Hiệu ứng sinh học của trường bức xạ tần số radio tới cơ thể sinh vật và con người

HIEÄU ÖÙNG SINH HOÏC CUÛA<br /> TRÖÔØNG BÖÙC XAÏ TAÀN SOÁ RADIO TÔÙI<br /> CÔ THEÅ SINH VAÄT VAØ CON NGÖÔØI<br /> PGS.TS. Leâ Khaéc Ñöùc<br /> <br /> <br /> Ñaët vaán ñeà naêm qua coù gaàn 25000 baøi (RF) traûi roäng töø 3 KHz ñeán<br /> baùo khoa hoïc vieát veà aûnh 300GHz. Nguoàn phaùt xaï nhaân<br /> Hieän nay böùc xaï taàn soá<br /> höôûng sinh hoïc cuûa böùc xaï RF taïo chuû yeáu laø caùc heä thoáng<br /> radio (Radio Frequency vieát<br /> ñoái vôùi söùc khoûe con ngöôøi vaø truyeàn thoâng. Trong daûi RF ñoù<br /> taét - RF) ñöôïc duøng roäng raõi<br /> ñaõ keát luaän: “Caùc baèng chöùng laø caùc heä thoáng phaùt thanh<br /> trong nhieàu lónh vöïc: khoa hoïc<br /> hieän nay chöa ñuû cô sôû keát quaûng baù ñieàu cheá bieân ñoä<br /> coâng ngheä, y hoïc, quaân söï vaø<br /> luaän böùc xaï RF möùc thaáp coù (AM) hoaëc ñieàu cheá taàn soá<br /> ñaëc bieät laø thoâng tin voâ tuyeán<br /> aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoeû (FM), caùc heä thoáng voâ tuyeán<br /> vieãn thoâng. Theo ñoù, haøng<br /> con ngöôøi. Maëc duø vaäy vaãn truyeàn hình quaûng baù VHF vaø<br /> ngaøy soá löôïng ngöôøi phôi<br /> coøn nhöõng ñieàu chöa hieåu heát UHF, heä thoáng ñieän thoaïi di<br /> nhieãm vôùi RF ngaøy caøng taêng<br /> veà caùc aûnh höôûng sinh hoïc ñoäng, caùc heä thoáng radar vaø<br /> vaø möùc ñoä aûnh höôûng sinh<br /> caàn ñöôïc tieáp tuïc nghieân cöùu”. caùc heä thoáng thoâng tin veä tinh...<br /> hoïc cuûa RF tôùi cô theå vaø söùc<br /> khoûe con ngöôøi ñang ñöôïc Vieät Nam laø nöôùc nhieät ñôùi Naêng löôïng löôïng töû ôû taàn<br /> coäng ñoàng quan taâm tìm hieåu gioù muøa coù khí haäu noùng aåm, soá radio raát thaáp. Naêng löôïng<br /> ñeå coù caùc giaûi phaùp phoøng trung bình moät naêm coù treân löôïng töû cöïc ñaïi ôû taàn soá 300<br /> ngöøa. 223 ngaøy coù khí haäu noùng aåm, GHz laø 1,2 milielectronvolts<br /> ñoä aåm trung bình treân 80 %, (meV) khoâng theå laøm thay ñoåi<br /> AÛnh höôûng sinh hoïc cuûa<br /> nhieät ñoä khoâng khí trung bình caáu truùc phaân töû hoaëc phaù vôõ<br /> böùc xaï RF laø khoâng gaây taùc<br /> naêm treân 210C. Ñieàu naøy lieân lieân keát phaân töû. Trong khi ñoù<br /> haïi tröïc tieáp leân caùc phaân töû,<br /> quan nhieàu tôùi hieäu öùng sinh ñeå phaù vôõ lieân keát hydro yeáu<br /> caùc moâ soáng hoaëc khoâng phaù<br /> hoïc cuûa vieäc gia nhieät do nhaát caàn naêng löôïng 80 meV<br /> vôõ caáu truùc daây lieân keát caùc<br /> tröôøng böùc xaï RF aûnh höôûng (WHO 1993) ( xem baûng 1).<br /> phaân töû trong teá baøo soáng ñeå<br /> tôùi ngöôøi laøm vieäc tieáp xuùc vôùi<br /> taïo neân söï ion hoaù. Neân aûnh Khi böùc xaï RF taùc ñoäng vaøo<br /> böùc xaï RF vaø daân cö khu vöïc.<br /> höôûng cuûa vieäc gia nhieät do cô theå sinh vaät, moät phaàn bò<br /> tröôøng böùc xaï RF coù coâng 1. Ñaëc ñieåm vaät lyù cuûa böùc phaûn laïi, moät phaàn loït qua cô<br /> suaát ñuû lôùn laø gaây nung noùng xaï RF taùc ñoäng leân cô theå theå roài truyeàn vaøo khoâng gian,<br /> caùc cô quan, boä phaän hoaëc sinh vaät vaø con ngöôøi phaàn coøn laïi seõ haáp thuï vaøo<br /> toaøn boä cô theå... Toå chöùc Y teá Böùc xaï RF laø daïng böùc xaï trong cô theå. Phaàn naêng löôïng<br /> theá giôùi ñaõ toång keát trong 30 khoâng ion hoaù. Daûi taàn radio bò haáp thuï phuï thuoäc vaøo chieàu<br /> <br /> <br /> 88 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1&2-2012<br /> Baûng 1: Phoå caùc böùc xaï ñieän töø (töø soùng cöïc Töông taùc tröïc tieáp taïo ra caùc hieäu öùng khi<br /> thaáp ñeán vuøng tia γ) coù söï tieáp xuùc tröïc tieáp giöõa tröôøng ñieän töø RF<br /> vaø cô theå.<br /> Töông taùc giaùn tieáp xaûy ra do taùc ñoäng cuûa<br /> vaät trung gian khaùc trong khi tieáp xuùc vôùi<br /> tröôøng ñieän töø RF vaø laø haäu quaû söï tieáp xuùc<br /> (vaät lyù) giöõa cô theå sinh vaät vaø vaät theå khaùc<br /> nhö oâ toâ, haøng raøo, thaäm chí sinh vaät khaùc.<br /> ÔÛ taàn soá < 100 kHz, cô cheá töông taùc dieãn<br /> ra do kích thích teá baøo baèng doøng caûm öùng. ÔÛ<br /> taàn soá cao hôn, töông taùc sinh nhieät chieám öu<br /> theá. ÔÛ taàn soá thaáp cô theå chæ haáp thu moät phaàn<br /> nhoû naêng löôïng. Töông taùc sinh nhieät dieãn ra<br /> khi coù möùc naêng löôïng cao hôn so vôùi doøng<br /> caûm öùng, do ñoù töông taùc sinh nhieät ít ñöôïc<br /> chuù yù hôn vôùi ngöôøi phaûi tieáp xuùc TÑT-R.<br /> - Töông taùc tröïc tieáp - tröôøng maïnh (strong<br /> fields).<br /> Trong cô cheá naøy coù theå chia laøm hai kieåu<br /> tuyø thuoäc taàn soá:<br /> Taàn soá < 100 kHz: taùc ñoäng öu tieân tôùi teá<br /> daøi cuûa böôùc soùng. Neáu chieàu daøi böôùc soùng baøo nhaïy caûm.<br /> ngaén hôn 10cm thì phaàn naêng löôïng bò haáp thuï Taàn soá > 100 kHz: caàn möùc naêng löôïng kích<br /> ôû da, lôùp môõ döôùi da vaø lôùp cô; chieàu daøi böôùc thích cao hôn vaø caùc taùc ñoäng khaùc ñeå coù theå<br /> soùng töø 30-100cm naêng löôïng seõ bò haáp thuï aûnh höôûng teá baøo nhaïy caûm. Möùc naøy thöôøng<br /> phaàn lôùn vaøo caùc cô quan beân trong cô theå. > 1 W/kg (SAR). ÔÛ möùc naøy taùc ñoäng sinh<br /> nhieät ñöôïc quan taâm chuù yù hôn.<br /> AÛnh höôûng veà nhieät cuûa tröôøng böùc xaï RF<br /> coù theå chia thaønh caùc daûi nhö sau (TCVN - Töông taùc vôùi teá baøo nhaïy caûm:<br /> 3718-1:2005): Trong caùc teá baøo naøy doøng ñieän caûm öùng<br /> + Maät ñoä doøng naêng löôïng cao (>10mW/cm2), ñöôïc khueách ñaïi qua maøng teá baøo. Vôùi cöôøng ñoä<br /> taïi ñoù xuaát hieän hieäu öùng veà nhieät roõ reät. ñuû lôùn, chuùng aûnh höôûng tôùi khaû naêng daãn ñieän<br /> cuûa teá baøo thaàn kinh vaø cô. Theo Lacourse vaø cs<br /> + Maät ñoä doøng naêng löôïng trung bình (töø 01- (1985) söï töông taùc naøy dieãn ra ôû taàn soá haøng<br /> 10 mW/cm2), taïi ñoù coù caùc hieäu öùng veà nhieät traêm kHz. Söï thay ñoåi ôû maøng teá baøo daãn ñeán<br /> yeáu, nhöng ñaùng keå. thay ñoåi trao ñoåi ion, thay ñoåi hình daïng ôû caùc<br /> + Maät ñoä doøng naêng löôïng thaáp (