh chuoãi ngaén, ñoâi,<br />
hoaëc hình hoa hoàng nhoû. Kích thöôùc teá baøo raát thay<br />
<br />
Chuyeân ñeà Giaûi Phaãu Beänh g<br />
<br />
ñoåi tuøy típ, song trong moãi típ, côõ teá baøo thay ñoåi töø<br />
nheï ñeán vöøa phaûi.<br />
Baøo töông: thöôøng chæ coù moät rieàm baøo töông<br />
moûng öa bazô khoù hay khoâng thaáy roõ laøm cho ranh<br />
giôùi giöõa caùc teá baøo raát khoù nhaän.<br />
Nhaân: Khoâng ñeàu, taêng saéc roõ, töông ñoái troøn<br />
hay hình thoi neáu côõ nhoû, teo ñaëc, gioáng möïc taøu,<br />
khoâng nhaän ñöôïc haït nhaân, neáu côõ to, nhaân saùng<br />
hôn, bôø nhaân roõ, khoâng cöùng, coù nhieàu haït nhaân roõ,<br />
phaân taùn khoâng ñeàu, coù theå nhaän bieát ñöôïc. Hieám<br />
thaáy hình caùc nhaân choàng leân nhau. Coù theå thaáy ít<br />
nhieàu teá baøo u hoaïi töû taïo ra hieän töôïng vôõ nhaân vôùi<br />
caùc maûnh vuïn theå hieän döôùi daïng caùc chaám, veät<br />
nhaân xaãm maøu.<br />
Caàn chuù yù phaân bieät loaïi teá baøo nhoû vôùi u<br />
limphoâ aùc tính khoâng Hodgkin (nhieàu khi khoâng<br />
xaùc ñònh ñöôïc neáu teá baøo khoâng keát hôïp vôùi moät soá<br />
teá baøo u khaùc) vaø loaïi teá baøo hình thoi vôùi K bieåu<br />
moâ vaûy hoaëc K bieåu moâ tuyeán khoâng bieät hoùa.<br />
K bieåu moâ teá baøo lôùn<br />
Treân thöïc teá coù 2 maãu cô baûn:<br />
Maãu phaùt trieån ñaëc coù xu höôùng teá baøo ñoàng<br />
daïng trong ñoù bieán theå teá baøo saùng deã chaån ñoaùn<br />
hôn.<br />
Maãu phaùt trieån loûng leûo, teá baøo u maát cöïc tính,<br />
ña hình thaùi, ñieån hình laø típ teá baøo khoång loà, cuõng<br />
deã chaån ñoaùn.<br />
Ñaëc ñieåm chung laø söï hình thaønh caùc teá baøo u<br />
côõ lôùn, khoâng coù söï bieät hoùa, thöôøng xeáp thaønh caùc<br />
ñaùm lôùn, lan toûa, loûng leûo, hieám khi choàng nhau maø<br />
laøm thaønh caùc ñaùm deït keà nhau vaø/ hoaëc cuõng coù<br />
theå ñôn ñoäc hay xeáp thaønh caùc nhoùm nhoû song ranh<br />
giôùi caùc teá baøo trong ñaùm thöôøng khoù xaùc ñònh vaø<br />
tyû leä nhaân/baøo töông thöôøng taêng roõ (giaûm hôn ôû<br />
bieán theå teá baøo saùng).<br />
Baøo töông: löôïng töø ít ñeán vöøa phaûi, thöôøng<br />
ñoàng nhaát, nhaït (coù theå saøng), thöôøng öa bazô nheï<br />
nhöng cuõng coù khi öa axit, maøng baøo töông thöôøng<br />
môø hoaëc nhaên nhuùm, ít khi roõ, thænh thoaûng coù hoác<br />
saùng hoaëc theå vuøi noäi baøo töông.<br />
Nhaân: thöôøng naèm ôû giöõa, hình thay ñoåi, töø<br />
troøn, baàu duïc, ña dieän tôùi coå quaùi, nhieàu nhaân<br />
nhöng tyû leä nhaân/baøo töông phaàn lôùn taêng roõ. Maøng<br />
nhaân coù ranh giôùi roõ, khi coù rieàm khoâng ñeàu, coù<br />
<br />
3<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 4 * 2001<br />
nhuù, goùc caïnh, coù khi laïi nhaün, khoâng daøy, chaát<br />
chromatin thoâ, phaân boá khoâng ñeàu; haït nhaân thöôøng<br />
to, noåi roõ, vò trí khoâng xaùc ñònh, hình thaùi thay ñoåi,<br />
coù moät hay nhieàu. Hieám coù nhaân teo ñaëc vaø khi<br />
nhaân trô chieám öu theá khoù chaån ñoaùn xaùc ñònh.<br />
Ung thö bieåu moâ – vaûy tuyeán<br />
Chaån ñoaùn teá baøo hoïc chæ xaùc ñònh khi coù söï<br />
phoái hôïp ñaày ñuû caùc ñaëc ñieåm cuûa teá baøo vaûy vaø teá<br />
baøo tuyeán ung thö treân cuøng moät beänh nhaân vôùi<br />
moät tyû leä ñaùng keå, theo kinh nghieäm cuûa chuùng toâi,<br />
ít nhaát töø 2 trôû leân ñoái vôùi ñaùm teá baøo vaø töø 10 trôû<br />
leân, ñoái vôùi caùc teá baøo rieâng leû.<br />
Moät vaøi nhaän xeùt<br />
Xu höôùng phaân loaïi típ ung thö phoåi ngaøy caøng<br />
saâu vaø phöùc taïp. ÔÛ Vieät Nam, nhieàu cô sôû y teá coøn<br />
chöa laøm quen vôùi phaân loaïi moâ hoïc ung thö phoåi<br />
naêm 1981 cuûa WHO thì nay laïi coù phaân loaïi WHO,<br />
1999 veà moâ hoïc nhoùm u naøy(10). Chæ rieâng vôùi 5 típ<br />
moâ hoïc neâu ôû coâng trình naøy, caùc tieâu chuaån chaån<br />
ñoaùn teá baøo hoïc ôû y vaên nöôùc ngoaøi coøn chöa thoáng<br />
nhaát vaø dó nhieân chöa ñaày ñuû giöõa caùc taùc giaû(6,7,8,9).<br />
Khi chaån ñoaùn 5 típ moâ hoïc naøy coøn chöa trôû thaønh<br />
thoâng leä ngay ôû giöõa nhöõng trung taâm y teá lôùn hoaëc<br />
chuyeân saâu thì vieäc chuùng toâi giôùi thieäu nhaèm hoaøn<br />
chænh hoaëc boå sung caùc tieâu chuaån chaån ñoaùn teá<br />
baøo hoïc 5 típ ung thö phoåi thöôøng gaëp ôû Vieät Nam<br />
tröôùc heát laø nhaèm phuïc vuï caùn boä chuyeân ngaønh ôû<br />
94 cô sôû giaûi phaãu beänh trong caû nöôùc coù theâm ñieàu<br />
kieän ñeå nhaân leân roäng raõi moät phöông phaùp chaån<br />
ñoaùn hieän ñaïi, coù giaù trò cao nhöng laïi ít toán keùm vaø<br />
trang bò, phöông tieän khoâng quaù phöùc taïp.<br />
Trong 50 beänh nhaân ôû coâng trình naøy, chaån<br />
ñoaùn teá baøo hoïc döông tính ñaõ ñöôïc xaùc laäp ngay töø<br />
ñaàu vì coù nhöõng toån thöông ñieån hình cho töøng típ<br />
vaø coøn hoäi tuï ñöôïc ñoàng thôøi nhieàu tieân chuaån chaån<br />
ñoaùn ñaëc tröng. Song trong quaù trình chaån ñoaùn<br />
haøng nghìn tröôøng hôïp ung thö phoåi veà teá baøo hoïc,<br />
chaån ñoaùn aâm tính giaû thöôøng chieám treân döôùi 15%<br />
do laáy khoâng truùng vuøng ung thö(2,3,4), coøn chaån<br />
ñoaùn sai típ thöôøng coù moät soá nguyeân nhaân sau:<br />
Khoâng ñoïc kyõ caùc phieán ñoà. Y vaên chöa neâu<br />
moät ñieåm raát quan troïng trong thöïc teá laø: ôû baát kyø<br />
loaïi toån thöông ung thö phoåi naøo, cuõng coù theå thaáy<br />
ñoàng thôøi nhieàu loaïi teá baøo cuûa nhieàu típ vi theå<br />
<br />
4<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
khaùc nhau. Chaån ñoaùn coù ung thö khoâng phöùc taïp<br />
song neáu khoâng xem kyõ, toaøn dieän, vieäc nhaän ñònh<br />
cuïc boä aét seõ ñònh sai típ. Ví duï: neáu chæ döïa vaøo<br />
moät vaøi ñaùm lôùn teá baøo ung thö, nhieàu khi raát khoù<br />
phaân bieät moät ung thö bieåu moâ vaûy keùm bieät hoùa<br />
vôùi ung thö bieåu moâ teá baøo lôùn phaùt trieån ñaëc hoaëc<br />
moät ung thö bieåu moâ tuyeán keùm bieät hoùa.<br />
Khi coù nhieàu típ teá baøo ung thö phoái hôïp, vieäc<br />
ñònh típ neân döïa vaøo loaïi teá baøo naøo chieám öu theá<br />
nhaát hoaëc ñieån hình nhaát. Neáu vaãn phaân vaân, neân<br />
xeáp vaøo nhoùm linh tinh (hoaëc khoâng xeáp loaïi)(10).<br />
Coá ñònh vaø/hoaëc nhuoäm toài: caàn xeùt nghieäm laïi<br />
Boû qua nhöõng teá baøo rieâng leõ hoaëc nhoùm nhoû,<br />
chuoãi, daây teá baøo . Sai laàm naøy raát hay gaëp. Ví duï:<br />
trong ung thö bieåu moâ vaûy bieät hoùa roõ, beân caïnh<br />
nhieàu teá baøo bình thöôøng coù theå thaáy teá baøo noøng<br />
noïc hoaëc söøng hoùa rieâng leû nhaân chæ hôi baát thöôøng.<br />
Hoaëc beân caïnh nhöõng ñaùm teá baøo ung thö bieåu moâ<br />
teá baøo lôùn khoù xaùc ñònh, coù theå deã daøng ñònh típ<br />
bieåu moâ tuyeán neáu thaáy nhöng teá baøo rieâng leû hay<br />
chuoãi ngaén, teá baøo hình truï, nhaân naèm leäch veà ñaùy<br />
teá baøo ung thö.<br />
Khi phaân vaân, neân nhuoäm ñaëc bieät ñeå phaùt hieän<br />
chaát söøng hoaëc chaát nhaày trong teá baøo . Chæ coù moät<br />
soá haït trai cuõng ñuû xaùc ñònh ung thö bieåu moâ vaûy<br />
hoaëc caùc gioït chaát nhaày trong baøo töông, ôû ung thö<br />
bieåu moâ tuyeán.<br />
<br />
KEÁT LUAÄN<br />
Nhöõng kinh nghieäm veà tieâu chuaån chaån ñoaùn teá<br />
baøo hoïc 5 típ ung thö phoåi thöôøng gaëp neâu ôû taøi lieäu<br />
naøy ñöôïc toång hôïp trong y vaên, ñöôïc boå sung theâm<br />
vôùi quaù trình chaån ñoaùn hôn 30 naêm taïi Boä moân<br />
giaûi phaãu beänh Ñaïi Hoïc Y Haø Noäi vaø ñoái chieáu kyõ<br />
teá baøo hoïc – moâ beänh hoïc ôû 50 tröôøng hôïp töông<br />
ñoái ñieån hình.<br />
Vieäc xeùt nghieäm ñôøm vaø dòch röûa pheá quaûn cho<br />
hieäu quaû döông tính raát thaáp (döôùi 20%)(2,3,5).<br />
Chuùng toâi ñeà nghò: chæ neân aùp duïng vieäc laáy beänh<br />
phaåm quyeát, aùp, choïc huùt kim nhoû xuyeân thaønh<br />
ngöïc, xuyeân vaùch pheá quaûn(1,3,5).<br />
<br />
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br />
1.<br />
<br />
NGOÂ QUYÙ CHAÂU, NGUYEÃN VAÊN THAØNH, NGUYEÃN<br />
VÖÔÏNG..Sinh thieát phoåi huùt kim nhoû trong chaån ñoaùn ung thö<br />
phoåi. Noäi san lao vaø beänh phoåi, 1993 (114).<br />
<br />
Chuyeân ñeà Giaûi Phaãu Beänh<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
<br />
5.<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 4 * 2001<br />
<br />
NGUYEÃN VÖÔÏNG – Chaån ñoaùn teá baøo ung thö pheá quaûn Kyõ<br />
Thuaät Y Döôïc, soá 3, 1977, (3-18).<br />
NGUYEÃN VÖÔÏNG – Chaån ñoaùn teá baøo ung thö phoåi. Trong<br />
saùch: Giaûi phaãu beänh hoïc. Nhaø xuaát baûn Y hoïc, 1998 (287-289).<br />
NGUYEÃN VÖÔÏNG, NGUYEÃN NGOÏC HUØNG, NGUYEÃN<br />
TROÏNG CHAÊM – chaån ñoaùn moâ beänh hoïc tröôùc phaãu thuaät ung<br />
thö pheá quaûn – phoåi. Phuï tröông Y hoïc Vieät Nam. Chuyeân ñeà<br />
giaûi phaãu beänh – Y phaùp 1998 (1-3).<br />
NGUYEÃN VÖÔÏNG, NGUYEÃN NGOÏC HUØNG, LEÂ TRUNG<br />
THOÏ – chaån ñoaùn teá baøo hoïc ung thö pheá quaûn. Ñaëc san Giaûi<br />
phaãu beänh – Y phaùp 1998 (48-50).<br />
<br />
Chuyeân ñeà Giaûi Phaãu Beänh g<br />
<br />
6.<br />
<br />
NATIONAL CANCER INSTITUTE Atlas of early lung<br />
cancer.. US department of health and human services. Igaku –<br />
Shoin. New york, Tokyo, 1983, 351.<br />
7. BIBBO. M. In: Comprehensive cytopathology, Respiratory<br />
tract W.B Saunders Company, 1991 (320-399).<br />
8. KOSS L.G. In Diagnostic cytology and its histopathologic basis.<br />
Cancer of the lung. Vol 1. J. B. lippincott Company, 1992 (769864).<br />
9. WHO. Cytology of non gynecological sites (Pulmonary<br />
cytology) Geneva, 1977 (19-29).<br />
10. WHO. Classification of lung tumors. Geneva Original, 1977,<br />
2nd edition 1981, 3rd edition, 1999..<br />
<br />
5<br />
<br />