Kết quả điều trị nhô hàm dưới bằng kỹ thuật kolle

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ NHÔ HÀM DƯỚI BẰNG KỸ THUẬT KOLLE  <br /> Nguyễn Văn Hóa* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục  tiêu: nghiên cứu nhằm xác định đặc điểm lâm sàng của nhô hàm dưới thông qua các chỉ số sọ mặt, <br /> đánh giá kết quả điều trị nhô xương hàm dưới (XHD) bằng kỹ thuật Kolle. <br /> Phương pháp: Trên 42 bệnh nhân có biến dạng nhô xương hàm dưới gồm 32 nữ, 10 nam tuổi từ 18‐42, <br /> được phẫu thuật tại bệnh viện RHM thành phố Hồ Chí Minh. <br /> Kết  quả: về chức năng: 83,3% (35 BN) đạt loại tốt và 16,7%  xếp loại trung bình không có loại kém, về <br /> thẩm mỹ:  100% đạt loại tốt. <br /> Kết  luận:  phương pháp cắt một phần XHD là kỹ thuật (KT) đơn giản cho điều trị biến dạng nhô hàm ở <br /> mức độ nhẹ. Kỹ thuật cắt XHD của Kolle ít gây tai biến trong lúc phẫu thuật (PT) và biến chứng sau PT. Đây là <br /> KT hiệu quả cho bệnh nhân nhô hàm dưới nhẹ, KT nên được áp dụng rộng rãi. <br /> Từ khóa: cắt khối XHD, KT Kolle, chỉnh sửa nhô hàm dưới, nhô XHD, biến dạng XHD. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> RESULTS OF TREATMENT  MANDIBULAR PROGNATHISM  BY KOLLE’ S  OSTEOTOMY <br /> Nguyen Van Hoa * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ Supplement of No 3 ‐ 2013: 174 ‐ 177 <br /> Objective:  aim  of  Study  was  determined  clinical  characteristics  of  mandibular  prognathism  by <br /> cephalometric analysis. Assessing the results of treatment by Kolle’s osteotomy. <br /> Method:  the sample of 42 patients (32 women and 10 men) was treated in Odonto Maxillofacial Hospital <br /> Hồ Chí Minh City. They were surgical treated by Kolle’s  osteotomy. <br /> Results:  functional  results:  83,6%  (35  patients)  were  good,  the  remain  were  medium.  Aesthetic  results: <br /> 100% (42 patients) were good. <br /> Conclusions:    Dentoalveolar  segment  is  simple  osteotomy  for  treatment  of  patients  with  Class  III <br /> dentofacial deformity. The results of this study shows that Kolle’s technique reduced accidents in procedure and <br /> complications after operation. This is effective skeletal osteotomy for  treatment of patients with light mandibular <br /> prognathism. <br /> Keywords:  Dentoalveolar  osteotomy,  Kolle’  s  osteotomy,  correction  of  mandibular,  mandibular  <br /> prognathism, dentofacial deformity. <br /> mỹ mà còn giúp cải thiện chức năng ăn nhai tốt <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> hơn. Kt Kolle là một trong những lựa chọn hàng <br /> Khung  xương  cân  đối  là  nền  tảng  quan <br /> đầu cho điều trị nhô XHD nhẹ. <br /> trọng cho tính thẩm mỹ của hệ thống mô mềm <br />  Để kỹ thuật điều trị được phổ biến rộng rãi, <br /> bên trên. Biến dạng xương hàm ảnh hưởng trực <br /> chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này nhằm <br /> tiếp  đến  các  cơ  quan  lân  cân,  nên  phẫu  thuật <br /> mục tiêu:  xác  định  đặc  điểm  nhô  XHD  qua  các <br /> chỉnh sửa xương hàm, sẽ làm thay đổi vị trí giải <br /> chỉ số nhân trắc, trình bày kỹ thuật mổ và đánh <br /> phẫu của xương hàm, thay đổi tình trạng khớp <br /> giá  kết  quả  về  chức  năng  ăn  nhai,  và  kết  quả <br /> cắn và tạo lại tương quan mới giữa 2 cung hàm. <br /> thẩm mỹ sau điều trị bằng kỹ thuật Kolle. <br /> Vì vậy kết quả PT chẳng những mang tính thẩm <br /> * Bộ môn PTTHTM‐  Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch <br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Văn Hóa  <br /> Email: phd.hoanguyen@yahoo.com    <br /> <br /> 174<br /> <br />  ĐT: 0904397979 <br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ thuật Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> Gồm  42  bệnh  nhân  được  xác  định  có  biến <br /> dạng nhô xương hàm dưới, được điều trị phẫu <br /> thuật từ năm 2009‐2011. <br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Sử  dụng  lưỡi  đục  sắc,  mỏng,  bản  rộng  5‐<br /> 7mm để tách xương. <br /> Sau khi việc cắt xương hoàn tất, đặt lùi khối <br /> trước XHD vào mối tương quan khớp cắn đã dự <br /> định đặt máng phẫu thuật và cố định liên hàm. <br /> Cố định xương bằng các nẹp‐ mini, cắt cố định <br /> liên hàm và khâu đóng vết thương bằng chỉ 3.0. <br /> <br /> Nghiên  cứu  tiến  cứu,  mô  tả  lâm  sàng,  theo <br /> dõi  dọc  trên  42  bệnh  nhân.Tất  cả  được  chẩn <br /> đoán nhô hàm dưới nhẹ và được điều trị PT bởi <br /> kỹ thuật Kolle. <br /> <br /> Phương pháp đánh giá kết quả <br /> <br /> Khi thành phần khung XHD phát triển quá <br /> sản thì có các đặc điểm lâm sàng như: Nhô 1/3 <br /> tầng dưới mặt, mặt dẹt, má phẳng, rãnh mũi má <br /> sâu,  nền  mũi  rộng.  Môi  trên  ngắn,  quan  hệ  hai <br /> môi ngược, góc mũi môi nhọn, phần môi đỏ môi <br /> trên bị cuộn vào trong nên trông rất mỏng. Cắn <br /> ngược vùng răng trước, khớp cắn loại III.  <br /> <br /> Tốt:  chức  năng  ăn  nhai  tốt  (lực  nhai  trở  lại <br /> bình thường). <br /> <br /> Bảng 1. Các chỉ số nhân trắc của nhô XHD nhẹ <br /> (n=42) <br /> Các số đo nhân trắc<br /> Góc SNB<br /> <br /> 88,50 2,7o<br /> <br /> Giá trị TB<br /> <br /> Giá tri BT<br /> 80,80(1)<br /> <br /> Góc trục R cửa HD<br /> <br /> 460 7,8o<br /> <br /> 27,770(1)<br /> <br /> Góc trục R cửa HD với đường NA tăng (460), <br /> góc SNB tăng (88,50) bởi điểm B (điểm sau nhất <br /> xương ổ HD) bị đưa ra trước.<br /> <br /> Kỹ thuật Kolle <br /> Phẫu  thuật  cắt  khối  trước  XHD  được  tiến <br /> hành trong điều kiện gây mê giảm huyết áp có <br /> hô hấp điều khiển với ống nội khí quản đặt qua <br /> đường mũi. <br /> <br /> Đánh giá kết quả chức năng <br /> Đánh giá chức năng ăn nhai <br /> <br /> TB:  chỉ  nhai  được  thức  ăn  mềm  (lực  nhai <br /> yếu, còn cảm giác ê hàm). <br /> Kém: không nhai nát thức ăn (lực nhai yếu, <br /> đau khi nhai). <br /> <br /> Đánh giá kết quả thẩm mỹ <br /> Dựa vào số đo các góc trên phim sọ sau PT, <br /> dựa  vào  sự  hài  hòa  của  khuôn  mặt,  dựa  vào <br /> bảng câu hỏi đánh giá dành cho bệnh nhân. <br /> Tốt: số đo các góc trên phim sọ thay đổi về <br /> giá  trị  chuẩn,  khuôn  mặt  hài  hòa.  Bệnh  nhân <br /> hài lòng. <br /> TB:  số  đo  các  góc  trên  phim  sọ  thay  đổi  về <br /> gần giá trị chuẩn, khuôn mặt tương đối hài hòa. <br /> Bệnh nhân hài lòng nhưng chưa thỏa mãn. <br /> Kém: số đo các góc trên phim sọ có thay đổi, <br /> khuôn mặt tương đối hài hòa. Bệnh nhân không <br /> hài lòng. <br /> <br /> Rạch niêm cốt mạc dọc theo bờ nướu từ răng <br /> 35‐ răng 45. <br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN <br /> <br /> Bóc  tách  dưới  màng  xương  đẻ  bộc  lộ  mặt <br /> ngoài  của  bờ  trước  XHD  vùng  cằm,  tách  động <br /> mạch và thần kinh cằm. <br /> <br /> Bảng 2. Các chỉ số nhân trắc của nhô XHD nhẹ sau <br /> PT (n =42) <br /> <br /> Vẽ đường cắt xương, nhổ bỏ răng tiền hàm <br /> thứ nhất hai bên. <br /> Cắt  bỏ  phần  xương  vùng  răng  tiền  hàm, <br /> đường  cắt  thứ  hai  theo  chiều  ngang  cách  chop <br /> răng  nanh  khoảng  3mm.  Đường  cắt  được  thực <br /> hiện  với  mũi  khoan  702  hoặc  cưa  Aesculap  với <br /> lưởi cưa lắc. <br /> <br /> Về giải phẫu <br /> <br /> Các số đo nhân trắc Trước PT Sau PT<br /> Góc SNB<br /> 88,50<br /> 83,50<br /> 0<br /> Góc trục R cửa HD<br /> 46<br /> 220<br /> <br /> Giá tri BT<br /> 80,80<br /> 27,770<br /> <br /> Do khối xương ổ hàm dưới được đưa về vị <br /> trí  giải  phẫu  nên  giá  trị  số  đo  các  góc  trở  nên <br /> chuẩn hơn. Thay đổi vị trí xương ổ răng  là yếu <br /> tố  chính  cải  thiện  thẩm  mỹ  cho  hệ  thống  mô <br /> mềm bên trên.  <br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ thuật Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch <br /> <br /> 175<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> Hiệu quả nhai và lực cắn <br /> <br /> <br /> <br /> Đứt động mạch và thần kinh lưởi <br /> <br /> Bảng 3. Về chức năng ăn nhai (n=42)<br /> <br /> <br /> <br /> Đứt động mạch và thần kinh cằm <br /> <br /> <br /> <br /> Tổn thương mô mềm vùng lân cận <br /> <br /> <br /> <br /> Gãy xương không mong muốn. <br /> <br /> Thời điểm đánh giá<br /> Ngay sau PT<br /> 3 tháng sau PT<br /> 6 tháng sau PT<br /> <br /> Tốt<br /> 0<br /> 34<br /> 40<br /> <br /> TB Kém Số BN đến kiểm tra<br /> 0 28<br /> 28<br /> 06 0<br /> 40<br /> 0<br /> 0<br /> 40<br /> <br /> Tất  cả  các  BN  sau  PT,  xương  hàm  đã  được <br /> đưa về vị trí giải phẫu mới, nên cải thiện rõ rệt <br /> về  mặt  thẩm  mỹ,  tuy  nhiên  chức  năng  ăn  nhai <br /> trong thời gian đầu có bị ảnh hưởng, phải dùng <br /> thức ăn lỏng và uống nước trái cây trong những <br /> ngày đầu. Sau 3 tháng BN đã  ăn uống tự nhiên <br /> nhưng  thường  có  những  cảm  giác  ê  răng  khi <br /> nhai thức ăn cứng. Điều này cũng dể hiểu vì họ <br /> chưa  thích  nghi  với  tư  thế  cắn  khớp  mới,  hơn <br /> nữa đây là giai đoạn xương hàm đang trong thời <br /> kỳ sửa chửa và tái tạo của quá trình liền xương. <br /> Ở  giai  đoạn  sau  6  tháng  quá  trình  liền  xương <br /> hầu  như  đã  hoàn  tất,  sự  liền  xương  sớm  hay <br /> muộn tùy thuộc vào mức độ mất xương, tuổi tác <br /> của bệnh nhân hay sự nhiểm khuẩn vết thương. <br /> Ở  nhóm  nghiên  cứu  hiệu  quả  nhai  và  lực  cắn <br /> của  bệnh  nhân  được  bình  phục  sau  6  tháng <br /> phẫu  thuật  và  ổn  định  chức  năng  này.  Phẫu <br /> thuật  chỉnh  sửa  xương  hàm  góp  phần  thiết  lập <br /> lại  tình  trạng  các  phân  loại  sai  khớp  cắn  trở  về <br /> cắn  khớp  bình  thường,  là  yếu  tố  cải  thiện  sức <br /> nhai cũng như thay đổi về mặt thẩm mỹ. <br /> Khi đo lực cắn và diện tích tiếp xúc của khớp <br /> cắn, Harada K.  (2) nhận thấy lực cắn và diện tích <br /> tiếp xúc của khớp cắn thấp nhất vào thời điểm 2 <br /> tuần sau phẫu thuật và ổn định  vào thời điểm 6 <br /> tháng  sau  phẫu  thuật.  Phẫu  thuật  chỉnh  sửa <br /> xương hàm theo kỹ thuật Kolle, làm cải thiện lực <br /> cắn đáng kể so với trước khi được điều trị. <br /> Theo  Kobayashi  T.(4)  giá  trị  trung  bình  hiệu <br /> quả nhai ở các bệnh nhân trước khi điều trị chỉ <br /> bằng 46% giá trị trung bình của nhóm đối chứng <br /> có khớp cắn bình thường. Sau PT hiệu quả nhai <br /> đã  được  cải  thiện  nhiều  hơn  nhưng  vẫn  chỉ  ở <br /> mức 60% so với nhóm đối chứng. <br /> <br /> Tai biến trong PT và biến chứng sau PT <br />  Trong  quá  trình  phẫu  thuật  42  bệnh  nhân, <br /> chúng tôi không gặp các tai biến như: <br /> <br /> 176<br /> <br /> Khi bóc tách bộc lộ bề mặt trong ngành lên <br /> XHD, có thể gây ra nguy cơ tổn thương hoặc kéo <br /> căng dây thần kinh cằm, có thể gây rối loạn cảm <br /> giác ở môi dưới.  Theo  nhiên  cứu  của  đề  tài,  sự <br /> rối loạn thần kinh cảm giác hoặc dị cảm tạm thời <br /> ở  môi  dưới,  nhưng  không  BN  nào  bị  mất  cảm <br /> giác vĩnh viễn ở môi dưới. <br /> Ngoài  ra  chúng  tôi  cũng  không  gặp  những <br /> biến  chứng  như:  tắc  đường  hô  hấp,  hoại  tử <br /> xương hoặc nhiễm khuẩn, giảm cảm giác ở lưỡi <br /> cũng  có  thể  xảy  ra  nếu  dây  thần  kinh  lưỡi  bị <br /> chấn thương trong khi phẫu tích mặt trong vùng <br /> cằm của XHD. <br /> Theo  Atanosov  (2004)(1)  biến  chứng  nhiễm <br /> khuẩn  sau  phẫu  thuật  gặp  8%  số  trường  hợp. <br /> Ngoài  ra  Kawatama  A.  (2000)  (3)  còn  lưu  ý  đến <br /> biến chứng khác sau phẫu thuật đặt lùi XHD là <br /> đường  dẩn  khí  phần  hầu  có  thể  bị  thu  hẹp  mà <br /> không phục hồi được. <br /> <br /> Về thẩm mỹ sau PT <br /> Đánh giá kết quả thẩm mỹ <br /> Dựa vào số đo các góc trên phim sọ sau PT, <br /> dựa  vào  sự  hài  hòa  của  khuôn  mặt,  dựa  vào <br /> bảng  câu  hỏi  đánh  giá  dành  cho  bệnh  nhân  về <br /> tiêu chuẩn thẩm mỹ kết quả tỉ lệ này đạt 100%.<br /> <br /> KẾT LUẬN <br /> Kỹ thuật kolle tránh được sẹo ở da, không cố <br /> định liên hàm nên không gây cản trở cho việc ăn <br /> uống.  KT  ít  gây  tổn  thương  nên  rút  ngắn  thời <br /> gian  nằm  viện.  Bệnh  nhân  nhanh  chóng  thích <br /> ứng  với  tương  quan  giải  phẫu  và  tương  quan <br /> khớp  cắn  mới  sau  phẫu  thuật.  Tuy  nhiên  hạn <br /> chế của kỹ thuật này là khoảng cách đặt lùi XHD <br /> ít  nên  kỹ  thuật  này  không  được  áp  dụng  cho <br /> những trường hợp nhô XHD nặng <br /> Về  thẩm  mỹ  có  thể  thấy  thay  đổi  ngay  sau <br /> phẫu thuật, hầu hết bệnh nhân và gia đình đều <br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ thuật Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 <br /> hài lòng về kết quả điều trị. Về  thẩm  mỹ  100% <br /> BN xếp loại tốt. <br /> <br /> 4.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO <br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Atanosov  DT,  Indjov  SL  (2004),  “Vertical  ramus  osteotomy <br /> for  treatment  of  mandibular  prognathism”, Folia. Med,  46(1), <br /> pp. 36‐39. <br /> Harada  K,  Kikuchi  T,  Morishima  S,  Sato  M,  Ohkura  K, <br /> Omura  K  (2003),  ʺChanges  in  bite  force  and  dentoskeletal <br /> morphology  in  prognathic  patients  after  orthognathic <br /> surgeryʺ, Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod,  <br /> 95 (6), pp. 649‐654 <br /> Kobayashi  T,  Honma  K,  Shingaki  S,  Nakajima  T  (2001), <br /> ʺChanges in masticatory function after orthognathic treatment <br />  <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> in  patients  with  mandibular  prognathismʺ,  Br.  J.  Oral <br /> Maxillofac. Surg, 39 (4), pp. 260‐265. <br /> Kawamata  A,  Fujishita  M,  Ariji  Y,  Ariji  E  (2000),  ʺThree‐<br /> dimensional  computed  tomographic  evaluation  of <br /> morphologic  airway  changes  after  mandibular  setback <br /> osteotomy for prognathismʺ, Oral  Surg. Oral Med. Oral Pathol. <br /> Oral Radiol. Endod,  89 (3), pp. 278‐287. <br /> <br />  <br /> Ngày nhận bài báo   <br /> <br />  <br /> <br /> 02‐03‐2013   <br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:  10‐04‐2013 <br /> Ngày bài báo được đăng: <br /> <br />  <br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ thuật Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch <br /> <br />  25–09‐2013 <br /> <br /> 177<br /> <br />