Hiến pháp năm 2013 hiến định nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn cách mạng mới

Hiến pháp năm 2013...<br /> <br /> HIẾN PHÁP NĂM 2013<br /> HIẾN ĐỊNH NHIỆM VỤ QUỐC PHÒNG, AN NINH,<br /> BẢO VỆ TỔ QUỐC TRONG GIAI ĐOẠN CÁCH MẠNG MỚI<br /> NGUYỄN HUY HIỆU *<br /> <br /> Tóm tắt: Hiến pháp không chỉ là một luật cơ bản của một quốc gia, mà còn<br /> là sự kết tinh sâu lắng của tinh hoa văn hóa, trình độ phát triển của tiến bộ xã<br /> hội, dân chủ và văn minh của quốc gia, dân tộc. Hiến pháp nước Cộng hòa xã<br /> hội chủ nghĩa Việt Nam xác lập các nguyên tắc nền tảng cho việc thiết kế chế<br /> độ chính trị, hiến định nhiệm vụ tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ<br /> quốc; bảo vệ các quyền lợi, lợi ích hợp pháp của công dân và tất cả mọi người.<br /> Trong xã hội hiện đại, không có một quốc gia - dân tộc nào tồn tại và phát triển<br /> được nếu thiếu vắng nền tảng pháp lý cao nhất, thiêng liêng nhất và quan trọng<br /> nhất là Hiến pháp.<br /> Từ khóa: Hiến pháp năm 2013, hiến định, quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ<br /> quốc, Việt Nam.<br /> <br /> Mở đầu<br /> Hiến pháp mới năm 2013 được Quốc<br /> hội khóa XIII, kỳ họp thứ 6 thông qua<br /> ngày 28 tháng 11 năm 2013 và có hiệu<br /> lực từ ngày 01 tháng 1 năm 2014. Hiến<br /> pháp 2013 với nhiều nội dung mới, chứa<br /> đựng hàm lượng khoa học sâu sắc, tính<br /> chân thực, chính xác, rõ ràng, phản ánh<br /> đúng đắn tình hình thực tiễn công cuộc<br /> đổi mới toàn diện đất nước gần 30 năm<br /> qua do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo.<br /> Nội dung Chương IV về bảo vệ Tổ quốc<br /> và một số điều khoản khác trong bản<br /> Hiến pháp năm 2013 có quan hệ mật<br /> thiết với các nội dung của nhiệm vụ bảo<br /> vệ Tổ quốc. Đó là một trong những nội<br /> <br /> dung mang tính thời sự nóng bỏng, thu<br /> hút sự quan tâm theo dõi, bàn luận của<br /> nhiều người trong nước và bạn bè quốc<br /> tế, thậm chí cả các thế lực thù địch, bởi<br /> vì nó liên quan trực tiếp đến sinh mệnh,<br /> sự sống còn của quốc gia, dân tộc Việt<br /> Nam trong bối cảnh phức tạp hiện nay.<br /> 1. Hiến pháp năm 2013 thể chế hóa<br /> quan điểm, đường lối của Đảng, chính<br /> sách pháp luật của Nhà nước về<br /> nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc(*)<br /> Điều 1 của bản Hiến pháp năm 2013<br /> khẳng định rõ: Nước Cộng hòa xã hội<br /> chủ nghĩa Việt Nam là một nước độc<br /> Thượng tướng, Viện sĩ, tiến sĩ khoa học quân sự,<br /> Bộ Quốc phòng.<br /> (*)<br /> <br /> 3<br /> <br /> Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 6(79) - 2014<br /> <br /> lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn<br /> vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, hải đảo,<br /> vùng biển và vùng trời. Vì vậy, mọi<br /> hành vi chống lại độc lập, chủ quyền,<br /> thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, chống<br /> lại sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ<br /> quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đều bị<br /> nghiêm trị. Đối với mỗi người Việt Nam<br /> yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, Tổ quốc<br /> là thiêng liêng, là bất khả xâm phạm và<br /> bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ thiêng liêng<br /> và quyền cao quý của công dân. Công<br /> dân có nghĩa vụ trung thành với Tổ<br /> quốc, thực hiện nghĩa vụ quân sự và<br /> tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn<br /> dân, gắn với xây dựng và củng cố thế<br /> trận an ninh nhân dân vững mạnh; giữ<br /> vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã<br /> hội, tạo môi trường hòa bình để nhân<br /> dân an tâm sản xuất, phát triển kinh tế,<br /> xây dựng đất nước; phấn đấu thực hiện<br /> thắng lợi mục tiêu “dân giàu, nước<br /> mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.<br /> Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ<br /> nghĩa Việt Nam là Văn kiện chính trị<br /> pháp lý cơ bản nhất, thiêng liêng nhất và<br /> quan trọng nhất, đồng thời khẳng định<br /> quyền làm chủ của Nhân dân và Nhân<br /> dân là chủ thể trong nhiệm vụ xây dựng<br /> và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ<br /> nghĩa. Nội dung chế định nhiệm vụ quốc<br /> phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc được<br /> thể chế hóa tập trung và xuyên suốt về<br /> đường lối chỉ đạo của Đảng, chính sách,<br /> pháp luật của Nhà nước về nhiệm vụ<br /> 4<br /> <br /> bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.<br /> Như vậy, tư duy mới về nhiệm vụ bảo<br /> vệ Tổ quốc được thể hiện trong Hiến<br /> pháp bao hàm những nội dung nhiệm vụ<br /> cụ thể liên quan đến lĩnh vực quốc<br /> phòng, an ninh. Tư duy mới về mục<br /> tiêu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt<br /> Nam xã hội chủ nghĩa đã được Nghị<br /> quyết Đại hội Đảng lần thứ XI chỉ rõ:<br /> “Bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền,<br /> thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững<br /> chủ quyền biển đảo, biên giới, vùng trời;<br /> bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và<br /> chế độ xã hội chủ nghĩa; giữ vững ổn<br /> định chính trị, trật tự, an toàn xã hội;<br /> chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi<br /> âm mưu, hoạt động chống phá của các<br /> thế lực thù địch và sẵn sàng ứng phó với<br /> các mối đe dọa an ninh phi truyền thống<br /> mang tính toàn cầu, không để bị động,<br /> bất ngờ trong mọi tình huống”(1).<br /> Trong bối cảnh tình hình quốc tế và<br /> khu vực đang diễn ra gay gắt, phức tạp,<br /> việc bảo vệ vững chắc chủ quyền biển<br /> đảo đang đặt ra yêu cầu, mục tiêu,<br /> nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, bảo vệ<br /> Tổ quốc cao hơn. Giữ vững chủ quyền<br /> biển đảo, thềm lục địa thiêng liêng của<br /> Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình,<br /> ổn định để phát triển, không để xảy ra<br /> xung đột vũ trang và chiến tranh... là<br /> yêu cầu rất cao của nhiệm vụ bảo vệ Tổ<br /> Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại<br /> hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị<br /> quốc gia, Hà Nội, tr. 233.<br /> (1)<br /> <br /> Hiến pháp năm 2013...<br /> <br /> quốc trong giai đoạn hiện nay. Quan<br /> điểm xuyên suốt trong xử lý các mối<br /> quan hệ quốc tế và khu vực hiện nay là<br /> phải tỉnh táo, bình tĩnh, khôn khéo,<br /> không bị kích động, không bị xúi giục<br /> gây xung đột vũ trang, chiến tranh; giải<br /> quyết mọi vấn đề bằng biện pháp hòa<br /> bình, trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản<br /> của luật pháp quốc tế và nguyên tắc ứng<br /> xử của khu vực, nhất là của cộng đồng<br /> các nước ASEAN.<br /> Xuất phát từ những tình hình diễn<br /> biến phức tạp trên khu vực và thế giới<br /> hiện nay, Hội nghị Trung ương 8 khóa<br /> XI đã ban hành Nghị quyết 28 – NQ<br /> TW về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc<br /> trong tình hình mới”. Đây là Nghị quyết<br /> chuyên đề về bảo vệ Tổ quốc rất quan<br /> trọng của Đảng; thể hiện sâu sắc tầm<br /> nhìn chiến lược, tư duy mới của Đảng ta<br /> về hai nhiệm vụ chiến lược, trực tiếp là<br /> nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Đó còn là sự<br /> kế thừa, vận dụng sáng tạo quan điểm có<br /> tính quy luật “dựng nước đi đôi với giữ<br /> nước” của cha ông ta. Theo đó, Hiến<br /> pháp năm 2013 đã tiếp tục kế thừa và có<br /> những phát triển mới, thể hiện một cách<br /> toàn diện có hệ thống trên tất cả các lĩnh<br /> vực của đời sống xã hội trong toàn văn<br /> bản Hiến pháp; tất nhiên, sức mạnh đặc<br /> trưng của quốc phòng và an ninh mà lực<br /> lượng vũ trang là nòng cốt được thể hiện<br /> rõ nét, tập trung tại Chương IV với sự<br /> thống nhất gắn kết hữu cơ giữa hai<br /> phương diện quốc phòng và an ninh<br /> <br /> trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Đây<br /> cũng là nội dung mang đậm nét riêng<br /> của Hiến pháp nước ta so với nhiều bản<br /> Hiến pháp của các nước trên thế giới và<br /> chính là bản sắc văn hóa Việt Nam luôn<br /> được giữ vững và phát huy với truyền<br /> thống “dựng nước đi đôi với giữ nước”.<br /> Chương IV về bảo vệ Tổ quốc trong<br /> Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ<br /> nghĩa Việt Nam trước hết khẳng định<br /> bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ<br /> nghĩa là sự nghiệp của toàn dân. So với<br /> những bản Hiến pháp trước đây, Hiến<br /> pháp năm 2013 có ý nghĩa hết sức quan<br /> trọng trong việc khẳng định hệ thống<br /> các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt<br /> Nam về xây dựng nền quốc phòng toàn<br /> dân, thế trận quốc phòng toàn dân; xây<br /> dựng nền an ninh nhân dân, thế trận an<br /> ninh nhân dân; vị trí, vai trò của Nhân<br /> dân, sức mạnh của khối đại đoàn kết<br /> toàn dân luôn là chủ thể, động lực quyết<br /> định vận mệnh của đất nước. Theo đó,<br /> Hiến pháp tiếp tục xác định trách nhiệm<br /> của Nhà nước trong việc củng cố, tăng<br /> cường nền quốc phòng toàn dân và nền<br /> an ninh nhân dân, của Nhân dân, do<br /> Nhân dân, vì Nhân dân, trong đó lực<br /> lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt,<br /> phát huy sức mạnh tổng hợp của đất<br /> nước để bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt<br /> Nam xã hội chủ nghĩa. Hiến pháp bổ<br /> sung mục tiêu “góp phần bảo vệ hòa<br /> bình ở khu vực và trên thế giới”. Sự bổ<br /> sung đó là điều mới so với Hiến pháp<br /> 5<br /> <br /> Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 6(79) - 2014<br /> <br /> năm 1992; là sự thể hiện nhất quán<br /> đường lối đối ngoại độc lập tự chủ của<br /> Đảng Cộng sản Việt Nam. Sự bổ sung<br /> đó cũng khẳng định rằng, Việt Nam tuân<br /> thủ Hiến chương Liên Hợp Quốc và<br /> Điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã<br /> hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên;<br /> Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy và<br /> thành viên có trách nhiệm trong cộng<br /> đồng quốc tế, vì lợi ích quốc gia, dân<br /> tộc, góp phần vào sự nghiệp hòa bình,<br /> độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã<br /> hội trên thế giới.<br /> 2. Xác định mục tiêu, nhiệm vụ<br /> quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc<br /> Về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, trong<br /> Cương lĩnh 2011 (có bổ sung, phát<br /> triển), Đảng xác định: “Thực hiện tốt<br /> mục tiêu, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh<br /> là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền,<br /> thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ<br /> quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân<br /> và chế độ xã hội chủ nghĩa, giữ vững<br /> hòa bình, ổn định chính trị và an ninh<br /> quốc gia, trật tự, an toàn xã hội; chủ<br /> động đấu tranh, làm thất bại mọi âm<br /> mưu và hành động chống phá của các<br /> thế lực thù địch đối với sự nghiệp cách<br /> mạng của Nhân dân ta... là nhiệm vụ<br /> trọng yếu, thường xuyên của Đảng, Nhà<br /> nước và của toàn dân, trong đó Quân đội<br /> nhân dân, Công an nhân dân là lực<br /> lượng nòng cốt”. Đó là niềm vinh dự, tự<br /> hào; là quyền lợi và nghĩa vụ chính đáng<br /> của mỗi công dân. Tại khoản 2, Điều 44<br /> 6<br /> <br /> của bản Hiến pháp viết: “phản bội Tổ<br /> quốc là tội nặng nhất”. Đây là một trong<br /> những điểm độc đáo, đặc sắc của Hiến<br /> pháp năm 2013, khẳng định rõ ràng,<br /> nhất quán quan điểm của Đảng, Nhà<br /> nước và Nhân dân ta về việc: “Bảo vệ<br /> Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là<br /> sự nghiệp của toàn dân”. Giờ đây, trong<br /> nhận thức cũng như trong hành động,<br /> chúng ta hiểu sâu sắc rằng, chủ thể bảo<br /> vệ Tổ quốc là toàn thể Nhân dân ta, là<br /> sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân<br /> tộc. Mục tiêu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc<br /> gắn liền với bảo vệ chế độ xã hội chủ<br /> nghĩa. Đó là sự tác động biện chứng<br /> giữa bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống<br /> nhất, toàn vẹn lãnh thổ, tức là bảo vệ<br /> từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc gắn<br /> chặt với bảo vệ Đảng, Nhà nước, bảo vệ<br /> chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ Nhân<br /> dân và bảo vệ thành quả cách mạng; bảo<br /> vệ nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc<br /> dân tộc,... Điều đó thể hiện rõ sự quyết<br /> tâm của Đảng và Nhân dân ta, của cả hệ<br /> thống chính trị trong việc bảo vệ chủ<br /> quyền biên giới quốc gia, vùng trời, vùng<br /> biển đảo, thềm lục địa của Tổ quốc.<br /> Để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo<br /> vệ Tổ quốc trong tình hình mới, trong<br /> Chương 4, Hiến pháp nước Cộng hòa xã<br /> hội chủ nghĩa Việt Nam, các Điều 64,<br /> 66 và 67 nhấn mạnh việc củng cố và<br /> (2)<br /> <br /> Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại<br /> hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị<br /> quốc gia, Hà Nội, tr. 44, 45.<br /> (2)<br /> <br /> Hiến pháp năm 2013...<br /> <br /> tăng cường nền quốc phòng toàn dân và<br /> an ninh nhân dân; trong đó ba lần nhấn<br /> mạnh vai trò nòng cốt của lực lượng vũ<br /> trang nhân dân. Cụ thể, Điều 64 nêu:<br /> Tăng cường nền quốc phòng toàn dân và<br /> an ninh nhân dân mà nòng cốt là lực<br /> lượng vũ trang nhân dân. Điều 66 nêu:<br /> Nhà nước xây dựng Quân đội nhân dân<br /> cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng<br /> bước hiện đại, có lực lượng thường trực<br /> hợp lý, lực lượng dự bị động viên hùng<br /> hậu, lực lượng dân quân tự vệ vững<br /> mạnh và rộng khắp, làm nòng cốt trong<br /> thực hiện nhiệm vụ quốc phòng. Điều<br /> 67 nêu: Nhà nước xây dựng Công an<br /> nhân dân cách mạng, chính quy, tinh<br /> nhuệ, từng bước hiện đại, làm nòng cốt<br /> trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh<br /> quốc gia và bảo đảm trật tự, an toàn xã<br /> hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm.<br /> Đây vừa thể hiện tính nhất quán xuyên<br /> suốt vai trò lãnh đạo trực tiếp tuyệt đối<br /> về mọi mặt của Đảng đối với lực lượng<br /> vũ trang nhân dân, đồng thời khẳng định<br /> bản chất giai cấp của Quân đội nhân dân<br /> và Công an nhân dân từ Nhân dân mà<br /> ra, vì Nhân dân phục vụ, bác bỏ hoàn<br /> toàn luận điệu của các thế lực thù địch<br /> về việc phi chính trị hóa lực lượng vũ<br /> trang, đặc biệt là phi chính trị hóa Quân<br /> đội nhân dân Việt Nam.<br /> Thể chế hóa Cương lĩnh chính trị của<br /> Đảng tại Đại hội toàn quốc lần thứ XI và<br /> từ thực tiễn đổi mới, hội nhập và phát<br /> triển của đất nước, Hiến pháp năm 2013<br /> <br /> đã đạt được những bước tiến hết sức cụ<br /> thể trong tư duy lập hiến của Đảng và<br /> Nhà nước ta. Hiến pháp năm 2013 thực<br /> sự phản ánh đầy đủ ý chí và nguyện<br /> vọng của mọi tầng lớp Nhân dân.<br /> Để đáp ứng mục tiêu, yêu cầu nhiệm<br /> vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới,<br /> Hiến pháp khẳng định: “Nhà nước phát<br /> huy tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh<br /> hùng cách mạng của Nhân dân, giáo dục<br /> quốc phòng và an ninh cho toàn dân”; đẩy<br /> mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng,<br /> an ninh; tăng cường cơ sở vật chất - kỹ<br /> thuật, bảo đảm cho lực lượng vũ trang<br /> từng bước được trang bị hiện đại.<br /> Thể chế hóa Hiến pháp năm 2013,<br /> thời gian qua Quốc hội, Ủy ban Thường<br /> vụ Quốc hội đã xem xét, thông qua<br /> nhiều dự án luật, pháp lệnh quan trọng<br /> về quốc phòng, an ninh, như: Luật Quốc<br /> phòng, Luật An ninh quốc gia, Luật<br /> Công an nhân dân, Luật Sĩ quan Quân<br /> đội nhân dân Việt Nam, Luật Biên giới<br /> quốc gia...; Pháp lệnh Tình trạng khẩn<br /> cấp, Pháp lệnh Bộ đội Biên phòng, Pháp<br /> lệnh Lực lượng cảnh sát biển Việt Nam,<br /> Pháp lệnh Bảo vệ bí mật nhà nước, Pháp<br /> lệnh Tình báo, Pháp lệnh Cơ yếu, Pháp<br /> lệnh Tổ chức điều tra hình sự,... Ngoài<br /> ra, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc<br /> hội cũng đã ban hành nhiều luật, pháp<br /> lệnh, nghị quyết liên quan đến lĩnh vực<br /> quốc phòng, an ninh. Chính phủ đã ban<br /> hành nhiều nghị định, quyết định; quan<br /> tâm chỉ đạo thể chế hóa các chủ trương,<br /> 7<br /> <br />