Hướng dẫn cách chăm sóc bệnh trong gia đình (Tập I): Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp phần 1, phần 2 của tài liệu "Chăm sóc bệnh trong gia đình (Tập I)" tiếp tục trình bày các nội dung về Định nghĩa, nguyên nhân, triệu chứng lâm sàng, tiến triển và cách điều trị các bệnh sau: Bệnh ở lưỡi; Bệnh thực quản; Viêm miệng; Khó tiêu; Trướng khí dạ dày; Ung thư dạ dày; Bí tiểu tiện; Viêm thận cấp tính; Bệnh sỏi thận;... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hướng dẫn cách chăm sóc bệnh trong gia đình (Tập I): Phần 2

Ch−¬ng III C¸c bÖnh tiªu ho¸ BÖnh ë l−ìi 1. §au l−ìi §au l−ìi cïng nghÜa víi ®au d©y thÇn kinh l−ìi. - Nguyªn nh©n:  Lo¹n thÇn kinh chøc n¨ng.  ThiÕu m¸u ¸c tÝnh (Ýt khi gÆp).  Héi chøng Plummer - Vinson, pellagre, spru. - §iÒu trÞ:  Ch÷a theo nguyªn nh©n.  Dïng liÖu ph¸p tinh thÇn.  Dïng thuèc gi¶m ®au, c¸c lo¹i vitamin B1, B6. 2. T−a l−ìi T−a lμ viªm miÖng cã bùa. - Nguyªn nh©n: bÖnh do nÊm ph¸t sinh trªn mét sè niªm m¹c, chñ yÕu lμ niªm m¹c miÖng. Th−êng do nÊm Candida albicans. Chñ yÕu gÆp ë trÎ em vμ ng−êi giμ suy nh−îc. 138
- TriÖu chøng:  M¶ng t−a xuÊt hiÖn ë trªn l−ìi: ®Çu tiªn cã mét ban ®á bãng vμ ®au sau ®ã lμ m¶ng t−a mμu tr¾ng nh¹t cã bÒ mÆt kh«ng ®Òu.  Nhai vμ nuèt ®au. - TiÕn triÓn: t−a cã thÓ lan vμo häng, vμo thùc qu¶n. Cã thÓ g©y bÖnh ë d¹ dμy, ë phæi. - §iÒu trÞ:  Sóc miÖng víi dung dÞch natri bicarbonat b·o hoμ hoÆc víi dung dÞch tÝm gentian 1/10000.  Nystatine 500000UI x 3 viªn/24h (®èi víi ng−êi lín) (UI = ®¬n vÞ quèc tÕ). TrÎ em < 6 tuæi: dÞch treo uèng 100000UI trong 1ml x 2-3 lÇn/24h. TrÎ em 6 - 15 tuæi: 500000UI x 1 viªn/24h. 3. L−ìi ®en L−ìi ®en lμ t×nh tr¹ng ph× ®¹i c¸c nhó d¹ng chØ cña phÇn sau l−ìi. C¸c nhó nμy trë thμnh mμu x¸m hoÆc ®en nh¹t, kh«ng ®au. BÖnh nμy th−êng kh«ng râ nguyªn nh©n, ®«i khi thÊy bÖnh xuÊt hiÖn trong dÞp sö dông thuèc kh¸ng sinh ®a trÞ. §iÒu trÞ: ch−a cã ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ. 4. L−ìi loang L−ìi loang cïng nghÜa víi viªm l−ìi trãc m¶ng cã bê. - TriÖu chøng: 139
 Trªn mÆt l−ìi, xuÊt hiÖn c¸c vïng trãc m¶ng kh«ng ®Òu, giíi h¹n bëi mét c¸i gê tr¾ng loang vßng.  Kh«ng ®au. - BÖnh c¨n: l−ìi loang hay x¶y ra ë nh÷ng thμnh viªn cïng mét gia ®×nh. - §iÒu trÞ: ch−a cã ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ ®Æc hiÖu. BÖnh thùc qu¶n 1. Viªm thùc qu¶n Viªm thùc qu¶n lμ tr¹ng th¸i viªm cÊp hay m¹n tÝnh cña thùc qu¶n. - C¨n nguyªn g©y bÖnh:  Nuèt nh÷ng chÊt kÝch thÝch hay mñ (do nhiÔm trïng miÖng hoÆc häng).  N«n möa nhiÒu (do tiÕp xóc víi dÞch vÞ).  Dån ng−îc d¹ dμy - thùc qu¶n: gÆp trong tho¸t vÞ hoμnh vμ trong c¸c dÞ d¹ng t©m vÞ, ph×nh vÞ cña d¹ dμy.  Lao, giang mai, nÊm: Ýt gÆp. - TriÖu chøng l©m sμng:  Khã nuèt nÆng.  N«n ra m¸u (Ýt gÆp).  BÖnh nÆng: dÉn tíi hÑp thùc qu¶n. - §iÒu trÞ:  §iÒu trÞ nguyªn nh©n g©y bÖnh: t×m nguyªn nh©n ®Ó ch÷a. 140
 ¡n láng.  Trong tr−êng hîp hÑp khÝt thùc qu¶n th× cÇn nong réng chç hÑp. 2. ChÑt thùc qu¶n ChÑt thùc qu¶n cßn gäi lμ hÑp thùc qu¶n lμnh tÝnh. - C¨n nguyªn bÖnh:  Di chøng viªm thùc qu¶n.  DÞ vËt.  LoÐt thùc qu¶n. - TriÖu chøng l©m sμng:  Khã nuèt.  NÕu tæn th−¬ng ban ®Çu lªn sÑo th× khã nuèt nÆng dÇn lªn. - §iÒu trÞ:  Nong réng thùc qu¶n.  Duy tr× tr¹ng th¸i dinh d−ìng ®Çy ®ñ.  Tiªm truyÒn dung dÞch mÆn ®¼ng tr−¬ng, glucose vμ cho dïng c¸c acid amin, viªn ®¹m... 3. Co th¾t thùc qu¶n Co th¾t thùc qu¶n lμ rèi lo¹n chøc n¨ng vÒ kh¶ n¨ng vËn ®éng cña thùc qu¶n. CÇn ph©n biÖt víi co th¾t t©m vÞ. - Nguyªn nh©n g©y bÖnh: th−êng x¶y ra ë ng−êi nghiÖn thuèc l¸. - TriÖu chøng l©m sμng:  §au ë vïng tr−íc tim. 141
 NÊc.  Cã khi n«n khan. - §iÒu trÞ:  Thuèc chèng co th¾t: buscopan (10mg/viªn) x 3 - 4 viªn/24h; spasfon (80mg/viªn) x 4 - 6 viªn/24h; lyophilisat (lyoc) (80mg/viªn) x 3 - 4 viªn/24h.  Bá hót thuèc l¸. 4. LoÐt thùc qu¶n - Nguyªn nh©n g©y bÖnh:  î dÞch vÞ.  TiÕt dÞch vÞ ë tÇm thùc qu¶n do nh÷ng m¶nh niªm m¹c d¹ dμy l¹c chç.  Tho¸t vÞ qua khe thùc qu¶n. - TriÖu chøng l©m sμng:  Khã nuèt.  §au ë sau x−¬ng øc hay ë häng, th−êng xuÊt hiÖn ngay sau khi nuèt thøc ¨n. - §iÒu trÞ:  Tr¸nh c¸c thøc ¨n kÝch thÝch, qu¶ xanh, rau vμ b¸nh m×.  Thuèc an thÇn, chèng tiÕt cholin víi belladon (uèng giät), tiªm atropin d−íi da.  Thuèc b¨ng bã d¹ dμy: bismuth sous - nitrat; c¸c chÊt kiÒm: nh− natri bicarbonat, magiª carbonat. 5. Gi∙n tÜnh m¹ch thùc qu¶n Gi·n tÜnh m¹ch thùc qu¶n lμ gi·n c¸c tÜnh m¹ch d−íi niªm m¹c ë phÇn xa cña thùc qu¶n. 142
- Nguyªn nh©n g©y bÖnh: t¨ng ¸p lùc tÜnh m¹ch cöa do t¾c bªn trong hoÆc bªn ngoμi gan (nh− c¸c bÖnh: x¬ gan Laennec, héi chøng Banti, nghÏn tÜnh m¹ch cöa). - TriÖu chøng l©m sμng:  Gan to.  DÞch trong mμng bông (cæ tr−íng).  TuÇn hoμn bμng hÖ kÌm theo ph×nh tÜnh m¹ch thùc qu¶n.  L¸ch to.  Cã thÓ g©y ch¶y m¸u ®−êng tiªu ho¸. - §iÒu trÞ:  NghØ ng¬i tuyÖt ®èi.  ChÕ ®é ¨n nhiÒu protein vμ glucid.  Vitamin A, B.  Cho viªn s¾t, cao gan.  Khi cã phï vμ cæ tr−íng: chÕ ®é ¨n nh¹t, dïng thuèc lîi tiÓu nh− clorothiazid, Spironolacton 400mg - 800mg/24h. 6. Thùc qu¶n to Lμ bÖnh víi ®Æc ®iÓm: t¨ng kÝch th−íc thùc qu¶n. - Nguyªn nh©n g©y bÖnh:  BÈm sinh.  Do chøc n¨ng hoÆc do co th¾t t©m vÞ.  Do hÑp ph× ®¹i t©m vÞ, ung th− t©m vÞ. - TriÖu chøng l©m sμng:  Khã nuèt, ®au lan lªn cæ.  Rèi lo¹n do sù tÝch ®äng thøc ¨n ë trong tói 143
thùc qu¶n: ®Ì Ðp trung thÊt cã kÌm theo khã thë vμ xanh tÝm.  î sau khi ¨n. - BiÕn chøng: î cã kÌm hÝt vμo trong phÕ qu¶n g©y viªm phÕ qu¶n - phæi. - §iÒu trÞ:  Ch÷a néi khoa vμ nong réng dÇn trong co th¾t t©m vÞ.  PhÉu thuËt: trong c¸c thÓ thø ph¸t vμ bÈm sinh. 7. Ung th− thùc qu¶n - Hoμn c¶nh xuÊt hiÖn: xuÊt hiÖn chñ yÕu sau 30 tuæi, ë nam nhiÒu h¬n n÷. - TriÖu chøng l©m sμng:  Cã c¶m gi¸c nÆng hoÆc ®au r¸t ë sau x−¬ng øc.  Khã nuèt, î vμ ®au.  GÇy sót nhanh.  HiÕm gÆp: h¹ch ë cæ, ®i ngoμi ra m¸u ®en, n«n ra m¸u, nhiÔm trïng phæi, liÖt d©y thÇn kinh quÆt ng−îc, lç rß thùc qu¶n - khÝ qu¶n. - Tiªn l−îng: dÔ tö vong sau 6 ®Õn 12 th¸ng. - §iÒu trÞ:  Th«ng b»ng èng hoÆc thñ thuËt më th«ng d¹ dμy nh»m gióp cho bÖnh nh©n ¨n uèng.  LiÖu ph¸p quang tuyÕn: kÐm hiÖu qu¶, cã nguy c¬ ch¶y m¸u vμ thñng thùc qu¶n.  PhÉu thuËt c¾t bá khèi u. 144
8. Tói thõa thùc qu¶n Tói thõa thùc qu¶n lμ tho¸t vÞ niªm m¹c thùc qu¶n qua c¸c líp c¬. - Ph©n lo¹i: cã hai lo¹i  Tói thõa do ®Èy hoÆc tói thõa häng - thùc qu¶n: cã vÞ trÝ ë vïng cæ vμ do g¾ng søc nuèt miÕng thøc ¨n xuèng.  Tói thõa do co kÐo: cã vÞ trÝ ë kho¶ng chÏ ®«i cña khÝ qu¶n hay ë ngang ®Çu cña phÕ qu¶n gèc. Nguyªn nh©n do sù co kÐo ë chç dÝnh cña thùc qu¶n víi mét h¹ch bÞ viªm m¹n tÝnh. - TriÖu chøng l©m sμng:  Khã nuèt.  î vμ gÇy sót.  H¬i thë nhiÒu khi thèi.  §iÒu trÞ: mæ ®èi víi tói thõa do ®Èy. 9. Thñng thùc qu¶n - Nguyªn nh©n:  Sau mét vÕt loÐt thùc qu¶n.  Ung th− thùc qu¶n.  ChÊn th−¬ng khi soi thùc qu¶n hay do chÊn th−¬ng lång ngùc. - TriÖu chøng l©m sμng:  Thñng vμo trung thÊt: g©y viªm trung thÊt.  Thñng vμo phÕ qu¶n: g©y viªm phæi.  Thñng vμo mμng phæi, mμng tim: g©y viªm mñ mμng phæi, mμng tim.  Vì thùc qu¶n tù nhiªn: g©y biÕn chøng trμn 145
khÝ trung thÊt vμ d−íi da, ®«i khi g©y trμn dÞch mμng phæi hai bªn. - §iÒu trÞ:  Dïng thuèc kh¸ng sinh.  Can thiÖp phÉu thuËt. Viªm miÖng Viªm miÖng lμ viªm c¸c niªm m¹c trong khoang miÖng. Ng−êi ta ph©n viªm miÖng lμm nhiÒu lo¹i: 1. Viªm miÖng tiÕt dÞch Cßn gäi lμ viªm miÖng ban ®á. - Nguyªn nh©n:  VÖ sinh r¨ng miÖng kÐm, thøc ¨n cã qu¸ nhiÒu gia vÞ, r−îu vμ thuèc l¸.  Do nhiÔm khuÈn: bÖnh sëi.  Do thiÕu m¸u ¸c tÝnh.  Do nhiÔm ®éc thuû ng©n (Hg), ch× (Pb), arsenic. - TriÖu chøng: miÖng bÞ nãng, ®au, nhÊt lμ khi tiÕp xóc víi thøc ¨n. - §iÒu trÞ: sóc miÖng b»ng c¸c dung dÞch kiÒm. 2. Viªm miÖng APT¥ - Nguyªn nh©n kh«ng râ, cã thÓ do vi rót, dÞ øng hoÆc thøc ¨n. - TriÖu chøng l©m sμng: 146
 Cã môn n−íc gièng nh− môn n−íc Herpes; chøa dÞch tr¾ng nh− s÷a ë m«i, ®Çu l−ìi, ë niªm m¹c m¸. C¸c môn nμy vì ra ë ngμy thø hai hoÆc ba ®Ó biÕn thμnh c¸c vÕt loÐt.  Cã rèi lo¹n d¹ dμy vμ h¬i thë thèi.  Sèt nhÑ. - §iÒu trÞ: dïng thuèc sóc miÖng, häng (betadin), corticoid (prednisolon), thuèc tª. 3. Viªm miÖng cã bùa: ®ã lμ bÖnh t−a l−ìi (xem bμi: t−a l−ìi). 4. Viªm miÖng loÐt mµng (cßn gäi lμ viªm miÖng Vincent). 5. Viªm miÖng ho¹i th− (cßn gäi lμ cam tÈu m·). GÆp chñ yÕu ë trÎ em. BÖnh th−êng xuÊt hiÖn sau bÖnh do liªn cÇu khuÈn tan m¸u. - TriÖu chøng:  Sèt cao.  VÕt loÐt ë c¸c m« trong miÖng, th−êng b¾t ®Çu ë m¸. - §iÒu trÞ:  Dïng kh¸ng sinh.  Khö trïng t¹i chç. Khã tiªu Khã tiªu lμ hiÖn t−îng tiªu ho¸ khã kh¨n. HiÖn t−îng nμy chØ c¸c rèi lo¹n chøc n¨ng cña d¹ 147
dμy mμ tæn th−¬ng cña d¹ dμy kh«ng thÓ ph¸t hiÖn ®−îc. 1. Nguyªn nh©n - Sai lÇm vÒ ¨n uèng: ¨n qu¸ nhiÒu thøc ¨n nhiÒu mì hoÆc qu¸ nãng, nhai kh«ng kü, thøc ¨n ®· bÞ h− biÕn. - L¹m dông r−îu, cμ phª, thuèc l¸. - Nuèt h¬i, t¸o bãn. - Lao t©m vμ lao lùc. - T− thÕ ngåi vμ t− thÕ trong lao ®éng kh«ng hîp lý. - ChÊn th−¬ng t©m thÇn. 2. Khã tiªu ph¸t sinh sau mét bÖnh ë ®−êng tiªu ho¸ hoÆc ë ngoµi bé m¸y tiªu ho¸ - Khã tiªu sau viªm d¹ dμy, loÐt d¹ dμy, ung th− d¹ dμy. - Khã tiªu sau mét bÖnh tiªu ho¸ ngoμi d¹ dμy nh−: rèi lo¹n gan, tói mËt, viªm gan, sái tói mËt, viªm ruét, ký sinh trïng ®−êng ruét. - Khã tiªu sau: rèi lo¹n tiÕt niÖu - sinh dôc. - Khã tiªu sau: rèi lo¹n néi tiÕt, lao phæi, t¨ng urª huyÕt, suy tim... 3. TriÖu chøng l©m sµng - Rèi lo¹n d¹ dμy: c¶m gi¸c nÆng ë th−îng vÞ, nãng r¸t, c¨ng phång, co kÐo. - Chøng ®au cã thÓ x¶y ra muén sau b÷a ¨n 148
gièng nh− ®au do loÐt (bÖnh c−êng lùc) hoÆc rèi lo¹n d¹ dμy x¶y ra sím (bÖnh gi¶m lùc). - Ch¸n ¨n, buån n«n, î h¬i, ®«i khi cã n«n möa. - Tr−íng khÝ d¹ dμy, l−ìi t−a, h«i miÖng vμ hâm th−îng vÞ h¬i ®au khi Ên vμo. - Rèi lo¹n vËn ®éng d¹ dμy. 4. §iÒu trÞ - ¡n ®Òu ®Æn, nhai kü; tr¸nh r−îu, gia vÞ, cμ phª, thuèc l¸. - Ch÷a tr−íng khÝ d¹ dμy vμ t¸o bãn. - Trong thÓ bÖnh gi¶m lùc: dung dÞch muèi, acid clohydric, pepsin. - Trong thÓ bÖnh c−êng lùc: chèng co th¾t vμ thuèc an thÇn (nh− dïng belladon, bismuth carbonat), liÖu ph¸p t©m thÇn. Tr−íng khÝ d¹ dμy Lμ t×nh tr¹ng t¨ng h¬i ë d¹ dμy, ®«i khi lμm cho d¹ dμy bÞ c¨ng phång. 1. Nguyªn nh©n g©y bÖnh - Rèi lo¹n thÇn kinh t¹i chç. - MÊt tr−¬ng lùc c¬ cña thμnh d¹ dμy hoÆc cña nöa c¬ hoμnh tr¸i. 2. TriÖu chøng TriÖu chøng cña bÖnh tïy thuéc vμo tõng thÓ bÖnh: 149
- ThÓ d¹ dμy - ruét: î h¬i, tr−íng bông, c¶m gi¸c nÆng th−îng vÞ. - ThÓ tim: ®¸nh trèng ngùc, ®au ë vïng tr−íc tim (cã thÓ lμm ta nhÇm víi chøng ®au th¾t ngùc). - ThÓ khã thë: gièng bÖnh hen. - ThÓ thÇn kinh: sî h·i ban ®ªm, nhøc ®Çu, nhÞp tim nhanh. 3. §iÒu trÞ - LiÖu ph¸p t©m thÇn ®Ó chèng sù sî h·i, tr¸nh g©y nuèt h¬i thËt sù. - Ch÷a c¸c dÞ tËt mòi häng nÕu cã. - ChÕ ®é ¨n: nhiÒu protein, Ýt carbon hydrat vμ mì. - Thuèc an thÇn, chèng co th¾t. Rèi lo¹n tiªu ho¸ chøc n¨ng Rèi lo¹n tiªu ho¸ chøc n¨ng cã c¸c bèi c¶nh sau: - X¶y ra ë mét ng−êi m¾c mét bÖnh thùc thÓ ë hÖ tiªu ho¸ (vÝ dô: lþ amip). - Ng−êi bÞ rèi lo¹n t©m thÇn vμ l¹i cã mét tæn th−¬ng thùc thÓ ë èng tiªu ho¸ (nh−: loÐt d¹ dμy - t¸ trμng, co th¾t t©m vÞ). - Ng−êi bÞ rèi lo¹n tiªu ho¸ nh−ng khi kh¸m th× kh«ng ph¸t hiÖn ®−îc tæn th−¬ng ë hÖ tiªu ho¸. 1. TriÖu chøng l©m sµng - TiÒn sö: kh«ng râ. Cã thÓ tr−íc ®ã ®· cã c¸c 150
triÖu chøng: î, ®au r¸t ë vïng th−îng vÞ, chËm tiªu, Øa ch¶y hoÆc t¸o bãn. - Cã hiÖn t−îng t¨ng c¶m gi¸c (nh−: ®au, co c¬) ë bông. 2. §iÒu trÞ - LiÖu ph¸p t©m thÇn: tr¸nh lo sî, mÊt æn ®Þnh tinh thÇn. - ChÕ ®é ¨n: lμnh vμ c©n b»ng, nhai kü; tr¸nh r−îu, cμ phª, gia vÞ... - Dïng thuèc: phenobarbital, belladon. T¸o bãn chøc n¨ng m¹n tÝnh T¸o bãn chøc n¨ng lμ sù khã th¸o ph©n ë ruét giμ, x¶y ra sau mét rèi lo¹n chøc n¨ng vËn ®éng cña ruét kÕt. 1. Nguyªn nh©n - Nh÷ng sai lÇm vÒ ¨n uèng nh− nhÞn uèng n−íc, ¨n Ýt rau lμm gi¶m chÊt cellulose trong ®−êng tiªu ho¸. - Rèi lo¹n ph¶n x¹ ®¹i tiÖn. - Rèi lo¹n t©m thÇn, lo¹n tr−¬ng lùc thÇn kinh thùc vËt. - Tæn th−¬ng hËu m«n g©y ®au, nh−: trÜ, nøt. - Thai nghÐn. 2. TriÖu chøng l©m sµng - Cã thÓ kh«ng cã triÖu chøng. 151
- Cã thÓ cã c¶m gi¸c khã chÞu, ®¸nh trèng ngùc, nhøc ®Çu. 3. BiÕn chøng - Viªm ruét kÕt: g©y ®au bông, t¸o bãn xen kÏ Øa ch¶y, ph©n cã chøa mμng nhμy. - BÖnh do thuèc nhuËn trμng: nÕu dïng thuèc nhuËn trμng víi liÒu ngμy cμng t¨ng th× bÖnh nÆng thªm, cã thÓ g©y ra viªm d¹ dμy, viªm ruét. - U ph©n: gÆp nhiÒu ë tuæi giμ. 4. §iÒu trÞ a) Víi t¸o bãn chøc n¨ng ®¬n thuÇn - ChÕ ®é ¨n: t¨ng l−îng cellulose cã trong hoa qu¶ vμ rau, uèng ®ñ n−íc. - VËn ®éng c¬ thÓ. - §¹i tiÖn vμo giê nhÊt ®Þnh. Cã thÓ dïng 1 viªn thuèc ®¹n glycerin ®Ó kÝch thÝch ph¶n x¹ th¸o ph©n. - Dïng dÇu paraphin. b) Víi t¸o bãn cã thªm viªm ruét kÕt - ChÕ ®é ¨n Ýt cellulose (®Ó tr¸nh sù kÝch ®éng ruét kÕt). - Dïng atropin ®Ó chèng co th¾t. - Bismuth: liÒu l−îng tuú theo bÖnh nh©n. - Thuèc an thÇn ë nh÷ng bÖnh nh©n lo l¾ng. Viªm tÊy d¹ dμy Viªm tÊy d¹ dμy lμ t×nh tr¹ng d¹ dμy bÞ nhiÔm vi khuÈn cÊp tÝnh. 152
1. Nguyªn nh©n - Ung th− d¹ dμy. - Di chøng phÉu thuËt bông. - BiÕn chøng cña nhiÔm trïng huyÕt do liªn cÇu khuÈn. 2. TriÖu chøng l©m sµng - Sèt, tr¹ng th¸i l¶, nhÞp tim nhanh. - Ph¶n øng tù vÖ c¬ ë vïng th−îng vÞ. - §au vïng th−îng vÞ, buån n«n, n«n möa. 3. §iÒu trÞ - §iÒu trÞ triÖu chøng ®au vμ n«n. - Dïng kh¸ng sinh. Viªm d¹ dμy cÊp tÝnh §ã lμ t×nh tr¹ng viªm cÊp tÝnh kh«ng ®Æc thï cña d¹ dμy. 1. Nguyªn nh©n g©y bÖnh - ¡n qu¸ nhiÒu thøc ¨n cã nhiÒu gia vÞ, thøc ¨n nãng, uèng r−îu. - Thøc ¨n nhiÔm ®éc. - Do ho¸ chÊt: nhiÒu acid hoÆc chÊt kiÒm. - Do vi rót: viªm d¹ dμy - ruét non do vi rót cã thÓ riªng lÎ hoÆc phèi hîp víi viªm gan do vi rót, cóm... - Do dÞ øng: ¨n thøc ¨n nh− c¸, t«m, cua... g©y dÞ øng. 153
- Do thuèc uèng: nh− iodua, salicylat, amoniclorua... 2. TriÖu chøng l©m sµng - Ch¸n ¨n, n«n möa, Øa ch¶y. - L−ìi bùa, h¬i thë nhiÒu khi thèi. - §au vïng th−îng vÞ (nãng r¸t). 3. §iÒu trÞ - Lo¹i trõ nguyªn nh©n g©y bÖnh. - Cho chÕ ®é ¨n láng hoμn toμn trong 24 - 48 giê. - Thuèc b¨ng bã d¹ dμy: domperin don (domperindon) 10mg/viªn. - Thuèc trÊn tÜnh: an thÇn. - Thuèc chèng n«n: chlorpromazin, prochlorperazin (stemetil), c¸c thuèc kh¸ng histamin tæng hîp. - Thuèc gi¶m ®au. Viªm d¹ dμy m¹n tÝnh Lμ t×nh tr¹ng viªm m¹n tÝnh kh«ng ®Æc thï cña niªm m¹c d¹ dμy. 1. Nguyªn nh©n - NhiÔm trïng ë miÖng, häng, r¨ng. - Thøc ¨n nhiÒu gia vÞ, qu¸ nãng, ¨n nhiÒu vμ giê giÊc thÊt th−êng. - NhiÔm ®éc r−îu, thuèc l¸. 154
- Thuèc iodua, salicylat, corticoid... - DÞ øng do s÷a, trøng, c¸. - Viªm d¹ dμy thø ph¸t sau bÖnh: loÐt d¹ dμy, thiÕu m¸u ¸c tÝnh. 2. TriÖu chøng l©m sµng - Ch¸n ¨n. - §au, n«n möa, n«n ra m¸u. - C¶m gi¸c nÆng vïng th−îng vÞ, tr−íng bông vμ ®au r¸t. 3. BiÕn chøng Ung th− d¹ dμy lμ biÕn chøng hay gÆp khi bÞ viªm teo d¹ dμy trong bÖnh thiÕu m¸u ¸c tÝnh. 4. §iÒu trÞ - ChÕ ®é ¨n: cho thªm vitamin B vμ C, kh«ng ¨n ®å gia vÞ vμ ®å ¨n lªn men, kh«ng uèng r−îu vμ cμ phª, nhai kü. - Ch÷a c¸c bÖnh nhiÔm trïng ë r¨ng, miÖng. - Thuèc: chèng co th¾t d¹ dμy, thuèc kh¸ng histamin, thuèc dÞt d¹ dμy (bao niªm m¹c viªm ë d¹ dμy), thuèc gi¶m ®au. LoÐt d¹ dμy - t¸ trμng Lμ hiÖn t−îng mÊt chÊt ë niªm m¹c d¹ dμy, t¸ trμng. 1. Nguyªn nh©n Vi khuÈn Helicobacter - Pylori. 155
- T¨ng acid chlohydric dÞch vÞ. - Rèi lo¹n thÇn kinh thùc vËt. - Thuèc corticoid. 2. TriÖu chøng l©m sµng - §au: th−êng ®au ë vïng th−îng vÞ. §au th−êng x¶y ra sau b÷a ¨n tõ 3 ®Õn 5 giê (®au cã chu kú). Thêi kú ®au cã thÓ kÐo dμi nhiÒu ngμy. - Buån n«n: Ýt x¶y ra. - ChËm tiªu, î chua, c¨ng tr−íng bông trong c¸c thêi kú ®au. 3. C¸c thÓ bÖnh theo ®Þnh khu a) LoÐt d¹ dμy - LoÐt bê cong nhá. - LoÐt m«n vÞ. - LoÐt bê cong lín. - LoÐt d−íi t©m vÞ. - LoÐt ë hai mÆt d¹ dμy. b) LoÐt t¸ trμng: bao giê còng gÆp loÐt hμnh t¸ trμng. LoÐt t¸ trμng ë ®o¹n thø hai (®o¹n d−íi) rÊt h·n h÷u vμ nÕu cã th× bao giê còng ë trªn bãng Vater. 4. BiÕn chøng - Ch¶y m¸u: n«n ra m¸u hoÆc ®i ngoμi ph©n ®en. - Thñng d¹ dμy: cã triÖu chøng ®au nh− dao ®©m ë vïng th−îng vÞ. Sê bông thÊy bông cøng do co cøng c¬ bông. 156
- HÑp m«n vÞ hoÆc hÑp gi÷a d¹ dμy trong tr−êng hîp loÐt bê cong nhá. BÖnh nh©n ®au liªn tôc vμ n«n ra thøc ¨n cña b÷a tr−íc. - Ung th− ho¸: trong tr−êng hîp vÕt loÐt ë phÇn n»m ngang cña bê cong nhá hay cña bê cong lín. - LoÐt chai vμ viªm quanh t¹ng: g©y viªm quanh d¹ dμy, dÝnh gan vμo tuyÕn tôy... 5. §iÒu trÞ - NghØ ng¬i. - ¡n s÷a, tr¸nh thøc ¨n kÝch thÝch, qu¶ xanh, rau vμ b¸nh m×. - Thuèc: dïng thuèc an thÇn (gardenal), thuèc liÖt phã giao c¶m (belladon), thuèc b¨ng vÕt loÐt (cimetidin, kavÐt). - DiÖt trõ H.Pylori víi clarithromycin kÕt hîp víi omeprazol vμ tinidazol. - §iÒu trÞ phÉu thuËt khi cã biÕn chøng: thñng d¹ dμy, ch¶y m¸u hÖ tiªu ho¸, hÑp m«n vÞ. Ung th− d¹ dμy 1. Nguyªn nh©n Nguyªn nh©n cña ung th− d¹ dμy cho ®Õn nay vÉn ch−a ®−îc biÕt râ. Tuy nhiªn c¸c bÖnh: loÐt d¹ dμy, polyp d¹ dμy, viªm d¹ dμy m¹n tÝnh cã thÓ tiÕn triÓn tíi tho¸i ho¸ ¸c tÝnh. 157